Schiedam had eeuw geleden bijzonder hoog sterftecijfer ONDERZOEK BUITENSLUIS KUNSTGEBITTEN Opening van de Intiabé B0UWPANELEN HOUTEN WAND GROEN 0OO Havenloods- lezers naar Spartak-Ajax RADIO HENFLI BE HAVENLOODS 18e jaargang no. 23, donderdag 10 april 1969 Weekblad voor Schiedam en Kethel. Directie: W. van der Giessen Kantoor: Westblaak 25, Rotterdam, telefoon 13 21 70 (8 Ifjnen). postgiro 18344. Uitgave Stichting „De Jeugdhaven" De cijfers van de Schiedamse be volkingsstatistiek leren het iedere maand opnieuw, het grootste aan tal ingezetenen bereikt leeftijden boven de zeventig jaar. Maar het is nauwelijks een eeuw geleden, dat Schiedam een veront rustend hoog sterftecijfer had, dat vooral ook jonge kinderen betrof. De zware arbeid, de laftge werk dagen maar bovenal de trieste toe standen op hygiënisch gebied, dat alles gepaard gaande met veel ar moede en daardoor slechte voeding drukten op de bevolking hun stem pel. De cholera-epidemie van 1866 deed het aantal sterfgevallen (805) zelfs dat van de geboorten (763) overtreffen, hetgeen in de geschie denis van Schiedam niet zo vaak is voorgekomen. Het werd in 1872 nogeens dicht benaderd door 724 sterfgevallen tegen 876 geboorten. Schiedam heeft vele jaren een moeizame strijd op het gebied van de volksgezondheid moeten leve ren, waarbij in het bijzonder de toestanden met betrekking tot de riolering afschuwelijk waren. Een in „juni 1860" uitgebracht rap port door een vanwege het gemeen tebestuur ingestelde commissie, gaf de wegen aan waardoor in de water voorziening en het rioleringssysteem verbetering kon worden gebracht. Het rapport, getekend door L. Knap pert, voorzitter en A. Maas rappor teur constateert o.a.: ..De oorzaken van de allengskens toenemende onzuiverheid der wate ren van onze Gemeente, zijn naar ons oordeel hoofdzakelijk de navol genden le. De steeds toenemende bevol king en de daaruit voortvloeijende en in gelijke mate toenemende hoeveel heden uitwerpselen, afval van le vensmiddelen enz., die meest in dè grachten komen. 2e. De uitwerpselen en de afval van beesten, zoo, als paarden, var kens enz. die in de Gemeente gehou den worden en wier aantal insgelijks is toegenomen. 3e. Het vermeerderd aantal bran derijen en mouterijen en veranderde werkwijze van deze fabriekenwelke vanwege de groote hoeveelheden gist- water, die regelmatig in de grachten vloeiten de menigte bedorven gist, die van tijd tot tijd, vooral *s zomers in het water wordt geworpen, zeer veel tot de verontreiniging en bederf van de grachten bijdraagt. 4e De verminderde kracht der ver- schonings- en spui middelen. 5e. De verontreiniging van de Schie buiten de grenzen van de gemeente. Dempen Maar de commissie verklaart: „De toenemende bevolking kan en mag niet gekeerd worden. De gevolgen daarvan voor het grachtwater zijn evenmin op xte heffen .Een verbod toch tot het leggen van riolen, waar door de fecale en andere onreine stof fen in het water komen, zou andere maatregelén vereischen ter verzame ling en opruiming dier stoffen voor wier aanbeveling wij terugdeinzen... Evenzoo is het gesteld met de bees ten die in de gemeente worden gehou den. Voorschriften, welke de beperkte vrijheid daartoe gelijk zij thans ge nieten nog meer zouden beperken, kunnen slechts van beduidende aard worden genoemd op de toestand van het water der grachten en komen ons om andere redenen niet aanbevelens waardig voor...." Voor wat de fabrieken betreft wordt geadviseerd, dat de politie „zoveel mogelijk wake- tegen het werpen van vuil in het water. De gemeente moet zoveel mogelijk voortgaan tnet het dempen van slooten, zooals op den Achterweg en Nieuwstraat en achter de Hoofdstraat nabij de gasfabriek". Verder wordt verbetering van de spui-gelegenheid geadviseerd, door het graven van een nieuw kanaal, waarbij ook een stoomgemaal ge bouwd dient te worden. Schiedam heeft vergeleken bij voorbeeld met Amsterdam altijd een hoog geboortencijfer gehad, zelfs hoger dan het landelijk gemiddelde. Terwijl in 1861 Amsterdam een ge boortencijfer van 36,3 per 1000 inwo- REPARATIES le klas werk vanaf 5.— per reparatie 20-karaats gouden kroon 17.50 U kunt er op wachten INSTITUUT DENTIUA Hoogstr. 40, R'dam, tel. 010-12.60.10 Te bereiken met tram 1, 3, 6, 8 en buslijn 32, 34, 38, 45, 49,49a ners h^d, kwam Schiedam met 49,9 uit de bus. In het „topjaar" 1863 pres teerde Schiedam met een percenta ge van 50,4 voor den dag te komen te gen Amsterdam 35,7. In de tien jaar van 1861 tot 1870 be haalde Schiedam een gemiddeld ge boortencijfer van 44,78 tegen Amster dam 34,36. Daarria begon het gemid delde cijfer iets te dalen. Toenemende sterfte Vooral na 1861 was het sterftecijfer in Schiedam onder de bevolking hoog. Per 1000 inwoners 30. procent tegen 26,07 voor Amsterdam, in 1862 was dat 35,1 tegen 25.06 voor Amsterdam in volgende jaren weer iets lager tot het cholera-jaar. In het tijdvak 1861 1890 had Schiedam een sterftecijfer van gemiddeld 28,62 tegen 25,11 voor Amsterdam en een rijksgemiddelde van 20,97 tussen 1881 en 1890. Als voornaamste reden hiervan wordt gemeld de onvoldoende voe ding, waardoor de bevolking verzwak te, de aard van het drinkwater, voor al in de omgeving waar het bedorven water uit de grachten werd gebruikt. Ook in de oudere leeftijdsgroepen was het sterftecijfer hoog. De cijfers om trent zuigelingensterfte in Schiedam ontbreken, doch deze waren toen lan delijk vrij hoog, zodat het in Schie dam niet veel gunstiger zal zijn ge weest in die tijd. Van de 641 perso nen de in 1859 stierven, waren er 274, oftewel bijna 43 procent jonger dan een jaar en 433 overledenen jonger dan 15 jaar, dat is 67 procent. In het tijdvak 18511858 was, zo constateert dr. H .Schmidt in diens boek. „Schiedam in de tweede helft van de negentiende eeuw" gemiddeld 64 procent van alle overledenen jon ger dan tien jaar. In het Gemeente verslag van 1858 werd opgemerkt, dat Schiedam met dit cijfer een nog on gunstiger beeld vertoonde dan ande re steden. Voor Rotterdam, Den Haag en Leiden werd over dezelfde periode een percentage van ongeveer 50 be rekend; voor Utrecht was dit 45, voor Haarlem 43 en Amsterdam 41. Het verslag kwam tot de conclusie, dat Schiedam een even slecht figuur sloeg als de meest ongezonde delen van Brussel en Londen. Kindersterfte kindersterfte fe Schiedam weinig nei ging tot dalen, integendeel: In 1859 bedroeg deze 59 procent in 1860 was dit 65 procent en in 1861, 60 procent van alle overledenen. Andere jaren waarover gegevens beschikbaar zijn vertonen al een even ongunstig beeld: 1863: 73 procent; 1865 64 procent; 1866: 54 procent, 1867: 57 procent, 1868: 50 procent, Hoewel deze reeks niet geheel vol ledig is, biedt zij toch -yvel zoveel ge gevens, dat men de conclusie kan trekken, dat in het tijdyak 1851—1870 als regel aanzienlflk meer dan de helft van de overledenen jonger was dan tien jaar. Odk .over 1879 en volgende jaren is iets bekend over £e kindersterfte, doordat in het Gemeenteverslag werd opgegeven hoevelen van de geduren de het verslagjaar te Schiedam be- gravenen jonger dan 12 jaar waren. Pas in 1890 toonden de hoge cijfers neiging tot dalen -nl. tot 56 procent. In de jaren 1891-1895 bedroeg het ge middelde ruim 51 procent, tussen 1879 en 1885 was dat 63 procent, tussen 1886 en 1890 was dat 59 procent ge- Hoe hoog deze percentages wel wa ren blijkt o.a. uit het feit, dat in Am sterdam tussen 1879 en 1885, 53,5 pro cent van het aantal overledenen jon ger was dan 14 jaar, tussen 1886 en 1890 was dat 50,5 procent. Het werd april 1893 voordat één van de meest beruchte „open riolen" van Schiedam, nl. het Broersveld werd gedempt. Hoevele doden de vunzige sloot heeft gekost, kan de geschiede nis niet verhalen.... LEO 'T HART GEMEENTERAAD VERKLAART HOGE VERWARMINGSKOSTEN Naar aanleiding van ontevreden heid welke hier en daar is gegroeid door de onverwacht hoge rekening voor de centrale verwarming van wo ningen in Nieuwland en Groenoord, heeft de Gemeentelijke Woningdienst een brief gezonden aan betrokkenen, waarin een toelichting wordt ver strekt. Er zijn twee oorzaken voor de ver hoging, nl. de stijging van de olieprijs met ongeveer 40 procent, waarop de prijzen niet waren berekend. Verder is van invloed het feit, dat vooral rondom het Bachplein de flats juist tegen het einde van het vorig stookseizoen werden betrokken. Zaterdagochtend 12 april om 11 uur zal de officiële opening plaats vinden van de Inhabé, de handelsbeurs wel ke is ingericht in de Sporthal Mar griet. De opening wordt Verricht door ir. B. Wilton, voorzitter van de Kamer van Koophandel voor de Beneden- Maas. De beurs zal geopend zijn van 12 tot 19 april. Doop en tewaterlating van „La Haciënda" Op de scheepswerven Wilton-Fije- noord Schiedam zal maandag 14 april om vier uur het motorschip „La Hacienda" worden gedoopt en te wa ter gelaten. Het schip is gebouwd in opdracht van de Buries Markes Ltd. te Londen. De doop wordt verricht door Mrs. E. M. MacDermott, echtgenote van de directeur van Buries Markes. Het Broesveld gezien in de rich ting van de Lange Kerkstraat. Ook hier nog een stinksloot. De Lange Kerkstraat in 1893 gezie in de richting van de Broersvest. MAASKANT BEHANGSEL em\ vraag staalboeken vakkundigi behangers 2a MIDDELLANOSTRAAT 2 TEL 23.31.92 WOLPHAERTStOCMI 239 IEL 27.48.2S Ter gelegenheid van de In habé die zaterdag 12 april in sporthal Margriet wordt ge opend, treft u in dit blad een speciale bijlage aan, gewijd deze beurs. Zestienjarig meisje wordt vermist n luxe houtsoorten, ook de lange zijden geheel afgewerkt. Maak nu zelf uw wandmeubel, vensterbank- kast, boekenrek, garderobekast enz. Nu nog gemakkelijker de nieuwe nylon paneelverbin- der. Lang 244 cm, dik 18 mm. Breed 24cm 30cm 35cm 40cm Limba 12,- 14,25 16,75 19,- Mahonie 13,25 15,75 18,50 21,- Afro 15,75 18,75 22,- 25,- Eiken 18,25 21,75 25,50 29,- Teak 18,75 22,50 26,25 30,- ook 50 en 60cm breed en in WENGE en PALISSANDER 275 cm 305 cm Vurehout 2.05 2.25 Paranapine 2.35 2.60 Carolinepine 3.45 3.80 Mahoni 5.50 6.05 Afro-Teak 7.- 7.75 Kom zelf kijken en uitzoeken bij: Rotterdams grootst gesorteerde doe het zelf specialist, met de beste kwaliteiten. Iédere dag geopend van half negen tot zes uur. Nwe. Binnenweg 396 Tel. 235605 Korenaarstraat61-63 Tel. 230803 Bergselaan 214 Tel. 281167 1 Groothandel en kantoor: l Runstraat 99-103 Tel. 252620 Van onze lezers kunnen er 92 tot de weinige Nederlanders be horen. die op 24 april a.s. in het Spartak-stadion zitten voor de return-wedstrijd van Ajax tegen deze Tsjechoslowaakse club. Dit is de wedstrijd die zal be slissen of de Nederlandse club in de finale om de Europa-cup zal komen. Deze historische match in de nationale sportge schiedenis kan men bijwonen, dank zij de volgende Haven loods-aanbieding. Donderdag 24 april vertrekt van de Luchthaven Rotterdam zig te zijn een Caravelle- straalvliegtuig van de Air Fran ce naar Bratislava, waar men om 12.35 uur zal arriveren. Een touringcar zorgt voor het ver voer naar het stadion in Trn.a- va. Op de heenweg wordt aan boord een lunch geserveerd en op de terugreis het diner. In de reissom van f 299 zit verder een zitplaats in het stadion, alle luchthavenrechten en visumkos- ten opgesloten. De Tsjechische bepalingen verplichten de deel nemers alleen tot het meene men van f 15 zakgeld. Teneinde mogelijk te maken dat men dit bescheiden bedrag op aangena me wijze verteert, wordt na de wedstrijd eèn kleine sight- seeingtoer per bus door Bratis lava gehouden Om 19.45 uur vangt het vliegtuig de terugreis aan en om 21.30 uur staat men dan weer op Rotterdamse bo dem. Voor deze dag boordevol reis indrukken en wedstrijd-emoties kan men boeken bij het kantoor van De Havenloods, tel. 13217U. na 17.30 uur tel. 247909. Men kan ook terecht bij Dammers Van der Heide Co, tel. 146011. van 18-22 uur tel. 127025. Dit ge heel verzorgde buitenkansje dient men zich uiteraard niet voorbij te laten gaan. Maar dat hoeven wij natuurlijk niemand verder uit te leggen! 16 eengezinswoningen aan Borodin laan Op een terrein aan de Borodinlaan voorbij de Vivaldilaan is Van der Kraan's Bouwbedrijf begonnen met de bouw van 16 eengezinswoningen, bevattende ruime voorkamer, eet- hoek, en op de eerste verdieping drie slaapkamers, douches en onder de kap een vliering. De woningen zullen plm. f 40.000 kosten, rijkssubsidie niet inbegrepen. Zie onze speciale prijzenslag advertentie pag. 3 De commissaris van politie te Schiedam verzoekt namens de moe der opsporing, aanhouding en terug brenging van de minderjarige Johan na Wilhelmina Loffeld, geboren te Utrecht 13 nov. 1952, die begin janua ri de ouderlijke woning heeft verlaten en niet is teruggekeerd. Ze is de laatste keer in,,Amsterdam gcsignjaleerd: Mededelingen gaarne bij de politie te Schiedam of bij plaatselijke politie. Wij hebben Nederlands grootste sortering lovlngsrlngen LEO VAN IERLAND LIJNBAAN SO Reeds eerder werd de vraag ge steld in hoeverre de Buitensluis nog sterk genoeg is om eventueel abnormale hoge waterstand te keren. De dienst van Gemeentewerken van Schiedam is de mening toege daan, dat de sluis nog volledig be trouwbaar is doch teneinde daar omtrent meer zekerheid te verkrij gen, is aan TNO uit Delft gevraagd een onderzoek in te stellen. Het onderzoek is door plm. vijf tien man waaronder duikers ver richt en had ook betrekking op de vloer van de sluis. Het resultaat van het onderzoek is nog niet he kend gemaakt. DWARSGEBAKKEN NATUURWIT-BOERENBRRIN KRENTEN-ROZIJNENBROOB KRENTENBOLLEN BOERENROG - PUNTJES EN BOLLEN V

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

De Havenloods | 1969 | | pagina 1