mies
toned
56.
1:
De kwaliteit van
Jan van Munster
7.
DRIE MEUWJAARSPREMIERES:
Alleen „De Spaanse hoer''
was de moeite waard
98
Met de beste wensen voor
het toneel in 1970
98
»K
DE HAVENLOODS DONDERDAG 8 JANUARI 1970
7
Het nieuwe jaar ben ik begonnen met drie van de zoveel nieuwjaars-
premières te zien: „Twee heren uit Verona" van het Nieuw Rotterdams
Toneel, „Soldaten van fortuin" van de Haagse Comedie en „De Spaanse
hoer" van Globe. Alleen de voorstelling van het laatste stuk, geschreven
door Hugo Claus, was de moeite waard. Een schrale troost, maar het is er
dan toch een.
Zo mogelijk nog bonter maakte de
Haagse Comedie het met „Soldaten
van fortuin" van Thomas Otway, een
belegen comedie uit 1680, als klucht
geregisseerd door Johan de Meester,
die de uitgaande society belazerde
door in het programma te vermelden
dat de critici in Engeland het stuk
„een opgegraven schat" vonden. Af
gezien van het feit dat het iedereen
een zorg moet zijn wat Engelse critici
schrijven, was het toch netjes van De
Meester geweest als hij man en paard
had genoemd. Enfin, het was niets, en
nog eens niets. Ook het spel van de op
de planken teruggekeerde Ko van
Dijk niet, die evenals alle anderen uit
zijn onmetelijk reservoir van routine
putte om het stuk kleur en fleur en
vaart te geven. Maar toen ik om
kwart voor twaalf op mijn horloge
keek was het half negen, zou Barba-
rossa hebben geschreven.
Hugo Claus en
Ton Lutz hebben
van „De Spaanse
hoer", een be
werking van de
roman „La Ce-
lestina" van Fer
nando de Rojas,
i een groots, barok
I stuk theater ge-
maakt, waarin
terloops
en macht
4 werden geanaly-
seerd als de drijf-
j veren van een
ondergang
gedoemde maat-
o schappij. Dat is
j een schijnbaar
zwaar gegeven»
maar Lutz is met
de hem eigen iro
nie het maat
schappelijk enge-
gement van Claus te lijf ge
gaan, zodat een bijzonder drage
lijke voorspelling ontstond, die werd
gekenmerkt door een prachtige hoofd
rol van Ank van der Moer en een uit
stekende belichting van de geweldige
ruimte, die Nicolaas Wijnberg had ge
schapen.
Er werd' met veel animo gespeeld,
er werd overtuigend gesold met bed
den, er werd gevreeën dat het een lie
ve lust was en er werd met „wise
cracks" gestrooid, die toch van weer-
haakjes voorzien bleken, zodat ze in
het geheugen bleven hangen („Wie in
leven blijft hoereert" en over Celesti-
na zelf bijvoorbeeld: „Ze is slecht,
maar ik wou dat ze m'n moeder
was"). Zo'n vrouw maakte Ank van
der Moer van dat prachtwijf: verdor
ven, smerig, plat en van een warmte,
waaraan je kapot gaat.
„De Spaanse hoer" is een stuk,
waarmee een regisseur als Lutz laat
zien dat vakmanschap inderdaad
meesterschap, dat intelligentie en
goede smaak en het vermogen tot re
lativeren de pijlers zijn, waarop dat
meesterschap steunt, zodat er in dit
geval een geweldig aanstekelijk thea.
terplezier ontstaat: het summum van
de ontspanningsfunctie die toneel in
derdaad moet hebben, maar dan wel
alleen op deze manier.
Missers
De manier waarop het allemaal niet
moet demonstreerde het Nieuw Rotter
dams Toneel en de Haagse Comedie.
Het NRT ging er kennelijk vanuit
dat met „Twee heren uit Verona" van
Shakespeare (een jeugdzonde van de
dichter, alleen literair-historisch van
betekenis) de jonge garde van het ge
zelschap een kans moest krijgen.
Maar niemand krijgt een kans in een
stuk als dit, dat zonder enige lijn
werd geregisseerd door Jules
Royaards en dat zich afspeelde in een
soort Bijenkorf-etalages, die dan to
neelbeeld worden genoemd. Een mis
ser van jewelste.
JAN HEIN DE GROOT
„Halleluja" brengt
„Die Jaifcreszeiten"
Als jubileumconcert geeft de Kon.
Chr. Oratorium Vereniging „Hallelu
ja", die in oktober 85 jaar bestond, op
dinsdag 20'januari avonds om 8 uur
een uitvoering van het oratorium
„Die Jahreszeiten" van Joseph Haydn
in de grote zaal van De Doelen.
Medwerking zal worden verleend
door Annette de la Bije sopraan,
Simon van der Geest tenor, Max
van Egmond bas, Tijn van Eyk
clavecimbel. Het Gewestelijk Orkest
voor Zuid-Holland verzorgt de begelei
ding.
Algehele leiding: Jan Eelkema.
Toegangsbewijzen ad. ƒ57,50 en
10 zijn verkrijgbaar bij de .leden,
voorts telefonisch bij mevr. Terpstra
(201438) en <Jhr. Van 't Hof (178788) en
vanaf 13 januari ajtn de Doelenkassa.
Voor Alexahderkta'U bij: R. Enzlin,
Jan Stuytstraat 17, tel. 203567: Voor
houders van jeugdpaspoorten is de
toegangsprijs 2,50.
Moeten wij U nog vertellen hoe
slijtvast, praktisch en fraai ka
merbreed nylon tapijt is?
Komt U liever even kijken, dan
ziet U wat U koopt!
Kamerbreed nylon tapijt, ide
aal huiskamer tapijt in 3 rijke
interieurkleuren. Dit pracht ta
pijt koopt U (de fabriekskon-
troleur ontdekte piepkleine
schoonheidsfoutjes die niets
aan de kwaliteit afdoen), 370
cm breed, per meter voor nog
géén zes tientjes.
kamerbreed
nylon tapijt
370 cm breed
neemt U de maat
van Uw huiskamer mee?
Op onze tapijt-afdeling, 1e eta
ge, verkopen wij dit kamerbreed
nylon tapijt, pracht tapijt in de
kleuren groen, geel en
beige, 370 cm breed,
per meter
Elke vrijdagavond tot 9 uur open
Agenda
ROTTERDAMSE SCHOUWBURG
Donderdag 8 jan.: NRT met „Twee
heren uit Verona", 8.15 uur; Vrijdag 9
jan: NRT met „Twee heren uit Ver
ona", 8.15 uur; Zaterdag 10 jan: NRT
met „De huisbewaarder", 8.15 uur;
Zondag 11 jan.: NRT met „Twee he
ren uit Verona", 8.15 uur; Maandag
12 jan.: Ned. Danstheater met o.a.
„Metaforen", 8.15 uur; Dinsdag 13
jan.: Stadtische Bühnen Münster met
„Die verkaufte Braut", 8 uur; Woens
dag 14 jan.: NRT met „Mijnheer gaat
op jacht", 8.15 uur; Donderdag 15
jan.: Haagse Com. met „De bakker
enz.", 8.15 uur.
PICCOLO-THEATER
Zondag 11 jan.: Kindertheater Pssst
met „Piccolo en de verkleinman",
2.15 uur.
Open Deur Dienst
in de Laankerk
Zondag 11 januari zal er in Kra-
lingseveer in de Laankerk aan de IJs-
selmondselaan de eerste Open Deur
Dienst van dit nieuw begonnen jaar
worden gehouden. De aanvang van
deze bijzondere dienst is gesteld op
18.30 uur.
Ds J. J. Hietkamp zal deze dienst
leiden en spreken over het onder
werp: „Waar zal onze rijkdom liggen
in 1970?" Medewerking aan deze
dienst zal worden verleend door het
„Kralings Kerkkoor" o.l.v. de Heer J.
Groeneveld. Mej. C. van Ouwerkerk
zal het kerkorgel bespelen alsmede
Het Kralihgs Kerkkoor begeleiden. De
kerkeraad der Hervormde Wijkge-
meente Kralingseveer heet iedereen
welkom.
Houdt U van Bach of Beat?
Van dansmuziek of folklore?
Op onze tweede etage vindt U
onder de (tienduizenden platen
(van bekende merken vj.o.
JPalletteMode, Voque en
Chess) beslist wat U zoekt.
30 cm stereo l.p.'s (ook mono
afspeelbaar) in vele genres, o.a.
dansmuziek, volksmuziek, pla
ten met grote orkesten, soul,
country en western, platen met
bekende namen w.o. Ray Mar
tin, Peter Kreuder, Orkest Hu-
go Winterhalter en heel veel
andere.
Moeten wij U nog meer vertel
len? Kom naar onze twee
de Verdieping en kies een 30
cm l.p. uit voor nog géén twee
gulden (een prijs waar toch wel
muziek in zit).
grammofoon
platen op onze
2 e ETAGE
kies uit
o.a. dansmuziek
volksmuziek
soul
country western
Op de tweede etage verkopen
wij 30 cm stereo l.p.'s (ook
mono afspeelbaar), keus uit
veie genres met bekende
artiesten,
per stuk
Elke vrijdagavond tot 9 uur open
Maandagavond voor de jaarwisseling zag ik op het scherm een heer
achter een glazen bol, die voorgesteld werd als helderziende. Een prach
tig beroep en deze man was niet de eerste de beste. Hij voorspelde „tante
Leen" een kleindochter en Feijenoord de cup. Toen er enig hoongjelach
opsteeg uit het aanwezige publiek haastte hij zich te vertellen datjAjax
kampioen zou worden met zeven punten voorsprong, waarop dc zaal
weer rustig werd. Ongetwijfeld een man met veel talent!
0 BEJAARDEN SOC. B.S.K.. houdt voor de
eerste maal in 1970 op dinsdag 13 januari, in
de grote zaal v.d. Bergsingelkerk, Bergsingel
150, een causerie over Suriname. Mevr. v.d.
Meiden omlijst de lezing met kleurendia's.
Iedereen welkom.
9 DE VRIJE GEDACHTE, houdt zondag 11
januari een samenkomst. De journalist Frits
Kief spreekt over volkstelling 1970. Er is
gelegenheid tot vragen stellen. Entree
verkiezing. Aanvang 10.30, uur -1-
aan de Vondelweg 22.
Jan van Munster (1939, Gorin-
chem, Holland) is de eerste Rotter
damse beeldende kunstenaar die
door de directie van het Stedelijk
Museum in Amsterdam werd uit
genodigd een soloexpositie te orga
niseren. Deze tentoonstelling is tot
18 januari te bezichtigen. Tevens
kan men tot 11 januari in. galerie
Orez in Den Haag terecht voor een
expositie van kleinere werkstuk
ken.
Van Munster werkt sinds 1960 op
het thema bevruchting. De arduinen
beelden, die hij toen vervaardigde,
noemde hij zaadballen. Als hij in 1965
in polyester gaat werken, blijft het
thema van kracht. De resultaten zijn
echter minder emotioneel beladen.
Van dan af begint hij met een me-
disch-maatschappelijk onderzoek dat
zich niet meer conformeert aan de
wetten van de traditionele beeldende
kunst. Dat wil zeggen: de inhoud
wordt belangrijker dan de vorm. Dat
is al te zien in zijn, eerste bevruch
tingsmachines: grote polyester scho
tels waarop onder een perspex kap
enkele rose polyester eieren draaien.
Desondanks blijft in deze objecten de
knipoog naar alles wat schoon en goed
is, bestaan.
De emotionele betrokkenheid ver
dwijnt volledig, als Van Munster
vloeistof in zijn research gaat betrek
ken. Het gebruiken van vloeistof is
voor iemand die bijna tien jaar lang
bezig is .besloten' zaadprojekten te
maken, een logische konsekwentie.
Dat zaad had steeds als de bekende
verborgen schat uit onze geheiligde
beeldende kunst in het binnenste der
dingen gesluimend. In het Stedelijk
Museum treed het duidelijk naar bui
ten in enkele grote zaadbakken (po
lyester, twee bij twee meter, bruisen
de. glycerine, in één geval: geluid).
De tentoonstelling van Van Munster is
bedoeld als een totaalgebeuren, onge
veer op dezelfde wfjze waarop de ope
ratiekamer in een ziekenhuis dat is:
de instrumenten functioneren op zich,
maar zij vullen eikaars functie aan
als een operationele ingreep verriclit
wordt.
De*expositie bestaat uit:
eeh' zaadkamer, waarin een zaad-
bank en twee zaadbakken staan opge
steld;
een zaadverwerkende kamer met
zaadbollen, zaadbakken en een be
vrachter;
een machinekamer met bevruchtings
machines en inseminatietafels.
In deze laatste zaal komen de posi
tieve .en negatieve aspecten in het
werk van Van Munster sterk naar
voren. Het eerste uitgangspunt van
zijn onderzoek was zeer positief: het
streven via bevruchtingsmachines en
inseminatietafels een perfecte mens
te vervaardigen die maatschappelij
en medisch niet erfelijk belast zou
zijn. Zoiets geeft natuurlijk te denken.
De perfektie van een droombeeld
wordt op de duur steeds griezeliger.
Bij Van Munster heeft het geleid
tot het maken van .mislukt' objekten:
wit geschilderde metalen palen, blok
ken en wanden, waarin op (voor ieder
voorwerp) verschillende hoogten
straaltjes bloed tevoorschijn komen.
Dat bloed (roodgekleurde glycerine)
wordt aan de onderzijde opgevangen
in een spuugbakje (van de tandarts)
en vervolgens binnen in het objekt
weer omhoog gepompt.
Met deze .MIS-STELLINGEN' die
door eenvoud van vorm en gebeurte
nis grote plastische kracht bezitten,
tracht de kunstenaar het discutabele
karakter van machines te illustreren.
Het zijn industriële voorwerpen
(maar u mag ze wat mij betreft ook
best kunstwerken noemen) waarin
iets misgaan. De besloten sculptuur
van vroeger krijgt hier een vervolg:
het objekt is besloten, maar wij'wor
den door de straal bloed voortdurend
geconfronteerd met het binnengebeu-
ren.
Over de kwaliteit van Van Munster
kan dacht ik weinig discussie
mogelijk zijn. Hij heeft zich de laatste
jaren ontwikkeld tot een kunstenaar
die een geheel eigen positie inneemt
in de wereld van de beeldende kunst.
De realisatie van zijn idee in de bloe
dende palen en wanden is volstrekt
uniek. De situatie die hier verwezen
lijkt is, kan mentaal en plastisch als
interessant, origineel en intrigerend
worden betiteld. Ieder die het hier
niet mee eens is, heeft er niets van
begrepen, schrijf ik (grijnzend).
OPMERKING 2: Nieuws van de
tentoonstellingenmarktaanstaande
zaterdag opent Woody van Amen om
half vijf in"t Venster de expositie van
Louis Looyschelder. Woody zelf laat
vanaf volgende week vrijdag in de
Doelen ijsobjecten.zien. Teyens zult u
dan kennis kunnen maken met het
voortreffelijke biljartenvironment van
Wim Gijzen.
OPMERKING 3: Galérie Mickery
in de uitbundige figuur van Ritsaert
ten Cate Wenst lezeressen en lezers
via mijn schrijfmachine een gelukkig
en rumoerig 1970.
OPMERKING 4: Zelf doe ik het
zelfde aan al mijn vrienden en beken
den in kunst en samenleving. Te we
ten: Toon, Ritsaert, Woody, Jan,
Frits, Felix, Benno, Wim, Hans, Gust,
Bouke, Kees, Pieter, Marinus, Corne
lls, Jurjen, Maarten, Adriaan, Michel,
Leo, Albert, Cees, Anna, Hpns, Jan
Piet, Klaas, Ru, Jan Hein, Louis,
Dolf, Cor, Peter, Hein, Herman, Joop,
Wim, Loek, Leendert, Anne, Ton, Wil
lem, Gijs, Guus, Sonny, Toon, Toon en
nog eens Toon, Henk, Frans, Bas, en
vele anderen. Ik heb voorpamen ge
bruikt omdat anders iedereen 35 cent
moet betalen aan de knipseldienst
voor de naamsvermelding. Het is ove
rigens best mogelijk dat ze het toch
gaan uitzoeken en dan maar afwach
ten wie zo'n knipsel krijgt. Ik weet
wel een paar hele goeie.
OPMERKING 5: de beste kerst- en
nieuwjaarskaart was dit jaar die van
Mathieu FicheroUx. Uitstekend wer
kelijk.
JAN DONIA
Jan van Munster: Insemination Ta
ble 1968, 100X100X240 cm, plyester,
plexiglas, elektriciteit.
Al jaren loop ik met de gedachte
rond me met „kijken in de toekomst
te gaan bezig houden en sinds die
maandagavond ben ik eraan begon
nen. De volgende dag heb ik een bol
aangeschaft ergens tussen Goes en
Hoedekenskerke, waar ik dit jaar op
de wisseling zat te wachten. Met de
wind in de rug ben ik op de dijk van
de Westerschelde gaan zitten en van
uit het zuid-westen kon ik via m'n bol
over heel Nederland kijken. De lucht
is daar nog niet vervuild zodat m'n
.'"bol helder bleef, het water stinkt er
nog niet per etmaal passeren er drie
■auto's en ik zag één verdwaalde
straaljager. Niets verstoorde de con-
centratie.
Ik wilde uiteraard zien hoe het met
het toneel zou gaan en weten of de
mensen die de dood voorspellen van
alles wat met „kunst" te maken heeft
gelijk krijgen en nu al weten dat er
een creativiteit van allen zich aan het
ontwikkelen is die méér of minder be
gaafde individuen te zien zal geven.
Na enige diepe blikken in de bol,
ka« ik zeggen dat.dat niet door gaat.
Ik gun die mensen al hét creatieve
plezier Van de wereld, maar ër zal
ook in dé toekomst een meerwaarde
zijn die geladen is met iets. dat moei
lijk onder woorden te brengen is.
Doelenagenda
Grote zaal. donderdag 8 en vrijdag 9 janua
ri 8.15 uur Rotterdams Philharmonisch Or
kest, dirigent Lorln Maazel, soliste Israele
Margalit, piano. Programma: Beethoven-Ou
verture Coréolan, Brahms- eerste pianocon
cert, Strawinsky-Petroesjka. Abonnements
concert door Arie Keijzer. Werken van Bach,
Stanley, Franck en Grison.
Grote zaal zondag 11 januari 2.30 uur Rot
terdams Philharmonisch dirigent Lorin Maa
zel soliste Yoko Koubo, viool. Programma:
BeethovenOuverture CoréolanMozart-
vioolconcert in A, K.V. 219; Strawinsky-Pe
troesjka. Abonnementsconcert.
Grote zaal zondag 11 januari Surinaamse
zang- en dansshow. 30 medewerkenden.
Grote zaal. Woensdag 14 januari 8.15 uur.
Rotterdams conservatorium kamermuziekuit
voering door ensembleklassen van Thomas
Lorana, Louis Sons en Ton Hartsuiker,
Werken van W. A. Mozart, C. Franck, Igor
Strawlnsky, Isang Yun, Klaas de Vries en
Wim Koerten.
Grote zaal donderdag 15 januari 8.15 uur
concert voor jonge mensen. Rotterdams Phil
harmonisch, dirigent Edo de Waart. Thema:
volksmuziek. Programma: Dvorak - Scherzo
uit zevende symfonie; Brahms, 2 hongaarse
dansen: Kodaly- dansen uit Galanta- Rönt
gen- oud Nederlandse dansen; Ives- frag
menten uit de derde symfonie; Falla- delen
De driekante steek. Toelichting Edo de
Bengt Widlund, violoncel m.b.v. Stanley
Hoogland, plano. Werken van Brahms. We-
bern en Debussy. Wil Kox, plano. Werken
van Hans Kox, Franck, Chopln.
Grote zaal vrijdag 16 januari 8.15 uur Con
certgebouworkest, dirigent Hiroyuki Iwaki,
soliste Moura Lympany, piano. Programma:
Britten - four sea interludes; Schubert- vijf
de symfonie; Schumann- pianoconcert; Falla
,,E1 sombrero de tres plcos". Abonnementen
geldig.
Grote zaai zaterdag 17 januari 8.15 uur or
gelconcert door Simon C. Jansen. Werken
van J. G. Walther, C. Ph. E. Bach. Fr. Liszt,
Dr. A. vander Horst en Ch. M Widor.
GROTE OF ST..LAURENSKERK.
Maandag 12 januari 8.15 uur Dirk Jansz.
Zwart. Organist van de kerk in de Slmons-
straat
DE LANTAREN dinsdag 13 Januari 8.15 u.
experimenteel concert muziek en beeld.
Elektronische muziek, instrumentale muziek,
film en diaprojectie. M.m.v. Ardito kwintet-
Ton Bruynel- Huub ten Hacken- Plet van
der Heuvel- Dick Raaymakers- Frlts Wei
land.
i.UXOR theater. Beroemde revue van
het Casino de Paris. Mat o.a. Mick Micheyl,
zangeres, danseres, clown, acrobate. Dave
(de in Frankrijk zeer bekende Nederlandse
-.anger). Pierre Brohms (goochelen) Revue
orkest Marcel Hendrtckx.
door
van der
Meulen
Voor mij hoeft het geen kunst te he
ten, maar ook onze tijd zal in een ver
re toekomst herkenbaar rijn door
menselijke uitingen die blijVen ont
roeren. Toch zag ik in m'n iból, dat
men met het tot ontwikkeling brengen
van de creativiteit, die speelsheid,
door moet gaan» want alles wat met
•die bovengënoemdfe meerwaarde te
maken heeft, zal makkelijker Aerkend
worden door de mensen in pe toe
komst, dankzij deze ontwikkeling. In-
plaats van de vicieilse consumptie-cir
kel die nog steeds geprezen wordt als
het hoogste goed, kan er iets nieuws
in mensen opbloeien.
M'n bol laat zien dat de afgelopen
tien jaar stof genoeg hebben opgele
verd om niet al te pessimistisch te
zijn. Neem de democratie die in be
weging is en waar velen een nieuwe
inhoud voor zoeken. Ik zie dat die
nieuwe inhoud ook voor het toneel
openingen zal maken. Dan gaat het
niet in eerste instantie om wat men
sen het „nieuwe" noemen. Bij nader
onderzoek blijkt dat nieuwe soms ou
der dan de „weg naar Kralingen".
Wij zitten nu al jaren naar de kiek
kast te kijken, maar als men in het
verleden ziet op hoeveel manieren het
publiek een toneelbeleven onderging,
dan moet men van goeie huize komen
om nog iets nieuws te bedenken.
Maar wat het nieuwe theater in
Rotterdam betreft, is mijn bol erg
wazig. Er zijn nog wat onduidelijke
zaken die in 1970 wel onduidelijk zul
len blijven. Een jaar is kort en veran
deringen manifesteren zich langzaam,
vooral door allen die fundamentele
veranderingen in de weg staand. De
laatste 10 jaar hebben echter aange
toond dat er veel dingen in beweging
zijn. Naast de democratie, de jeugd,
die niet «o gelukkig is met de wereld
waarin ze leeft, de politieke partijen
die aan het verroesten zijn, de kerk
die aan het leeglopen is. Allemaal
verschijnselen die een aantal mensen
de vraag heeft doen stellen: is er
soms iets met ons aan de hand, moet
er iets veranderen?? Met een laatste
blik in de bol voorspel ik U dat wat in
de zestiger jaren in beweging geko
men is aan het einde der zeventiger
jaren vorm en.inhoud heeft gekregen.
Maar hoe groot het aantal kleinkin
deren van „tante Leen" dan zal zijn
en hoe het dan met Feijenoord en
Ajax zal staan kan ik helaas met geen
mogelijkheid voorspellen. Beseffende
in het allerbelangrijkste als helder
ziende te kort te schieten, wens ik U
een leefbaar 1970 in Uw stad!
Stelt Uw man er prijs op om er
altijd tot in de puntjes verzorgd
uit te zien, dan is dit hét over
hemd voor hem.
Bel-O-Fast zelfstrijkende over
hemden, magnifieke hemden,
hagelwit en*s avonds nat
ophangen, 's morgens weer aan.
Koop zo'n onberispelijk over
hemd voor nog géén acht gul
den.
Op onze afdeling herenmode,
parterre, verkopen wij deze
Bel-O-Fast overhemden van
zelfstrijkende poplin, in alle
courante maten en
2 mouwlengten,
in wit
voor
Elke vrijdagavond tot 9 uur o|
