22
Nederlandse stomme
E5ED23
doen van zich sprekenDonaldson
3/i
3?
V
opruiming
opruiming
Fors programma
C.J.V. Instuif
20 SEIZOENPLAATSEN
STACARAVANS
Haven- en Vervoersehool:
Nieuwe naam voor een
vertrouwde opleiding
door
Australiër
Het meeste materiaal verzamelt hij
echter uit de kranten. En wel uit de
advertentiekolommen. De film name
lijk stond cultureel gezien tot de ja
ren dertig in een kwade reuk. Er was
geen krant die zich verwaardigde eni
ge aandacht aan ,,het kermisver
maak" te schenken in haar redactio
nele kolommen. Zelfs een blad als
„Het Leven" niet, hoewel men toch
zou denken dat de glamour van de
filmwereld „gefundenes Fressen"
voor de toenmalige lezers zou zijn.
Maar niets hoor. Er is slechts één
uitzondering. In 1912 werd een film
gemaakt, „De misdaad in het Vondel
park", naar aanleiding van een grap
je uit Het Leven, waarvan de clou in
een woordspeling lag: ik word van
„het leven" beroofd. Er verscheen
prompt een nummer met tachtig fo-
Voorzorg is de beste zorg en
dat geldt speciaal voor auto
pech onderweg.
En daarom is zo'n autotas,
waarin plaats is voor gevaren
driehoek, pechlamp, sleepkabel
en gereedschap, onmisbaar en
een noodzaak in iedere wagen.
Alles bij de hand in zo'n solide
tas, met handvat en knipslui
ting, voor nog géén drie en
een halve gulden.
Op de foto's van boven naar
beneden: Cor Ruys, een schalk
se jongeman in „De Damescou
peur" gemaakt in 1919. .Gebro
ken Levens", in dit drama uit
1914 spelen o.a. mee Coba Kins-
bergen, Lau Ezerman, Esther
de Boer-van Rijk, Annie Bos en
Louis Bouwmeester.
„De Vloek van het Testa
ment" een film uit 1915 waarin
Annie Bos, de grote vedette uit
die dagen een belangrijke rol
speelt. Een scène uit „De Vloek
van het Testament" met Willem
van der Veer, Jan van Domme
len en Annie Bos.
Ten slotte een bekende scène
uit „Op hoop van zegen" uit
1918 met Annie Bos, Willem van
der Veer, Esther de Boer-van
Rijk en Frits Bouwmeester.
DE HAVENLOODS DONDERDAG 23 JANUARI 1969
Nieuws
De onderzoekingen van Donaldson
hebben al nieuws opgeleverd. Tot nu
toe wordt als eerste Nederlandse film
aangemerkt „De avonturen van een
heertje zonder pantalon in Zand-
voort", uit 1902, een nog bestaande
film. Maar Donaldson ontdekte dat in
1899 werd uitgebracht „De levende
Reuzen Briefkaarten". „Het is de eer
ste film, waarvan ik iets gevonden
heb. Het hoeft niet te betekenen dat
het ook inderdaad de eerste in Neder
land gemaakte film is".
Een ander gevolg van zijn zeer
zorgvuldige onderzoekingen (elke me
dedeling. elk gevonden feit wordt,
nauwkeurig gecontroleerd) is dat zijn
speurwerk de deskundigheid van ver
meende autoriteiten op het gebied
van de stomme film op losse schroe
ven zet. Het boek van Simon van Col-
lem over de beginperiode van de Ne
derlandse film is daarvan het meest
sprekende voorbeeld. Donaldson zegt
er talrijke fouten en onnauwkeurighe
den in gevonden te hebben.
Bladerend in de index voor zo
ver die nu klaar is komt men on
geveer tweehonderd titels tegen. Een
greep hieruit, die misschien bij enke
len nog herinneringen oproept: „Het
skaatspel" (1902); „Jaapie en de
vrouw met de b^ard" (1909); „De
Rotterdamsche jongen" (1911), ge
noemd „de zingende film", omdat
men met synchroon lopende grammo
foonplaten een „geluidsindruk" wilde
maken; „De ontsnapping van Hugo
de Groot uit het slot Loevenstein"
(1912); „Bloemen die de ziel ver
troosten" (1914), het drama van een
meisje, dat jammerlijk om het leven
komt in een kamer vol hyacinten:
„Majoor Frans" (1916); „Op hoop
van zegen" (1918); „Schakels" (1929);
„De Jantjes" (1922), de stom
me versie; „Bleke Bet" (1923);
„Droomkoninkje" (1926) en de laatste
Sinds 1 januari heten de havanvak-
scholen, die in 1953 zijn opgericht,
haven- en vervoerscholen. Het zal
wel algemeen bekend zijn, dat de
oudste van deze instellingen is geves
tigd aan de Waalhaven Z.Z., terwijl
de tweede is ondergebracht op het
m.s. „Jan Backx", dat ligplaats
heeft in de Parkhaven. De ontwikke
ling, welke zich de laatste jaren in
de transportsector heeft voorgedaan,
heeft, hiertoe aanleiding gegeven. De
Stichting Vakopleidingen Havenbe
drijf, waarvan beide scholen uitgaan,
heeft dienovereenkomstig haar naam
gewijzigd in Stichting Vervoer- en
Havenopleidingen, terwijl de Afdeling
Vakopleiding voor Volwassenen nu de
naam draagt van Opleiding voor Voh
wassenen.
In de loop der jaren is de oplei
ding van zuiver technische scholing
meer en meer de richting uitgegaan
van algemene vorming,Jzoals de vor
mingsconferenties voor controleurs,
de ontwikkelingscursussen voor ad
ministratief personeel, de hogere op
leiding e.d. aantonen.
De jongste ontwikkeling bij de
scholen is dat het plan' bestaat met
ingang van augustus er een cursus
voor Lager Economisch en Admi
nistratief Onderwijs (leao) aan te ver
binden in het kader van de Mammoet
wet. Deze cursus zal behalve jon
gens ook meisjes na het beëindigen
van de Lagere School opleiden voor
een kantoorfunctie. Na een gemeen
schappelijke brugklas splitst de school
zich dan in een stroming, die opleidt
voor havenarbeid en één voor admi
nistratief werk.
Voor deze nieuwe opleiding voor
kantoren van haven- en scheepvaart
bedrijven is een tweejarig leerlingstel
sel, dat hierop aansluit, int de maak.
Met het wegvervoer 'is in 'het afge
lopen jaar overleg gepleegd, om de
basis van de haven- en vervoerscho
len te verbreden, zodat ook de ge
noemde bedrijfstak er voor de oplei
ding van zijn personeel gebruik van
kan maken. Bij het wegvervoenwordt
namelijk overwogen eveneens met
een opleiding te beginnen, die wel
licht met die 'van de haven gecom
bineerd zou kunnen worden.
Het nieuwste plan van de Stichting
is de opzet van een internaat aan
boord van het opleidingsschip „Jan
Backx" voor jongens van 16 en 17
jaar, die buiten Rotterdam woonach
tig zijn en die volgens het driejarig
leerlingstelsel voor het^ diploma ge
zel zullen worden opgéleïl. Er s
plaats voor circa 80 jongens, ifdie op
het sloependek van het schip een
goede accommodatie zullen Vinden.
Een foundation die beslist niet
knelt of Hindert in het dragen,
maar toch een bijzonder
goed korrektievermogen heeft,
koopt U natuurlijk op onze
afdeling corsetterie.
Panty van een lichte en soepele
kwaliteit lycra, zonder jarre
telles, dus ideaal om in kom-
binatie met panty nylons, pan
talon of kousengordeltje te
dragen.
Deze elegante panty van een
bekend Frans merk koopt II
nu met een keus uit 8 bijzon
der leuke kleuren, voor pre
cies een rijksdaalder.
AANGEBODEN
Het programma van de CJV Instuif
.vermeldt voor zaterdag 1 fehruari
eep optreden van de Hilversumse
groep „Flash". Op 8 februari ver
zorgt de soulgroep „This Side Up"
uit Den Haag de muziek tijdens een
dansavond van de Instuif. Beide
avonden worden gehouden in de grote
zaal van gebouw Triangel aan de
Fransenstraat en beginnen om acht
uur.
Ook dit jaar zullen ploegen van de
CJV Instuif deelnemen aan de „so
ciëteiten vijfkamp" om de Burge
meester Heusdens-beker. Aan deze
jaarlijks terugkerende vijfkamp
wordt verder deelgenomen door ploe
gen van CSLD, jeugdhuis De Vleet en
Club In the Mood. De leden van de
verschillende sociëteiten zullen el
kaar in het strijdperk ontmoeten tij
dens tafeltennis-, biljart-, dam-,
schaak- en klaverjaswedstrijden.
bij bossen in
Ooslerlioiil \-IS
Inlichtingen: Kampeercentrum
„Sint Hubertushoeve" P. Gommers
2e Hondstraat 3, Oosterhout.
Telefoon 01620 - 3035.
In december ktvamen
45 woningen gereed
In Vlaardingen zijn in december
van het vorige jaar 45 woningen ge
reed gekomen. Op 1 januari waren in
totaal 2137 woningen in uitvoering,
waarvan 599 in opdracht van particu
lieren, 1214 in opdracht van de ge
meente en 324 in opdracht vaa een
woningbouwvereniging.
Vrijdag an zaterdag verkopen
wij deze elegants lycra panty's,
die prettig dragen en Uw fi
guur goed korrigeren, in 8 fan
tastische kleuren w.o. violet,
rood, marine en wit, in de
maten M (40-42)
enL (42-44).
Elke vrijdagavond tot 9 uur open
Duur van da opruiming
IB januari tot B februari
Cttn tai. of schrift bast
Nu kunt U Uw dochtertje er
een schattig nachthemd bij ge
ven, zonder dat het U kapita
len gaat kosten.
Een grote partij brushed nylon
meisjes nachthemden (gemak
kelijk te onderhouden) in di
verse modellen, fijne uni-kleu-
ren en mooie bloemdessins.
Nachthemdjes waar Uw doch
tertje dol op is, nu, omdat er
onopvallende schoonheidsfout
jes in zitten, voor een fraktie
van de normale prijs.
Vrijdag en zaterdag verkopen
wij een grote opruimings partij
brushed nylon meisjes nacht
hemden in leuke modellen,
uni-kleuren en bloemdessins,
voor prijzen om Uw dochtertje
eens extra te verwennen.
Elke vrijdagavond tot 9 uur open
Duur van de opruiming
16 januari tot 6 februari
Géén tel. of schrift, best
Vrijdag en zaterdag verkopen
wij in de afdeling Autobeno
digdheden, beneden, deze ster
ke autotassen, waarin U al Uw
autohulpmateriaal veilig bergt.
Kunstlederen autotassen,
afmeting
50 x 20 x 13 cm
2' jaar
8-10 jaar
12-14 jaar
„Ik heb nooit kunnen begrijpen waarom er altijd door de filmhistorici
zo minachtend over de Nederlandse stomme films is geschreven. Na twee
jaar van research in mijn vrije tijd heb ik het antwoord: onwetend
heid. Ik wil niet beweren dat er hier „meesterwerken der filmkunst" zijn
gemaakt, maar er is hier heel wat meer op filmgebied gepresteerd dan
de filmhistorici vermoeden. De Nederlandse filmpioniers hebben hard
gewerkt onder moeilijke omstandigheden en films gemaakt die in het
buitenland vaak beter zijn ontvangen dan in Nederland zelf. Tussen 1914
en 1923 zijn de Hollandia-produkties in alle hoeken van de wereld ver
toond van de Verenigde Staten tot Japan, van Australië tot Rusland".
to's! Dat het niet meer dan afdruk
ken van filmstroken waren, mag het
publiek van toen hebben teleurge
steld, voor onderzoeker Donaldson
bleek het een ware schat: hij haalde
er vijftig bruikbare foto's uit.
Hoewel de latere groten van het to
neel bijna allemaal in de stomme
film hebben gespeeld, stond zij ook bij
hen niet in hoog aanzien. Dat geldt
tot op de huidige dag. Silvain Poons
en Heintje Davids bijvoorbeeld hou
den vol hun filmdebuut gemaakt te
hebben in „De Jantjes", één van de
eerste geluidfilms.
Maar Donaldson weet beter; hij
heeft de bewijzen in handen.
Mild zegt hij; „Het is natuurlijk
lang geleden en er is nadien zoveel
gebeurd, misschien weten ze het echt
niet meer".
Van alle grote namen uit het verle
den is er één die werkelijk nooit op
de bioscoopaffiches heeft geprijkt. De
naam van Willem Royaards; de kei
zer van het theater heeft zich nim
mer verwaardigd voor de camera's te
verschijnen.
Elk* vrijdagavond tot 9 uur open
Duur van da opruiming
1B januari tot 6 februari
Aan het woord is Geoff Donaldson
(39), Australiër in Rotterdam op zoek
naar de historie van de Nederlandse
stomme film.
„Ik wil aantonen dat Nederland
een filmtraditie heeft. Wat hier vroe
ger is gebeurd, vóór de geluidsfilm,
wordt vergeten en verguisd. Je hoort
als er over de periode van 1900 tot
1930 wordt gesproken altijd zegge^
dat hier niets is gepresteerd. Ik vind
dat nogal gemakkelijk als je nalaat
het aan te tonen. Het zal wel met een
minderwaardigheidscomplex te ma
ken hebben. Daarom heb ik besloten
een index samen te stellen (de Duit
sers noemen zoiets een almanak), zo
volledig en betrouwbaar mogelijk,
waarin duidelijk tot uiting komt dat
hier in Nederland zeer veel is ver
richt door de pionierfilmers. Met mijn
index wil ik eerherstel en erkenning
van het werk van de filmers van toen
bewerkstelligen".
Donaldson heeft zich aan een hei
dens karwei gezet. Er is bijzonder
weinig bekend over de periode van
de Nederlandse stomme film. Natuur
lijk, het filmmuseum heeft wel wat
materiaal, maar bij lange na niet vol
doende om een goede index té kun
nen samenstellen.
Hoe komt de Australische onderzoe
ker dan aan zijn gegevens?
Voornamelijk door het minutieus uit
pluizen van de dagbladen hij
is tot 1908 gekomen oude filmvak
bladen, het op de kop tikken van
programmaboekjes, foto's en films en
het leggen van contacten met nog le
vende acteurs en actrices en soms
producenten of, in het geval ze zijn
overleden, met hun familieleden. Die
contacten vooral zijn erg belangrijk.
„Veel mensen hebben nog foto's of
kunnen me helpen op foto's die ik al
heb mensen te identificeren. Als blijkt
dat ze niets meer hebben, is dat voor
mij toch belangrijk te weten. Dan kan
ik die bron opgeven".
Advertenties
Acteerstijl
Donaldson: „Er zullen best slechte
films gemaakt zijn, maar ik kan me
niet voorstellen, dat alle films slecht
zijn geweest. Veel ervan zijn vertoond
in het buitenland, Engeland-, Frank
rijk, Amerika. Ze zijn er geprezen,
vooral om de acteerstijl en de foto
grafie".
Wanneer is de index klaar?
Donaldson: „Ik heb geen streefda
tum gesteld. Mijn werk i$ klaar als
ik het gevoel heb, dat ik niet verder
kan".
Wanneer dat is weet niemand. Geoff
Donaldson, de Australische onder
wijzer, die in 1955 naar Nederland
kwam, hier als tomatenplukker zijn
eerste geld verdiende, een eerste baan
kreeg als magazijnbediende in De
Bijenkorf en nu correspondent is bij
de Unilever, heeft goede hoop met
mensen in contact te komen, die hem
nog verder op weg kunnen helpen.
Zijn adres: Groenendaal 209. Rotter
dam.
JAN HEIN DE GROOT.
