TRALIES TOER:
SCHRIKDRAAD
MAATSCHAPPIJ
NU AL KIEZEN i
O Met verende tred bos in
Mini-meisje doet 't zelf
MEER OVER
KLUSKAART
Pagina 3
Toen werden ze vroom...
ieb'oe*n Be Wi"op s°-drw,?;;szd,.!:nïï,™? Ill want nood leerde bidden
Carnaval bij Belgen beroemd en uitbundig
dinsdag 27 februari 1973
22e jaargang no. 9
EDAM - VLAARDINGEN' - KRIMPE NE RVV A ARP E.O.- HOOFDKANT. PRINS HENDRIKKADE 14, ROTTERDAM. TEL. 13.21.70
VERSCHIJNT OP 'DINSDAG EN 'DONDERDAG IN ROTTERDAM RECHTER MAASOEVER - SCHi
EDITIE
SCHIEDAM
ROTTERDAM - Zij doet het zelf, dat mini-meisje, een plastic „front"
kan, indien nodig het vooraanzicht van haar mini-vierwieler vervangen.
Een van de vele voorbeelden van praktisch doe het zeiven.
In en om Rotterdam groeit het de verschijning van nuttige instprc-
aantal mannen en vrouwen dat tiekaarten.
eigenhandig in de vrije tijd werk
zaamheden uitvoert - aan de eigen
woning, aan de eigen auto, aan
plezierjacht of welk ander bezit
ook - aanhoudend.
En de voorlichting aan al die doe
het zeivers wordt ook steeds uitge
breider. Een nieuw blijk daarvan:
Rotterdam. Hèèl
verstandig, zegt
men in de wereld
van de reisbureaus
nü al uit makên,
nog voordat het
lente wordt, waar
heen het deze zo
mer gaan zal.
Wie boeken
moest heeft dat
natuurlijk allang
gedaan. Maar wie
een geïmproviseer
de vakantie ver
kiest, 'zal èrvaren
dat deze weken
het ieest geschikt
zijn om de verlang
de inlichtingen te
verkrijgen. Want
straks, als de grote
uittocht weer be
gint, is daar uiter
aard veel minder
gelegenheid voor.
En de ervaring'
leert dat de vakan
tiespreiding toch
wel doorzet, waar
door steeds meer
deren eerder op
ROTTERDAM - „Het varken gaat knorrend de voorpoort
binnen, wordt in onderdelen voor internationale verzen
ding gereedgemaakt en verlaat het gebouw weer aan de
achterzijde", formuleert mr. Van Wouten, jarenlang straf
rechter, als hij de gang van de verdachte naar de
rechtszitting onder woorden brengt.
,Het beest gaat eerst vertikaal doormidden; dan komen de
spoelers, de haarverbranders, de ogenprikkers en aan het
eind de inblikkers", voegt prof. G. P. Hoefnagels, hoogle-
n de criminologie, het kinder- en strafrecht hier aan
Het klinkt wat overtrokken: dat is het ook inderdaad.
Niemand is in ons land gelukkig meer ten dode opgeschre
ven, zodra hij voor de rechter verschijnt. Toegegeven, het
ritueel van de zitting, de toga, de ambtshalve-verontwaar-
diging van de officier, de snelle afhandeling van de zaak
(die de rechters immers reeds uit de stukken kennen), doet
voor de betrokken verdachte griezelig aan. De aanblik
alleen al van de rechters, „als zwarte, enge vogels, als
zwarte heksen" (prof. Hoefnagels) geeft de onervaren
delinquent de indruk, dat zijn laatste uur geslagen heeft.
Maar, zeker anno 1973, valt dit in de praktijk gelukkig
nogal mee
Dat is, ook in ons goede Nederland, wel eens heel anders geweest. Natuurlijk, ik de kampen en de Scheveningse cellen-
t. i ii..lij., „..Mar ,..1,1.1 har.iLl-en hppp enlde. verte t ons Uit
r straks. Maar daarover
dat tegenwoordig velen onder ons het idee hebben, dat zo n verblijf achter
de tralies een soort winstgevende plannen voor de toekomst uitdenken i
:en goede maat uitzoeken voor straks. Maar winstgevende plannen
toekomst uitdenken vast een goede maat uitzoeken
later.
Hoe is dat „straffen" bij ons, in de lage bers hun gezag handhaven door het
landen bij de zee, eigenlijk begonnen? afsnijden van oren, het afkappen van
Wanneer kwam men op het idee, dat handen of aifdere publieke demonstra-
opsluiting in een cel niet alleen de ties van geweld en machtsvertoon, dat
maatschappij zou beschermen, maar zulke zaken, ook bij ons, bijvoorbeeld
bovendien kans had de zondige mens in de roemruchte tachtigjarige oorlog
tot inkeer te brengen? Er gaat een ware hoogtepunten vormden, waarmee
lange voorgeschiedenis aan vooraf, bij leidende figuren in hun ambt werden
:1e schoolreisjes. Wat bedremmeld bevestigd of er.wat hardhandig uit
in er al tienduizenden schoolkinde- werden ontzet.
langs geschuifeld: je zag dan de De schoolboekjes vertellen over de
barakken begeleidde, vertelt ons uit
persoonlijke ervaring over deze zaken.
Maar, hoofdzaak van ons. betoog is
wel, dat in tijden van bijzondere span
ning, van burgeroorlog of andere
krijgshandelingen, de normen ook in
onze tijd zeer gemakkelijk kunnen
verschuiven.
We zingen bij Europa-Cup-successen of
schaatskampioenschappen, zodra het
nationaal-chauvinisme hoogtij begint
te vieren, met een hardnekkig voor
keur over de Zilvervloot. De naam is
klein, zijn daden „benne" groot.
Maar wist u eigenlijk, dat diezelfde
Zilvervloot
gespleten neus als 'laatste waarschu
wing.
Opsluiting in een cel was geen straf in
die goede oude tijd. De verdachte werd
uitsluitend, met de pijnbank als kataly
sator, in zo'n cel opgesloten tijdens de
verhoren, waar hij, na de onvermijde
lijke bekentenis werd vastgehouden tot
de datum van de terechtzitting en de
executie van zijn straf.
Pas aan het eind van de zestiende
eeuw, om precies te zijn in het jaar
1589, begon in Amsterdam het tijd
perk, waarbij als bijzonder milde straf
maat ook opsluiting binnen vier muren
werd geaccepteerd als een verantwoor
de wijze van strafoplegging.
Toen namelijk een 16-jarige jongen
voor diefstal ter dood was veroordeeld,
ontstond door invloedrijke familiele
den van de gevonniste knaap „twijfel
bij de vroedschap". De schepenen ge
voelden „zwaarigheid om sommige
kwaaddoeners, overmids hun jonkheid,
capitaal te straffen, zo dat zulka gele
genheid gaf tot het besluit om
Bij onze voorouders stonden afschrik
king en beteugeling van de misdaad
voorop. En het moest geen geld; kos
ten: hard werken maakt de zieke geest
gezond. Het college van regenten in
het Amsterdamse rasphuis eiste ar
beidsprestatie. Voedsel kon worden
ingehouden, halfzachte werkers kon
den in de boeien worden gesloten en
tijdens de detentie konden ook, als
correctie, lijfstraffen worden uitge
deeld.
Het profijtbeginsel heeft altijd bij ons
volk geleefd. Als de galeien bezet
waren, als het werk in de tuchthuizen
naar behoren werd verricht, moest de
balans blijven kloppen. De eerste
tuchthuizen dienden dan ook als pu
blieke vermakelijkheid. Tijdens de ker
mis vooral mochten brave burgers ge-
vangenen komen bekijken tegen beta-
huis ling van een stuiver. Het liep storm.
ren langs geschuifeld: je zag dan de De schoolboekjes yertellen over de Zilvervloot naar de overwinning en de lil "11 11*11
uitgehold. En wat dacht
pijnbank zag, die duivelse tortuur om
de lengte of de breedte wat
op maat te rekken? Herinnert u zich
nog de „hulpstukken" aan de muur?
Maar toch. di? pijnbank was hele
maal geen straf. Dat instrument diende
namelijk uitsluitend om het verhoor
wat te bespoedigen, een bedenksel om
hardnekkige verdachten wat sneller tot
een bekentenis te brengen.
Nee, als het werkelijk op straffen
j£#hkw5m, wisten ze vah wanten, ótize
voorouders. Doodstraf was.scberitig en.
inslag hij zwaardere delikten. We heb
ben van diverse" variëteiten kunnen
genieten bij een aantal TV-spelen, die
ons de Tower in Londen leerden ken
nen als een vreemd voorportaal tot de
dood. We zagen de Spaanse versie: een
zuto-da-fe, de brandstapel voor de
misleide ketters. Maar, ook in ons land
was er keuze genoeg op het gebied van
de doodstraf: naar keuze van de rech- „fou
ters kon men bijvoorbeeld levend wor- ware:
den verbrand, maar ook levend worden ogen
begraven. Het afschrikwekkende ele
ment zocht men vooral in het volksver
maak vooraf, zoals het befaamde open
baar radbraken, vierendelen of het
breken der beenderen. Finale: in ko
kende olie werpen.
De geschiedenis herhaalt zich. Bedenk
dus wel. zodra u vol afgrijzen leest, dat
nieuwbakken Afrikaanse machtheb-
de feestvreugde
dende verkocht. Het was een lot,
waarvoor na de bevrijding in 1945 vele
„foute" Nederlanders bijzonder bang
waren. ..Bijltjesdag" beloofde in de
velen een historische herha-
worden van oud-vaderlands
recht. Trouwens het scheelde niet eens
zoveel, of de losgeslagen wraakgevoe
lens hadden voor een massale reprise
gezorgd.
Gelukkig werden toen abnormale i
beteugeld.
i Wieringen,
tweeduizend dieVen
galeislaven, die waren veroordeeld tot
een afschrikwekkende, pijnlijke en
zelfs correctief-nuttige straf, het roeien
van de acht galeischepen, die Piet Hein
ter beschikking had gekregen van de
Heren Hoogmogenden.
Vrijheidsstraf voor jaren, opsluiting in
de werkafdeling van de oorlogsschepen
en dwangarbeid, waarbij de eventuele
opbrengst nog altijd onderwerp van
vaderlandslievend gezang vormt.
Galeistraf, ai naar gelang van de be-
hrt'e-fte van het vaderland.werd uiige*
deeld aan zwc -bedelaars en die
ven. die soms blij mochten zijn cr zo
genadig af te komen. Want, een Wet
boek van Strafrecht bestond er niet.
Als het in de praktijk op de strafmaat
aankwam, kende creativiteit van de
heren rechters nauwelijks grenzen.
Voor lichte overtreding zocht men de
afschrikking via de schandpaal, het
brandmerken of de geseling. Maar voor
eenvoudige diefstal, nu vaak via de
reclassering in de sépot-la van de offi
cier gedirigeerd, kende men uitsluitend
lijfstraffen in het openbaar of bijvoor
beeld het afkappen van de duim, de
hand of dikwijls de gehele arm. Laste-
zagen zich de tong doorboord
GE VA NGENISPREEK. LEVENSLANG.
Er klonk een stem, ver boven d'andere O, als ge wist hoe 'k hier i
uit beef
Er zong een lied, dwars door de andere kan heimwee en
zong een man, die
i 't celraam
Voor de zesde maal zullen
er dit jaar weer mensen
zijn die de prestatieloop
van De Havenloods zien
als een afsluiting van een
Zij zullen hun goede voor
nemens om wat meer aan
lichamelijke conditie te
doen beginnen met een
draf van 5 of 7 1/2 kilo
meter door het Kralingse-
bos. Wij mogen dat niet
propageren, omdat fit blij
ven door sportieve inspan
ning een seizoenenkarwei
s. Maar voor hen, die weer
de versukkeling zijn ge-
beloond met een medaille,
een pakje kauwgom van
Van Nelle en misschien
krijgt u ook nog een paar
raakt en toch graag weer sportschoenen, want Eddy
wat loopwerk willen doen, Pieters Graafland verloot
kunnen we adviseren: be
gin nu meteen en loop dan
losjes en vergenoegd op
zaterdagmiddag 17 maart
de prestatieloop van De
Havenloods.
Power-sport-
schoenen onder de deelne
mers van zowel de 5 als de
7 1/2 kilometer. Het start
schot van de zesde „spier-
ontwikkelings tocht"
klinkt om drie uur. Voor
een „knaak" kan men zich
nu al laten inschrijven op
Het carnaval in België heeft een
wijd verspreide reputatie. Uitbun
dig plezier in de carnaval-steden en
dorpen, intensief voorbereid door
de hele bevolking en vaak lang
doorlopend tót ver voorbij de
niet-Belgische carnavalsperiode.
Buitenlandse groepen, orkesten en
carnavalsartiesten worden graag
uitgenodigd om een echt Belgisch
carnavalsfeest luister bij te zetten.
Het Belgische carnaval heeft het
hele land in zijn greep en trekt vele
duizenden, uit Nederland. Duits
land, Frankrijk, Engeland. Ken
merkend voor de carnavalsviering
bij onze zuiderburen is het traditi
onele karakter. Kostuums, attribu
ten, plaats en tijd zijn gebonden
aan „regels", die veelal in het verre
verleden zijn opgesteld. Zowel de
Waalse als de Vlaamse carnavalsop
tochten brengen een geweldige
sfeer teweeg.
Beroemd is natuurlijk het carnaval
van Binche waar bijv. de voorberei
dingen al voor Lichtmis beginnen.
Het hoogtepunt is dit jaar op 6
maart. Dan trekken in Binche de
beroemde Gilles met hun struisvo-
gelverenhoeden door de stad en
wordt er op en rond de markt tot
in de vroege ochtend van Aswoens
dag gedanst en feestgevierd. Aalst
staat dezelfde dag in het teken van
de Vuil Jeanetten met als hoogte
punt 's avonds de „Verbranding
van Vastenavond". Het hele carna-
val.sgebeuren strekt zich in België
over een grote periode uit. De
meest interessante zijn:
3 MAART MALMEDY 3 carna
val-stoeten om 16.00, 19.15 en
20.30 uur.
4 MAART- AALST cavalcade van
Aalsterse komische groepen. 14.00
uur MALMEDY om 13.00 uur
grote optocht met meer dan 1000
deelnemers en om 15.00 uur het
carnaval op straat met traditionele
maskerks.
TONGEREN 14.00 uur carnaval
stoet
4. 5 en 6 MAART KNOKKE-
HE1ST 3 dagen carnaval en feest
aan de Belgische kust; op 4 maart
I 5.00 uur de Kinderstoet.
5 MAART AALST komische
groepen voor de tweede keer door
de stad en de .Ajuinworp" vanaf
het Belfort. MALMEDY dag van
de „róles" met satirisch straatto
neel op verplaatsbare podia.
5 en 6 MAART- MAASEIK carna
val op straat.
6 MAART AALST rondgang
van potsierlijk uitgedoste groepen
en om 20 uur „Verbranding van
Vastenavond".
BINCHE de dag van het carnaval in
zijn meest authentieke vorm: de
tocht en dans van de Gilles met de
beroemde wassen maskers en
groene brillen. Vergezeld van boe
ren, zeelieden, harlekijnen en pier
rots in kleurige pakken en kos
tuums trekken de Gilles door de
stad. Met in de avond en nacht
rondo der Gilles en dans en feest
voor iedereen. MALMEDY op
tocht van de carnavalsvereniging:
om 18.00 uur de verbranding van
de „Haguette". SPA groot
valsbal in het Casino
l 21.00
10 MAART- OOSTENDE in het
Casino-Kursaal het spektakulaire
Bal du Rat Mort om 21.00 uur.
12 MAART- EUPEN „Rosenmon-
tag" met carnavalsoptocht en ge
kostumeerde bals.
1 APRIL- FOSSES-La-VILLE
carnavalviering met de „Chinels".
geïnspireerd op oude Italiaanse
blijspelen. HASSELT internationa
le carnavalstoet om 14.00 uur.
STAVELOT carnaval met de
„Blancs Moussis".
Het Nationaal Belgisch Verkeers-
onderstaande adressen of
op 17 maart vanaf 12 uur
in de kantine aan het Lan
gepad in het Kralingse-
Reisbureau „Oost", Raad
huisplein, Krimpen aan
den IJssel; Van Abcoude,
Zwaanshals 133, Dekkers,
Palestinastraat 57b, tel.
127913, Witvliet, Argus
pad 5, tel. 225439; W.
Klops, Apollostraat 69,
tel. 181663; W, Winkel
man, Bergsingel 210, tel.
249220; W. v. Hemert, Sa
lomon de Braystraat 31,
tel. 201494; VVV-kantoor
Hoek van Holland; Kanti
ne Sintelbaan, Langepad,
Baggerman, Asserweg 266
en aan de kantoren van De
Havenloods, Prins Hen
drikkade 14, Rotterdam;
Hoogstraat 122, Vlaardin-
gen; Weteringsingel 9,
Krimpen aan den IJssel.
Opkomst in trainingspak
wordt aanbevolen. Naderet
inlichtingen bij J. Ver
schoor, Orpheusstraat 23,
tel. 010- 182671; W. L.
Witvliet, Arguspad 5, tel.
010- 225439 (i
Lijrvbasncentrum Lijnbaan 165 Rotterdam.
5 februari/ 12 maart dagelijks 11.00/17.00 uur
vrijdag 11.00/ 21.00 uur zondag 12.00/17.00 uur
buit
het leven van een ander nam.
En toen alleen een orgel klonk
Rij 't keren naar de enge cel
Was het of God een wander schonk
In 't juichen van die éne stem
7.0 vol, zo-vrij, van vreugden hel
Dat ik gebeden Héb tot Htm
Die moordenaars begrijpen kan:
Heer, leer mij zingen als die man
E.v.W.
„Er was haat, er wafen wraakge
voelens", zo vertelt ons ds. E. van
Wieringen. Hij spreekt met ons
over zijn ervaringen als gevangenis
predikant, maar vooral als geeste
lijk verzorger in de kampen van de
politieke delinquenten in rriei
1945. „Vanuit Engeland was im
mers gezegd, dat er voor deze
mensen geen plaatè meer zou zijn
in bevrijd Nederland".
Wij spraken met hem over zijn
ervaringen in de afgelopen 25 ja
ren. waarvan hij er bijna twintig
doorbracht als geestelijk verzorger
in de cellenbarakken in Schevenin-
gen en vooral in het Rotterdamse
Huis van Bewaring aan de Berg
straat. Eind vorig jaar nam hij daar
afscheid en het is typerend tijdens
ons gesprek, hoezeer hij zjjn werk
tussen en voor de gevangenen mist.
Ds. Van Wieringen aan het woord:
Eens, in de oorlog, vroeg ik bij een
kapper in Sneek, of er veel NSB-ers
in dat stadje waren. Het antwoord
was: niet genoeg, want we zouden
er graag ieder één hebben om de
strot af te snijden, maar zoveel zjjn
We waren toen nog ver van de
zogenaamde bijltjesdag verwijderd,
maar dit antwoord was onthullend.
Begrijpt u, dat ik daarna, vooral
toen ik de bevrijding dichtbij wist,
nogal eens in een preek zei: je
moet eens proheren tot God te
hidden met de gedachte in je
hoofd, ik zou die of die wel eens
de strot af willen snijden. Christe
lijk geloof en haat zijn onverenig
bare zaken.
Er moesten in het verzet harde
dingen gebeuren soms, die ik tot
vandaag toe voor mijn rekening
neem, maar haat, nee, daarvoor
stond Jezus Christus me in de weg.
De kampen.
Oude forten rond de Biesbosch
werden na de bevrijding tot inter
neringskampen gebombardeerd. Fr
was toen angst onder de gedeti
neerden. Mensen werden vroom
vaak van angst. Nood leert bidden,
zegt een spreekwoord. Maar nood
kan ook leren vloeken, zeg ik dan.
Er is een verhaal van een matroos,
die uit een mast viel en zei: God,
help me. Maar toen hij een riem te
pakken kreeg en bleef hangen, zei
hij prompt: Nou is het niet meer
Er vielen vreemde dingen te bele
ven in die eerste tijden. Er waren
veel misleide mensen, die hadden
gedacht er maatschappelijk beter
van te worden. Denk maar aan de
Drentse boertjes, die bijna dorpsge-
wijs NSB-er werden. Toch, ik heb
meegemaakt, dat velen van de gro
tere figuren, de echte misleiders
zelf, er verhoudingsgewijs vaak in
die dagen veel beter afkwamen.
machteloos ver
langen,
vuile Hoe 'k heel de vrijheid in die wolken-
pracht beleef O Heer, en ik ben levens
langgevangen
Vanuit een kerk klinkt stil een vroom
ten
En ik Heer, ik heb Uw gena en
levenslang
Ik kom niet meer bij kerk en vogels
Een veroordeelde.
Onrecht en geweld.
Er waren wel verhalen, dat ik met
een pistool op zak stond te preken.
Maar dat was gauw voorbij. Dezelf
de gevoelens, die me in het verzet
dreven, maakten nu, dat ik geen
onrecht of wreedheid kon dulden.
Het was een voordeel vanuit het
verzet iets te vertellen te hebben
en met gezag te kunnen optreden,
als Nederlanders zich verlaagden
tot wat ze in de Duiters bestreden
hadden.
Er vielen vreemde dingen te bele
ven in die eerste tijden. Mensen
zaten ten onrechte vast, terwijl er
aan de andere kant anderen, die in
Duitsland waren geweest of gecol
laboreerd hadden, op voorname
posten zaten.
Een man, die aan de geallieerden'
nauwkeurige situatietekeningen
had verschaft vöor het bombarde
ren van de V-wapenfabrieken en
lanceerplaatsen was van kamp tot
kamp gesleept. De kampcomman
dant van het Fort Bakkerskol
moest deze man naar Delft bren
gen, ontmoette mij daar en zei me:
Dominee, die man is echt door
onze mannen gecrosst door de
Biesbosch. We begrijpen er niets
van.
Het lukte me inderdaad deze man
te doen bevrijden. Deze boeiende
geschiedenis mocht om redenen
van landsbelang niet gepubliceerd
worden, Het zal nog wel zo zijn.
Maar de feiten zijn er niet minder
waar om. U zult begrijpen, dat
deze zaak tot een einde kwant na
enkele krachtdadige pogingen mij
nerzijds, als u wilt ook dreige
menten.
Geestelijke verzorging?
Had dat dan iets met geestelijke
verzorging te maken? Wis en waar
achtig. Tot en met 31 december
1972 heb ik getracht de hele mens
in mijn werk te betrekken. En ook
nu nog sta ik open voor ieder, die
contact ontbeert of begrip nodig
beeft.
Trouwens, laat ik vandaag eindigen
met een oprechte boodschap aan
ieder, die in moeilijkheden is of
dreigt te geraken-. Wie behoefte
heeft aan begrip, aan uitwisseling
van gedachten of menselijk con
tact, kan nog altijd bij me terecht.
Laten ze zich maar per brief tot
me richten. Het adres staat nog
altijd in het Rotterdams telefoon
boek
