Ga tot de mieren,
gij ingenieur,
en wordt wijs....
i
w
IHÉl
„MAGIE DER ZINTUIGEN"
70
DE HAVENLOODS DONDERDAG 29 MEI 1969
3
Biologie jarenlang een tak van de w etenschap waar min of
meer meewarig over gesproken werd. Deze tak maakt op het
ogenblik een periode van hernieuwde belangstelling door. Met
het gevolg dat op verschillende universiteiten met zorg naar de
toekomst gekeken wordt. Het aantal studenten is erg groot. Nu
is het nog zo dat iedere afgestudeerde bioloog zonder moeite een
plaats kan krijgen. Over enige tijd zal dat anders worden en over
een tiental jaren zal er r volgens de nu geldende prognoses
een duidelijk overschot aan biologen zijn.
nu... beduidend
goedkoper
Vooral in de zomer als U week
enden weggaat naar camping of
zomerhuisje, merkt U dat U
toch niet buiten een draagbare
radio kunt
Koop nu deze klasse radio van
Westeuropees fabrikaat met
komplete midden en lange
golf
grote concertluidspreker
geheel getransistoriseerd
auto-antenne aansluiting
schaalverdeling die zowel ais
de radio ligt of staat te zien
is (praktisch voor in de auto)
magnifieke geluidsweergave
zuinig batterij gebruik
royale afmetingen, front
breedte 27 cm
Vz jaar volledige garantie
Een geweldige draagbare radio
nu voor nog géén vijf tientjes.
1/2 jaar garantie
Vanaf vrijdagmorgen 9 uur ver
kopen wij deze draagbare ra
dio's van Westeuropees fabri
kaat, een klasse radiö, in mooie
grijs met zwarte kast, met een
jaar volledige a yy fm
garantie J "êGf
Elke vrijdagavond tot 9 uur open
Ook maandagmorgen open
Géén tel. of schrift, best.
Verontrustend? Zeker, tenzij zich
hier het vreemde verschijnsel voor
doet dat het aanbod van afgestudeer
de biologen zich al vergroot voordat
de vraag ernaar gestegen is. maar
in de komende jaren wel sterk zal
gaan stijgen. Verschillende dingen wij
zen er op. De wetenschappelijke on
derzoekingen in de biologie hebben de
laatste jaren een hoge vlucht geno
men. nieuwe terreinen opengegooid
en mogelijkheden gopenbaard, waar
van voorlopig het einde niet is te zien.
In dit verband hoeven we slechts
te wijzen op de onderzoekingen van
professor Petrucci in Italië, die een
menselijke vrucht laat groeien in een
reageerbuisje" en het. nogal opzien
barende boek ,,De biologische tijd
bom van Gordon Rattray Taylor uit
Engeland. Deze twee recente voor
beelden geven duidelijk aan in wel
ke richting de biologie zich ontwik
kelt en waarom de belangstelling er
voor zo groeiende is. Men is tot de
ontdekking gekomen dat onze hoog
geroemde techniek nog maar kin
derspel is vergeleken bij de „tech
niek" die in de natuur om ons heen
te vinden is.
Men is gaan proberen er achter* te
komen hoe die fabelachtige proces
sen in mens en dier precies werken
er, hoe ze tot een zo grote nauwkeu
righeid in staat zijn. Waarmee de
biologie als wetenschap een verande
ring ondergaat. Men kan nu de stap
wagen van een slechts tot de natuur
beperkte wetenschap naai- een tech
nische nuttige toepassing. De bioloog
kan ingenieurs op de hoogte stellen
van technische „uitvindingen" in de
schepping, die de laatsten tot nu toe
voor onmogelijk hadden gehouden.
Een boek waarin de laatste gege
vens over de werking van de zintui
gen bij mens en dier in een boeiend
geheel worden besproken is „Magie
der zintuigen", van Vitus B. Drö-
scher, uitgave van „het Wereldven
ster". Baarn. Prijs f35. Drösdher
vertelt in dit boek op voor leken be
grijpelijke manier over de functie
van de zintuigen. En dan niet de
functie naar buiten, maar naar bin
nen.
Uit en te na probeert men er ach
ter te komen hoe alle „gegevens" die
een dier ontvangt door middel van*
zien, horen, ruiken en voelen worden
verwerkt. Een ongelooflijk gecompli
ceerde materie die tot zeer verras
sende ontdekkingen heeft geleid. Het
is hier niet de plaats al te diep op
de technische details in te gaan.
Daarvoor zal men zelf het boek moe-
Het facetoog van een honingbij.
Tussen de facetten zijn zintuighaar
tjes te zien. Deze haartjes doen onder
meer dienst als windripfitingmeters.
Waarschijnlijk hebben ze nog meer
functies, doch daarover is nog niet
voldoende bekend.
ten gaan lezen. Enkele van de meest
tot de verbeelding spekendc voor
beelden zullen we hier vermelden.
Slecht gelukt
HET OOG. Proefnemingen hebben
aangetoond dat ons oog, optisch ge
zien, een sleoht gelukt instrument is.
Zou men een beeld bekijken dat door
het „fototoestel" van ons oog op het
netvlies wordt geprojecteerd, dan
zou men schrikken. De randverteke-
ningen zijn erger dan bij een kinder
verrekijker van drie gulden, rechte
lijnen lijken krom en de contouren
vervloeien met regenboogkleurige
randen. Maar wij merken niets van
deze optische onvolkomenheden van
ons optisch instrument.
Hoe kan dat? Wel. onze zenuwen
corrigeren de fouten zo volmaakt
dat de wereld om ons heen ons foto
grafisch feilloos voorkomt. Tot deze
ontdekking kwam men onder meer
door de volgende proef. Men liet een
aantal personen sterk vertekenende
prismabrillen dragen, gedurende lan
gere tijd. De proefpersonen krijgen
daardoor een verwrongen wereid te
zien. waarin rechte lijnen krom wor
den. hoeken scheefgetrokken worden
en scherpe contouren vervloeien in
kleurige randen.
In de eerste fase durfden de proef
personen nauwelijks een stap te ver
zetten zo vreemd leek alles te zijn.
Maar na enige tijd voltrok zien een
merk waardige verandering. Alles be
gon zijn gewone, vaste vorm weer
aan te nemen. De wereld begon er
weer uit te z.en. zoals men oat ge
wend was. Na ongeveer zes dagen
kreeg men weer ae indruk in een
„gewonewereld te leven. Het ze
nuwstelsel had in net proces waar
in het beeld wordt verwerkt, de mis
leidende werking van de vorm onge
daan gemaakt. Zelfs zo afdoende, dat
wanneer de proefpersonen de bril af
zetten, opnieuw een vetekende wer
kelijkheid ontstond. Alleen precies in
omgekeerde richting, de rechte lijnen
bogen de andere kant op en de con
touren vervloeiden in complementai
re kleuren.
Zodat men het niet minder dan een
wonder kan noemen dat ons zenuw
stelsel in staat is uit de gebrekkige
en valse inlichtingen dat het krijgt
van ons optisch instrument toch een
beeld kan samenstellen dat beant
woord aan de werkelijkheid. Dieper
onderzoek in deze richting is het aoel
van de huidige werkzaamheden.
Mager resultaat
LICHT. Een door de mens gecon
strueerde gloeilamp zet slechts 3 a
4 procent van de toegevoerde energie
in licht om. Een neonbuis ,,al" 10
procent. Toch Is dit een uiterst ma
ger resultaat wanneer men bedenkt
aat de nietige glimworm kans ziet
met een nuttig effect van 100 pro
cent te werken. Even een beetje
technisch worden. De glimworm ge
bruikt voor zijn lichtstraling lueiie-
rme-moleculem die geoxydeerd wor
den en daarbij lichtstraling veroor
zaken. Amerikaanse onderzoekers
hebben kunnen bewijzen da,t de hoe
veelheid uitgestraald^ lichtquantums
precies gelijk is aan heit aantal ge-
oxydeerde luceferinemoleculen. Dus:
een nuttig effect van 100 procent.
Nu is men inmiddels wel zover dat
men kan nagaan welk procédé de
glimworm volgt bij het opwekken
van licht. Hoewel nog niet tot in fi
nesses bekend, kan men stellen dat
dat slechts een kwestie van tijd zal
zijn. De moeilijkheid zit hem echter
daarin dat men nog bij lange na niet
in staat is de katalysator voor de
oxydatie en dat is lucdferase
langs synthetische weg te maken. Lu-
ciferase is een eiwit-macromolecule
dat uit ongeveer duizend amlnozure
eenheden is opgebouwd. Tot nu toe
is man er nog nimmer in geslaagd
een dermate gecompliceerd molecule
af te breken, te ananlyseren en weer
op te bouwen. Tot zo lang zal men
met het opwekken van koud licht
moeten wachten.
Passen
GEUR. Bij geurstoffen is er met
moleculen ook iets aan de hand. In-
sectenmannetjes reageren op lokstof-
fen van de vrouwtjes. Hoewel de
geuirmoleoulen van de vrouwtjes van
onderling verschillende insectensoor
ten soms slechts enkele atomen van
elkaar verschillen, kan .door de man
netjes geen vergissing gemaakt wor
den. Het moet „passen" bij zijn
„geurontvaniger" anders gebeurt er
niets.
Deze wetenschap heeft men in
praktijk gebracht. Men knutselde
geurmoleculen in elkaar en wachtte
ai welk insect er op zou reageren.
Men had onmiddellijk goed resul
taat. De gefabriceerde lokstof bleek
tc „passen" op het mannetje van
een fruitvlieg in Florida. Een scha
delijk insect dat nu op zeer efficiën
te manier door middel van lokstof-
fen en giffen bestreden kon worden.
Nadien veranderde men slechts een
paar atomen van de lokstof en
prompt kwam er een anaere souri
fruitvlieg op af.
Veel meer van technische aard zijn
de onderzoekingen die men heeft ge
daan op het gebied van de akoes
tiek (vleermuizen e.d.) en oriëntatie.
Bijvoorbeeld het oriëntatievermogen
van de honingbij heeft men diep
gaand onderzocht. Waarbij fenome
nale vermogens aan het licht kwa
men. Een bij kan een hele tijd kris
kras door het veld vliegen. Door al
lerlei berekeningen, waarbij de vlieg-
snelheid, de zonnestand, de hoeken
die hij maakt te pas komen, is hiij
altijd zonder meer in sitaat. van wel
ke plaats ook. in een rechte lijn te
rug te vliegen naar de korf.
Dit brengt ons bij een van de
meest „magische" onderdelen van
de zintuigen, het oriëntatievermo
gen. Het sterkste voorbeeld daarvan
is nog altijd de postduif. Nemen we
aan dat de postduif zich oriënteert
op de zon. Dan zou hij 's nachts uit
geschakeld zijn. Niets is minder
waar, ook 's nachts komt Ihij thuis.
De sterren dan? Dezelfde proef werd
gedaan tijdens een nacht met bewolk
te hemel, opnieuw kwamen de dui
ven thuis. Men neemt niu aan <iat de
postduiven behalve van zon en ster
ren. bij de oriëntatie ook gebruik
maken van het aard-maignetisch veld.
En zich daarop heel nauwkeurig kan
oriënteren.
Geen toverij
Magnetische zintuigen kunnen niet
langer van de hand gewezen worden
als toverij of oceuitisbisdhe hers en
seal mimen. Ze zijn een realiteit. Niet
alleen de proeven met postduiven to
nen dit aan. ook proeven op vele
andere diersoorten hebben uitgewe
zen dat vele dieren een gevoeligheid
bezitten voor het aardmagnetiscto
veld.
Wat van al deze onderzoekingen
wel het praktische nut zal kunnen
worden is moeilijk te voorspellen.
Dat het echter zeer de moeite waard
is onderzocht te worden spreekt weti
voor zichzelf. Neem het zeer simpe
le voorbeeld van de lichtproduktie
van de glimworm. Een procédé met
100 procent nuttig effect is toch wel
iets om over na te denken.
Talloze mogelijkheden doemen op.
Zodat misschien toch de veronder
stelling in het begin van dit artikel,
dat het aanbod van afgestudeerde
biologen en. biochemici alleen maar
vooruitloopt op de te verwachten
vraag ernaar, niet zo gek is. Boven
dien mag men veronderstellen, dat
een nieuwe betekenis geheaht kan
worden aan het bijbelwoord: „Ga tot
de mieren en wordt wijs".
WIM DE LANGE
Een sprinkhaan. Wanneer het aan
tal sprinkhanen op één plaats een kri
tiek getal bereikt, treedt een mutatie
op. De dieren worden groter en krij
gen vleugels en dan is het ogenblik
aangebroken dat ze gaan trekken, het
bekende verschijnsel van de sprinkha
nenplagen. Maar waarom? En hoe?
Een grootoorvleermuis, die door
middel van deze enorme geluidsont-
vangers en een vernuftig' systeem in
staat is beelden" te horen.
nu... beduidend
goedkoper
Voor de vele boodschappen
die de meeste huisvrouwen
steeds maar weer opnieuw
moeten halen is dit de onmis
bare boodschaptas.
Grote skai boodschaptas met
voorvak met rits, 2 solide
handvatten, beschermdoppen
op de bodem.
Een keurig afgewerkte tas met
ritssluiting nu voor nog g
zeven gulden.
vanaf vrijdagmorgen 9 uur ver
kopen wij deze royale skai
n met voorvak.
een tas waar heel wat in kan,
kleuren zwart
Gtin tel. of schrift best
Tiende Bloemenmars
Sportbond Vrienden
Voor de tiende maal organiseert de
wandel- en ontspanningsvereniging
„Sportbond Vrienden" haar nationale
Bloemenmars. De tocht wordt gehou
den op zondag 22 juni. Medewerking
zal verlenen het tamboer- en scallui
nenkorps „Jong Leven" uit Bruns-
sum. De start vindt plaats bij Jeugd
huis „De Brink", Brink 7. Rotterdam
24, de afstanden zijn 12. 18, 30, 40 en
50 kilometer. Inlichtingen en inschrij
ving bij D. Berkenpas, Hazenakker 7,
Rotterdam-24, telefoon 010-325537.
jiH
