DE HAVENLOODS
Wat is eigenlijk
.Vrede"
N
99
te op aarde..... en dan niet aiieen met
Is dat nog wel bereikbaar? Hoe
het, dat vrijwel alle kinderen in hun
over oorlog en vrede schreven
zoals
uit een onderzoek door drs. Fenna van den
Burg naar voren kwam? Wat is eigenlijk
waar polemologen als prof
iling Groningenzich at jaren mee bezig
dit artikel.
Bouw mee
aan
internaat
KUNSI6E1ITTEMI
iSH
danslesk
SLAAPBANKEN
modestoffen
DONDERDAG 23 DECEMBER 1971
20e JAARGANG NO. 51
SCHIEDAM
VERSCHIJNT OP DINSDAG EN DONDERDAG IN ROTTER DAM _RECHT^R__MAASOEVER^
- SCHIEDAM -VLAAROINGEN - KRIMPENERWAARD E O. HOOFDKANT. PRINS HENDRIKKADE 14, ROTTERDAM TEL, 13.21.70
Er
-!"
..Mar. Uaa z/y erover denken, u in
Schoolkinderen:
Er zal wel nooit
echt vrede zijn
„Jan en Piet zijn vriendjes. Jan heeft
één appel en Piet heeft drie appels.
Dan komt er een andere jongen, Klaas,
die ook drie appels heeft, en nu pikt
die Klaas de ene appel van Jan. Hoe
zou jij dit oplossen? Dit probleempje
werd door de Engelse onderzoeker
Peter Cooper aan een groot aantal
schoolkinderen voorgelegd.
Het resultaat was verrassend. Het
bleek, dat de jongste kinderen er vrij
wel steeds een vierde persoon bij wil
den halen, die dan de appels zou
moeten verdelen, zodat Jan, Piet en
Klaas evenveel zouden krijgen. Maar
bij de oudere kinderen bleek dit pro
bleempje anders aan te komen. Zij
wilden eerst de schuldige (Klaas) ge
straft zien, zonder in eerste aanleg aan
een oplossing te denken. Waarmee in
alle eenvoud was aangetoond, dat het
beeld van goed en kwaad, oorlog en
vrede, vriend en vijand, zich bij kinde
ren ontwikkelt naarmate het kind
ouder wordt.
Hoe deze ontwikkeling geschiedt, is
duidelijk geworden uit het omvangrij
ke onderzoek, dat dezelfde Peter
Cooper vervolgens heeft laten verrich
ten bij 5000 kinderen in 11 landen.
Ook in Nederland, waar mej. drs.
Fenna van den Burg, verbonden aan
het Polemologisch Instituut te Gronin
gen, dit deel van het onderzoek voor
haar rekening nam.
Enkele resultaten:
kleuters van vijf jaar en jonger
bleken op geen enkele wijze het begrip
oorlog in verband te brengen met de
buitenwereld;
eerst omstreeks het zesde levensjaar
begint het kind na te denken over de
begrippen oorlog en vrede;
omstreeks het negende levensjaar
begint het kind onderscheid te maken
tussen goed en kwaad, vriend en
vijand, gelijk en ongelijk;
eerst omstreeks de 18-jarige leeftijd
gaat de tiener de begrippen oorlog en
vrede in internationaal verband zien.
Drs. Fenna van den Burg, die veel van
dergelijke onderzoeken en experimen
ten onder de schooljeugd heeft gedaan,
is tot de conclusie gekomen, dat kinde
ren de ideeën omtrent de wereld waar
in ze leven meekrijgen van hun ouders.
Door de televisie die het kind met
vele politieke problemen confron
teert - worden de meegekregen (juiste
of onjuiste) ideeën dikwijls omverge
gooid en dreigt het kind er niet meer
uit te komen. Drs. Van den Burg is van
mening, dat het juist de taak van de
school is om het kind daarbij te
helpen, door verbanden te leggen en
enige lijn te brengen in dat alles.
Pessimisme
Misschien dat de kinderen dan ook wat
meer hoop krijgen voor de toekomst.
Want, gevraagd een opstel te maken
over „Vrede", schreven vrijwel alle
schoolkinderen: „Er zal wej nooit echt
vrede zijn. Er zal wel altijd ergens
oorlog blijven". Een veronderstelling
die de kinderen van hun ouders of
omgeving overnemen, aldus drs. Van
den Burg.
Niet alleen in Nederland wordt zo
gedacht. Vrijwel overal ter wereld blij
ken mensen even weinig vertrouwen te
hebben in de toekomst. De vooraan
staande Noorse polemoloog en futu
roloog prof. Johan Galtung, heeft
kortgeleden een rapport gepubliceerd
over een internationaal onderzoek,
waarin in een groot aantal landen de
bevolking werd ondervraagd over de
verwachtingen van de toekomst. De
vjjfde vraag luidde: „Kan naar uw
mening de wereld zo worden georgani
seerd, dat er geen oorlogen meer zullen
zijn? De meeste ondervraagden wa
ren pessimistisch gestemd. Iets meer
hoop op een duurzame vrede bleek er
te leven bü de mensen in Polen en
Joegoslavië. Overal elders schudden de
meesten hun hoofd of haalden de
schouders op. Het bleek tevens, dat
men evenmin verwachtingen heeft van
de rol die de wetenschap hierin zou
kunnen spelen. Toch gaan de weten
schapsmensen die zich met de bestude
ring van oorlog en vrede bezighouden
- de polemologen onverdroten
door.
- Is vrede dan toch bereikbaar?
Prof. Röling:
"Er kan vrede zijn als
mensen het willen
„Jazeker. Als mensen het willen, kan
het". Dat zegt prof. dr. B. V. A.
Röling (65), die de polemologie in
Nederland heeft geïntroduceerd en
sinds 1961 directeur is van het Pole
mologisch Instituut te Groningen.
Prof. Röling behoort tot de kleine
groep internationale wetenschapsmen
sen, die vast zijn aangesteld bij het
Internationale Instituut voor Vredes-
en Conflictsonderzoek in Stockholm.
- Wat is eigenlijk „Vrede"?
„Wij onderscheiden positieve en nega
tieve vrede", zo heeft prof. Röling het
eens geformuleerd. „Positieve vrede is
het gezamenlijk leven in een gezamen
lijk aanvaarde rechtsorde. Zoals in
Nederland, waar vroeger de gewesten
tegen elkaar vochten en waar nu de
Friezen en Hollanders, de Zeeuwen en
Brabanders met elkaar leven in een
positieve vrede. Negatieve vrede is
slechts het dntbreken van oorlog. Maar
dat kan een onhoudbare situatie zijn,
wanneer de basis van een zekere ge
rechtigheid ontbreekt. Dan is vrede op
den duur niet te handhaven".
Geweld
De nieuwe generatie polemologen ver
wijt de senioren, dat zij - in hun
streven naar het voorkómen van
oorlog - eigenlijk alleen maar uit wa
ren op het behouden van de bestaande
toestand en daarmee handlangers wa
ren geworden van de heersende elite.
structureel geweld i
Prof. Galtung heeft die kritiek in zijn
conceptie verwerkt en onderscheidt
nu: negatieve vrede („waar persoonlijk
geweld afwezig is") en positieve vrede
(„waar structureel geweld afwezig is").
En onder „persoonlijk geweld" ver
staat hij dan: lichamelijk geweldge
bruik, zoals mishandeling, schieten,
vergiftiging e.d., maar ook vrijheidsbe
roving, hersenspoeling, hongersnood
e.d.
De term „structureel geweld" is min
der duidelijk. Drs. Hylke Tromp,
polemoloog (van de nieuwe generatie)
en medewerker van prof. Röling te
Groningen, formuleert het aldus:
„Structureel geweld kan. worden om
schreven als het geweld-gebruik, dat zit
ingebouwd in de organisatie van de
samenleving, maar dat ernstiger gevol
gen kan hebben dan bijvoorbeeld een
wereldoorlog".
„Structureel geweld - dat wil zeggen:
sociale onrechtvaardigheid, schrijnende -
tegenstellingen in de verdeling van het
nationale inkomen, een schatrijke klei
ne bovenlaag, een verpauperde massa
aan de rand van het bestaansmini
mum komt in statistieken tot uiting
in een gemiddelde leeftijd van bijv.
rond de 30 jaar, terwijl die rond de 70
jaar zou kunnen liggen, zoals in Neder-
En daar kon de nieuwe generatie geen
vrede mee hebben. Zij wil naar een
ander type Vrede". Haar ideaal: een
situatie waarin de ongelijkheid wordt
„Structureel geweld kan ook scherper
worden uitgedrukt in cijfers. Op de
zelfde wijze als berekend kan worden,
dat het aantal slachtoffers van de
Tweede Wereldoorlog 55 miljoen be
draagt, kan worden vastgesteld, dat in
het bijna afgelopen jaar 1971 ongeveer
30 miljoen mensen gestorven zullen
zijn aan ondervoeding - in één jaar -
terwijl verder 1000 miljoen mensen
leven in een toestand van permanente
verhongering en 1400 miljoen onvol
doende worden gevoed".
Veel veranderd
„Er zal wel altijd ergens oorlog blij
ven", schreven onze schoolkinderen
met een geërfd pessimisme. Lopen we
de kans opnieuw in een wereldconflict
te geraken? Prof. Röling is niet zozeer
bevreesd voor een traditionele oorlog,
zoals die vaak door een land wordt
begonnen om er een bepaald nationaal
doel mee te bereiken. Hij is wél bang
voor een oorlog die ontstaat zonder
dat iemand deze heeft gewild. Prof.
Röling wijst erop, dat er in de afgelo
pen twintig jaren veel veranderd is in
de internationale politiek:
de koude oorlog is minder dreigend
geworden;
het communisme is in het defensief
geraakt;
China komt -als wereldmacht naar
De wereld is ondanks het mildere
klimaat in Oost-Europa - in diezelfde
periode steeds gevaarlijker geworden:
er zijn meer kernwapens;
er komen steeds meer landen die
A-bommen bezitten;
het probleem van de arme en rijke
landen is verscherpt.
- Kunnen deze gevaren beteugeld wor
den?
Prof. Röling: „We moeten de wereld
wat minder gevaarlijk maken. We moe
ten komen tot wapenbeheersing en
dan tot wapenvermindering. Bij alle
landen. En het probleem van de
armoede zal opgelost moeten worden.
Zoals het nu gaat, wordt de kloof
tussen rijke en arme landen steeds
W akker
De president van de Wereldbank heeft
uitgerekend, dat in het jaar 2000 in de
Verenigde Staten per hoofd 10.000
dollar zal worden verdiend en in
Brazilië 200 dollar. Tenzij er tijdig iets
wordt gedaan om deze onrechtvaardig
heid te veranderen. „Onze wereld
MOET minder gevaarlijk worden",
zegt prof. Röling. „De mensen moeten
wakker geschud worden".
De landen van de Derde Wereld zijn al
wakker geschud, zij het op een andere
manier. Terwijl er zoveel geld nodig is
om de door prof. Röling gesignaleerde
onrechtvaardigheden ongedaan te ma
ken, kopen deze landen jaarlijks voor
12 miljard dollars aan moderne
wapens.
De internationale wapenhandel is al
lang wakker, maar dan op nog weer
andere wijze. Zij heeft in de afgelopen
jaren - aldus het Vredesinstituut te
Stockholm voor meer dan 200 mil
jard dollar wapens aan Afrika, Azië en
Latijns-Amerika geleverd: straaljagers,
bommenwerpers, tanks, oorlogssche
pen, raketten. Meer dan 30 procent
van de wereldhandel in wapens ging in
1971 naar de Derde Wereld. Het staat
voor de polemoloog dan ook vast, dat
onder deze omstandigheden de (nega
tieve) vrede in die landen niet gehand
haafd kan blijven. Maar daar ligt de
wapenhandelaar niet wakker van.
Prof. Röling wel.
Van de vele instellingen in ons land,
die zich verdienstelijk maken ten be
hoeve van duizenden zieken en mis-
deelden, is de Nederlandse Stichting
voor het Gebrekkige Kind er een. Deze
instelling timmert niet zo veel aan de
weg, ofschoon zij een prachtig doel
nastreeft dat ieders sympathie en steun
verdient, n.l. het bouwen van interna
ten voor gebrekkige kinderen. Reeds
drie van deze internaten zijn er in ons
land verrezen en thans beijvert zij zich
voor de bouw van een vierde en hoogst
noodzakelijk internaat.
Op deze internaten ontvangen de kin
deren o.a. onderwijs, fysisch-therapeu-
tische behandeling, logopedie enz. tot
MAVO-onderwijs toe. Voor toelating
tot haar internaten vraagt de stichting
niet naar politieke gezindheid,gods
dienst of huidskleur. Uitgangspunt voor
toelating is uitsluitend de gebrekkig
heid van de kinderen, onder wie ook
menigmaal slachtoffertjes van ons he
dendaagse wegverkeer.
Het behoeft nauwelijks betoog dat de
stichting voor de realisering van haar
(bouw)plannen een heleboel geld no
dig heeft. Zij ontvangt van overheids
wege geen cent subsidie en is dus
volkomen aangewezen bp het medele
ven en steun van allen, die eer
(bouw)steentje yvillen bijdragen. Al
leen dan is het mogelijk, gebrekkige
kinderen een opleiding te geven, waar
door zij hun rechtmatige plaats in de
maatschappij kunnen innemen gelijk
aan die van de niet-gehandicapten.
De redactie doet daarom een beroep
op alle lezers om, nu het Kerstfeest
nadert, niet voorbij te gaan aan de
gezellige kruiswoordpuzzel onder de
kop „Bouw mee aan internaat" op
een van de advertentiepagina's - en
daadwerkelijk mee te helpen. Door het
oplossen en inzenden - en uiteraard
niet te vergeten de overfrankering ten
bate van genoemde instelling - helpt
iedere lezer mee aan de totstandko
ming van het zo onmisbare vierde
internaat. Bovendien heeft men dan
kans op een van de meer dan honderd
prijzen die er zijn te winnen, waaron
der een prachtige Ford Taunus ter
waarde van f.11.500.
Ontwerpovereenkomst
voor hour
van „Het Tempeltje"
B. en W. van Schiedam hebben aan het
bestuur van de Stichting raad voor
jeugd en jongeren een ontwerp toege
zonden om een overeenkomst aan te
gaan met de katholieke stichting voor
sociaal culturele arbeid over de huur
van het gebouwtje „Het Tempeltje"
aan het Spinhuispad, ten behoeve van
de huisvesting van de jongerengroep.
Dit gebouwtje zou worden opgeknapt.
Volgens de bepalingen mag er na 23.30
uur geen muziek meer worden ge
maakt, alcohol- en druggebruik is in
het gebouw niet toegestaan. De eerst
genoemde stichting heeft aan, het ge
meentebestuur een subsidie gevraagd
van f. 2470.-.
De raad voor jeugd en jongeren be
raamt verder plannen, om zo mogelijk
in samenwerking met de Schiedamse
Gemeenschap en andere instellingen,
een eigen blad uit te geven voor huis
aan huis verspreiding waarin de cultu
rele zaken voor Schiedam worden be
sproken. Men meent, dat het hierdoor
mogelijk zal zijn tot beter informatie
te komen. Het blad zou dan eenmaal
per twee maanden verschijnen.
Kerstvieringen
in Schiedam
In de Grote of St. Janskerk te Schie
dam is op kerstavond om acht uur
's avonds (24 december) een viering,
die plaatsvindt in het koor van de
kerk. Kinderen en Kantorij zingen en
spelen. De dienst wordt geleid door
pastores uit twee kerken.
Vrijdagavond om twaalf uur zal er ih
de O.L. Vrouwe Visitatiekerk een bij
zondere kerstnachtdienst gehouden
worden. Vóór de eigenlijke Eucharis
tieviering begint zal het Schiedams
Gemengd Koor o.l.v. dirigent organist
René Fons diverse Christmas Carrols
tensgehore brengen en is er gelegenheid
tot samenzang. Tijdens de dienst zal de
Missa Brevis in D. Dur van W. A.
Mozart worden gezongen waaraan 4
solisten hun medewerking zullen verle
nen, n.l. Corry v.d. Haak sopraan, Els
Kloos alt, Aat van Steenhoven tenor
en Robert Holl bas.
In verband met gebrek aan schoolruimte
in Groenoord, zullen aan de achterzijde van
het Bachplein een aantal verrijdbare nood-
schooltjes worden geplaatst. De scholen op
het Bachplein zijn thans geheel bezet en
vooral na de woningbouw aan het Hargplein
zal het noodzakelijk zijn over meer ruimte
te beschikken. Voorlopig zullen er acht
lokalen worden geplaatst.
Aanbidding der herders, een
schilderij van de Vlaamse schilder
Jacob Jordaens (1593-1678). De
schilder ligt begraven in het
Noordbrabantse dorpje Putten.
Vele werken van Jordaens han
gen in de grote kerken van Ant
werpen en omgeving. Het hier
afgebeelde schilderij hangt in het
Mau ritshuis in Den Haag.
Kalender
De tijd dringt, maar het kan
nog. De kalender met de vier-
kleurenafdruk van de dia van
Frits Rotgans (afmeting 33x65
cm.) met de „Nieuw Amster
dam" in de Rotterdamse haven
is nog verkrijgbaar. Onder de
plaat is een kalender bevestigd
voor het hele jaar. Voor drie
gulden kunt u dit kleurige ,,ka-
lendertje" afhalen. In Rotter
dam: Prins Hendrikkade 14
(Noordereiland), Eendrachts-
weg 25; Krimpen aan den IJs-
sel: Weteringsingel 9; Vlaardin-
gen: Hoogstraat 122; Gouda:
Dubbele Buurt 4—6. Onze kan
toren zijn geopend van
8.30-17.30 uur, zaterdags ge
sloten.
REPARATIES
1ste klas werk vanaf f 5,- per reparatie
20-karaats GOUDEN KROON f 17.50
U kunt er op wachten
INSTITUUT DENTILIA
HOOGSTRAAT 40, ROTTERDAM
TELEFOON (010) 126010
Te bereiken met tram 1, 3, 6, 8 en
met buslijn 32, 34, 38, 45, 49 en 49a
VOOR
Katshoek 49 - Rotterdam
Telefoon 227500
I nornie sortering: vraag lolders. I a-
brickstoon/.alcn Industriegebouw.
Goudsesingel 66. Rotterdam. Tel.
0I0 - 1 3.80.18.
MAISON VAN
DOOREMAALEN
6 FILIALEN
