De nieuwe generatie verkeersvliegtuigen
kondigt zich aan
Madame Tussaud:
dooie boel hoor,
maar 't lijkt
precies, dat wel
Maat
regelen
tegen
geluid
vinyflex
met viltrug
200 cm breed
Neemt U de maat
van Uw kamer mee?
De grote drie, Wim en Wim en Toon.
Jeroen Bosch en zijn wondere wereld.
Het is een dooie boel geworden bij
Formosa in de Amsterdamse Kalver-
straat. Waar eens de koffie met slag-
roompunten in onvoorstelbare hoe
veelheden hun weg vonden naar het
inwendige van zeer uitwendige dames,
die gezamenlijk verantwoordelijk wa
ren voor een typisch hoofdstedelijk
pandemonium, heerst nu de serene
rust van het panopticum, het wassen
beeldenkabinet van Madame Tussaud,
waar de groten der aarde staan uitge
stald (of is opgebaard een beter
woord? gevangen in was, op zichzelf
gelijkend zoals zeepaardjes, in plastic
gegoten, op zichzelf lijken.
En dat met geen ander doel dan om
aan de toestromende menigte kreten
van verbazing en bewondering te ont
lokken: oh, hij lijkt precies.
Dat zal wel zo wezen. Ik heb nog nooit
oog in oog gestaan met Castro of Mao,
dus weet ik veel. Veel indruk maken ze
niet. Drees heb ik wel eens in het wild
gezien en, verrek, hij lijkt precies. Het
is waar! Die Drees, keurig in het grijze
pak, aan de voeten van de oude konin
gin, symbool van de Nederlandse bur
ger, die zich nergens zo veilig weet als
in de koestering van het oranje-zon
netje.
Enige verbijstering maakt zich van de
bezoeker meester als hij tussen 's we
relds grootsten in de Spiegelzaal Luns
niet kan vinden. Waar is Luns? Is Luns
het slachtoffer geworden van Engelse
arrogantie en gewoon vergeten, over
het hoofd gezien? Wat is hier aan de
hand? Welke truc wordt hier uitge
haald? Waar is Luns, verdikkeme?
Tandenknarsend zoeken we onze weg
door het half-duister van het panopti
cum waar wel Johan Cruyff, Liesbeth
List, Kees Verkerk en Karei Appel nog
bij hun leven in was gegoten staan,
maar nog steeds geen Luns.
Godlof, daar is hij dan toch, tenslotte,
na eerst door het huiselijk leven van
Rembrandt te zijn gedwaald en deelge
noot geweest te zijn van de fantasti
sche wereld van Jeroen Bosch, vinden
we Luns. Stram en stijf staat hij op een
uitgekiende plaats: naast de sherry.
Eerst dan vinden we de innerlijke rust
om nogmaals een dwaaltocht te maken
door dit merkwaardige filiaal van
Tussaud Londen, waaraan kosten noch
moeite gespaard zijn.
Zo „doods" als de boel binnen is, zo
levendig is het buiten. Hoe kan het
anders, want niemand minder dan de
Rotterdamse kunstenaar Tony Burge
ring, over wiens voetbalcapaciteiten
Jan Donia zo lyrisch kan berichten,
werd gevraagd de entree te maken voor
het panopticum: aan en uitflitsende
perspex bollen, een lichtkrant en dat
alles oneindig weerkaatst in verblin
dend gepolijste roestvrij stalen wan
den. Een entree tot object verheven.
Kunst geïntegreerd in het gebeuren van
de Kalverstraat. Wie zou hier niet graag
de drie gulden uit zijn zak halen om
naar binnen te mogen?
Dan openen zich de deuren. En wie
ligt daar aan de voeten van Madame
Tussaud, die het in de vorige eeuw
allemaal heeft bedacht? Juist, daar ligt
Toon. Er gaat een schok van vreugde
door allen, die al zo vaak hebben
gedacht: ,Jk wou dat Toon van was
wasmaar niks hoor: Toon is aan de
voeten van de oude dame neergezegen,
omdat hij niet meer kon, omdat drie
weken van werken onder hoogspan
ning de kracht uit hem heeft gezogen.
Er is even overwogen hem daar te laten
liggen als levend object, maar het was
Toon zelf die daar een stokje voor Panopticum wel een lang leven bescho-
stak. „Helemaal niet", sprak hij, „ikga J» z''n; Amsterdam is opgenomen in
weer aan het werk. Ik zou na deze de der steden
entree best eens een entree voor een
dinmuseum: iets waar Nederland trots
bioscoop willen maken". En wegwas op mag zijn.
hij, op zoek naar een opdrachtgever.
Van de ene kunstenaar naar de andere,
een stap, de eeuwen overspannend:
van Burgering naar Rembrandt en
Jeroen Bosch. Mooie taferelen, die
ongetwijfeld het gewenste ah- en
oh-effect zullen opleveren.
Maar eerst nog de carrousel, waarin de
Maagd van Holland, Jan Cremer, de
grote drie van het Nederlandse cabaret,
de Dolle Mina's en Roel van Duyn een
dolle tocht maken. Roel heeft al laten
weten te willen uitstappen, omdat hij
Madame Tussaud een autoritaire tante
vindt. Hij heeft gelijk, bovendien lijkt
zijn pop evenveel op hem als een
tuinkabouter op een echte kabouter.
De Rotterdamse Maria Carlier heeft
voor de carrousel wel hele mooie
poppen gemaakt: de maagd van Hol
land, de dolla Mina's en een hoertje;
niet te koop, maar wel om te stelen.
Omdat het leven er is uitgeblust zal het
Toon Burgerink, levend(ig) element in
een „dooie boel" aan de voeten van
Jan Hein de Groot wijlenMadame Tussaud.
Ook al heeft U kleine kinderen
Uw vloerbedekking kan er toch
piekfijn uitzienwant met
dit vinyflex op de grond geeft
het niet of er een beker melk
omkiepteen doek erover en
het is weer schoon.
Dit vinyflex, ideaal voor de
keuken, kinderkamer, gang, lo
geerkamer, enz. is geluiddem
pend en in hoge mate warmte
isolerend.
Nu koopt U dit vinyflex met
viltrug, 200 cm breed, in 8
bijzondere kleuren per meter
voor nog géén tien gulden.
Vanaf vrijdagmorgen 9 uur ver
kopen wij op de eerste etage
dit gemakkelijk zelf schoon te
houden vinyflex met viltrug,
geluiddempend, warmte isole
rend, in 8 bijzondere kleuren
waaronder paars, geel, blauw,
groen enz. 200 cm breed,
per meter
Elke vrijdagavond tot 9 uur open
Ook maandagmorgen open
Géén tel. of schrift, best.
Het is onrustig in de luchtvaartwereld. De problemen stapelen zich op
boven de hoofden van de autoriteiten. De luchthavens kunnen de
enorme stroom passagiers nauwelijks meer verwerken. De luchtlijnen
raken overbezet. De recente vliegtuigkapingen. Deze en andere
moeilijkheden steken echter nog flauwtjes af bij de golf van protest
tegen de geluidshinder en de luchtvervuiling, die de luchtvaartbonzen
uit de slaap houdt.
Er is nu een begin gemaakt om deze Amerika, K^sRoyce m J^clmd en
problematiek het hoofd te bieden. In de Franse SNECMA, hebben dehan-
Amerika heeft het luchtvaartbureau den ineen geslagen om gezamenlijk de
FAA (Federal Aviation Agency) reeds strijd met de geluidshinder aan te
begin dit jaar een aantal beperkende binden. Gegevens die van belang kun-
maatregelen afgekondigd. Het geluids- nen zijn en bepaalde methodes worden
volume dat rondom luchthavens is uitgewisseld, om elkaar op de hoogte
toegestaan, is drastisch verlaagd. te houden van de laatste ontwikkelin-
De producenten van vliegtuigmotoren gen. Op deze manier wordt het beste
worden zo gedwongen om producten resultaat bereikt.
op de markt te brengen die aan deze In het verleden deden de fabrieken
eisen voldoen. Het eerste vliegtuig van veelal op eigen houtje aan research Dit
een nieuwe generatie, „schoner" en neemt niet weg, dat bijvoorbeeld de
minder lawaaiig, heeft vorige maand straalmotoren van de Jumbo-Jet, de
zijn eerste vlucht gemaakt: de Douglas Boeing 747, die vele malen krachtiger
DC-10.'Onze „eigen" KLM heeft er zes zijn dan die van zijn voorganger, de
besteld en vast optie genomen op nog Boeing 707, toch evenveel geluid pro-
eens eenzelfde aantal. De eerste stap- duceren. De hoeveelheid rook, die de
pen zijn gezet. We zijn op de goede uitlaten van de vier straalmotoren ver-
weg. laat, is zelfs beduidend minder dan bij
de 707. Pratt Whitney, de ontwerper
Er- zal echter nog veel moeten gebeu- van de motoren, heeft duidelijk aan de
ren, eer de felle oppositie die zich eisen van de FAA voldaan,
voordoet, als luchthavendirecties hun Vee[ mo^iy^r krijgt de ontwerper het
uitbreidingsplannen ontvouwen tot motoren voor Amerika's SST
het verleden behoort. Voorbeelden van f Son-c Transport supersoon
onrust binnenslands zijn er nog te verkeersvijegtuig). General Electric is
luchtvaartautoriteiten gekomen^^net
het meest veelbelovende ontwerp van
startbaanverlenging op de luchthaven g.d™ manders. me[
stuwkracht van ruim 31.500 kilo. Vier
van deze helse machines zullen de
snelheid van de SST, die door Boeing
wordt gebouwd, opjagen tot driedui
zend kilometer per uur. Bijna driemaal
de snelheid van het geluid. (Mach 2.6).
Bij de ontwikkeling van een dergelijke
machine, gemaakt om 300 passagiers
in minder dan drie uur van Amsterdam
naar New York te vliegen - de huidige
generatie straalvliegtuigen doet er
zeveneneenhalf tot acht uur over -
komt het probleem van de indirecte
geluidshinder naar voren.
Deze supersone knallen (sonic booms),
die ook wel boven Nederland zijn te
horen als een straaljager de geluidsbar
rière overschrijdt, hebben een storm
van protest veroorzaakt. De Ameri
kaanse SST vliegt pas in het eind van
de zeventiger jaren, maar de Europese
concurrent, de Brits-Franse Concorde
heeft vorige week de eerste supersone
testvluchten gemaakt boven Engeland.
Klachten
De klachten, die naar aanleiding van
deze vluchten werden ingediend,
varieerden van gebroken ruiten en he-
Beek in Zuid-Limburg, en ga zo maar
door. Dichter bij huis wordt actie
gevoerd tegen de sportvliegerij. On
danks het verleggen van de aanvlieg
route blijven de omwonenden van de
Rotterdamse luchthaven hinder onder
vinden van het irriterende geronk van
de sportvliegtuigjes.
En het geluid, dat deze lichte vliegtuig
jes voortbrengen, overschrijdt nog lang
niet de door de FAA vastgesteldy
limieten.
De grenzen van het toegestane geluids
volume (120 decibels) worden eerst
benaderd en vaak overschreden dobr
de grotere passagiersvliegtuigen met
straalmotoren. Deze machines mogen
dan wel bijdragen tot een sneller,
doelmatiger en meer economische
vorm van vervoer, de intensiteit waar
mee ze door de luchtvaartmaatschap
pijen worden ingezet brengt een gelijk
matige intensivering van de geluids
overlast met zich mee Veel werd er
tot nu toe niet gedaan om de geluids
hinder in Nederland te verhelpen.
Het aanbrengen van geluiddempers,
gaat ten koste van de stuwkracht van
de motoren, beperkt dus de snelheid
een afdoend middel, dat geen
nadelige gevolgen heeft voor de presta
ties van het vliegtuig.
Handen ineen
De drie voornaamste producenten van
vliegtuigmotoren, General Electric in
aC"*0
SHI - dt
comités werden gevormd en op grote
schaal werden de inwoners van Londen
en Parijs geïnformeerd door de plaatse
lijke dagbladen.
Een maand geleden nog haalde het
Concorde-project de voorpagina's,
toen een Amerikaanse senaatscommis
sie er bij de regering op aandrong de
ontwikkeling van de SST stop te zet
ten.
vond dat de supersone
verkeersmachine de mensheid te wei
nig voordelen biedt en te veel narig
heid veroorzaakt door de supersone
knallen. De Boeing SST - aangeduid
als 2707-300, het ontwerp is driemaal
drastisch gewijzigd - gaat de Ameri
kaanse belastingbetaler drie miljard
dollar kosten.
De voornaamste bezwaren vatte de
commissie in een rapport samen:
De luchtvervuiling en de geluidshin
der. De SST draagt bovendien nog bij
tot de verkeersdrukte op de luchtha
vens.
Minimaal moeten 300 SST's ver
kocht worden om uit de kosten te
komen. De commissie ziet dit niet
gebeuren.
De SST zal voor de luchtvaartmaat
schappijen commercieel niet aantrek
kelijk zijn.
Gewezen wordt op het feit dat de
Concorde niet rendabel is. De commis
sie noemt het project zelfs een com
mercieel fiasco. Als extra argument
komt daar nog bij dat de Concorde een
snelheid haalt van 2200 km per uur
vergeleken met de 3000 van de Boeing
en het aantal te vervoeren passagiers
(130)) is bovendien beduidend lager
dan bij de Amerikaanse SST (300)
waardoor de Boeing veel duurder in
aanschaf wordt. De supersone knallen
en de overige geluidshinder zouden de
geringe voordelen van supersoon tran
sport teniet doen, zo besluit het rap
port.
Heftige verontwaardiging bij de Ameri
kaanse vliegtuigfabrieken, maar vooral
bij de British Aircraft Corporation en
de Franse Aérospatial (SNIAS), de
makers van Concörde.
Zij beweren dat de SST wel degelijk
rendabel zal zijn, als een nieuwe poli-
boer, die opbelde omdat zijn kippen
van de leg waren.
Toen een vijftal jaren geleden bekend
werd, dat de Engelse en de Franse
regering het Concorde-project zouden
doorzetten, leidde dat tot grote de
monstraties en protestmarsen. Actie-
Van nu af aan heeft U al Uw
toiletspulletjes bij elkaar in
deze handige 4 delige toilet-
tassenset
4 Delige toilettassenset van
leuk gedessineerd plastic, be
staande uit een beugelmake-up
tasje, een soufflé rits toilettasje,
lingerietas en een haarzakje.
Nu koopt U deze toilettassen
set, keuze uit diverse dessins,
voor nog géén twee gulden.
tiek bij de maatschappijen wordt door
gevoerd. De „politiek van de keuze",
propageren zij.
De passagier moet in de toekomst voor
de keus worden gesteld: Sneller reizen
(per SST) en meer betalen, of comfor
tabeler reizen zonder haast (altijd nog
1000 km per uur) per subsoon tran
sport voor de normale prijs. De moge
lijkheid van eerste of toeristenklasse
zou daarbij moeten vervallen.
De nieuwe generatie schone jets moet
geschikt worden gemaakt voor massa-
«ervoer in één klasse. Dan zal de
aanschaf van een SST wel zeker renda
bel zijn, beweren de Britse en Franse
fabrieken.
Nieuwe generatie
We noemden reeds de DC-10, die 29
augustus voor het eerst vloog. Dit is
een vliegtuig in de categorie luchtbus-
sen, waarvan nog vele andere modellen
in ontwikkeling zijn. De luchtbus heeft
als voordeel, meer ruimte in de cabine,
dus comfortabeler reizen. Niet alleen
op de lange trajecten (Boeing 747)
maar ook op de kortere afstanden.
Een concurrent van de DC-10 is de
Lockheed L-1011 „Tristar". Dit toe
stel, dat uiterlijk sterk overeenkomt
met de DC-10 heeft ook dezelfde
snelheid (1000 km per uur) en dezelf
de capaciteit (250 tot 350 passagiers)
als de machine van Douglas.
Terwijl de Tristar eind juli uit de
hangar van de fabriek in Palmdale
tolde en dezer dagen de eerste vlucht
volbrengt, haasten de Europese vlieg
tuigmakers zich om een gelijkwaardige
tegenhanger te creëren. De A-300B
wordt iets kleiner, krijgt twee motoren
(De DC-10 en L-1011 drie) en vervoert
minder passagiers (250-300). Construc
teurs in Engeland, Frankrijk, Duitsland
en Nederland (Fokker) werken samen
om de A-300 luchtbus van de grond te
krijgen. In 1973 moet het toestel
gebruiksgereed zijn. De DC-10 en de
L-1011 komen volgend jaar of begin
1972 al in dienst.
Ook worden in Europa luchtbussen
ontwikkeld voor de tussenafstanden
(rond duizend kilometer). Frankrijk,
Spanje, België en Italië produceren
Vanaf vrijdagmorgen 9 uur ver
kopen wij op de parterre deze
4 delige toilettassensets van
leuk gedessineerd plastic, keuze
uit diverse kleuren
en dessins, 98
samen de „Mercure" voor 150 passa
giers. Het ontwerp komt van de Franse
Dassault-fabrieken en moet ook in
1973 luchtwaardig zijn. Tenslotte pie
kert men in Engeland weer over een
concurrent voor deze machine, de
BAC 311 voor 200 passagiers. Alle
hierbovengenoemde vliegtuigtypes
worden uitgerust met schone en min
der lawaaiige straalmotoren.
In de toekomst onderscheiden we dus
drie categoriën verkeersvliegtuigen:
Subsone vliegtuigen m de klasse
Boeing 747 Jumbo-Jet (500 passagiers
of meer), voor intercontinentaal ver-
Supersone vliegtuigen (Concorde en
Boeing 2707) voor de lange afstanden.
Subsone vliegtuigen voor de kortere
trajecten (DC-10, L-1011, A-300, Mer
cure en BAC 311).
Deze toestellen zullen de huidige gene
ratie transportvlietuigen (Boeing 707,
Douglas DC-8 en andere) volledige
verdringen, zodat in de toekomst het
rumoer om en nabij luchthavens tot
een minimum beperkt zal blijven, hoe
wel een geluidloze straalmotor wel
nimmer tot de mogelijkheden zal be
horen.
DE HAVENLOODS - DONDERDAG 1 OKTOBER 1970
