DE HAVENLOODS -
Burenruzie over
Progil compleeet
Broeikas van streekfolklore en
heimwee in de grote stad
Wat was ook alweer Benelux?
Huursubsidie
S treekverenigingen:
SDAG EN DONDERDAG IN ROTTERDAM RECHTER MAASOEVER - SCHIEDAM - VLAARDINGEN - KRIMPENERWAARD E. O. HOOFDKANTOOR: WESTBLAAK 25, ROTTERDAM. TEL. 132170. - OPLAGE 255.000
het tentoonstellingsgebouw) zijn bereikbaar via deze loopbrug, die aansluit op het
Zeelandia be
stond in januari van dit jaar een halve
eeuw. De goede verstandhouding met
de andere streekverenigingen bleek on
der meer uit het feit, dat de Drentse
vereniging 't Olde Landschap een
Drents krentebrood kwam aanbieden
leken de streekverenigingen hun gena
deslag te hebben gehad. Maar zoals elk
gevestigd instituut, lieten de vereni
gingen zich niet zomaar uit de weg
ruimen. De Gruno bijvoorbeeld, jaren
lang de eliteverenigingvoor Groningers
van hogere klasse, begon een democrati
seringsproces. Iedereen kon lid worden.
Verder sloegen de streekverenigingen
hun handen in elkaar. Met zijn zessen
sta je sterker dan alleen. De soos- en
kaartavonden verdwenen goeddeels,
omdat je daarmee een televisiekijker
niet voor de kast weghaalt. Wat bleef
waren de toneelvoorstellingen in het
dialect, omdat de televisie dat nu eens
niet vertoont. De streekverenigingen
bleven bestaan, dat wel, maar het
ledental liep sterk terug. Inmiddels lijkt
het dieptepunt gepasseerd te zijn. „De
mensen worden de televisie een beetje
moe", zegt mevrouw C. Berghout-
Gaat Ouwehand zijn
oorlogsmonument
toch slopen?
In Ouwehands Dierenpark staat een
oorlogsmonument, althans dat staat te
lezen in één van de historische werken
van prof. De Jong. Het gaat hier om de
uitzichttoren, die een onderwerp van
gesprek zou zijn geweest in de minis
terraad van vóór de oorlog.
Aanvankelijk dacht de directie eraan
de uitzichttoren te bewaren voor het
nageslacht. Men had er een bord bij
willen plaatsen waaruit zou moeten
blijken, waarom deze toren, 50 m bo
ven AP, zo in opspraak is gekomen
voor het uitbreken van de tweede
wereldoorlog.
Intussen wil de directie dit plan laten
varen. De bomen, vooral die van het
Utrecht Landschap, die rond deze to
ren staan, zijn zo hoog opgegroeid, dat
iemand, dje de toren beklimt zich
bedrogen voelt, omdat hij niet meer
van zich af kan kijken.
Een definitief besluit is nog niet geno
men.
Thöne, de secretaresse van de streekver
enigingen m Rotterdam. Het ledental
stjjgt weer. De toneelavond vorige week
vrijdagavond gehouden, trok ruim vier
honderd bezoekers.
Toch blijft het moeilijk op het ogenblik
de streekverenigingen nog een plaats in
onze samenleving te geven. Het vermoe
den rijst, dat een groepje ouden van
dagen met elkaar zitten te denken aan
het goede en verre verleden op het
platteland. Ouderen, die inmiddels hun
familie in het moederland hebben verlo
ren en nog een beetje in de Maasstad
blijven dralen. De cijfers spreken deze
veronderstellingen tegen. Voor bijna de
helft bestaat het ledental van de streek
verenigingen uit jonge gezinnen. Van-
Mevrouw Berghout noemt een paar
oorzaken op. In de eerste plaats komen
de meeste leden van het platteland.^Zy
kunnen maar moeilijk wennen aan het
grootsteedse individualisme, zoeken de
gezelligheid en dan de gezelligheid van
een bepaalde streek. Een Groninger
viert anders feest dan een Limburger.
Het praten in het dialect blijft een
tweede facet, die de hernieuwde bloei
van de streekverenigingen verklaart.
Hoewel mevrouw Berghout toch moet
zeggen, dat de Groningers, vooral in
Groningen zelf, er zich een beetje voor
schamen in hun moerstaal te spreken.
Voor de Friezen vormt dat vanzelfspre
kend geen probleem.
Een derde oorzaak, en die geldt toch
wel voor de ouderen, is het niet meer
terug kunnen. Mevrouw Berghout ver
telt van een aantal vrienden en kennis
sen, die na het bereiken van de pen
sioengerechtigde leeftijd vol hoop en
met een brok jeugdsentiment in de keel
naar het land van herkomst terug
trokken. Wat meestal een fiasco werd.
Familieleden en kennissen in Drente of
Friesland zijn meestal niet meer in
leven. Het valt de meesten toch weer
tegen op het platteland te leven - in de
stad ga je nog eens vlugger naar een
bioscoop of naar een cabaretvoorstel
ling, en de supermarkt ligt om de
hoek - terwijl de vrienden in Rotter
dam zijn achtergebleven. Je krijgt dan
dus het rare patroon, dat een Groninger
naar zijn moederland verlangt, maar
toch weer niet terugkan, omdat zijn
leven daar er een van eenzaamheid zal
zijn.
Deze menselijke narigheid kan de
streekvereniging doorbreken. Tenslotte
speelt het instand houden van een eigen
cultuur een belangrijke rol. Het Friesch
Genootschap verzorgt vele lezingen in
de eigen taal. De streekverenigingen
geven elk ook een maandblad uit, dat in
de eigen taal geschreven is.
De streekverenigingen zijn landelijk
georganiseerd in genootschappen. Die
genootschappen hebben stuk voor stuk
zo'n kleine honderd afdelingen in Ne
derland. De meeste verenigingen zijn in
de grote steden te vinden. Want die
heimwee ontstaat voor de meesten in
die stenen klomp, die Rotterdam, Den
Haag of Amsterdam heet.
JAN C. BROKKEN.
Hi-Fi-Stereocentrum
voor ROTTERDAM-ZUID
Dual -B O - Sony
Goodmans - Philips
In de serie Experimenten ih de Lanta
ren in Rotterdam is vrijdag (30 okto
ber) de eerste toneelavond. Het Café
Theater uit Wenen komt twee stukken
spelen: „Tilt", en „Revue". Das Café
Theater is een Workshop theater, waar
in de produkties gezamenlijk worden
gemaakt.
Een korte inleiding tot het eerste stuk,
„Tilt", luidt: „Het brengen van politie
ke informatie aan een publiek dat door
zijn magisch taalgebruik nieuwe infor
matie bij voorbaat afwijst. Bestemd
voor een publiek dat rechtlijnig denkt,
dat zijn eigen waarde-oordelen heeft,
dat in het beste geval traditionele
denkschema's een nieuwe inhoud
geeft, zonder dat het invloed heeft op
de gedachtegang en deze ook niet
verandert".
Het belooft een interessant avondje te
worden.
(Foto Maria Austria)
RECTIFICATIE
De laatste alinea van het artikel „Maas
hakt Rotterdam nog steeds in tweeën"
is niet voor rekening van de schrijver
van dit artikel.
Redactie.
DE HAVENLOODS
voor Rotterdam en randgemeenten
wordt elke dinsdag en donderdag huis
aan huis bezorgd.
TOTALE OPLAGE: 255.000. Directie:
W. van der Giessen.
Hoofdredactie: A. Hoeksema.
Hoofdkantoor: Westblaak 25, Rotter
dam. Postbus 1980. Tel. 010 -132170.
Giro 18344.
Wordt elke dinsdag en donderdag huis
aan huis bezorgd.
ADVERTENTIES voor de donderdag-
uitgave, buitenedities, kunnen tot dins
dag 18.30 uur worden ingezonden en
voor de stad Rotterdam tot woensdag
11 uur aan het hoofdkantoor te Rotter
dam. Voor de dinsdaguitgave tot vrijdag
16 uur en schriftelijke opdrachten
maandagmorgen, le post.
REDACTIE "kan tót dinsdag 16 uur
worden ingezonden aan het hoofdkan
toor te Rotterdam voor de donderdag-
uitgave. Voor de dinsdaguitgave tot
vrijdag 12 uur.
8 STADSEDITIES ROTTERDAM
(Rotterdam-Rechter Maasoever, Capelle
a.d. IJssel, Bleiswijk, Berkel en Roden
rijs, Nieuwerkerk a.d. IJssel en Berg-
schenhoek. Oplage 172.500).
EDITIE SCHIEDAM. Schiedam -
Kethel. Oplage 30.000.
EDITIE VLAARDINGEN. (Vlaardin-
gen, Maassluis, Maasland, Maasdijk,
Hoek van Holland. Oplage 37.000).
EDITIE KRIMPENERWAARD. (Krim
pen a.d. IJssel, Krimpen a.d. Lek,
Ouderkerk a.d. IJssel, Stolwijk, Bergam
bacht. Ammerstol, Berkenwoude,
Schoonhoven. Oplaêe 15.500.)
BEZORGING. Als u „De Havenloods"
niet heeft ontvangen kunt u voor de
donderdag-uitgave tot vrijdagmiddag 12
uur onze afdeling inspectie bellen:
132170, toestel 51. Voor de Vlaarding-
se editie 344349. Voor de dinsdagkrant
kan men dezelfde nummers bellen tot
woensdag 12 uur.
Nationale collecte
geestelijk
gehandicapten
Deze week (tot 1 november) vindt de
Nationale Collecte voor Geestelijk Ge
handicapten plaats (voorheen Nationa
le Collecte voor het Geestelijk Gehan
dicapte Kind).
In aanmerking genomen, dat 2 3
procent van de bevolking van licht tot
zeer zwaar geestelijk gehandicapt is en
dat door de overheid subsidies ver
leend worden van 60 tot 80 procent in
de vele activiteiten op het gebied van
de zwakzinnigenzorg, is het een duide
lijke zaak, dat nog vele tniljoenen per
jaar uit particuliere bronnen dienen
voort te komen.
De Nationale Collecte voor Geestelijk
Gehandicapten is in het leven geroepen
om deze tekorten te dekken. Een
belangrijk punt in het raam van de
collecte-activiteiten is, dat de helft van
de collecte-opbrengst in het rayon
blijft voor plaatselijke en regionale
voorzieningen (in Nederland zijn om
streeks 100 rayons). De andere helft
dient voor de grote landelijke voorzie
ningen.
In de Nationale Collecte voor Geeste
lijk Gehandicapten werken de verschil
lende organisaties op het gebied van de
zwakzinnigenzorg van R.K., Prot.
Christelijke en algemene signatuur te-
In Rotterdam wordt er vrijdagavond
30 oktober en zaterdag 31 oktober
gecollecteerd. Er zijn nog collectanten
nodig. Zij kunnen zich opgeven bij
mevrouw A. A. Spaan, Bergselaan 98b,
telefoon 240851 of bij de rayonleider
J. H. van der Heiden, Statensingel
116a, telefoon 241359.
Nivon-jongeren tegen
vestiging Hoogovens
Op de 20 oktober gehouden aktiea-
vond over de Hoogovens hebben de
Nivon-jongeren zich resoluut uitge
sproken tegen de vestiging van deze
staalkolossen op de Maasvlakte.
Er is een aktiegroep van jongeren
gevormd, die zich vanuit het Nivon-
centrum permanent wil bezighouden
met informatie en aktie ten aanzien
van de leefbaarheid in het Rijnmond-
De Nivon-jongeren zullen zich voorts
aansluiten bij de Bond van Leefbaar
heidsorganisaties.
De minister van volkshuisvesting en
ruimtelijke ordening heeft bij circulai
re van 12 oktober 1970 bekend ge
maakt dat de termijn waarbinnen aan
vragen om verstrekking van een bijdra
ge voor aanvullende huursubsidie bij
de gemeenten moeten zijn ingediend
van 1 oktober verlengd is tot 1 decem
ber 1970.
Personen die menen in aanmerking te
komen voor een bijdrage over het
tijdvak van 1 juli 1970- 1 april 1971,
kunnen zich tot 1 december wenden
tot de gemeentesecretarie in hun
woonplaats.
Goede buren leiden toch altijd een eigen leventje. Dat is over het
algemeen een goede zaak, omdat je als buren ook niet moet
„overjopen", zoals dat heet. Goede buren zijn echter wel bereid iets
van elkaar te nemen. Tot de maat vol begint te raken. Tot een van de
buren een te grote druk op de ander begint te leggen. Dan kan de
goede verstandhouding wel eens in het gedrang raken en dan is het
nog maar één stap naar een fikse en onsmakelijke burenruzie.
Iets dergelijks begint zich nu af te
tekenen tussen België en Nederland en
met name Zeeuws-Vlaanderen. De Be-
nelux-gedachte, die op verschillende
punten toch al zo moeilijk terug te
vinden was, lijkt thans helemaal zoek
te raken, sinds België besloten heeft
Progil vergunning te verlenen zich te
vestigen in de Belgische gemeente Kal-
lo, bij Antwerpen, een kilometer of
twaalf van de Nederlandse grens. Zoals
bekend werd aan dit bedrijf, dat zwa
velkoolstoffen produceert, door de ge
meente Amsterdam een vestigingsver
gunning geweigerd, zowel uit het oog
punt van luchtverontreiniging als uit
angst voor explosiegevaar. Ook andere
Europese steden hebben „nee" gezegd
tegen Progil.
België meent echter, dat er niets aan
de hand is. Schepen Delwaide van
Antwerpen heeft verklaard, dat Progil
de lucht niet meer zal verontreinigen
dan de andere industrie, een vrij vage
en bedenkelijke opmerking, die ook
gehanteerd wordt door voorstanders
van een Hoogovenvestiging op de
Maasvlakte. Het gaat er namelijk niet
alleen om in welke mate een bepaald
bedrijf de lucht verontreinigd, maar
ook hoe die verontreiniging op andere
vervuilende factoren zal inwerken. Bo
vendien is de vraag gerechtvaardigd,
waarom Progil de Belgische lucht min
der zou verontreinigen dan bijvoor
beeld de Ajnsterdamse lucht.
Men kan stellen, dat een vestiging van
Progil in een Belgische gemeente puur
en alleen een Belgische zaak is. Dat is
er dan ook waarshijnlijk de reden van
dat België in geen enkele mate overleg
heeft gepleegd met Nederlandse autori
teiten. Deze redenering gaat echter
niet op. Inderdaad zal Progil in eerste
instantie de Belgische lucht bezwange
ren, maar die lucht heeft de onhebbe
lijkheid, dat zij zich niets van grenzen
aantrekt.
Zeeuwsch-Vlaqderen zal van die ver
ontreiniging ook zeker zijn deel krijgen
en men is daar in dat gebied dan ook
weinig gerust. Het ljeeft al protesten
geregend, zowel officiële van gemeen
tebesturen, als meer onofficiële, zoals
van de „Vereniging Milieuhygiëne Zee
land", maar België gaat vastbesloten
zijn eigen gang. Autoriteiten daar heb
ben al verklaard, dat in feite niets de
vestiging van Progil meer in de weg
staat. Thans is het al zo ver gekomen,
dat de burgemeester van Hulst heeft
verklaard, dat hij van plan is de Belgi
sche plannen voor een kanaal van
Antwerpen dwars door oostelijk
Zeeuws-Vlaanderen te dwarsbomen,
bijvoorbeeld door het niet afgeven van
bepaalde vergunningen, die nodig zijn
voor de bouw, wanneer de vestiging
van Progil doorgaat. De burenruzie is
dus compleet.
Terecht vreest men in Zeeland de
ongelimiteerde expansie van het Ant
werpse industriegebied" in de richting
van de Nederlandse grens. Gebleken is,
dat men het in België niet zo nauw
neemt met de milieuhygiëne, al kan
men daar direct tegenover stellen, dat
men er voor kort in Nederland ook
niet zo zwaar aan tilde. Nu al hebben
bijvoorbeeld (Nederlandse) deskundi
gen na het nemen van watermonsters
verklaard, dat het water in de Schelde
eigenlijk een soort verdund zuur is als
gevolg van de lozingen door de indus
trie. Dat dit „water" uitmondt in
„onze" Westerschelde schijnt voor on
ze Zuiderburen geen zorg te zijn.
Dat de zorg voor ons milieu geen
nationale zaak is, maar een internatio
nale, is al heel dikwijls betoogd en
wordt ook weer door deze affaire
bewezen. Rijnmond is tot saneringsge-
bied verklaard. Wanneer de Eerste Ka
mer straks de Wet op de Luchtveront
reiniging heeft aanvaard, kan de rege
ring maatregelen nemen ten aanzien
van de in dat gebied gevestigde indus
trieën. Die maatregelen zullen voor de
betrokken industrieën hoge kosten
met zich meebrengen. Dat zal echter
een vrij moeilijke zaak worden, wan
neer hemelsbreed gemeten een zeven
tig kilometer zuidelijker gelijksoortige
en wellicht nog „gevaarlijker" fabrie
ken gewoon hun gang kunnen gaan,
waarvan ook ons land, en met name
het Zeeuwse gedeelte direct, de nade
len ondervindt.
thans ook de milieuhygiëne gekomen.
De Nederlandse regering zal echter nu
een krachtig standpunt moeten gaan
innemen. Het is zonder meer duidelijk,
dat het Deltagebied niet ophoudt bij
de Belgische grens, maar dat het zich
in feite uitstrekt tot en met Antwer
pen. Indien men dit onderkent, dan
kan men niet volstaan met het treffen
van rigoureuze maatregelen voor een
gedeelte van het gebied, terwijl men
het andere gedeelte zonder protest zijn
gang laat gaan.
Jan Dijkstra
(■■■iimiiimmiiiiiiMiHiiini
VROON
=WALENBURGERWEG76-78:
woensdag BOTERSTAAF
Z vere amandelspijs. -
Zvan t. 3,95 voor 3,50
Z DEZE AANBIEDING GELDT -
Z ALLEEN VOOR AFHALEN. Z
Woensdag 28 oktober treedt in Exit
(Eendrachtsstraat 87a, Rotterdam) de
Engelse zanger-gitarist .Michael Chap
man op Chapman is vooral bekend om
zijn voortreffelijke gitaarspel en was
afgelopen seizoen te zien in het
VPRO-programma Piknik. Hij werd
toen begeleid door Richie Darma,
drums en Rick Kemp, bas. Darma
heeft de groep verlaten zodat, als e
tenminste inmiddels geen nieuwe De
tentoonstelling zal worden geopend
door dr. J. B. Drewes, raad-adviseur in
algemene L.P. 's gemaakt, wat,
vooral Fully Qualified Survivors een
opvallend produkt is. Opnamen v
een derde plaat zijn al gemaakt. Het
„speciale konsert" in Exit begint om 9
Metro-station en het winkelcentrum op 6,60 meter, waar, voor het Metro-station, al aan0
De foto is gemaakt vanaf het dak van het complex, kijkend in de richting van het Metro-station.
Voor een reportage over het Ahoy-gebouw, zie elders in dit blad.
ROTTERDAM - Dat een Turk zich niet al te best thuisvoelt in de
koude Maasstad, lijkt begrijpelijk. Hij is niet de enige. In Rotterdam
dolen heel wat Friezen, Groningers, Drenten en Zeeuwen rond, die
met een zeker heimwee lopen te peinzen aan die goede kinderjaren,
toen zij nog in het wijdse polderland kievitseieren zochten. Reeds een
halve eeuw vangen een aantal streekverenigingen in de havenstad deze
„buitenlanders" op.
Rotterdam telt zes streekverenigingen,
twee Friese, twee Groningse, een Drent
se en een Zeeuwse. De meeste verenigin
gen tellen zo'n kleine tweehonderd
leden, en dat is zeker de helft minder
van het vooroorlogse aantal. Bijna alle
streekverenigingen ontstonden aan het
begin van deze eeuw. De landbouwcrisis
rond de Eerste Wereldoorlog dwong een
groot aantal kleine boeren en landarbei
ders uit de groene provincies naar
welvarender streken te verhuizen. De
geboortestreek werd verlaten, en in de
meeste gevallen nooit meer teruggezien.
De verbindingen waren in die dagen
slecht, en een treinreisje naar de Marti-
nistad vergde voor de meeste emigran
ten een te hoge investering. De tocht
naar een beter bestaan betekende dus
een afscheid voorgoed van familie en
kennissen. Voor de streekverenigingen
lag er in die dagen een berg werk te
wachten. Zij organiseerden soosavon-
den en kaartpartijtjes, zij hielden
's lands gewoontes in ere de nieuw
jaarsvisite bij de Groningers en de
mosselmaaltijden bij de Zeeuwen - en
zij zorgden elk jaar weer voor
hoogtepunt, de toneelavond.
Vanzelfsprekend verliepen de discussies
op de soos, onder het kaarten of op het
toneel in het dialect. En zo betekende
voor de vele duizenden vreemdelingen
in een havenstad een uitje naar een door
de Streekvereniging verzorgde avond
een uitstapje naar het geboorteland. De
emigranten sloten vriendschap, Gronin
gers zochten Groningers op en Gronin
gers maakten nieuw aangekomen land
genoten wegwijs in de vreemde stad.
Na de laatste oorlog veranderde er veel.
Allereerst konden de Friezen of de
Groningers voor een tientje met de
trein naar hun geboorteland. De vrije
zaterdag verschafte daarbij de mogelijk
heid een weekeindje sfeer te happen in
het groene grasland. Verder maakte het
bombardement van de Rotterdamse
binnenstad de Rotterdammers vre
delingen in eigen huis. En toen een paar
jaar later de televisie haar intrede d
