Onbekende fascinerende
enltnnr van de Maya
Drs. Grijns twintig jaar
de man op de achtergrond
lil
Indonesische bijbelvertaling klaar
VOORLICHTINGSKRANT
R.O.T.E.R.
In museum voor Land- en Volkenkunde
Guatemala nu: indianen, afstammelingen van de Maya's.
Twee belangrijke tentoonstellingen worden er op het ogenblik in
Rotterdam gehouden. In het museum Boymans van Beuningen
exposeert de Spaanse kunstenaar Dali en in het museum voor Land
en Volkenkunde wordt vandaag de tentoonstelling „Kunst van de
Maya- Guatemala" officieel geopend. Sinds januari van dit jaar zijn
directie en personeel van het museum druk bezig geweest deze
bijzondere tentoonstelling voor te bereiden. In november kwamen de
233 kunstvoorwerpen in Rotterdam aan.
De waardevolle collectie, afkomstig
zowel uit volkenkundige musea als uit
particuliere verzamelingen in Guatema
la kwam voor het eerst naar het
vasteland Van Europa in 1966, op
initiatief van de directeur van het
Rautenstrauch-Joest Museum te Keu
len. Daarna volgden exposities in
Frankrijk, Zweden, Italië en België.
De expositie zoals in Rotterdam opge
zet, is echter uitgebreid en in deze
samenstelling voor het eerst in Europa
te zien. Het is haast wel zeker dat zij
(eenmaal teruggekeerd naar het land
van herkomst) in deze eeuw niet meer
naar wis werelddeel zal terugkeren.
Om ten volle van deze fascinerende
kunst te genieten, die is gemaakt door
een volk dat het hoogste cultureel
niveau van alle precolumbiaanse en
-indiaanse beschavingen bereikte, is het
noodzakelijk iets meer te weten van de
boeiende geschiedenis van de Maya's.
Spanjaarden
Een blik op de kaart, onder andere
afgedrukt in de catalogus, waarop het
door de Maya's bevolkte gebied staat
aangegeven, is al voldoende om te
constateren, dat Guatemala, hoewel in
het centrum daarvan gelegen, lang niet
het gehele gebied omvat. De Maya-be
schaving reikt in alle richtingen, tot ver
buiten de huidige grenzen van Guate
mala. De moderne politieke indelin
gen, die in geen enkel opzicht rekening
houden met de autochtone cultuurge
bieden hebben het Maya-gebied ge
splitst in tot verschillende afzonderlij
ke landen behorende delen.
De oorzaken van deze versnippering
liggen in het historisch verleden. In de
16e eeuw trokken de Spanjaarden,
naarmate hun verovering vorderde, de
eerste grenzen. Zij zijn daarbij nooit
op een verenigd Maya volk gestoten
omdat een zodanige eenheid toen al
niet meer bestond. Het is zelfs de vraag
of er bij Maya's ooit van een politieke
eenheid sprake is geweest. De Maya's
hebben nooit één rijk gevormd; een
keizer hebben zij nooit gehad. Het lijkt
eerder dat zij verdeeld waren over een
groot aantal stad-staten, met aan het
beschaving in staat van verval De
Spanjaarden, overweldigd door de
pracht van de Azteken, hadden geen
aandacht voor de culturen van de
randgebieden.
Juist daarom is een bezoek aan de
tentoonstelling van zo'n bijzondere
waarde. De schoonheid van de kunst
voorwerpen, wierookvaten, urnen,
Wierookvat waarvan het lichaam is
versierd met hele fijne lijntjes, die vóór
het bakken in het aardewerk gekrast
DE HAVENLOODS
REDACTIE kan tot dinsdag 16 uur
worden ingezonden aan'het hoofdkan
toor te Rotterdam voor de donderdag-
uitgave. Voor de dinsdaguitgave tot
8 STADSEDITIES ROTTERDAM
(Rotterdam-Rechter Maasoever, Capelle
a.d. IJssel, Bleiswijk, Berkel en Roden
rijs, Nieuwerkerk a.d. IJssel en Berg-
gen, Maassluis, Maasland, Maasdijk,
Hoek van Holland. Oplage 37.000).
EDITIE KRIMPENF.RWAARD. (Krim
pen a.d. IJssel, Krimpen a.d. Lek,
Ouderkerk a.d. IJssel, Stolwijk, Bergam
bacht, Ammerstol, Berkcnwoude,
Schoonhoven. Oplage 15.500.)
BEZORGING. Als u „De Havenloods"
niet heeft ontvangen kunt n voor de
donderdag-uitgave tot vrijdagmiddag 12
uur onze afdeling inspectie bellen:
132170, toestel 51. Voor de Vlaarding-
se editie 344349. Voorde dinsdagkrant
kan men dezelfde nummers bellen tot
woensdag 12 uur.
Realistisch menselijk hoofd, dat ge
bruikt werd als oplegsel van een vaas
of wierookvat.
hoofd een „halach uinic" bijgestaan
door z(jn „batab" of raadgevers.
Cultuur
Van alle precolumbiaanse beschavin
gen bereikte die van de Maya's het
hoogste culturele niveau. Zij liet een
erfenis na, waaruit de latere beschavin
gen van Mexico en Centraal-Amerika
geput hebben. De culturele verworven
heden geven haar een plaats tussen de
glansrijke beschavingen van de wereld:
een schitterend hiëroglyfenschrift (dat
nog slechts gedeeltelijk ontcijferd kon
worden), een zo volmaakte rekenkun
de, dat met behulp daarvan, zonder
moeite met astronomische getallen ge
goocheld kon worden, een ongelooflijk
nauwkeurige sterrenkunde en een
kunst van verbijsterend meesterschap.
De uitvinding van de nul ligt ten
grondslag aan de hoogontwikkelde re
kenkunde. Hoewel het nulteken onge
veer in dezelfde tijd in een ander deel
van de wereld in gebruik kwam is aan
te nemen dat de twee uitvindingen
geheel .onafhankelijk van elkaar wer
den gedaan. De nu, maakt het nemen
dat de twee uitvindingen geheel onaf
hankelijk van elkaar werden gedaan.
De nul maakt het hun plaats een
verschillende waarde hebben. Wij ge
bruiken hiervoor het decimale stelsel.
De Maya's maakten gebruik van een
vigesimaal stelsel: zij rekenden met
twintigtallen, twintigtallen van twintig
tallen.
Dit talstelsel werd gëhanteerd voor het
tellen van de tijd, in het bijzonder voor
het tellen van de dagen. Bij het bereke
nen van data werd uitgegaan van het
(mytisch) begin van het Maya-tijdperk,
dat overeenkomt met het jaar 3113
voor Christus.
Veel Maya-monumenten, in het bijzon
der de steles, (grote rechtopstaande
stenen) vertoonden gegraveerde data.
Behalve de data worden op de meeste
steles meer of minder iange hiërogly-
fenteksten aangetroffen en een reliëf,
voorstellende een persoon of een tafe-
Onbekend
De kennis van de Maya beschaving is
nog zeer beperkt. Nauwelijks 150 jaar
geleden wist men nog niet eens van
haar bestaan af. De kroniekschrijvers,
die in de 16e eeuw veroveraars verge
zelden, vertellen weinig over de
Maya's. Alle grote Maya-centra waren
verlaten en hun ruines lagen verborgen
in de bijna ontoegankelijke tropische
wouden. Terwijl in het centrum van
Mexico het Rijk van de Azteken haar
hoogste bloei bereikte, was de Maya
Oranje aardenwerk vat, voorstellende
een man met een kruik op de rug.
maskers, steles en vruchtbaarheidsgo
dinnen, gemaakt in een beschaving,
waarin men geen ijzer en andere voor
werpen kende, doen de bezoeker tel
kens weer verbaasd staan.
Vóór de tentoonstelling te bezichtigen,
kunnen bezoekers de vertoning van
een klankbeeld bijwonen, een algeme
ne oriëntatie over de kunst en de
cultuur van do Maya. Na het bezoek
aan-de expositie wordt een kleurenfilm
vertoond, die een beeld geeft van het
leven van de Indiaanse bevolking in het
hoogland van Guatemala.
De catalogus met zowel Nederlandse
als Franse tekst (f7.50) bevat 100
illustraties en een beschrijving van alle
voorwerpen. Bovendien staan er twee
artikelen in over de cultuur en de
kunst van de Maya's. Tevens heèft het
museum een gratis handleiding be
schikbaar gesteld als handreiking bij
een rondgang over de tentoonstelling.
Hanneke Schreurs.
- De tentoonstelling „Kunst van de Z
Z Maya-Guatemala" wordt gehouden -
tot 11 april 1971.
Z Openingstijden: werkdagen van Z
Z 1017 uur (24 en 31 december tot
Z 16 uur), zondag van 11-17 uur Z
(nieuwjaarsdag gesloten), woens- 5
Z dagavond van 19.30-22 uur. E
Z Een rondleiding wordt gehouden Z
Z op woensdagavond om 20 uur en Z
Z op zondagmiddag om half drie.
Z De toegansprijs bedraagt f2,50 E
Z voor volwassenen, kinderen tot 14 -
Z jaar f 0,75. De toegang bedraagt E
Z f2,— voor mensen met een lid- Z
Z maatschapskaart van Openbaar E
Z Kunstbezit, een cultureel paspoort, Z
Z een studentenkaart, een bejaarden- jj
Z paspoort en voor mensen die een 2
Z kaartje hebben van de Spido. Z
Z Een bijzonderheid is dat tijdens de
Z expositie kunstnijverheidsproduk- Z
Z ten uit Guatemala te koop zijn. Er jj
Z zijn een groot aantal houten beeld- z
Z jes, sieraden en kleurige poncho's. Z
Z De portier van het museum kan
Z hier alle mogelijke inlichtingen Z
Z over verstrekken. I
Toen drs. C. D. Grijns met zijn bruid in mei 1952 naar Indonesië
vertrok dacht hij een taak aanvaard te hebben die slechts een paar jaar
zou vergen. Er moest een revisie komen van de Indonesische bijbel en
het zag er niet naar uit dat dat een al te groot karwei was. In augustus
van dit jaar keerde deze taalkundige terug. Met vijf kinderen. En in de
wetenschap dat een volslagen nieuwe bijbelvertaling ter perse was. De
paar jaar waren uitgegroeid tot een periode van bijna twintig jaar.
Een beetje trots liet hij mij het exem- klaar te maken niet zo'n geweldige
plaar van de nieuwe Indonesische ver
taling van de psalmen zien. Het is het
eerste grote bijbelboek dat van de pers
komt. Hij ontving het als een soort
Sinterklaascadeautje, begin, december.
Of misschien als een nieuwjaarswens.
Volgend jaar zal immers eerst het
volledige nieuwe testament en daarna
de gehele bijbel verschijnen. Dan zul
len de Indonesische christenen einde
lijk de bijbel kunnen lezen in een
verstaanbare taal.
Daar is grote behoefte aan. De uitgave
die nu gebruikt wordt is vrijwel onlees
baar. Het oude testament van ds. H. C.
Klinkert dateert al uit 1879. Maleis
was toen nog maar een onbelangrijk
handelstaaltje. Nu is het uitgegroeid
tot Indonesisch, de nationale taal van
120 miljoen mensen.
Woorden zijn van betekenis veranderd.
In het evangelie van Mattheus wordt
verteld dat Josef en Maria naar Egypte
vluchtten en daar bleven wonen „tot
dat koning Herodes was gestorven".
Dat woordje „totdat" betekent nu
„zodat", wel heel iets anders. Ook is
de zinsbouw gewijzigd, die heeft zich
in de afgelopen jaren steeds meer
aangepast aan de westerse talen.
Vertaling Bode
Toch leek de opdracht om een revisie
grote taak. Met behulp van de bekende
taalgeleerde, prof. dr. H. Kraemer had
de Duitse zendingspredikant ds. W. A.
Bode in 1938 een vertaling van het
nieuwe testament gepubliceerd. Toen
die klaar was ging hij onmiddellijk
verder met de vertaling van het oude
testament. Zijn werk echter werd door
de oorlog onderbroken.
Toen de Duitse troepen Nederland
binnenvielen werd ds. Bode geüiter-
neerd als vijand van het volk. Later,
toen Japan zijn aanval begon werd hij
met andere Duitsers op een schip gezet
naar India. Het werd door een Japans
vliegtuig tot zinken gebracht. Mevrouw
Bode bleef met haar kinderen in Indo
nesië als gevangene achter en kreeg de
kans om het vertaalwerk van haar man hield, nu als rechterhand van prof. dr. adviseur, de Nederlander H. Duym, is
uit te typen. Dank zij de hulp van j. L. Ch. Abineno. een technisch bedrijf uit de grond'
Indonesische christenen bleef dit ma- ln 1968 konden de resultaten van deze gestampt dat al op volle toeren draait,
nuscript, dat de bijbelboeken van Ge- langdurige vertaalarbeid voorgelegd De Indonesische nieuwe vertaling is
nesis tot en met Jozua en de Psalmen worden aan afgevaardigden van Indo- werkelijk een Indonesische vertaling
omvatte, gespaard. De basis van de nesische kerken. Zij kregen bovendien geworden. Hoewel begonnen onder
nieuwe vertaling was dus ruimschoots het recht om te zeggen hoe zij bepaal- Nederlandse verantwoordelijkheid is
aanwezig. de theologische moeilijkheden opge- het werk geheel door Indonesiërs over-
Toch gingen er nog jaren heen met het lost wilden zien. Op die vergadering genomen. Maar de hulp van Nederland-
zoeken naar de juiste mensem Einde- waren ook waarnemers aanwezig van "l~"'A'J
■tt de Rooms-Katholieke Kerk. Op de
laatste dag stond een van hen op en zei
dat de bisschoppen van zijn kerk tot
de overtuiging gekomen waren dat ook
zij deze vertaling moesten kiezen als de
kerkelijke vertaling.
Bijbelvertaler drs. Grijns aan het werk.
n prof. dr.
lijk maakte het Nederlands Bijbelge
nootschap in 1951 dr. J. L. Swellen-
grebel op Bah vrij om aan de revisie te
beginnen. Drs. Grijns zou zijn rechter
hand zijn.
Nog geen jaar later zat de commissie
van vertalers muurvast. Ze waren tot
se deskundigen is nimmer geweigerd,
niet in de tijd van de grootste politieke
spanningen. Drs. Grijns bleef op zijn
post. En ook nu niet.
De vertaaldeskundige Grijns is opge
volgd door de produktiedeskundige
Duym. En Nederland zal nog wel meer
hulp bieden. Het Nederlands Bijbelge-
de ontdekking gekomen dat ds. Bode ™euwe yertajm&,,.wordt dus de nootschap heeft besloten om in 1971
zich aangesloten had bij een vooroor- v.an ml!joen christenen. aj Zyn krachten in te spannen opdat
De drukkerij in Bogor. logse literaire stijl die volkomen in het Re vertaling zal met meer her- ZOveel mogelijk bijbels gedrukt zullen
vergeetboek was geraakt.
Het Indonesisch —vroeger het Ma
leis- is eigenlijk vooral een geschreven
taal. Overal wordt het weer anders
gesproken, maar de schrijftaal staat
vast, hoewel deze wel beinvloed wordt
door de spreektaal. De literaire stijl
ti voor de oorlog stond sterk onder ke en al
drukt worden en concurrerende nieu
we vertalingen zijn er niet. Dat bete
kent dat in de komende jaren vier
miljoen bijbels gedrukt zullen moeten
worden, één voor elk christelijk gezin.
En dan wordt niet eens rekening ge
houden met de geweldige interesse die
de bijbel buiten de christelij-
met de snelle
de invloed van Sumatra. Na de oorlog ^oei v'an kerken die in somtnige
hftffon Hialfarfn Tim «fj»mnpl rvnlr nn t
begon Djakarta zijn stempei ook op de streken hun lede'ntal bijna jaarbfks een nieuw en modern Indonesië op te
taal te drukken. De taal van ds. Bode bouwen,
was door de tijd achterhaald. Zo viel
het besluit dat een revisie niet voldoen
de was - er moest een geheel nieuwe
vertaling komen.
Zelfstandig
bijspringen. Vroeger werden de bijbels
voor Indonesië in Nederland gedrukt.
Maar boeken in het Indonesisch mogen
niet geïmporteerd worden, die moeten
Tot dat moment was het Nederlands la"d zeif gedrukt worden. Daar-
Bijbelgenootschap verantwoordelijk
voor het vertaalwerk in Indonesië.
Inmiddels had zich een hele omwente
ling voltrokken. Indonesië had een
eigen bijbelgenootschap gekregen. De
tijd was voorbij dat het westen verta
lers uitzond naar de jonge staten om
daar de bijbel te gaan vertalen. Dat
moest door mensen in die landen zelf
gedaan worden.
Bovendien bereikten de politieke span
ningen lussen Nederland en Indonesië
hun climax. De meeste zendingsarbei
ders moesten het land verlaten. Maar
wie er ook ging, drs. Grijns bleef. De
verantwoordelijkheid werd in Indone
sische handen gelegd, maar hü bleef de
motor die het vertaalwerk op gang
bouwen.
Drs. Grijns heeft zich inmiddels in
Oegstgeest gevestigd. Eindelijk kan hij
gaan doen wat hij al zo lang geleden
had willen doen: werken aan zijn
proefschrift om doctor te worden in
de Indonesische letterkunde.
J. van Capelleveen.
Iffjraül
in deze Havenloods
ingevouwenl
VERSCHIJNT OP DINSDAG EN DONDERDAG IN ROTTERDAM RECHTER MAASOEVER - SCHIEDAM