V
3:
3.
Who"' en 't fenomeen van pop opera
Fiesta Gitana:
rauw en wild
HERINNERINGEN
VAN
JAN LEMA
De souffleur
98
48
Tommy opnieuw in Nederland
Binnenhuis '70
mm
Concerten in
Mathenesserkerk
nv
kuypers
DE HAVENLOODS DONDERDAG 5 FEBRUARI 1970
?5
De Who trok in Nederland voor het eerst
belangstelling met hun single MY GENERA
TION Dat was in 1965. Het was voor die tijd
een hoogst opmerkelijk plaatje. Behalve een
uiterst ongegeneerd gebruik van elektrisch ver
sterkte gitaren, die de groeven tot berstens toe
met geluid vulden, zong Roger Daltrey de tekst
van dit nummer op een nogal incoherente, stot
terende manier. Degenen die dachten dat er
iets loos was met het spraakcentrum van bo-
vongenoemde heer, hadden het echter mis. Het
wa^ een uitgekiend effect dat uitstekend in de
muziek van de Who paste.
Het ndmmer werd een redelijk succes, maar voor
de rest was de wereld nog niet rijp voor deze agres
sievelingen uit Londen. Het viertal haalde dan ook
wel rare toeren uit. Behalve de luidruchtige, gedis
ciplineerde elektronische" rockmuziek die de jon
gens voorttor a cihten, hadden ze de gewoonte om aan
het einde van hun optreden gitaren in elkaar te
rammen en met rookbommen te gaan smijten.
De informele leider van de Who, Peter Townsh
end, noemde hun show pop-art, een begrip dat in
die dagen uitsluitend op bezigheden van mensen
als Oldenbufig en Liechtenstein kon slaan. Dat pop
muziek en Ipop-art in eikaars verlengde liggen,
realiseerden fcich nog weinigen. Wie de film Mon
terey Pop heelt gezien, kreeg een aardiig beeld hoe
de Who omstreeks 1967 hun show brachten
Er bleven regelmatig uitstekende en vooral origi
nele platen van de Who verschijnen, zoals The Wlio
Sell Out en de verzamel-elpee Best of The Who,
maar een internationale doorbraak was tot 'het vo^
rage jaar nog niet aan de orde. Vooral in Amerika
kwam deze heavy rock niet zo best over. Die door
braak kwam dan toch in 1969 met iets wat niemand
had verwacht: Een pbpopera. Of liever gezegd em
rockopera.
Op een door Polydor uitgebrachte dubbel elpee
gestoken m een prachtige-hoes, wordt het trieste
relaas van Tommy bezongen. Het jongetje dat op
jeugdige leeftijd blind en. doofstom wordt. Het stak
kertje wordt getreiterd jïoor een sadistisch neefje
en misbruikt door een homoseksuele oom maar
vindt later een „escape" in het bespelen van de in
Engeland zo populaire gokautomaten (Pin Ball).
Roger Daltrey
de meeat vitale popdrummere, een reputatie die
hij in Tommy volledig waarmaakt,
Deze dubbeialpee koet liefst f 30,80, maar voor
dat geld haalt men een juweeltje van de heden
daagse popmuziek in zijn huls,
Tommy is daar geweldig goed in en hij wordt zelfs
kampioen. Nadat hij op miraculeuze wijze is gene-
zen, wordt hij een soort gebedsgenezer die een hele
horde fanatici achter zich krijgt. Helaas vergooit
Tommy zich aan de commercie en aan het einde
van het verhaal staat hij weer helemaal alleen.
Een nogal sick en pretentieus gegeven, mag men
wel zeggen, maar wat de Who ervan maakt is zon
der meer voortreffelijk. Alle rollen in deze pop
opera worden indringend gezongen door Roger Dai-
trey, af en toe bijgestaan door de stemmen van
bassist John Entwisthie en Pete Townshend, die op
de plaat naast elektrische- en akoestische gitaar
ook piano speelt. Townshend schreef overigens alle
teksten en componeerde op drie nummers na alle
melodaeen. Keith Moon staat bekend als een van
Na het uitkomen van de plaat was het wachten
op een live-optreden van de Who met hun opera,
die overigens door het Engelse muaiekweekblad
Melody Maker een oratorium genoemd werd van
wege het imponerende vocale werk.
Tommy beleefde zijn wereldpremière op 29 sep
tember van het vorige jaar in het Amsterdamse
Concertgebouw. Ruim twee maanden later volgde
de eerste opvoering in Engeland en dereacties
waren unaniem enthousiast. Afgelopen vrijdag
nacht kwamen Townshend en zijn secondanten op
nieuw naar Amsterdam om in het uitverkochte
Concertgebouw een ruim twee uur durend program'
ma te verzorgen, waarvan Tommy het belangrijk
ste onderdeel vormde.
De groep die over een fabelachtige elektronische
apparatuur beschikt, leverde een enorm vitale
show af. Zanger Roger Daltrey, gestoken in een
soort woudloperskostuum, bassist John Entwisthie,
die een gezicht trok of hij er helemaal niet bijhoor-
de, Pete Townshend, hoog opspringend en zijn arm
zwaaiend als een molenwiek, en niet te vergeten
drummer Keith Moon, diebekken-trekkend achter
zijn ketelwerk zat, zijn drumstokjes de zaal in
smeet en bovendien voortreffelijk drumde; het was
zeer de moeite wdard om dit te aanschouwen.
Wat bjj de Who opvalt is het ogenschijnlijke ge
mak waarmee Townshend en Entwisthie hun gita
ren hanteren, terwijl de muziek die zij produceren,
zeer virtuoos en hecht is te noemen. Na vooraf
nummers als Substitute en Happy Jack te hebben
gespeeld, werd een enigszins verkorte versie van
Tommy opgevoerd. Zo ontbraken Underture en
Cousin Kevin, wat overigens geen afbreuk deed
aan het geheel.
Natuurlijk zorgde Townshend voor een waardig
sluitstuk en demonstreerde in My Generation wat
je niet voor geluiden uit een elektrische gitaar kunt
krijgen.
De Who is een van de zeldzame popgroepen die
in feite live beter zijn dan op de plaat. Townshend
heeft dat vaak zelf verkondigd en iedereen die dit
spektakel zelf heeft meegemaakt moet dit, met sui
zende oren. toegeven.
CEES GROOTHOUT.
Het dertiende Fiesta Gitana is
inderdaad een feest om te zien en
te horen. De doelstelling van de
heer A. J. Da Silva, eveneens de
organisator van de twaalf voor
gaande Fiesta's, is, de kunst van de
Flamenco zo zuiver mogelijk te
houden. Voor de dertien zigeuner
artiesten, allen solisten, genoeg re
den om zich bij Fiesta Gitana aan
te sluiten.
De klassieke flamenco loopt overi
gens ernstig gevaar de volgende gene
ratie practisch niet meer te bestaan.
Oorzaak daarvan is het steeds toene
mend aantal toeristen dat in Spanje
een geciviliseerd optreden, op de
smaak van het publiek afgestemd,
krijgt voorgeschoteld. Het individuele
aspect, de improvisatie en de gecom
pliceerde vormen van deze interes
sante kunst raken hierbij steeds meer
op de achtergrond. Grote veranderin
gen in de Spaanse samenleving be
dreigen de flamenco evenzeer.
De vrije zigeuner heeft nooit enige
beperking voor zijn individualiteit ge
kend. Nooit heeft hij zich willen en
hoeven aanpassen aan de burger
maatschappij. Hun soms ongediscipli
neerd gedrag in het buitenland doet
de Spaanse regering thans overwegen
met name de analfabeet-artiest geen
paspoort meer te verstrekken, omdat
hij geen goede propaganda voor het
land zou maken.
Een overweging, die moet worden
betreurd, want juist deze wilde ele
menten zijn de steunpilaren van de
flamenco, juist zij weten bij het pu
bliek iets los te weken van een lang
geleden vergeten gevoel, juist zij sle
pen het publiek mee met ongebonden
CAFÉ-RESTAURANT
ALHENA
verhuur van
ZALEN
Voor bruiloften, recepties en partijen
van 25 tot 225 personen.
Mathernesserweg 211. Tel. 37.34.54.
VOOR
NOTEN
BUITENLANDSE
KAAS
SPECSAUTÉ'S
WIJNEN
JE MOOT
DE BimmEAfDELifltó VAM
JBe fcs $33 SttbflT
Ttiiflteani .73 24.&.Z2
eezinnp irerir ïw GEMEENSCHAP,
dere z
DE VRIJE GEDACHTE. Rotterdam, belegt
H gesprejcsochtend. Deze
dereen toegankelijk en
:al Vondelweg 22. Aan-
bljeenkomst is vo
wordt gehouden
vapg 10.30 uur.
Geen zongen meer als l|w baby
slaaptook al is hij nog zo'n
woelwater, met dit trappelde
kentje kan hij zich niet meer
bloot woelen.
Een leuk keperflanel|eh trap
peldekentje waarmee Üw baby
altijd "warm onder de wol
ligt".
Vu. trekt het bovenste deel ge
woon als jasje aan en legt met
de stevige banden het deken-
tj^ onder de matras vast. Dit
absoluut veilige trappeldeken
tje in een royale kinderledi-
kantmaat, koopt U nu voor
nog géén vier gulden.
Deze fijne bedbank, waar U
b.v. een leuke deken of een
gekleurde sprei over legt, maakt
een tienerkamer helemaal af.
Mahonie-kleurige bedbank met
geperforeerde hardboard on
dergrond, 4 uitschroefbare po
ten, en 11 cm hoge polyaether
matras (licht in gewicht, prima
veerkrachtig, stofvrij) gaan wij
nu met bijna dertig gulden voor
deel verkopeneen komplete
slaapplaats nu voor nog géén
zeventig gulden.
h 4
Vanaf vrijdagmorgen 9 uur ver
kopen wij in het souterrain de
ze absoluut veilige trappèlde-
kentjes van een prima kwaliteit
keperflanel, in diverse leuke
kinderdessins
Vanaf vrijdagmorgen 9 uur ver
kopen wij op de 1e etage de
ze fraaie mahonie-kleurige bed-
banken met geperforeerde hard
board ondergrond en een poly
aether matras in diverse
uni kleuren,
10x190 cm,
Elke vrijdagavond tot 9 uur open
Voor de vierde maal zal in de
Ahoy'-hal te Rotterdam de tentoon
stelling Binnenhuis '70 worden gehou
den en wel van 6 tot en met 15 februa
ri. Deze beurs, die overdag geopend is
van 11 tot 5 uur en 's avonds van 7 tot
10.30 uur, zal weer een beeld geven
van alles wat er op dit gebied op de
markt is. Daartoe behoren de meubi
lering, maar ook dé wand- en vloerbe
dekking, de uitmonstering van de keu
ken, de technische voorzieningen en
de recreatieve mogelijkheden.
Ritman verstond zijn
vak tot in de puntjes en
daarom was het zo jam
mer dat hij zijn souf
fleursbaantje minder
waardig achtte. Hij vond
dat hij niet in het hok
thuis hoorde, maar dat
hij een van de rollen
moest spelen die hij souf
fleerde. Dat kon hij min
stens zo goed als „die
broekjes van tegenwoor
dig", dacht hij. Ritman
vond zichzelf een acteur
en daarom wilde hij spe
len en niet alleen maar
souffleren.
En Ritman kreeg zijn
Sin. In het stuk „De
bloednacht van Venetië"
kreeg hij een rol. De man
die hij moest spelen had
niet veel te zeggen, dus
kon men hem die rol wel
toevertrouwen. In een ge
vecht werd hij getroffen
en hij stierf. Al stervende
moest hij zeggen: „Ik zal
gewroken worden". Dan
zakte het doek.
Nu had Ritman een hoge
piepende stem en hij dronk
ook graag een flinke borrel.
Dat was de reden dat op
een keer Ritman in de
sterfscène niet veel meer
dan wat onverstaanbare
klanken murmelde. Geluk
kig liet de regisseur snel
het doek zakken. Maar toen
het voordoek weer openging
voor het applaus richtte de
beschonken Ritman zich
half op en riep: „Ik ben wel
dood, maar ik zal me wre
ken".
Een paar jaar later was
hij bij het gezelschap van
Herman Heijermans. Daar
heeft hij nog heel andere
dingen uitgehaald. Heijer
mans kon veel van hem
verdragen, hij lachte graag
en hij kon zich kostelijk
seconden later
aan de deur ge-
riëp Heijer-
Herman Heyermans
amuseren met de bijgelovi
ge eigenaardigheden van
veel toneelspelers:
Fluiten op het toneel
geeft een sof.
Dames, die haken of
breien op de repetitie, dat
geeft een sof.
Applaudisseren op de re
petitie geeft een sof.
Een rol die ongemerkt
uit iemands hand valt
dat geeft succes!
Een omgevallen poeder
doos geeft een nieuw enga
gement.
Een spiegel die breekt
voorspelt de dood van een
goede bekende.
Heijermans lachte na
tuurlijk om al die onzin en
vooral om Ritman kon hij
brullen.
Op een keer kwam de
souffleur 's morgens op h.et
directiekantoor. Hij zag er
uit als een gekreukelde
krant. Hij verspreidde dam
pen als een benzinemotor.
'tWas geen benzine, wel
alcohol.
„Meneer Ritman", zei
Heijermans afkeurend, „u
hebt weer gedronken!
„Een sloot jenever, me
neer" .antwoordde Ritman.
„Dat kan ik in mijn zaak
niet hebben, u kunt zo niet
op de repetitie komen. Ga
naar de boekhouder, haal
uw salaris en verdwijn. Ik
heb u dikwijls genoeg ge
waarschuwd. U bent ontsla
gen".
Ritman salueerde tegen
de rand van zijn hoed,
maakte stram rechtsom
keert en ging heen.
Twee
werd e;
klopt.
„Binnen"
mans.
En binnen kwam, heel
schuchter en onderworpen,
Ritman met zijn verfom
faaide hoed in zijn hand.
Hij zei, overdreven beleefd
„Meneer, ik heb zo juist
gehoord dat u uw souffleur
ontslagen heeft. Nu kom ik
u mijn diensten aanbie
den".
Heijermans brulde van
het lachen en probeerde
hem zelfs een schop onder
z'n achterste te geven
„Vooruit, zei hij, donder op,
naar de repetitie, je bent al
te laat". En Ritman bleef.
Zaterdagsmiddags waren
er de zogenaamde literaire
matinées. De offers, die
Heijermans zich voor dit
culturele werk getroostte,
waren groot en de waarde
ring ervoor was gering.
Onze vriend Ritman be
greep van dit streven niets.
Hij kankerde er lustig op
los. Comediespelen om geld
te verliezen, dat was ge
woonweg te krankzinnig.
Daar gaat de zaak mee op
de fles. Geef mij maar een
goed gezellig blijspel, waar
mee de mensen zich een
avond amuseren. Je gaat
toch niet naar de schouw
burg om hoofdpijn te krij
gen!
Er was juist een voor
stelling geweest van een
nieuw stuk van Israel Que-
rido. „De oude wereld",
heette het. Er kwamen eni
ge lauwerkransen in dat
stuk voor en die lagen na
afloop nog op het toneel.
„Meneer Ritman", vroeg
een van de changeerders,
waar moeten die kransen
naar toe?"
„Naar Zorgvliet". (Een
bekende Amsterdamse be
graafplaats). „Naar Zorg
vliet stuk, rollen en
schrijver komen later",
was het bitse antwoord van
Ritman.
muziek en dans, zodat de zaal tenslot
te even enthousiast stampt en klapt
als de artiesten.
Dit jaar is het accent op de indivi
duele dans gelegd. In de kunst der fla
menco kcmt de zang op de eerste
plaats, daarna de muziek, en tenslotte
de dans.
Grote kracht
Twee artiesten treden in dit der
tiende Fiesta Gitana bijzondér op de i
voorgrond. De eerste is Curro Velez,
een formidabel danser, die het hele
scala van Ingewikkelde flamenco-dan
sen, op onnavolgbare wijze beheerst.
De romp ver naar achteren gebogen
oefent hij met heupen en voeten grote
kracht uit, op de planken van het Lan
taren-toneel.
De meest opvallende figuur in dit
gezelschap is echter El Toro, de stier,
zo genoemd om zijn wilde natuur en
om het feit, dat hij aanvankelijk nie
mand kon verstaan en niemand hem
■Jtton verstaan, omdat hij een taal
sprak, die slechts zijn familieleden
onderling spraken... Zijn kunst is eer
der zigeuner dan flamenco en zijn op
treden is individueler dan dat van de
andere overigens even voortreffelijke
artiesten. Bij hem is het een combina
tie van zang en dans, rauw en wild,
aan geen enkele'regel gebonden.
Helaas zal in de toekorpst deze
volkskunst, die grotendeels van de zi
geuners is, steeds meer terrein prijs
moeten geven aan de geciviliseerde j
maatschappij, die dit soort sentimen
ten steeds meer verdringt en er
slechts tijdens een Fiesta Gitana met
een gevoel van heimwee op terug- 1
grijpt.
P. G.
De Deutsche Manner Gesangver- -
ein uit Bleifeld bestaande uit 85 leden,
dirigent dr. L. Becher wordt op 28
mei verwacht in de „Mathenesser- j
kerk" en op 30 mei voor een concertin j
de „Immanuelkerk" te Maassluis.
Medewerkenden Koos Bons, orgel, en
de alt Reinata Heemskerk.
Op donderdag 12 februari aanvang
20.15 uur een concert in de Mathenes- ;J
serkerk m.m.v. leerligen en oud-leer
lingen van de zang-pedagoge Jo Bolle-
kamp. Medewerkenden zijn o.a. Nelly
v.d. Spek, Truudi Koelemans. Reina
ta Heemskerk, Henry Blackmon.'
Koos Bons orgel. Toegang vrij
OECUMENISCHE DIENST.
Zondag, 15 februari, 19.00 uur, is er
in de kerk van het Steiger, Hang 18,,
een niet eucharistische dienst spe
ciaal ten behoeve van gehuwden, die
niet samen met hun levenspartner lid
zijn van eenzelfde kerk. Na de dienst
is er ruimschoots gelegenheid voor I
ontmoeting en gesprek. De dienst zal 1
worden voorgegaan door dr. W. J. M.
van Haaren, r.k, priester. Ook op 15
piaart, 19 april en 24 mei zal er een
gelijksoortige dienst worden gehou-
den, in samenwerking met dr. B. J. ii
Blauwendraad, hervormd predikant.
nu... beduidend
goedkoper
Als U reeds" wasgoedverzachter
gebruikte, hoeven wij U niets
meer te vertellen over 't genot
en 't gemakal Uw wasgoed
zoveel zachter en een enorme
besparing op het strijkwerk.
Maar over de prijs kunnen wij
wel iets zeggen. U koopt 3 liter
van onze bekende eerste kwa
liteit Shiny wasgoedverzachter,
in handige tankverpakking voor
nog géén drie en een halve gul
den.
3 liter 1e kwaliteit
Shlny
wasgoedverzachter
Vanaf vrijdagmorgen 9 uur ver
kopen wij in het souterrain de
bekende Shiny wasgoedver
zachter, 3 liter, om steeds weer
een donzig zachte was te
hebben, in plastic
draagtank
Elk« vrijdagavond tot 9 uur open
Géén tof. of schrift
