Waardoor worden wij
eigenlijk gekwetst?
Mevrouw
boven
brult geen
aria's meer
voor
DE HAVENLOODS - DONDERDAG 9 APRIL 1970
23-109
DE HEL
Brandende vuren die nooit meer doven.
Pijnigingen zonder uitzicht op redding
Eeuwig lijden in een oven van vuur en zwavel.
Voor wie?
Voor degenen die niet geloofd hebben.
Wanneer?
Na de dood. Voor hen is het dan eeuwig te laat.
In vele godsdiensten is het bovenstaande in grote lijnen de voorstel
ling die men heeft van wat ons te wachten staat, als we ons niet
schikken in de regels en wetten van het „geloof'. Want, aldus denkt
men, als in het alledaagse leven boontje om zijn loontje komt, dan
komt in het „eeuwige leven" toch zeker boon om zijn loon! En, zo
denkt men dan, als op een tijdelijkvergrijp een t ij d e 1 ij k e
straf volgt, dan toch zeker op een „eeuwig v e r g r ij p" een
„e e u w i g e s t r a f
Dit hel-geloof vindt z'n oorsprong in
allerlei heidense (is niet-joodse) denk
beelden, vooral ontwikkeld in Perzië
en Griekenland.
Het merkwaardige is nu, dat we dit
hel-geloof ook (en zeer uitgesproken)
tegenkomen in die stroming, die
„christendom" heet. Waarom is dat
merkwaardig? Dat is hierom zo merk
waardig, omdat we deze voorstelling
van de hel niet tegenkomen in de
meest authentieke geschriften van dat
zelfde christendomde bijbel.
Het is j u i s,t de bijbel, dat joodse (is
anti-heidense) boek, waarin we deze
voorstelling niet tegenkomen, om
niet te zeggen: waarin juist met deze
Voorstelling afgerekend wordt! Het is
namelijk zo, dat de bijbel over heel de
linie, met al wat die ons positief te
zeggen heeft, afrekent met het heiden
dom. Daarom is het zo merkwaardig,
dat juist het „christendom" dit heiden
se (is anti-joodse) hel-geloof niet alleen
heeft overgenomen, maar zelfs heeft
aangewakkerd. Uit veel schilderijen
(vooral gemaakt in de zogenaamde
j,christelijke middeleeuwen") blijkt
welk een grote rol dit heidense hel-
beeld heeft gespeeld.
Oe hel is „uit"
Het toeval wil, dat er heden ten
dage weinig meer over de hel en het
hellevuur gezegd en geschreven wordt.
Ook in de preken wordt het woord
„hel" vrijwel niet meer genoemd. Het
zijn nog enkele kleine groeperingen,
waar de hel nog „in" is, maar over 't
algemeen genomen is de hel „uit".
Redenen hiervoor zijn, dat men het
niet meer wil horen. Men vindt het
ouderwets. Of: men gelooft er niet
meer in. Het hel-geloof behoort, religi
eus gezien, tot de antieke godsdienst.
Een reden kan ook zijn, dat men er
geen raad mee weet. Dat men niet
weet, wat ervan te denken. Dikwijls
heb ik het gevoel, dat het oude hel-ge
loof er nog wel „in"-zit, maar dat het
er niet meer „uit"-komt om één of
meer van de genoemde redenen.
Het woord „hel" komt in de bijbel
voor. Welke betekenis dit woord heeft
in de bjjbel willen we nu eens nagaan.
Wie de concentratie en het geduld kan
opbrengen onderstaande gegevens op
zich te laten inwerken, zal ongetwij
feld iets van de bevrijding meemaken,
waar het de profeten en apostelen (en
dus de HEER) om begonnen is.
De bijbel kent twee woorden, die
beide met „hel" vertaald zijn: Het
Hebreeuwse woord SJEOOL (in het
Grieks „hades") en het Griekse woord
GEHENNA. Beide woorden hebben
achter een totaal verschillende beteke
nis! Beide woorden hebben dan ook
niets met elkaar gemeen! Dat ech
ter deze beide woorden, die niets
-maar-dan-ook-niets met elkaar te ma
ken hebben, toch beide met „hel" zijn
vertaal^ moet tot één van de grootste
vergissingen van de oude vertalers wor
den gerekend. Want - zo zullen we
zien mede door deze vergissing heeft
het oude-heidense-hel-geloof tot van
daag toe stand gehouden.
In het Oude Testament komt het
woord „sjeool" 65 maal voor. In de
tot 1950 in gebruik zijnde 17e eeuwse
Statenvertaling, een zeer goede letter
lijke vertaling van de toen bekende
handschriften, is dit sjeool 33 maal
vertaald met „hel" en 32 maal met het
woord „graf' of „kuil".
Wanneer vertaalde men nu dit éne
woord sjeool met „hel" en wanneer
met „graf"? Grof gezegd was dit de
grondregel: Wanneer de dood als
e e n s t r a f kwam, vertaalde men het
met „hel" en wanneer de dood niet als
straf kwam, vertaalde men het met
„graf'.
Enige voorbeelden: In psalm 55 staat:
„dat hen (die mij haten en zich
ten koste van mij poot maken) de
dood als een schuldeiser overvalle, dat
zijlevendnaardesjeool neer
dalen, want boosheden zijn in hun
woning.
Hier vertaalden de Statenvertalers: „le
vend naar de hel", want hier wordt de
dood als een straf beschreven.
Zo vertaalden zij het woord „sjeool"
in Numeri 13 eveneens met „hel":
Korach, Dathan en Abiram voeren
alles wat het hunne was „levend ter
helle".
Datzelfde woord „sjeool" vertaalden
zij echter in psalm 30 met „graf',
want daar wordt de dood niet als straf
gezien: „HEERE, Gü hebt mijn
ziel uit h e t g r a f opgevoerd, Gij hebt
mij bij het leven gehouden. En
eveneens in psalm 66:want Uw
goedertierenheid is groot over mij, en
Gij hebt mijn ziel uit het onderste van
het graf uitgerukt.
nu... beduidend
goedkoper
Denk niet dat dit een normale
spuitbus haarlak isdeze set
ting spray beschermt Uw kapsel
niet alleen, maar maakt Uw
haar gewillig en handelbaar.
Koop nu zo'n grote bus haar-
setting lak en gebruik het bij
het inzetten van Uw krullers,
het geeft Uw kapsel veel meer
houdbaarheid. Bij het opmaken
van Uw kapsel kunt U deze
haarsetting spray als normale
haarlak gebruiken.
Normaal kost deze haarsetting
spray f 3,25, nu koopt U zo'n
royale spuitbus voor nog géén
een gulden dertig.
gemakkelijk
uit te borstelen
Vanaf vrijdagmorgen 9 uur ver
kopen wij op de parterre deze
grote spuitbussen haarsetting
spray, het preparaat om Uw
haar in model te brengen
en te houden,
grote bus
Elke vrijdagavond
Op alle plaatsen, waar dit woord ge
bruikt wordt, betekent het GRAF of
(zoals in de vertaling van het Ned.
Bijbelgenootschap vertaald) DODEN
RIJK.
Ook in de bovengenoemde voorbeel
den van psalm 55 en Numeri 13 diende
dit woord dan ook met graf vertaald te
worden en eveneens in de overige 31
plaatsen!
Het Hebreeuwse woord „sjeool" is in
het Nieuwe Testament (geschreven in
het Grieks) vertaald met „hades", dat
oorspronkelijk ook „graf' betekende
en bij de Grieken meer de betekenis
kreeg van „dodenrijk" in de zin van
„schimmenrijk". Het Nieuwtestamen
tische woord „hades" kan, evenals het
oud-testamentische woord „sjeool",
het beste vertaald worden met ons
woord „graf',.
CONCLUSIE I:
Daar in de Statenvertaling het
woord sjeool, dat „graf' bete
kent, in die gevallen, waarin
de dood als een straf wordt
beschreven, met „hel" werd
vertaald, kon de mening post
vatten, dat het heidense hel-
geloof door de bijbel werd
bevestigd.
GEHENNA IS: PLAATS VAN VER
NIETIGING.
De vertaalfout, die gemaakt is bij het
woord „sjeool" zou niet zo rampzalig
zijn, als niet ook het woord GEHEN
NA met hel zou zijn vertaald!
Want wat wordt bedoeld met het
woord „Gehenna"? Dit woord komt
alleen in het Nieuwe Testament (12
maal) voor.
Het is de naam van het dal, dat ligt ten
zuidwesten van Jeruzalem.
In dit „dal van Hinnom" brandden de
„eeuwige vuren". Het waren de vuur
ovens van de pottenbakkers. Ook de
vuilverbranding moet hier, in dit Ge
henna, hebben plaats gevonden. In
deze vurpn werden ook krengen van
dieren en lijken van misdadigers, die
ter dood waren veroordeeld, verbrand.
Met zwavel werden deze vuren bran
dende gehouden en tot hoge tempera
turen opgevoerd.
Het woord „Gehenna" wordt in het
Nieuwe Testament enkel gebruikt als
beeldspraak. Dat woord betekent daar
dan ook steeds: PLAATS VAN VER
NIETIGING. Het is de plaats, waar
„alle ongerechtigheden worden vernie
tigd".
Enige plaatsen, waar het woord „ge-
henna" wordt gebezigd
In Mattheus 10 staat dit: „Vreest niet
voor diegenen, die het lichaam doden,
maar vreest veel meer hem, die beide
ziel en lichaam kan vernietigen in de
„gehenna".
Zo staat in Openbaringen 22: „En de
dood en de sjeool (hades) werden
geworpen in de poel van vuur (is
gehenna)". Deze tekst betekent zoveel
als: de dood en het graf zullen vernie
tigd worden!
CONCLUSIE II:
Nergens heeft het woord
gehenna" de betekenis in zich
van „plaats van eeuwige pijni
ging"; steeds heeft het de
betekenis van „plaats waar
alle vuiligheid wordt verteerd
en vernietigd".
lllllllllllllllllllllllilillliillllllllilllllllllllllllllllillllllfll
Samenvatting
Het voorgaande, kort samengevat, le
vert dit op:
1. Het woord „sjeool" betekent overal;
„graf' (als verblijfplaats van de do
den).
Het woord „gehenna" betekent overal:
„plaats van vernietiging" (de plaats
waar het „vuile" wordt verteerd).
2. Beide woorden zijn in de (goede)
Statenvertaling met „hel" vertaald, en
wel op deze wijze:
SJEOOL: bij „natuurlijke" doodsoor
zaak„GRAF"; bij de dood als
straf op misdaad,HEL".
GEHENNA: steeds vertaald met
„HEL".
Als we nu uit de vertaling moeten
afleiden, wat de bijbel met „hel"
bedoelt te zeggen, dan krijgen we
ongeveer het beeld van de hel, als in de
kop vermeld:
a. het is een verblijfplaats (sjeool)
b. voor ongelovigen/misdadigers
(sjeool)
c. er branden vuren (gehenna)
d. geen redding mogelijk (gehenna)
Wanneer we nu deze vier gegevens
combineren, moeten we wel tot de
(niet-bijbelse) conclusie komen, dat er
ook „eeuwige pijnigingen" plaats vin
den.
Daarom komen we nu tot
CONCLUSIE III:
Daar de woorden „sjeool"
enerzijds en „gehenna" ander
zijds totaal van elkaar ver
schillende betekenissen heb
ben, heeft het feit dat beide
woorden met het woord
„hel" vertaald zijn, de heiden
se (is niet-joodse) leer over de
hel bevestigd en bevorderd.
Vuilverbranding
Wat mij betreft is het goed, als in de
nieuwe vertalingen het woord „gehen-
ni" met „hel" wordt vertaald. Als we
dan maar bedenken dat het woord
„hel" herinnert aan het Hinnomdal, als
plaats van vernietiging (en niet als
plaats van „eeuwige pijniging"! Het
woord „hel" is een beeldspraak. Dat
wil zeggen, dat dit woord bij ons een
beeld moet oproepen: in dit geval het
beeld van de VUILVERBRANDING.
Wat wil de bijbel ons nu leren met dit
beeld van de vuilverbranding?
Het antwoord moet zijn: In de bijbel is
de gehenna de poel van vuur en zwa
vel, waar alle onrecht jegens de mens
en de menselijkheid wordt „uitgezwa-
veld".Als we alle bijbelplaatsen nauw
keurig nagaan om te weten te komen,
wat er alzo vernietigd wordt in de
„gehenna", dan zien we, dat dat is:
ALLES WAT TEGEN DE ECHTE
MENSELIJKHEID INGAAT.
Zo ziet Johannes als in een droom,
„dat de dood en de sjeool werden
geworpen in de poel van vuur". In het
evangelie van Marcus (hoofdstuk 9)
wordt de gehenna-vlam vergeleken met
zout, dat het eten smakelijk maakt.
Met betrekking tot dit „zuiverings"-
zout zegt Jezus: „Hebt zout in uzelf
Gehenna of Hinnomdal, een dal in de
nabijheid van Jeruzalem, waar de vuil
verbranding plaatsvond. Tevens de
naam die tot veel misverstanden aanlei
ding gaf.
Sjeool-graf
-berg
der Syg&Cfö
ERGERNISSEN7.#
.-r§®
REFAI
en houdt vrede onder elkander". Dat
wil zeggen: Vernietigdatgene
wat het echte mens-zijn in
dewegstaat!
Het is dan ook dankzij de gehenna,
dankzij het feit,' dat alle onrecht niet
meer is dan „brandhout" - alleen maar
bestemd om verbrand te worden - dat
het vertrouwen in echte menselijkheid
wordt bevestigd! Daarom móéten we
niet in de „hel" geloven. Integendeel:
irj onze strijd voor een „wereld met
een menselijk gezicht" mógen we gelo
ven, dat aan alle discriminatie, aan alle
geweld en aan alle structuren van
concurrentie en machtsevenwicht
(waaraan de armen en kleinen worden
opgeofferd) een eind komt. Het is niet
meer dan brandhout.
voortbestaan vanwege het vage princi
pe „verdraagzaamheid". Het is integen
deel zeer „christelijk" zeer bepaalde
Radicaal
Wie ijvert voor een menswaardig be
staan voor èlle mensen wordt met
name door de bijbelse leer van de hel
opgeroepen tot de grootste radicali
teit, die maar mogelijk is: W g m.e t
alles en allen, die het on
recht laten voortbestaan
en het bevorderen! Naar
de hel ermee!
Bazar in Hilton
kin derdagverblijf
Mevrouw - A. N. Thomassen-Lind,
echtgenote van Rotterdams burge
meester zal zondag 12 april 's middags
om een uur een bazar in het Hilton
hotel openen, die wordt georganiseerd
door de afdeling Rotterdam van de
Women's International Zionist Organi
sation. De bazar wordt gehouden ten
bate van het kinderdagverblijf in
Ramat—Gan in Israël. De openingstij
den zijn zondag van 2 uur tot half elf,
maandag van 10 v.m. tot 10 uip- n.m.
Er zijn 25 stands met onder andere:
buffet met dranken en koude hapjes,
Israëlische artikelen, W.I.Z.O.-siera
den, levensmiddelen, mode-artikelen,
textiel, zuidvruchten, speelgoed, hand
werken, huishoudshop, parfumeriën,
kunstvoorwerpen, tegels enz.
WIZO-BAZAR
ROTTERDAM-HILTON
T.B.V. KINDERTEHUIZEN IN
ISRAËL
Een jaar geleden stonden de telefoons van de BBC roodgloeiend van de reacties
van kijkers op het programma „Son of man", Zoon des mensen. Boze en
waarderende door elkaar. In Nederland kwamen de negatieve geluiden al vóór de
uitzending: een Kamerlid wilde de minister het programma laten verbieden en
mensen en kerkgemeenschappen protesteerden fel bij het Convent van Kerken en
het IKOR tegen de „godslasterlijke" film. Jezus zou erin gesmaad worden en er
zou van Hem een leugenachtige voorstelling worden gegeven als zou Hij
getwijfeld hebben aan eigen Messiasschap. (Zie in dit verband overigens het
artikel van drs. Steendam in ons blad van vorige week.-reA)
De schrijver van het stuk, Dennis
Potter, heeft zijn gegevens uiteraard
aan de bijbel ontleend, gegevens waar
hij inderdaad zeer vrij mee heeft omge
sprongen. Potter noemt zichzelf een
humanistische atheist, die zich in dit
stuk bezighoudt met Jezus in zijn
menselijkheid. Hij zei: „Ik heb geen
theologisch podium van waaraf ik een
sprong kan nemen, geen geloof van
waaruit ik rustig kan liggen en zeggen:
Ik heb geen twijfel. Ik ben razend van
twijfel. Wat Jezus zei over onze collec
tieve verantwoordelijkheid jegens el
kaar over de noodzaak elkaar lief te
hebben al die dingen lijken mij van
het allergrootste belang als wij onze
waardigheid als mensen in deze wereld
'willen behouden".
Een van de centrale punten uit het spel
is dan ook: hebt uw vijanden lief. Het
tweede is dat Potter Jezus zich laat
afvragen of hij de Messias is. Ons
inziens reageert het dagblad Trouw
terecht op de felle (hierboven vermel
de) aanvallen als volgt
„De vraag is of christenen in dit land
hun invloed moeten gebruiken om te
voorkomen dat zij gekwetst worden.
Het gekwetst worden is een gegeven
heid waarmee christenen moeten reke
nen. Want met het geloof, de hoop en
de liefde waarmee zij verondersteld
mogen worden te leven kkn men niet
anders dan van tijd tot tijd gekwetst
worden. Maar wat heeft Potter bij ons
kunnen kwetsen als hij zó intens en
met inzet van een groot talent zijn
Nieuwtestamentische droom gestalte
heeft gegeven?
Kwetsend was vooral de wereld die hij
ons toonde, omdat deze zoveel lijkt op
de onze: een wereld waarin vrijblijven
de bemiddeling tot verraad wordt en
waarin zorg over het lot van een
beproefd volk leidt tot een gerechte
lijke moord. En waarin een man, die
zich daar met zijn goddelijke roeping
in waagt, ondergaat. Het voortbestaan
van die wereld maakt het Potter onmo
gelijk te geloven dat die /nan is opge
staan. Een hagel van protesten zal hem
dat geloof ook niet bijbrengen. Noch
de zeer vele in Jezus geboeide geestver
wanten die hij heeft. Het is een gehei
menis, dat trouwens niet te filmen,
alleen door te vertellen valt".
Gelukkig niet. Nu zingen we
samen gezellige liedjes ohder
't werk. Licht schoonmaak
werk in moderne kantoren.
Zij nam me mee omdat 't zo
goed verdient. En voor de
gezelligheid. Bij Drop.
Voor iedereen goed werk
trouwens.
Bel Drop even: 1
010 - 110292.
Wij geloven dat Trouw hier in de juiste
richting wijst. Het grote bewijs, dat
Jezus zich niet in zijn Messiasschap
heeft vergist, is niet te leveren door
b.v. de opstanding van Jezus en Zijn
verschijningen daarna uit te beelden.
Zijn opstanding moet doorbreken en
overal waar wij, mensen, werkelijk het
volkomen onmogelijke en het volko
men belachelijke door Zijn levende
inspiratie gaan doen: vijanden liefheb
ben, weldoen degenen die ons haten,
hagel van protesten zal hem dat geloof
ook niet bijbrengen. Noch de zeer vele
in Jezus geboeide geestverwanten die
hij heeft. Het is een geheimenis, dat
trouwens niet tesfilmen, alleen door te
vertellen valt".
Wij geloven dat Trouw hier in de juiste
richting wijst. Het grote bewijs, dat
Jezus zich niet in zijn Messiasschap
heeft vergist, is niet te leveren door
b.v. de opstanding van Jezus en Zijn
verschijningen daarna uit te beelden.]
Z(jn opstanding moet doorbreken'
overal waar wij, mensen, werkelijk het
volkomen onmogelijke en het volko
men belachelijke door Zijn levende
inspiratie gaan doen: vijanden liefheb
ben, weldoen degenen 'die ons haten,
bidden voor die ons smadelijk behan
delen.
Ik denk aan het woord van Jezus:
„Heb geloof in God. Voorwaar, Ik zeg
u, wie tot deze berg zou zeggen, hef u
op en werp u in de zee, en in zijn hart
niet zou twijfelen, maar geloven, dat
hetgeen hij zegt, geschiedt, het zal hem
geschieden. En wanneer gij staat om te
bidden, vergeeft wat gij tegen iemand
mocht hebben, opdat ook uw Vader in
de hemelen uw overtredingen verge
ve".
Bergen worden verzet, waar mensen
radicaal uit vergeving en voor vergeving
gaan leven. Hoe aanstotelijk dat ook is.
En misschien minder spectaculair dan
wij denken.
Kan het feit, dat de film eindigt met
de woorden van Jezus: „Mijn God,
mijn God, waarom hebt gij mij verla
ten", niet positief worden geduid?
Het teken, dat de zending van Jezus
niet vergeefs was in een godvergeten
wereld, kan alleen gegeven worden
door mensen die net als Hij in aan
vechting en in een voortdurend alleen
op God en zichzelf teruggeworpen
worden, vasthouden dat vergeving, ver
zoening toch de zin van onze onzin is.
Wip zich eraan ergert, dat in de film
die aanvechting van Jezus zo'n zwaar
accent gekregen heeft, moge zich af
vragen of wij van Jezus niet vaak te
veel een serene, zoete, vrome figuur
hebben gemaakt, ver verheven boven
onze menselijké twijfels en onzeker
heid. Terwijl de Bijbel toch duidelijk
zegt dat hij kan meevoelen met onze
zwakheden, omdat hij IN ALLE
DINGEN OP GELIJKE WIJZE (als
wij) is verzocht geweest.
Potter kan ons helpen iets te verstaan
van wat Gethsemané geweest is, niet
alleen die ene donderdagnacht voor
Goede Vrijdag, maar heel Zijn leven
lang.
Dr. K. J. Kraan
sparen. Als de humaniteit met de geit
gediend is, zal de wolf moeten verdwij
nen!
Het geloof indebijbelse hel zegt
mij, dat de grootste vijand van de God
van Israël is: HET COMPROMIS MET
HET ONMENSELIJKE. Want de God
van de bijbel wil niets anders dan
MENSEN van ons maken, mensen, die
het onmenselijke haten als de pest.
Vandaar: ZIJN GEHENNA
Ds. G. A. de Groot
uit ons
tuincentrum
Op verzoek van vele tuinvrien
den nu een speciale aanbieding
winterharde planten, niet het
gangbare "kleine goed", maar
nu grote soorten.
Donkerblauwe konifeer (Cham
Alumi), sierlijk pyramidaal
groeiende donkerblauwe koni
feer, zeer geschikte haagplant,
's winters kleurhoudend. Nu in
de maat 40-60 cm, met forse
aardkluit, winterhard.
Dwergmispel (Cotoneaster Ho-
rizontalis) de bekende bodem
bedekker met kleine in de
herfst verkleurende bladeren,
rijk met bessen bezet, geeft in
het voorjaar talloze rose bloe
men. Winterhard, met forse
aardkluit, 30-40 cm.
Brem in pot (Genista-Cytisus).
Doet 't op iedere grond, de hele
plant geeft in het voorjaar een
fontein van bloemen. In geel.
Vrijdag en zaterdag verkopen
wij in het tuincentrum op de
2e etage deze vaste planten in
extra grote maten,
door elkaar,
per stuk
natuurlijn
BON voor nadere inlichtingen omtrent het style topper
systeem.
Adres:
Woonplaats:
postzegel verzenden aan:
Antwoordnummer 919, Amsterdam.
Ik-ln Nleuwendijk 229, Kerkstraat 128,
Amsterdam (C)
Tel. 020-230406
bt| de Dam Amsterdam
Tel. 020-228149
