de linker ballend in de hoogte
som
ÜE
2.9
Rechterhand op de borst en
DE "GEKKE" HITLER
-35 QQ
5/öct
HHJwH'IH.
Oefeningen voor de spiegel
oo 24 75
DE HAVENLOODS, DONDERDAG 6 MEI 1971
18-329
35 gladiolen
export-kwaliteit
maat 8-10
uit ons
tuincentrum
Het nationaal-socialisme leefde echter
reeds in tal van reactionaire breinen
toen Hitier nog als een onbekende
vagebond luizen uit zijn plunje plukte
in nachtasiels te Wenen. In de mening
dat Hitier krankzinnig en tevens de
bouwer der nazi—idee was, schuilt het
gevaar dat de veronderstelling wordt
gewekt dat het fascisme en nazisme te
bezweren is, als er maar voor gezorgd
wordt dat politieke leiders niet krank
zinnig zijn.
HET „IDEE" VAN HITLER WAS IN
AL ZIJN ONDERDELEN HET IDEE
DER DUITSE BEHOUDZUCHTIGE
MACHTEN: GROOT-INDUS-
TRIELEN, BANKIERS EN GROOT
GRONDBEZITTERS. Zij wensten, dat
de in de eerste wereldoorlog verloren
koloniën niet alleen terugkwamen,
maar aan deze koloniën nog meer
werden toegevoegd. Eenmaal in het
bezit daarvan wensen zij, dat de gehele
wereld aan hen onderworpen wordt:
„Deutschland über alles in der Welt".
Oorlog nodig
Een wereldoorlog om deze wensen te
realiseren zou tevens de gevaarlijke
subversieve activiteiten van velen smo
ren, die school maakten in het verkom
merende Duitse volk. Maar dan moest
deze oorlog wel in een snel tempo
worden gevoerd. Een slepende loopgra
venoorlog, zoals die van 1914-1918,
borg revolutie-gevaren in zich. De
Duitse generaals zouden daarom een
Blitzkrieg-strategie dienen uit te wer
ken.
Om een oorlog te voeren met de gehele
wereld als inzet zijn mensen nodig,
veel en enthousiaste mensen. Een oor-
Onverwachts een avondje uit en
Uw haar zit niet zoals U het
zou willen, dan is dé oplossing
zo'n mooie hele pruik.
Korte synthetische pruik op
stretch basis, zonder verlengde
hals, een prachtige hele pruik,
waarbij het kappersprobleem
geheel van de baan is, want
onderhoud vraagt dit synthe
tische haar niet.
U kunt de pruik zelf wassen,
kammen en opmaken zoals U
wilt, het haar blijft altijd ge
willig en houdt model. U hoeft
'm dus nooit naar de kapper
te brengen. Een fijn moederdag-
kado, deze fraaie pruik in leuke
geschenkverpakkingnu voor
nog géén vijf en twintig gulden.
zonder kapf,
elk kapsel
dat u wilt
Vrijdag en zaterdag verkopen
wij op de parterre deze korte
synthetische pruiken, op te ma
ken in elk gewenst kapsel, prui
ken op stretch basis blijven al
tijd goed passen), zonder ver
lengde hals, in de meest voor
komende kleuren
in geschenk
verpakking
tok maandagmorgen open
réén tel. of schrift, best.
log verlangt ook een betrouwbaar en
rustig achterland. Het oorlogsrijp ma
ken van een volk is beslist geen een
voudige opgave, indien het een aanvals
oorlog betreft. En niet, of moeilijk, tot
een bevredigend einde te brengen in
dien bepaalde bevolkingsgroepen: so
cialisten, christenen, communisten, pa
cifisten en humanisten vrijelijk de be
schikking hebben over organisaties,
verenigingen en opinievormende me
dia, zoals pers, radio en kerk. Deze
groepen dienen dus eerst machteloos
te worden gemaakt.
Nu had het Duitse volk beslist wel
genoeg aan de eerste wereldoorlog, die
velen nog vers in het geheugen lag. De
conservatieve machten aan wie een
oorlog alles schenken kon, op zijn
minst het voor onbepaalde tijd voort
bestaan van hun maatschappelijk sy
steem, konden moeilijk het volk mee
delen dat het wederom op gang bren
gen van het ten dele in-actieve produc
tieapparaat alleen mogelijk is, wanneer
zij grondstoffen roofden van andere
volken of ze ontnamen aan die mo
gendheden welke een dergelijke roof
reeds hadden gepleegd. Ongetwijfeld
zouden zij van het volk ten antwoord
krijgen dat zaakje zelf maar op te
knappen. Het volk moest dus een idee
geschonken worden waarvoor het
warm zou lopen; een idee dat het
bereid en enthousiast maakte te vech
ten, eerst in de buurt, dan verder en
tenslotte ver weg tot aan het einde der
wereld, tot in de landen der bondgeno
ten, die aanvankelijk aangetrokken
werden. Een keizer waarvoor gestorven
moest worden konden zij niet meer
laten opdraven, die was in 1918 ge
vlucht voor het volk dat doorkreeg
vele jaren een mooi opgetuigd schild
gekoesterd te hebben waarachter zij,
de groot-industriëlen enz., hun bedoe
lingen verborgen en gerealiseerd had
den. Geen enkele bestaande partij was
overigens bij machte of van zins de
massa ten dienste van die machtigen te
organiseren en in beweging te brengen
voor een revanche>-oorlog.
Een nieuwe theorie moest er komen,
die begeesterde, die het volk perspec
tief schonk, aan de oppervlakte bracht
wat sinds onheugelijke tijden in slui
mer gehouden werd (het antisemitis
me) en begrippen activeerde, zoals
nationalisme, die het immer buitenge
woon goed deden. Een theorie die
leven en groeien moest, geïnspireerd
door roemrijke historische feiten van
Germaanse stammen, die in bloedige
gevechten de basis hadden gelegd voor
het grote avondland als bron, draagster
en behoedster der cultuur. Een theorie
dus, die een nieuwe mens zou vormen,
zelfbewust en trots, zich superieur
wetend aan andere volken; een mens
die het slagveld als een arena zou zien
waarbinnen hij het hoogste deelachtig
kon worden dat de aarde maar te
schenken heeft: de heldendood. Zo'n
theorie zou Duitlsands industrie uit de
roest kunnen halen, de machines in
daverende kadans doen draaien, ge
voed door kolen uit het Russische
Donetz-bekken en olie uit Bakoe. Zij
zouden graan vermalen uit de Oekraihe
en ertsen verwerken veroverd op ande
re vreemde volken van verre en nabije
landen.
Aan Hitier zou een harmonieus fami
lieleven voorbijgegaan zijn. Zonder de
daarvoor vereiste begaafdheid wilde hij
kunstschilder worden, in welk streven
zijn vader hem tegenwerkte. Misluk
kingen op verscheidene scholen kun
nen dit streven gestimuleerd hebben.
Het besef geen studiecapaciteiten te
bezitten kan minderwaardigheidsge
voelens gekweekt hebben, die hij wilde
compenseren met vermeende gaven.
Een test op een kunstacademie wees
uit, dat zijn kunstschildersgaven inder
daad vermeend waren. Niet in staat
voor het één, geen gaven voor het
ander, doch wel de overtuiging die te
bezitten, zal ongetwijfeld ertoe bijge
dragen hebben dat hij antipathie tegen
de mensen kreeg: de mensen die niet
bij machte waren te zien wat hij in
zich zelf zag.
Het onbreken van een ambachtelijke
scholing dreef hem in de „schnabbel";
het te hooi en te gras aanvaarden van
gevarieerde klusjes, die hem voor ver
hongering behoeden moesten. De be
langrijkste was de verkoop van prent
briefkaarten, die hij zelf fabriceerde.
Dit was omstreeks 1911 in Wenen,
waar hij een leven gelijk aan dat van
marskramers en werkeloze zwervers
leidde. Logementen waren zijn tehuis,
luizen en vlooien zijn metgezellen,
verstoten souteneurs, recidivisten, spi
ritusdrinkers en decadente bourgeois-
typen zijn slaapjes. Deze maatschappe
lijk diep geduikelde vogels van geva
rieerde verentooi beinvloedden zijn
denken; een afspiegeling van het leven
in de onderwereld; de wereld van
misdaad, corruptie, huichelarij, omko
ping, moord en doodslag.
Het ligt voor de hand dat de politie
van elke stad in ieder land belangstel
ling heeft in de handel en wandel van
deze a-socialen en ontwortelden, zo
ook de Weense politie. Begrijpelijk is
voorts dat de gedragingen van die
elementen niet beter geobserveerd
kunnen worden dan door een door hen
betaalde verklikker; een die al dan niet
uitgelokte gesprekken beluistert. Wei
nigen zullen iets voelen voor een derge
lijk weerzinwekkend bedrijf, doch ze
zijn er. Men behoeft niet lang te raden
om tot de conclusie te komen dat
Hitier dé juiste man door de politie
bevonden werd om voor hen te spione
ren in het logement waar hij gewoon
lijk verbleef. Onder de schuilnaam
„Lud" schoof dit reptiel van tafeltje
tot tafeltje met open oren en ogen om
enige zilverlingen te verdienen.
Gloeiende haat
Tussen zijn verraderspraktijken las hij
rijp en groen dooreen. Zijn interesse
ging gewoonlijk uit naar lectuur die
zijn haatgevoelens verstevigde; lectuur
die zijn mening bevestigde omtrent de
mensen en hun politiek; een mening
die de abstractie was van de onwelrie
kende damp uit de Weense riolen, tiet
antisemitisme dat bij hem groeide was
mede veroorzaakt door de rijkdom van
Weense joden, die hij stelde tegenover
zijn slechte voeding, kleding, schoeisel,
behuizing en uitzichtloosheid. „Al wat
hij ooit over de joden gezegd en
geschreven heeft is slechts een afspie
geling van de antisemitische periodie
ken en pamfletten die hij voor 1914 in
Wenen gelezen had". Hij kon
ongebreideld haten de joden, de pries
ters, de sociaal-democraten".Hit-
Iers haat was niet zo zeer gericht tegen
de schurken, de bedelaars, de failliete
zakenlieden en déclassé „heren", die
het uitschot vormden waarvoor het
tehuis in de Meldemannstrasse een
doorgangshuis was, als wel tegen de
arbeiders die tot organisaties behoor-
den", (Alan Bullock). Ideg.yerl^0pg^
Een gloeiend nationalisme bezat Hitier
ook, als jongeman reeds, Duits Natio
nalisme dan wel te verstaan. „Lang
voor 1914 waren extremistische Duitse
nationalisten al begonnen openlijk
over de ontbinding van het Rijk der
Habsburgers (Oostenrijk) en de hereni
ging der Oostenrijkse Duitsers met het
Duitse Keizerrijk te spreken". (Bul
lock).
Gebaseerd op al deze ingrediënten en
een racisme in het algemeen werd dit
Duitse nationalisme uitgebouwd en de
theorie, het zogeheten nationaal-socia
lisme, was klaar voor verzending naar
binnen en naar buiten. De figuur die
dit in München schreeuwde, verdiende
de grootste aandacht. Zo'n vent kan
miljarden opleveren, zelfs de gehele
wereld. Wat maken dan die tientallen
miljoenen marken uit die hem eventu
eel geschonken zouden moeten wor
den voor propaganda? Waarin kan
men beter zijn geld stexen dan in een
goede „salesman", één die op effectie
ve wijze de verkoop weet te organise
ren van theoriën die tot de wederge
boorte kan leiden van Duitsland,
d.w.z. van een sterke imperialistische
mogendheid, die de gehele wereld be
oogt te beheersen? Antisemitisme
Zomin als er een negervraagstuk is,
zomin is er een joden-vraagstuk. Deze
„vraagstukken" zijn wanstaltige ge
drochten, geschapen door hen wier
financiële en economische belangen
gebaat zijn bij de discriminatie van
andere volken. Zo goed als zij immer
hun feitelijke belangen verborgen
achter zg. ideële motieven (o.a. bescha
ving brengen aan vreemde volken, bij
wie dan altijd wel olie, rubber of erts
te halen was), zo goed heeft ook neger-
of jodenhaat iets te maken met de
sinistere dans om het gouden kalf. Bij
hun rassenhaat ontleenden zij camou
flage-argumenten aan „zwaarwichtige"
werken, samengesteld door „godgeleer
den" (b.v. Zuid-Afrika) en pseudo-
wetenschappelijke figuren, die
biologie, anthropologic, genetica en
religie tot een akelige hutspot samen-
klutsen. Door de eeuwen heen joegen
heersende barbaren de joden over de
wereld, in de diaspora. Waar armoede
en werkloosheid ontevredenheid onder
dé volken hadden gewekt, waar epide
mieën dood, verderf en verdriet zaai
den, daar werden de joden als de
verwekker van die ellende aangewezen.
Zo in de antieke samenlevingen, in de
feodale maatschappijen en in de libe
raal-democratische. (De huidige
moeilijkheden met de joden in Rus
land dienen o.i. in verband gezien te
worden met de belangen-controverse
tussen Amerika en Rusland in het
Midden-Oosten). A,$ korporaa|
Volgens de archieven van de Weense
politie zou Hitier tot mei 1913 in
Wenen hebben gewoond, waarna hij
naar München moet zijn verhuisd.
Doch in het Münchener hoofdbureau
van politie bevindt zich een kartho-
teekkaart van Hitier, compleet met
foto, waarop het jaar 1912 is vermeld..
Van belang is, dat op die kaart weder
om zijn verklikkersnaam „Lud" voor
komt. Dus ook in München hield hij
zich met dit werk bezig. Het scheen
hem daar overigens goed te bevallen.
Bij het uitbreken van de eerste wereld
oorlog gaf hij zich op als vrijwilliger bij
het Duitse en niet (als Oostenrijker) bij
het Oostenrijkse leger. „Hij weigerde
in een leger te dienen waarin hü samen
was met Tsjechen, joden en andere
onderdanen van de gehate monarchie.
Hitler had voor zijn partijcampagne
geldschieters nodig. De financiële hulp
kwam onder andere van Herman Aust,
de leider van de Katrheinische Malzkaf-
feefabriken, van de fabrikant Grandl
uit Augsburg, van de pianofabrikant
Karl Bechstein uit Berlijn en van de
grote uitgever Hugo Bruckmann uit
München.
De politie ging op onderzoek uit en
misschien heeft hij het maar beter
gevonden om de grens naar Oostenrijk
over te glippen". (Bullock). Om drei
gende moeilijkheden te ontgaan
meldde hij zich op 5 februari 1914 te
Salzburg, maar werd afgekeurd. Een
maal goed en wel in Duitse dienst
zondag
moederdag
Ook kinderen met een smalle
beurs kunnen moeder iets geven
waar zij beslist lang plezier
van heeft.
1 Vaks beurs van soepele, ster
ke nappa, geheel gevoerd en
met knipsluiting, in de kleuren
rood, blauw, beige, bruin, zwart
en wit, nu voor nog géén drie
nappa
Vrijdag en zaterdag verkopen
wij op de parterre deze 1 vaks
nappa beurzen met knipsluiting,
in de kleuren rood, blauw, bei
ge, bruin, zwart 0^
Vanaf vrijdagmorgen 9 uur ver
kopen wij in ons tuincentrum,
2e etage, deze gladiolen (ex
port-kwaliteit) pet kleur in doos
verpakt. In rood, rose, blauw,
wit, geel en gemengd,
Ook maandagmorgen open
Géén tel. of schrift, best.
Een buitenkansje waarvan U be
slist moet profiterendoor
annulering van een export-or
der konden wij beslag leggen op
een partij Hollandse gladiolen,
die wij U nu extra voordelig aan-
35 Gladiolen (export-kwaliteit)
per kleur in leuke doos verpakt.
U kunt kiezen uit diverse kleu
ren w.o. blauw en wit. Nu per
doos voor nog géén één gulden.
Voor de verdere uitrusting van het
Duitle leger was ijzer en staal alleen
niet voldoende. Ook benzine, rubber,
dynamiet en andere produkten van de
chemische industrie waren nodig. Dok
tor Bosch van IG-farben stuurde in
1932 reeds zijn direkteuren Bütefisch
en Gattineau naar Hitler. In het proces
van Neurenberg - na de oorlog - zei
Gattineau daar het volgende van „IG-
Farben toonde m 1932 interesse voor
het invoeren van de zogenaamde „een-
(waar hij wel, als vrijwilliger, werd
geaccepteerd), moet hij toch wel
gejuicht hebben. Schone kleding op
tijd, geneeskundige verzorging en regel
matige voeding. Weg honger, weg loge
mentluizen, een nieuw leven! Nieuw
was de militaire dienst voor hem, maar
die vervulde hij met de oude mentali
teit. Hij is korporaal geworden en
ontving ook het ijzeren kruis.
De veronderstelling, dat Hitier zijn
rang en onderscheiding in het leger
heeft verworven door verraad van zijn
makkers wordt waarschijnlijk, wanneer
men weet, dat het „Bayerische Reichs-
wehrgruppenkommando 4" hem in
1919 uitzocht voor hen te spioneren in
de „Deutsche Arbeiterspartei". Te
dien einde werd hij lid van die partij
Kort daarop werd zij omgedoopt in
NSDAP: National Sozialistische Deut
sche Arbeiterpartei. Wat men in die
partij verkondigde waren muffe reacti
onaire stellingen, met als kern een
revancheoorlog, aangevuld met gebrui
kelijke attributen als antisemitisme. De
hele rim-ram kwam nauwkeurig over
een met de ideeën, die hij zich als
zwerver aan de zelfkant van de maat
schappij had eigen gemaakt. Van spion
voor de Reichswehr in dit beweginkje
werd hij aanhanger. Lid no. 7 maakte
zich op de propagandist te worden
voor de belangen der jonkers, groot
industriëlen, bankiers en militairisten,
wier oude dromen gingen rondspoken
in de Jonge" NSDAP. Hij werd door
hen goed in de gaten gehouden.
Geld stroomt toe
Hitier bleek zich buitengewoon goed
thuis te voelen tussen de sinistere, op
revanche beluste figuren. Hij deed ook
voortreffelijk zijn best. Op enige foto's
ziet men hem voor een spiegel oefenen
in mimiek, die zijn redevoeringen moet
vergezellen: een waarschuwende wijs
vinger omhoog geheven, de handen in
schijnbare machteloosheid geopend
naar omlaag geworpen, de linkerarm
gestrekt omhoog met gespreide
vingers, terwijl de rechterarm gebogen
achterwaarts is gericht met eveneens
gespreide vingers, dan weer de rechter
hand op de borst en de linker ballend
in de hoogte gehouden, met de
synchroom aan deze standen lopende
gezichtsvertrekkingen, die smart, woe
de, koele zekerheid, geslagen onschuld
en edele verontwaardiging moeten uit
drukken. Dit was omstreeks 1920.
Het ging dus goed met de propagandist
Hitier, de wroeter in München. De
morele steun der grootmachten werd
aangevuld met financiële. Een kleine
greep uit de aanklacht in het proces te
Neurenberg (1945) toont de volgende
schenkingen in Reichsmarken aan Hit-
Iers NSDAP in februari 1933: Verein
für die bergbaulichen Interessen te
Essen 200.000; Uebertrag auf Konto
Rudolf Hess z. Zt. Berlin 100.000;
Karl Hermann 150.000; Automobil-
Ausstellung Berlin 100.000; Direktor
A. Steinke 200.000; Demag Aktien-
gesellschaft Duisburg 50.000: Tele-
funken Ges.f.drahtlose Telegr.Bln.
35.000; Osram G.m.b.H. Berlin
40.000; Uebertr. a. Konto Rudolf Hess
z.Zt. Bin. 100.000; I.G. Farben Indus
trie AG. Frankf./Main 400.000.
Deze 1.375.000 Marken zijn nog maar
een klein deeltje van de gigantische
bedragen die de woelrat uit München
zijn toegevloeid. Dit gebeurde in 1933,
het jaar waarin hij uit handen van de
met sabels en kanonnen vergroeide
Hindenburg het kanselierschap ont
ving. Voordien waren de schenkingen
wat minder. Doch genoeg om een
enorm propaganda-apparaat jarenlang
op volle toeren te laten draaien. In zijn
redevoeringen kneep Hitier uit „Der
Schandfriede von Brest-Litowsk und
der Versöhnungsfriede von Versailles"
het revanchegif hem door de wapen
fabrikanten opgedragen.
Toen en nu
Een totale ontmanteling der rechtsbe
grippen zoals die door de republiek in
de geesten der Duitsers was nagelaten,
was een belangrijke doelstelling der
nazi's, geïnstigeerd door de eigenaren
van Duitslands rijkdommen. Het volk
moest als zij leren denken. Arbeiders
voor wie koloniën totaal onverschillig
zijn en voor hen voor wie de koloniën
bewijzen zijn voor hun eigen onvrij
heid, moesten gaan denken dat zij daar
niet zonder konden leven. Arbeiders
voor wie joods collega 's eender zijn als
niet-joodse, wijl hun belangen dezelfde
zijn, dienen hen te gaan zien als
vijanden. De Duitse mens moet zich
superieur gaan weten boven andere
mensen. Het aankweken van een supe-
rioriteitsbegrip was een belangrijk
onderdeel om ordinair imperialisme te
verhullen. Ofschoon de tegenstellingen
bleven bestaan tussen uitgebuitenen en
uitbuiters nadat de nazi's aan de macht
waren, werd het voorgesteld alsof
iedereen gelijk was aan de ander: „Ein
Volk, ein Reich".
De kerk vertegenwoordigde evenwel
nog een denkwereld, die dat nazi-idee
nadelig kon beihvloeden. Hitier stelde
het voor, dat hij met behulp der
„Voorzienigheid" aan de macht was
Hoewel Hitier voldoende volume in
zijn stem kon leggen, vond hij het
nodig om zijn woorden nog eens extra
te onderstrepen door gebaren en zijn
gezichtsuitdrukking daarbij aan te pas
sen. Voor een spiegel werd ieder ge
baar zorgvuldig ingestudeerd.
gekomen. Met het zichzelf opwerpen
als zijnde een „Gezondene" infiltreer
de hü het verkalkte Duitse kerkelijk
leven. De weinigen die tegenstand
boden, sloot hij op in concentratie
kampen. Het Germaanse heidendonv
had vrij spel.
Hitler was niet gek, zoals is gebleken.
De wereld voor 1940 was een verkom
merde wereld van miljoenen werklo
zen. Niemand in Nederland, in Europa,
in Amerika en andere landen kan
zeggen, dat de mensheid niet weer zo'n
toestand tegemoet gaat. Nieuwe Hit-
Iers, die zich in verschillende landen
manifesteren, pogen weer te specule
ren op de burgerlijkheid, op de angst
voor het nieuwe, op de angst te verlie
zen wat men zo graag wü houden of
krijgen. Burgerlijkheid in de ruimste
zin is een van de wezenskenmerken
van „fascisme". Het is het primitiefste
gevoel van nestverwarmen, dat maar
denkbaar is. Met alle dierlijke driften,
daaraan verbonden, voor degene die
een vinger naar de „eigen haard" durft
uit te steken. Dan voelt de fascist (die
thuis zijn stoelen met hoezen over
trekt), zich gerechtigd zijn buurman in
het donker neer te knuppelen of zijn
huis in brand te steken.
C. Limburg.
heidsbrandstof' omdat de fabriek gro
te bedragen had geïnvesteerd in de
vervaardiging van synthetische benzi-
neprodukten. Het was daarom belang
rijk te weten wat Hitier dacht te gaan
doen als hij aan de macht zou komen.
In opdracht van doktor Bosch en met
bemiddeling van Haushofer en Rudolf
Hess werd een samenkomst gearran
geerd. Hitier gaf daarbij de verzekering
dat hij onze benzine-produkten de
nodige bescherming zou geven
Enige jaren voor het uitbreken
der tweede wereldoorlog draaide
in verschillende theaters van gro
te Europese steden „De dicta
tor"; een film waarin Charley
Chaplin de hoofdrol speelde. De
ze film was een persiflage op
Hitier. Het liep storm. Avond vaan
avond uitverkochte zalen. „Gie
ren, lachen, brullen", vermeldden
de aankondigingen. Nu, dat deed
men dan ook wel. De dictator
klom in de gordijnen, oreerde dat
het „Deutsche Volk Sauerkraut
bracht", jongleerde dictator
klom in de gordijnen, oreerde dat
het „Deutsche Volk Sauerkraut
braucht", jongleerde een glas wa
ter tussen zijn gordel, inplaats
van daarme zijn schor gekrijste
keel te een glas water tussen zijn
gordel, inplaats van daarmee zijn
schor gekrijste keel te hebbelijk
heid hem de bijnaam van „tapij
tenvreter" had bezorgd.
Bij het zien van die film werd
men /even uit de grauwe perspec
tiefloze sfeer getrokken, die be
paald werd door een economi
sche crisis wier diepte het gevoel
wekte zich aan de vooravond van
een onafwendbare katastrofe te
bevinden. Hoe deze zich precies
zou aandienen kon men niet
voorspellen. Doch dat de in die
film bedoelde dictator daarin een
rol zou gaan spelen vermoedde
welhaast iedereen. Toen dus die
film de indruk wekte - onge
wild - dat die dictator niet ern
stig genomen hoefde te worden,
hij geheel of gedeeltelijk waan
zinnig was, werd enige geruststel
ling gewekt en angstige vermoe
dens wat getemperd. Daarnaast
riep deze film de gedachte op, en
deze niet alleen, dat Hitier een
onafhankelijke figuur was, opere
rend met denkbeelden aan zijn
eigen brein ontsproten, waaraan
de tweede wereldoorlog tenslotte
te danken zou zijn geweest. Ook
heden huldigen velen nog het
idee dat Hitier krankzinnig en de
geniale schepper was (genialiteit
en krankzinnigheid zouden el
kaar begrenzen) van de natio-
naal-socialistische ideologie.
