Bloeiende I
Brootje van Coodje in Benidorm
Renault komt met
een nieuwe
sportieve serie
Zwemmer Jan van Scheijndel
wil heen en weer over
IJsselmeer en Het Kanaal
DE HAVENLOODS, DINSDAG 27 JULI 1971.
30-302
het is de gewoonte om
Echt om voor naar Spanje te gaan.
het algemeen korter zijn. Als zijn
Toch met melk meer mans..
Z M
aeon CHilSI-I
miiMt i!
w»; DLUTSCM.
-.n ffUCi 1S
rimiis
Nederlands zakeni
in warme
-- 'w** mwpt*1"' it
i
Het Nederlands mag in sommige geval- wat te lijden. In het „wij-rijtje" past
len niet helemaal „je van het" zijn, het „on parle Francais" niet helemaal,
ook de andere talen hebben wel eens
Belangrijke delen Den Haag tot beschermd
stadsgezicht verklaard
De Ministers van Cultuur, Recreatie en
Maatschappelijk Werk en van Volks
huisvesting en Ruimtelijke Ordening
hebben op grond van de monumenten
wet het oude centrum van 's-Gravenha-
ge rond de St. Jacobskerk, het
Willemspark en omgeving te 's-Graven-
hage en het gedeelte van het oude
centrum van 's-Gravenhage waarin het
Binnenhof is gelegen aangewezen als
beschermd stadsgezicht.
De Ministers hebben overwogen, dat
het oude centrum van 's-Gravenhage
rond de St. Jacobskerk vanwege het
historische stratenpatroon en de aard
van de monumentale bebouwing een
beeld oplevert, dat van algemeen be
lang is vanwege zijn schoonheid en het
karakter van het geheel. Hetzelfde
geldt voor het gedeelte,van het oude
centrum van 's-Gravenhage waarin het
Binnenhof is gelegen met de daarop
aansluitende ruimten en monumentale
bebouwing. Bescherming van het beeld
van het Willemspark en omgeving is
van-algemeen belang als voorbeeld van
19de-eeuwse stadsaanleg in samenhang
met in en om het park gelegen monu
mentale bebouwing.
Renault heeft alle gegevens verstrekt
over het al eerder aangekondigde spor
tieve top-model van dit merk, het type
„17". Het is niet alleen bij een „17"
gebleven, want daarnaast is een wat
eenvoudiger versie geïntroduceerd die
„15" gedoopt is.
De wagens zien er bijzonder attractief
uit. Opvallend is dat zowel aan de
voor- als aan de achterkant de klassie
ke bumpers ontbreken. Achter is een
soort schild van gewapend polyester
gemonteerd dat enigzins elastisch is.
Aan de voorzijde is de bumper geheel
samengebouwd met de rand van de
grille. Ze bestaat uit een metalen grill-
rand met een rubber rand er op. Het
onderste gedeelte ervan veert enigzins
mee, waardoor lichte botsingen zonder
schade overleefd kunnen worden. Een
uiterst praktische oplossing, temeer
daar klassieke bumpers by lichte bot
singen al zoveel schade oplopen dat ze
vaak vervangen moeten worden.
Het achterste deel van het dak van de
17 bevat een aluminium rooster waar
achter zich een neerdraaibare ruit be
vindt. De bestuurder kan er doorheen
kijken (geen grote dode hoek dus) en
bovendien heeft dit systeem z'n nut in
verband met de doorstroomventilatie
Bij de „15" is dit rooster vervangen
door een doorgetrokken zijruit. De
„17" wordt gemaakt in zowel een
gewone gesloten als in een open uit
voering. Bij deze laatste is het horizon
tale metalen dak vervangen door een
vouwdak dat op rails naar achteren
geschoven kan worden. De rails boven
de zijruiten zijn zodanig versterkt dat
dit type ongeveer dezelfde soliditeit en
stijfheid bezit als de gesloten uitvoe
ring. 's Winters wordt het vouwdak
Drie motoren
De nieuwe Renaults bezitten beide
voorwielaandrijving. De plaatsing van
de motor is zoals bij de Renault 16
achter de vooras. Ook de wielophang
ing üjkt sterk op die van de 16. Er
wordt gebruik gemaakt van een drietal
motoren. In de „15" kan men kiezen
tussen de motor van de Renault 12,
die 1289 cc. inhoud heeft en 60
DIN-pk sterk is en de machine van de
16TS die een inhoud heeft van 1565
cc. en een vermogen van 90 DIN-pk.
Bij de 17 kan gekozen worden tussen
de eerder genoemde TS-motor en de
zelfde motor met benzineinspuiting
inplaats van carburateurs. Deze is dan
108 DIN-pk sterk. Samen met een
vijfversnellingsbak zal dit laatste type,
die 17 TS genoemd wordt, tot grote
prestaties in staat zijn. De topsnelheid
bedraagt bijvoorbeeld 180 km/uur. De
langzamere typen bereiken topsnelhe-
den van resp. 150 (1300-motor) en
170 km/uur (TS-motor). Bij deze mo
toren behoren vierversnellingsbakken
met pook-schakeling.
De buitenmaten van de 15 en 17 zijn:
lengte 426 centimeter, breedte 163
centimeter, hoogte 131. Er schijnt
plaats te ziin voor vier personen.
De eerste nieuwe Renaults worden in
dit najaar afgeleverd. Echter alleen nog
in Frankrijk, want de export begint
pas in het volgende voorjaar. Over
prijzen valt nog niets te zeggen, maar
een ruwe schatting wijst toch in de
richting van prijzen die liggen tussen
f9750,- voor de eenvoudigste „15"
tot ruim vijftien mille voor de duurste
„17".
De stroom van Nederlanders, die in de vakantiemaanden koers zetten
naar zuidelijke stranden, zoekt nog altijd een bredere bedding. Het is
een verschijnsel, dat ongekende perspectieven opent voor neringdoen
de landgenoten. In alle toeristencentra aan de Middellandse Zee en
elders in Europa hebben deze „kwartiermakers" hun posten betrok
ken. Zij volgen nauwlettend het spoor van toeroperators en vinden in
diens kielzog overal velden, wit om te oogsten.
In het eertijds zo rustige vissersdorpje Benidorm aan de Costa Blanca, in
Benidorm - nu als internationaal toeristencentrum een wriemelende mieren
hoop - heb ik dat aan den lijve ondervonden. Een opmerkelijke concentratie van
bakkende en bradende Nederlandets brengt hier uitkomst voor degenen, die
walgend van de Spaanse eetgewoonten, terug verlangen naar hun biefstuk met
doperwtjes en onvervalste uitsmijters, hetzij bolletje, hetzij doorgeprikt. Wie
Benidorm als vakantiebestemming heeft gekozen kan met een gerust hart de
Spaanse grens overschrijden. Men wordt om de haverklap uitgenodigd de maaltijd
te gebruiken in een Hollands eethuis of zijn wensen kenbaar te maken in andere
restaurants, waar aangekondigd staat, dat men alle moderne talen onder de knie
heeft. „Wij praten Nederlands", wordt daar dikwijls aan toegevoegd, met de
belofte dat ruimschoots appelmoes en patates frites voorde kinderen of tafel zal
komen.
De Nederlandse horeca-ondernemers in
Spanje ontlenen hun welvaart voorna
melijk aan een inheemse vloeistof: de
olijfolie. Vrijwel alle spijzen worden
daarin gebakken, gebraden of gesud
derd. Van oudsher hebben de Neder
landers daar bezwaar tegen. Onder de
ongeveer een miljoen vakantiegangers
die in 1971 weer naar Spanje zullen
gaan, leidt het olijfolieprobleem me
teen na de boeking al tot veel zorgen
rekeningen van hun garages onbekom
merd voortzetten en er tamelijk trots
op waren nog geen woord Spaans te
spreken, hoewel ze hier al jaren kwa-
Jan van der Veen, wiens ervaring zich
uitstrekt over een periode van zeven
jaar, heeft met zijn landgenoten tragi
komische ervaringen opgedaan. Omdat
een Spaans echtpaar hem terzijde staat
(Manollo achter de kist en Pepita, die
voor de dag van morgen. Men ziet hij de Hollandse keuken perfect ge-
ingewandsstoornissen en veelvuldige leerd heeft, aan het fornuis) heeft hij
misselijkheid in het verschiet. De me- best tijd om daar wat van te vertellen,
dedeling, dat het drinken van' rode
wijn een probaat middel is om dit Wonderboom
onwelzijn te voorkomen wordt ook al
niet met vreugde begroet, omdat die „Benidorm. is een wonderboom", zegt
wijn al bij voorbaat te zuur wordt deze landgenoot, wiens lichtreclame
bevonden.
„Alles in boter bereid", is het onderne-
mefSeVangelie, waarmee de 54-jarige
Jan van der Veen in zijn „Hollands
Eethuis" vele discipelen maakt. Hij
heeft er zoveel succes niee, dat schuin
tegenover zijn restaurant in dezelfde
straat een ander „Hollands Eethuis" de
stoeltjes klaar heeft gezet. Zelfs dat
blijkt echter niet toereikend om de
onbedaarlijke nationale honger te stil
len. Hoewel de bedrijfspanden in dit
plaatsje bijna onbetaalbaar zijn, komt
er ook nog een Nederlandse broodjes
zaak. Drie is voor deze straat dus
kennelijk niet te veel. Daar kijk je dan
des te meer van op, omdat elders in
Benidorm nog ongeveer een half dozijn
Nederlanders hun etablissementen on
der de aandacht brengt. Aan de balie
van het complex appartementen, waar
ik logeerde, lagen vetgedrukte kaarten,
waarop de vraag werd gesteld of ik
weer 's lekker op z'n Hollands wilde
eten. Dat kon dan in Ali Baba, geves
tigd Calle Pal 4 en gesierd met een
vijftien meter hoge lichtreclame „De
sappigste biefstuk van de haas. de
platste schnitzel van heel Spanje, soeci-
ale kindermenu's met heel veel appel
moes en mayonaise", werden me in
het vooruitzicht gesteld. „In de hyper
moderne keuken wordt géén gebruik
van olijfolie gemaakt", aldus de v or
vele landgenoten geruststellende be if-
te.
T weeslachtigheid
Aanvankelijk zullen er nogal wat men
sen zijn, die in den vreemde de spijzen
van het land eens op de proef willen
stellen. Zij kijken wat vreemd aan
tegen opschriften als „Wij spreken
Nederlands. Wij hebben brootje van
Coodje. En.... alles goedkoop. Holland
se uitsmijter! Er spreekt in elk geval
een ernstig verzwakte taalgevoeligheid
uit.
Wordt er niet te veel gespeculeerd op
de neiging om alles wat thuis op tafel
komt beter en lekkerder te vinden?
Het is een soort tweeslachtigheid waar
het massatoerisme overal ter wereld
mee te kampen heeft. Legio auto's met
NL op het bord zetten koers naar
exotische gewesten, met voor de zeker
heid een zakje bloemige aardappelen
en ponden hagelslag voor de jeugd in
de koffer. Men trekt de onbekende
verte tegemoet, maar weet zich in feite
niet aan moeders pappot te onthech
ten. Deze houding is kenmerkend voo
de steeds nieuwe lichtingen zonaanbii
ders.
Van een typisch Nederlandse kleinbu
gerlijkheid kan echter bepaald ni
gesproken worden. Het aantal zake
waarin de Engelsen hun onmisba
thee wordt aangeboden (echte the
geen builtjes! hun ham and eggs e
hun knappende toast overtreft in Bern
dorm nog de aanbevelingen voor onz
landgenoten. Men tracht ook in toene
mende mate Scandinaviërs en Duitser-
de indruk te geven, dat de hun ver
trouwde kost in Benidorm ruim
schoots voorhanden is.
De problemen van deze voedselvoor
ziening leiden tot nationale samen
klonteringen. In de nachtclubachtige
bar van Ali Baba (een pilsje voor 10
peseta's, is 52 cent) trof ik mensen
aan, die het thuis onderbroken gesprek
over de belastingdruk en de hoge
onder de dromerige gelaatstrekken van
een blonde schoonheid vermeldt BAR
HOLLANDS EETHUIS. „Toen ik hier
kwam was het nog één grote wildernis.
Ik keek uit op zee, langs de kust was drama
Die mensen moeten zelt hun potje
koken, maar bij mij kunnen ze voor
een redelijk prijsje meteen aanschui
ven. Ik werk hier in het seizoen tot
's nachts een uur of vier, vijf. Als de
nachtgelegenheden hun mensen gaan
spuien wil er nogal vraag zijn naar wat
hartigs. Daar sta ik dan voor klaar".
mensen die geen
raad weten met het sprietige zeegedier
te in hun paella, gasten met een
afschuw van lekkernijen als tortilla en
vissoepen.
Jan van der Veen: „Ik ben de boter-
man. Daar kun je om lachen, maar
gezinnen met kinderen worden hier
soms wanhopig. Je kunt een kind niet
dwingen om alles maar te slikken. Hier
vallen ze juichend op de frites met
mayonaise aan; de appelmoes vliegt de
pan uit en ik heb tevreden ouders in
Er is nóg een element, dat de bloei van
ons horecawezen aan de Spaanse kus
ten verklaart. „Er worden tegenwoor
dig volpensionreizen aangeboden",
zegt Jan van der Veen, „voor een zo
bespottelijk lage prijs, dat er ergens op
besnoeid moet worden. Dat gebeurt
dan wel eens in de keuken. Als ze een
beetje gaan knijpen op het eten moet
je niet op lucullusmaaltijden rekenen.
Je eet gewoon wat de pot schaft en als
dat niet genoeg is of het staat je niet
aan. moet je de straat op om je buikje
vullen. In de bouwvakantie maak ik
die schel-
bijna geen bebouwing. Er kwamen dend op dat roteten hier hun tweede
nauwelijks Nederlanders, dus ging ik diner komen gebruiken. Elke dag. Op
op de Spaanse toer, met allerlei hapjes die n
ik zelf de ballen verstand niet van
had, zodat een Spanjaard ze moest
bereiden.
Toen kwam de grote klap. Benidorm,
lat op geen landkaart voorkwam, groe-
,1e uit tot wat het nu is, een soort
-Jew York aan de Middellandse Zee en
lank zij de uitbreiding van het vlieg-
eld in Alicante begonnen de jets bij
dentallen binnen te komen. Dat zal
nog wel erger worden, want ze probe
ren hier natuurlijk ook de Jumbo's te
krijgen. Hoe ze erin geslaagd zijn weet
ik niet, maar ze hebben Nederland
helemaal gek gemaakt van Spanje en
daar krijgt Benidorm mooi zijn portie
van. En ik ben meegegroeid. De Spaan
se hap heb ik laten schieten en de
uitsmijter is er voor in de plaats
gekomen. Hoe ik aan mijn klanten
kom? Het wemelt hier van de kam
peerders en ze bouwen de apparte
mentswolkenkrabbers steeds hoger.
r komt er van dat goedkope
10 procent fooi te geven.
Hoezeer men de Nederlanders
voorkeur ter wille is blijkt wel uit het
feit, dat speciaal voor onze landgeno
ten het Chinees-Indisch restaurant BA-
reisje natuurlijk weinig terecht".
Uit de menuborden op straat blijkt,
dat de keuken van de lage landen
eigenlijk maar een geringe bijdrage
levert. Er is sprake van Nasi Goreng,
Steak Garnie, Wiener Schnitzel, Tong
Meunière en natuurlijk de kip van het
spit, de uitsmijter, de pannekoek en de
aardappelen. Er kan in de eigen ver
trouwde s feer inderdaad goedkoop ge
geten worden. Elders zag ik op een lei
een menu, bestaande uit soep, Rus
sisch ei, Filet Américain, gebak en
koffie aangeboden voor 145 peseta's
en vrijwel overal kan men voor dezelf
de prijs of nog goedkoper terecht. Een
zeer verzorgde maaltijd voor vier per
sonen in Ali Baba kwam me op een
kleine 1000 peseta's. Wie in Nederland
de niet al te dure zaken opzoekt kan
echter voor vergelijkbare prijzen eten.
In Spanje verkijkt men zich nogal eens
op de genoemde bedragen. Ze zijn wel
en
en een school voor diepzeeduikers. Hij
is tevreden. Hetzelfde geldt voor bijna
hun alle landgenoten, die ik om commen-
ar vroeg. Als zij aan onze moerasdel-
denken, herinneren zij zich een wat
gedoe, veel concurrentie e
terd, vandaar. Geen van de Nederlan-
Zolang de toeristenstroom büjft aan- ders had ooit enige last ondervonden
;n, zal men hier meer landgenoten
u- dat hoeft nauwe-
tanten van horecabedrijven. Eerstge- tor uiteraard precies aan de regels
gen bij het serveren van frites, soep,
gehaktballen, croquetten, broodjes en
soortgelijke hapjes. Op het trottoir is o
net plaats voor twee tafeltjes en zes Nederlander"krijgt""de kans daar
stoelen. Deze kleine voedingsbron le- - -
vert de eigenaar een bestaan op, dat hij
met geen ander in Nederland zou
willen ruilen.
schepje bovenop te gooien.
„Wat het belangrijkste is", aldus de
samenvatting van aller verklaringen,
„onze activiteiten komen ook aan de
gewone Spanjaard ten goede. De men-
De heer Doorten (49), die veel van de sen werken bij duizenden in de t<
Wa
beter
wereld heeft gezien,'onder meer in tenindustrie en hebben het beter dan
dienst van de Holland Amerika Lijn, °olt tevoren. Manollo en Pepita, ge-
vindt, dat in Spanje heel andere priori
teiten gelden. „Er wordt minder ge
jacht en gejaagd, je werkt er meer om
te leven dan andersom, zoals in Neder
land en je geniet van een klimaat
zonder weerga. Waar kan ik het beter
krijgen?
dwee en een beetje ondoorgrondelijk,
geven dat toe. Zij komen uit een dorp
om waar ze 's winters terugkeren om enig
werk te doen in armzalige boomgaar
den met olijf-, sinaasappel- en citroen
bomen. Vroeger moesten zij daar van
leven, uiterst karig. Nu zorgen de
Hollanders met heimwee naar hun
Ik kan daar geen antwoord op geven, biefstukken ervoor, dat ook zij dage-
omdat deze landgenoot op rozen zit. vlees of vis op hun bord krijgen.
Hij is eigenaar van een fraai pand in Daarbij nemen zij voor lief, dat juist de
Moorse bouwstijl aan de peperdure grootgrondbezitters van Benidorms
boulevard, waar de grondprijzen de stormachtige ontwikkeling nog rijker
laatste jaren in waanzinnig tempo zijn zÜn geworden dan ze al waren. Vroe-
gestegen. Hij zit onder een parasol van ger vrijwel waardeloze percelen langs
palmbladeren, hij drinkt kalmpjes aan de kust brengen nu een fortuin op.
zijn verse sinaasappelsap met wodka, Vandaar dat men in Benidorm met
hij heeft Spaanse jongens in dienst, die enig ontzag spreekt over de bezittersfa-
voor hem door het vuur gaan. Zijn milies, die multimiljonairs onder hun
Nederlandse spijskaart en de hele en- verwanten tellen. Als er van die tafels
tourage van zijn etablissement (tóch kruimels vallen, worden ze door de
echt Spaans, want dat willen de men- gewone mensen, zoals Manollo en Pe-
sen óók) staan borg voor een regelma- pita, dankbaar vergaard,
tige cliëritèle. De heer Doorten bezit Leo J. Leeuwis.
De 34-jarige lange afstandzwemmer Jan van Scheijndel, die in 1968 grote
bekendheid verwierf door een spectaculaire oversteek van Stavoren naar
Medemblik, zal eind augustus of begin september van dit jaar als eerste een
poging doen om het IJsselmeer heen en weer te zwemmen over een afstand van
48 kilometer. Een eerdere poging in 1969 mislukte op de terugweg toen hij na 32
km moest opgeven wegens kramp in een arm.
Deze IJsselmeertocht was toen echter oversteek te volbrengen. Voorts staat
goede aanloop voor de twee
geslaagde kahaalovertochten in dat
zelfde jaar. Behalve een succesvolle
overtocht van Het Kanaal van Enge
land naar Frankrijk, welke ondanks staat
veel tegenslag eindigde in de beste tijd king,
die er sinds jaren over dat traject was
gemaakt, namelijk 12 uur en 46 minu
ten, was van Scheijndel in 1969 ook de
befaamde leider van, en deelnemer aan
een estafette-oversteek, waarbij 5 Ha
genaars een wereldrecord vestigden; te
weten 9 uur en 26 minuten.
In 1970 liet van Scheijndel weinig van
zich horen, hoewel hij ook in dat jaar
in Canada een aantal successen behaal
de bij lange afstandwedstrijden: hij
werd tweede tijdens de 24 uur race in
La Tuque en derde op een 25 mijls
wedstrijd in Roberval. Minder bekend
in Nederland is ook dat hij in drie
achtereenvolgende jaren 1967, 1968
en 1969 de belangrijkste lange afstand
wedstrijd in Engeland in het Lake of
Windermere met elke keer weer een
nieuw record op zijn naam bracht.
Prof
Jan van Scheijndel heeft sinds vorig
jaar de amateurstatus verlaten en
zwemt nu als prof. De Haagse zwem
mer, die dagelijks traint in het Rijs-
wijkse zwembad „De Put", heeft een
passende sponsor gevonden in een con-
sumptiemelkbedrijf, dat in Rijswijk
(Z-H) is gevestigd.
er in de periode tussen 3 en 14
september nog een kanaalovertocht op
het programma. De meest ervaren
loods voor kanaalzwemmers in Dover
die periode tot zijn beschik-
Deze keer wil hij de oversteek maken
van Frankrijk naar Engeland. Alge
meen wordt aangenomen dat de over
tocht in deze richting minder zwaar is,
omdat de tijden in deze richting over
Het programma van dit jaar is duidelijk
op een climax gericht. In de maanden
juli en augustus wil de zwemmer Van
Scheijndel in een aantal grote en zware
wedstrijden in Amerika en Canada een
conditie opbouwen, die hem eind
augustus in staat zal stellen om de
reeds eerder genoemde IJsselmeer-
conditie en de zo sterk wisselvallige
weersomstandigheden in het Kanaalge-
bied willen meewerken hoopt Jan van
Schejjndel ook de retourtocht naar
Frankrijk gelijk te kunnen maken. Als
hem dat zou lukken zal het voor de
eerste maal zijn dat een retourtocht
over Het Kanaal met start- en eindpunt
in Frankrijk plaats vindt. In 1961
maakte de Argentijn Abertondo voor
het eerst een retourtocht vanuit Enge
land in 43 uur. In 1965 deed de
Amerikaan Erikson, onder zeer gunsti
ge weersomstandigheden, dezelfde
tocht in 30 uur.
