in Zuid-Amerika wonen „mensen" (2)
"OLUMBIA STAAT OP BARSTEN
m80
2.28
^0: - s
lel waanzinnige is, dat ze hel zelf niet eens pater Daniël Gillard
De begroting van Columbia
- -
HAVENLOODS, DONDERDAG 9 DECEMBER 1971
,s "cf" enkele ziekte, die honderd jaar duurt en er is geen enkel lichaam, dat zo'n ziekte kan
weerstaan Manuel Paquin, die deze filosofische woorden uitspreekt („No hay eufermehodad que dure
Lieu alios ni cuerpo que lo resista") kijkt om zich heen in de hut waarin hij met zijn gezin met tien
nnieren woont. Ondanks het feit dat hij het beter heeft dap negentig procent van de andere bewoners van
1. elfde wijk in Call, in het westen van de Zuidamerikaanse staat Columbia, kan men zijn behuizin» nog
maar nauwelijks een hut noemen. Ze is opgetrokken van bamboestokken en afgedekt met palmbladeren.
Lr staan twee wrakke stoelen in de hut en verder allemaal bedden. Zijn enige luxe is een grote koelkast die
hij draaiende kan houden dank zij een transformator, die hij samen met enkele buren heeft aangeschaft.
transformator heeft hij ook nodig voor de stroom. die gebruikt wordt vopr het omroepsysteem, dat
door ii. hele wijk schalt, wanneer er bepaalde mededelingen moeten worden gedaan. Want Manuel Paquin
is "in van de leiders van de „junta" van bewoners van deze wijk, waarin naar schatting 100 000 mensen
wonen, allen op de rand van het bestaan en de meesten cjagelijks hongerend. „No hau eufermehodad que
dure cicu anosHij zegt het gelaten, want Manuel is een vredelievend mah, die bang is voor geweld.
evenals overigens al die andere miljoenen Columbianen, die nog pas in een recent verleden aan den lijve
hebben ondervonden wat geweld betekent. Die het in feite nog dagelijks ondervinden, omdat de politie en
het leger het nog steeds een normale zaak vinden om mensen zo maar dood te schieten of in de gevangenis
te gooien, meisjes te verkrachten of huizen van arme mensen in brand te steken. Want wie in Columbia
niets bezit dan een schamele behuizing, die hij meestal zonder eigendomspapieren heeft moeten bouwen
op de grond van een ander, omdat hem geen ander dak boven het hoofd wordt geboden, is een rechteloze.
En wie rijk is, wie de grond bezit, heeft alle rechten. Hij mag de huizen in brand laten steken, de mensen in
de gevangenis laten gooien of laten vermoorden, hij mag bij wijze van sport op de Indianen jagen. En wie
geld en land bezit wordt beschermd door politie, leger, regering en kerk. Want het politieke systeem in
Columbia evenals trouwens ook in vele andere Latijns-Amerikaanse landen is gebaseerd op de macht
die het gevolg is van de rijkdom, die is vergaard ten koste van de minst bedeelden. En die nog steeds wordt
vergaard ten koste van hen.
•p de binnenplaats
waterleidingis, evenmin als cc,
ring. In deze wijk is de handel i>
de rank. die hij enkele weer een middel om nou i
week voor grof geld moet allerarmsten te profiteren.
Enkele cijfers uit de begroting van Columbia voor dit jaar geven een
duidelijk- voorbeeld van het politieke.beleid van dit Latijns-Amerikaans land
Bovenaan staat de post voor leger en politie: 2.89 1.091.732 pesos (bijna 492
miljoen gulden). Voor infrastructuur - maar ook weer voor een groot deel
ten behoeve van het leger is een bedrég uitgetrokken van 2.008.31 1.004
pesos 1341 miljoen gulden), waarbij wordt aangetekend, dat dit ministerie
een schuld heett van 3.047.3 17.917 pesos(5 18 miljoen gulden).
Voor Salüd Publicas (volksgezondheid) is een bedrag uitgetrokken van
462.690.068 pesos (bijna 79 miljoen),'vele malen minder dus dan voor leger
en politie. Onderwijs vergt een post van 2.138.292.231 pesos (363 miljoen
kulden waarbij moet worden aangetekend, dat daaronder ook de colleges
val en waarop de zonen van de rijken studeren, en de politiescholen.
f)a:.iiia:,st worden er nog vele miljoenen uitgegeven aan andere veiligheids
diensten. zoals de bewaking van openbare^ebouwen en dergelijke. Voor
Investeringen om de eigen natuurlijke-rijkdomben te exploiteren, is een
bedrag beschikbaar van 17.000.000 pesos (bijna 3 miljoen gulden). Aan
publieke werken /.al een bedrag van 60.000.000 pèsos (ruim tien miljoen
gulden) worden besteed.
Het lage bedrag van zeventien miljoen pesos voor de Ontginning van de eigen
natuurlijke rijkdommen wordt duidelijker, wanneer met weet, dat de
ontginning van goud voor 82 procent, de ontginning van platina voor 86
procent en de ontginning van lood voor 87 procent in handen is van
Amerikaanse ondernemingen. De winning van emerald is in handen van
Njpaaldi groepen, die er een sluikhandel mee bedrijven, zodat bet land er
geen enkele eigen inkomsten uitkrijgt. De smokkél en handel van emerald is
dan ook een winstgevend, zij het gevaarlijk baantje.
Lu deze cijfers blijkt duidelijk hoe weinig belangstelling de huidige regering
van olumbia heeft voor de economie van het land. Zolang de toplaag maar
rijk Wntt en de rest onontwikkeld en arm, is men tevreden
n de .olumhi- te slapen, i
88bm z-». fi
Lr is moed voor nodig om deze woor
den uit te spreken. Manuel: ..Natuur
lijk word ik voortdurend opstandig,
want de omstandigheden laten niet
eens toe, dat je goed kunt werken. Je
bent hier dag en nacht ziek van het
denken. Je wordt voortdurend be
dreigd door de autoriteiten met de
gevangenis We moeten de politie
voortdurend omkopen". Dan vraag ik
hen) hoe hij denkt over de revolutie,
de wanhoopsdaad, die in Columbia als
een dreiging tussen de bergen hangt.
„Persoonlijk geloof ik niet in een
revolutie als oplossing", zegt hij.
..maande bom zal wel barsten, zodat
er weer veel kogels zullen vliegen". Ik
vraag hem, zoals ik zovéle mensen in
Columbia heb gevraagd, hoe lang-dat
naar zjjn mening nog op zich zal laten
wachten. „Dat zal heel Vlug zijn", zegt
hij, „het zal hoogstens nog vijf jaar
duren. Want wij voelen ons verdrukt,
op ons werk, als we werk hebben,
tenminste, en thuis. Er zijn nu al heel
revolutie willen.
rhei v
chte'n
nog op ei
We hebben geen Che Ou
geen Camilfio Torres. Maar zodra er
weer zodenrand opstaat, dan grijpen
li it iter iii g
I'd va ff. een stilte in de hut. Een paar
mensen, die mee zitten luisteren, knik
ken nadenkend: Ze zijn'het helemaal
huivering niet' onderdrukken, als ze
denken aan de tijd van de 1 iolencia"
van E)48 tot 1953, waarhij 800.009
doden zijn gevallen. Officieel, allemaal.
Want in feite duurt de f.Violencia" van
leger en politie nog steeds voort.
Tot, voor kort kende Columbia - dat
't beweertdemocratisch geregeerd te wor
den twee politieke partijen, de con
servatieven en de liberalen. Beide par
tijen zijn de poli,tieke machtén van een
kliek van grootgrondbezitters, waaron
der ook de roomskatholieke kerk be
hoort, die hun rijkdom hebben ver
gaard door het uitbuiten van anderen,
Indianen, boeren en arbeiders. De con
servatieve partij, die. vooral gesteund
werd door de kerk, had vooral op het
platteland veel aanhang. Later, toeh de
trek' naar de grote steden op gang
kwam, en daar dc gigantische krotten
wijken ontstonden, begon de liberale
partij aan gezag te winnen. In 1930'
kwam deze partij voor het eerst na
lange tijd weer aan het bewind.
Aanvankelijk leek het er op, dat het
toen beter zou worden. Er werden
minimumlonen ingevoerd en de rege
ring begon iets aan landhervorming te
doen. Het waren echter maar heel
kleine stappen, die meer een propagan
distisch doel hadden omdat de liberale
regering wilde trachten de groeiende
onrust weg te nemen. In de praktijk
kwam het er echter op neer, dat al
deze maatregelen weinig uitwerking
hadden, omdat de grootgrondbezitters
heer en meester bleven op hun eigen
gebied, dat hun voorouders in het
verleden van de Indianen hebben afge
nomen en hun politiek van onderdruk
king, en uitbuiting tileVen volgenToch
waren de „vooruitstrevende" maatre
gelen een doorn in he* oog van de
grootgrondbezitters. Andere liberalen
daarentegen vonden, dat er nog niet
genoeg werd gedaan. Er ontstond in de
liberale partij een splitsing tussen
„links" en „rechts') waarbij meh de
term links met een fikse korrel zdut
moet nemen - hetgeen tot gevolg had,
dat de conservatieven in 1946 de
machjt weer kónden overnemen.
I iolencia
In 1948 werd de liberale leider Gaitan,
die probeerde de verkiezingen opnieuw
te winnen, in Bogota, de hoofdstad
van Columbia, vermoord. Er brak in de
hoofdstad een volksoproer uit, die zich
heel snel over heel Columbia uitbreid
de. Dit was de periode van de „Violen-
cia' ^ie het hele land in een staat van
chaos en wetteloosheid herschiep. Ten
koste van ontstellend veel bloedvergie
ten wist het leger de onlusten tenslotte
ie bedwingen. In 1957 sloten de libera
le en conservatieve partijen een ver
bond, de ,,Frei>te National", waarbij
werd besloten, dat het land afwisse
lend door een van de beide partijen
zou wordèn bestuurd. Deze afspraak,
die loopt tot 1974, had tot doei de
onrust in het land te bedwingen, waar
door buitenlandse (vooral Amerikaan
se) ondernemingen bereid gevonden
konden worden in Columbia te inves
teren Uiteraard hoopte men ook op
politieke sleun uit de Verenigde Sta
ten, een politieke steun, die men inder
daad zou krijgen, als een gunstig inves
teringsklimaat voor Amerikaans kapi
taal zou ontstaan.
Aanvankelijk had hét Columbiaanse
volk vertrouwen in de nieuwe alliantie.
Al spoedig bleek echter, dat de af
spraak tussen deze beide politieke par
tijen weer alleen de belangen van de
bezittende klasse diende. De lonen
werden niet verhoogd, ondanks het
feit, dai het land zich, met behulp van
buitenlands kapitaal (ook uit Neder
land) begon te industrialiseren. Zelfs
ADVENTSACTIE
Evenals vorig jaar zal ook deze
maand weer in de Nederlandse-
kerken een inzameling worden
gehouden door de Adventsaktie
voor Latijns Amerika. Deze gel
den zijn regelrecht bestemd
voor die projecten in de Zuid
amerikaanse landen, die tot
doel hebben de onderdrukte
massa te helpen. Het zijn pro
jecten, die zich bezig houden
met het alfabetiseren van de
miljoenen, die nog niet kunnen
lezen of schrijven, maar die
tevens tot doel hebben deze
mensen zich bewust te maken
van hun situatie om van daaruit
samen met hen tot een oplos
sing van hun problemen te ko
men. Zo wordt, om slechts één
voorbeeld te noemen, in Brazi
lië een project gesteund van
Dom Helder Camera, die onder
de naam „Actie Hoop" bezig is
boerenfamilies te bevrijden van
de toestand van slavernij, waar
in zij reeds eeuwenlang verke-
Onze verslaggever JAN
DIJKSTRA maakte een
reis door Columbia en Brazilië,
waar hij onder ^ndere enkele
van de projecten, die door de
Adventsactie worden gesteund,
bezocht. Daarnaast sprak hij
met vele mensen in deze landen
om een inzicht te krijgen in de
politieke en sociale toestanden.
In dit nummer brengen wij het
tweede artikel van deze serie.
Het eerste publiceerden wij in
ons blad van 25 november. Zij,
die dit zo broodnodige werk
van de Adventsactie, dat neer
komt op regelrechte ontwikke
lingshulp in de meest pure zin
van het woord, willen steunen,
kunnen dat doen door een bij
drage te storten op gironummer
1804444 van de Adventsactie
voor Latijns Amerika, Laan van
Meerdervoort 148, Den Haag.
mek.
ging men zo ver de lonen te verlagen,
waardoor het voor buitenlandse onder
nemingen nog aantrekkelijker werd fa
brieken in ('olumbia te vestigen. Niet
ten gunste van Columbia zelf, overi
gens, want men exploiteerde Columbi
aanse grondstoffen en arbeidskrachten
en de winsten verdwenen naar het
buitenland. De bezittende klasse in
Columbia investeert zelf heel weinig in
het eigen land en wanneer men dat
doet, is het alleen in samenwerking
met buitenlandSfjkapitaal. De fabrie
ken, die op deze manier in Columbia
worden gevestigd, zijn op moderne
leest geschoeid. Ze zijn zo sterk moge
lijk geautomatiseerd en hebben dus
weipig arbeidskrachten nodig. Daar
naast zijp er dan de kleinp handwerks-
bedrijven, die 1 5 procent van de indus
triële produktie leveren. Zij hebben 50
procent van de industrie-arbeiders in
dienst, maar zij kunnen niet op tegen
de Concurrentie van de grote, goedko
per werkende fabrieken. Dit heeft
weer tot gevolg, dat de werkloosheid
groeit.
Reclame
Door de grote werkloosheid en de
geringe koopkracht van de werkende
bevolking is er in het eigen land slechts
een gering afzetgebied, vooral voor
duurzame consumptiegoederen. Pijn
lijk is het dan ook om de' grote
reclameborden daarvoor te zien, die
vaak de krotten van de arme bevolking
aan het oog onttrekken. Hun reclame
is echter gericht op de rijke bevolking,
die een luxueus leven leidt, dat geënt is
op het Amerikaanse levens- en con
sumptiepatroon. Grote landhuizen met
zwembaden, air-conditioning en lu-
xuèuze huishoudelijke apparatuur,
nachtclubs en drive-in restaurants,
waar de prijs van één consumptie het
weekloon van een arbeider bedraagt,
zijn de schrille constrasten met de
krottenwijken, waa/in honderdduizen- j
den mensen verpauperen. Mensen, die i
gisteren honger hadden, vandaag nog
honger hebben 'en weten, dat zij ook
morgen honger zullen hebben. Mensen,
die hun kinderen, kauwend op een
stuk suikerriet, zien wegkwijnen. Men
sen, die wel twaalf kinderen moeten
krijgen, in de hoop, dat zij er drie of
vier groot kunnen brengen. Zonder,
dat zij dan die drie of vier kinderen
een menswaardig bestaan kunnen bie
den. Omdat kerk en staat - minder
gescheiden dan. men in Columbia graag
doet voorkomen het systeem in
stand houden. Want bisschoppen en
priesters zijn veelal ook grootgrondbe
zitters, die zich meer bezig houden
met het vergaren van meer kapitaal
dan met hun kerkelijke plichten. En de
enkele Columbiaanse priester, die wer
kelijk probeert pastoraal werk te doen
onder de minst bedeelden, is een witte
raaf in dit zwarte systeem.
Het is duidelijk, dat door dit alles.
waarbij dan nog niet eens gesproken
is oyer de situatie op het platteland -
de onrust in Columbia groeit. Een
onrust, die zich van tijd tot tijd open
baart op enkele universiteiten, zoals op
die van Cali, waar in februari van dit
jaar een staking onder de studenten
uitbrak. Aanvankelijk was die staking
gericht tegen het autoritaire bestuur
van de universiteit, maar al spoedig
breidde zij zich, onder leiding van
enkele linkse studentenleiders, meest
afkomstig uit de arbeidersbevolking,
die zich ten koste van veel moeite een
plaats op de universiteit hebben vero
verd, ook uit tot het sociale vlak. De
staking werd spoedig onderdrukt. Vol
gens officiële verklaringen vielen er op
één dag in Cali veertien doden.
„Er zijn op die dag zeker vijftig men
sen zo maar op straal doodgeschoten",
zegt hij. „Uiteraard heb ik ze niet
allemaal kunnen tellen, omdat het te
gevaarlijk was om op straat te komen.
De politie schoot op iedereen, die zij
verdacht vonden, op jongens van der
tien, veertien jaar. Maar zelf heb ik al
meer dan veertien, lijken geteld en uit
wal ik van anderen heb gehoord, heb
ik opgemaakt, dat er minstens vijftig
slachtoffers zijn geweest. Ook de stu
dentenleiders zijn doodgeschoten. Zij
waren het eerste doelwit van de
scherpschutters, in opdracht van de
gouveneur van Cali. Sindsdien zijn de
studenten weer in hun schulp gekro
pen. Van die studenten, behalve dan
van enkele van hun leiders, mag men
overigens ook niet te veel verwachten.
Zij dwepen met het marxisme, maar
dat is puur literair snobisme. Het zijn
over het algemeeir zoontjes van de
rijken en voor hen is het een mode om
links te zijn. Maar straks keren ze terug
naar de haciënda van hun Vader of naar
tiet dure huis in de stad,en dan volgen
zij gewoon weer het levenspatroon van
hun vader".
Vorig jaar werden er in Columbia
opnieuw verkiezingen gehouden. Ook
Rojas Penilla stelde zich weer kandi
daat vopr het presidentschap. Door de
weinige hervormingen, die hij tijdens
zijn regering in de vijftiger jaren als
dictator had weten door teJ drijven,
had hij vooral bij de plattelandsbevol
king en de arbeiders een grote aanhang
verworven. Toen de stembussen wer
den gesloten, begonnen de uitslagen
Een .slagerij" in het Andesgebergte,.
een dertig kiiometer buiten Bogota.
Daar halen de campesinos, als ze er het
geld voor hebben, een stuk vlees, dat
van een in de open lucht hangend
karkas wordt afgehakt.
Een moeder heeft samen met haar
dochtertje enkele vuilnisbakken leegge
haald. De buit wordt vervoerd op een
gei'mproviseeru karretje. Dit is ook een
manier om in Bogota een beetje min
der honger te lijden.
Levenspatroon
Pater Daniël Gillard, een Belgische
priester, die zich in die stad het lot
heeft aangetrokken van de 100.000
bewoners van een van de krottenwij
ken, vertelde mij, dat het aantal slacht
offers veel groter moet zijn geweest.
Kers!
aanbieding
Een sfeervolle kerstversiering
vormt deze deurhanger, waar
van de belletjes bij iedere bewe
ging een tingelend gelpid laten
horen.
Leuke deurhanger met kerstver
siering bestaande uit 5 belletjes,
2 eikeltjes, wat dennegroen en
een rood strikje. U koopt 'm nu
van f 3,30 voor nog géén
gulden dertig.
Vanaf vrijdagmorgen 9 uur ver
kopen wij op de 2e etage deze
sfeervolle deurhanger met kerst
versiering §n 5 tingelende
belletjes, ong. 17
cm lang.
landagmorgen open
ueen iel. of schrift, best.
van de verkiezingen binnen te druppe
len, trouw doorgegeven door radio en
televisie. Later op de avond, toen
Rojas Penilla een half miljoen stemm
en voorsprong had op zijn conservatie
ve tegenkandidaat Pastrana, verscheen
de minister van binnenlandse zaken op
het televisiescherm. Hij kondigde aan,
dat de publicatie'van de verkiezingsuit
slagen voorlopig werden'opgeschort.
De regering zou zo spoedig mogelijk de
definitieve uitslag van de verkiezingen
bekend maken.
Fen maand later maakte zij die uitslag
bekend. Pastrana had met een overwel
digende meerderheid Rojas Penilla ver
slagen. „Iedereen, die zich ook maar
een beetje bewust is van politiek, weet
dat die uitslag vervalst was", vertelde
mij padre Gustave Perez, direkteur van
het Instituut ICODES in Bogota, een
instituut dat zich bezig houdt met de
sociale zorg voor de minder bedeelden'.
„Maar direkt na het bekendmaken van
deze „uitslag" zond de aardbisschop
van Bogota aan Pastrana een telegram
om hem namens alle katholieken van
Columbia te feliciteren met zjjn over
winning
no jas Dane 11 a.
Manuel Paquin in zijn krot in Cali,
maakt een hulpeloos gebaar, wanneer
ik tegen hem de naam van de 73-jarige
Rojas Panilla noem, die in juni van dit
jaar. samen met zijn dochter Maria
Eugenia, een nieuwe politieke partij
heeft opgericht, de „ANAPO" (Natio
nale Volksalliantie), waarbij hij vooral
het voorbeeld van Chili als propaganda
gebruikt. „Rojas Panilla zou voor ons
een uitkomst betekenen" zegt hij gela
ten. „Hij heeft vroeger in ieder geval
iets voor ons gedaan. Maar hij is nu te
oud om nog als leider te kunnen
optreden. En met normale verkiezin
gen komt hij toch niet aan de macht".
Oveiigens heeft Rojas Panilla, als hij
ooit aan de macht zou komen, volgens
bepaalde zegslieden niet de bedoeling
zelf de plaats van president in te
nemen. Die positie heeft hij toege
dacht aan zijn dochter. Dat dit aan
vaardbaar wordt geacht door het Co
lumbiaanse volk, wordt echter nauwe
lijks aangenomen. Niet in een land,
waarin een vrouw ver onder de man
sfaat. Niet in een land, waarin een
vrouw de schriftelijke toestemming
van haar fnan nodig heeft om het land
te mogen verlaten.
De §nige hoop van de onderdrukte
klasse in ('olumbia is de revolutie. Een
nieuwe „Violencia", die nog heviger en
bloediger zal zijn- dan voorheen. Want
de ('olumbiaan beseft, dat hij uit die
periode als overwinning naar voren zal
moeten treden, omdat hij anders nog
weer eens tientallen jaren verder zal
worden teruggeworpen. En tijdens die
revolutie zal hij, niet alleen moeten
striiden tegen regering en kerk, die het
leger en de politie irt hun macht
hebben, ma'ar ook tegen de Noord-
Amerikaanse invloeden.
En ondertussen leven de rijken hun I
rijke leventje voort, deels in Columbia,
deels in Europa. En oridertussen zeil
den de radiostations de ganse dag hun
U.S.A.-made muziek uit, doorspekt
met reclame, voor luxe artikelen. De
rijken dansen op een vulkaan in hun
nachtclubs. ,,En het waanzinnige is,
dat ze het zelf nog niet eens beseffen
zegt pater Daniël Gillard. „Ze weten
zelf niet, dat de vulkaan op uitbarsten'
staat. Want door de eeuwen heen
hebben zij het volk'dom gehouden,
maar ook een dom volk kan tot
razernij worden gewekt, wanneer de
juiste leider maar gevonden kan wor-
Jan Dijkstra.
75 jaar
ter meuten
Zo tussen Sinterklaas en Kerst
mis in, een geweldige aanbie
ding kamerbreed tapijt, die U
zo maar niet voorbij kunt laten
gaan.
Een prachtige kwaliteit kamer
breed nylon tapijt met schuim
rubber rug (dus ondertapijt o-
verbodig) in 3 fraaie interieur-
kleuren. Dit 400 cm brede ta
pijt koopt U nu in een gemê
leerd dessin, per meter voor
nog géén acht tientjes.
Neemt U de maat
van Uw kamers mee?
Vanaf vrijdagmorgen 9 uur ver
kopen wij op de Ie etage dit
kamerbrede nylon tapijt met
schuimrubber rug en stevige
pool. In de gemêleerde kleuren
geel, blauw en beige,
400 cm breed,
per meter
