ODS
N.S. helpt
zittenblijvers
in het zadel
Edo de Waart wil
vechten voor zijn
Philharmonisch
TRIMPROGRAMMA ALS VERLENGSTUK VAN RAILVERVOER
DE ÏIOS
OTOMATEN
'Ilc heb meer levenservaring gekregen'
dinsdag 22 mei 1973
22e jaargang no. 21
EDITIE
SCHIEDAM
VERSCHIJNT OP DINSDAG EN DONDERDAG IN ROTTERDAM RbCHTËR MAASOEVER SCHIEDAM - V LAAR DING EN KRIMPENERWAARD E.O. HOOFDKANT. PRINS HENDRIKKADE 14, ROTTERDAM. T L L. 13.21.70
Als het aan de Nederlandse Spoorwegen ligt zal binnen onze grenzen spoedig een
ferm en gespierd volk wonen, dat niet langer wordt bedreigd door bewegingsar
moede. Dit klinkt onwaarschijnlijk. Vorig jaar hebben treinreizigers zich immers
over een afstand van 8 miljard kilometer door de NS per trein laten vervoeren, ge
zeten in comfortabele fauteuils. Deze passagiers kunnen hun plaats van bestem
ming bereiken zonder ook maar een vin te verroeren. Zij kochten gezamenlijk
voor f 525 miljoen kaartjes.
Gaat de N.S. gebukt onder schuldbesef over deze grootscheepse bevordering van
de zitcultuur? Vast staat, dat steeds meer pogingen worden ondernomen, om de
passagiers tevens een soort trimprogramma te verkopen. Met ingang van 1 mei is
aan dit pakket een nieuwe offerte toegevoegd: het maken van fietstochten in
Drenthe, met als uitgangspunt de rijwielstalling van het station te Assen.
Beheerder A. de Vrlm heeft daar de rekken
voigezet met het soort voertuigen dat vroe
ger als „stalen rossen" werd omschreven. Zij
passen zich bij de Nederlandse volksaard aan
door hun kleur {zwart), degelijkheid en ge
brek aan uiterlijk vertoon. Het meest op
zienbarende van deze sobere N.S.-fietsen
waaraan zelfs de spatlap ontbreekt is de
soepele wijze waarop zij zich voortbewegen,
zelfs els ze door onervaren fietsers worden
bestegen. Tijdens een introductietocht is ons
gebleken, dat de noordelijke routes een
prachtige aanwinst vormen voor het pro
gramma „Fietsen met de N.S.",. dat ook ai
tochten vanuit Putten en Salland omvat.
Er is keus uit drie trajecten, die vanuit
Assen grote lussen beschrijven door
een afwisselend landschap. De gasten
kregen op deze dag de zwaarste condi
tietest voor hun rekening omdat de
langste afstand (45 kilometer) voor
hen was gereserveerd: Assen-Ekehaar-
boswachterij Grollo-boswachterij
Schoonlo-Orvelte-Westerbork-bos-
wachterij Hooghalen-Anreep-Assen. De
twee andere routes doen het iets kal
mer aan met respectievelijk 40 en 35
kilometer.
Men moet zich bij de Nederlandse
Spoorwegen wel sterk bewust zijn van
het feit dat zitten in treincoupees tot
spierverslapping aanleiding kan geven.
Het gecombineerde retourkaartjes As
sen (verkrijgbaar op tien stations,
waaronder Amersfoort, f 18,20, De
venter, f 14,40 en Zwolle f 11,40)
leidt rechtstreeks naar het avontuur
van een fysieke restauratie.
Drenthe ontvangt de fietsers met de
couleur locale van een oud land, waar
de civilisatie de natuur nog niet heeft
overrompeld. Deze illussie - Staats
bosbeheer bepaalt al vanaf 1898 gro
tendeels de structuur van het land
schap - is een sterk pluspunt voor de
provincie. De boswachterijen zijn er
veel uitgestrekter dan men ooit had
kunnen vermoeden, er staan eeuwen
oude boerderijen en de routes voeren
door brinkdorpen die het karakter
hebben van een openluchtmuseum (zo
als Orvelte) en langs hunnebedden.
FIETSLAND
Al jaren geleden is men hier begonnen
met het werven van fietsers, mede
door te wijzen op het groeiende net
van verharde rijwielpaden, thans 250
kilometer lang en in de toekomst 400.
Op deze grijze, twee meter brede as-
faltbanen is een geringe inspanning
toereikend, om de wielrijder het gevoel
te geven dat hij nog in blakende condi
tie is. Hij dankt dit aan de service van
de door rijk, provincie en gemeenten
gesteunde stichting „Het Drenthse
Fietspad". Hoewel de uitbreiding van
dit net op f 50.000,— per kilometer
komt, blijft het in lengte toenemen.
Nabij Assen zal er binnenkort weer 22
kilometer aan worden toegevoegd.
De route-uitzetters hebben echter be
grepen, dat de hedendaagse mens te
vens snakt naar een uitdaging, om zich
zelf te bewijzen dat hij nog niet geheel
verwekelijkt is. Daarom zijn ook zand
paden en landwegen met afwisselend
mulle of modderige trajecten in hun
schema opgenomen. Zij laten de fiet
sers hobbelen over verzakt plaveisel en
slaloms beschrijven om takken te ont
wijken.
Fietsen in Drenthe krijgt dank zij deze
afwisseling al gauw het karakter van
een vermetel avontuur, voor mensen
die elke inspanning zijn ontwend. Het
wordt onder die omstandigheden ook
duidelijk, waarom de N.S. de voorkeur
hebben gegeven aan een voertuig dat
meer betrouwbaar dan charmant is.
Hoezeer onder de indruk van de omge
waaide bomen de storm heeft grote
verwoestingen aangericht in de bos
sen de eerste berijders van deze nieu
we routes zongen al transpirerend een
UITGANG
exstJlORT'.c ,^£an
'Ml'
Solidair met
andere volken
De Verenigde Naties hebben alle lan
den in een resolutie opgeroepen een
„Solidariteitsweek met de volkeren
van Zuidelijk Afrika" te organiseren
(de Nederlandse regering onthield zich
hierbij van stemming). De solidariteits
week begint op 25 mei op „Africa
Liberation Day".
In het kader van deze solidariteitsweek
organiseert de Wereldwinkel Rotter
dam-Centrum een tentoonstelling
waarop de situatie in zuidelijk Afrika
centraal zal staan. Deze tentoonstelling
zal worden geopend op zaterdag 26
mei en is verder te bezichtigen gedu
rende de openingstijden van de winkel,
Weena 8; 14.30 - 17.30 maandag,
dinsdag, woensdag en donderdag;
14.30 - 21.00 vrijdag; 11.30 17.30
zaterdag.
Tijdens de tentoonstelling zal gratis
een speciale Solidariteitskrant verkrijg
baar zijn.
loflied op Drenthe. Er zijn hier nog ge
bieden, waar alleen vogels de stilte ver
storen. Het afwisselende landschaps-
schoon - ook veel licht golvende ak
kers met zeer donkere aarde, kanalen
met ophaalbrugjes, heidevelden, ven
nen in het zand - moet op stedelingen
een diepe indruk maken. Vandaar mis
schien, dat de kaartjes - met reduct
ie hoofdzakelijk verkocht worden
op stations in de Randstad.
YIERDAAGSE
De N.S. heeft met dit soort fietstoch
ten al aardig" wat ervaring opgedaan.
Hoewel de arrangementen in het kader
van de dagtrips nog een vrij bescheiden
rol spelen. In 1966 ging men van start
vanuit Staveren en Hulshorst en vooral
op laatstgenoemd station kon men de
aanvragen nauwelijks verwerken. Door
omstandigheden gedwongen werd het
uitgangspunt vorig jaar verlegd naar
Putten. Er werden in 1972 meer dan
1750 speciale kaartjes verkocht. Thans
hebben de liefhebbers keuze uit laatst
genoemde Veluwse gemeente (drie
routes, waaronder een van 65 kilome
ter) Nijverdal (vier routes) en de nieu
we trajecten vanuit Assen.
Drenthe bezit alle mogelijheden om
spoedig de twee andere stations voor
bij te streven. Het is inderdaad de fiets-
provincie bij uitstek. De provinciale
V.V.V. laat geen mogelijkheid onbenut
om daarop de aandacht te vestigen en
biedt zelf een gevarieerd programma
met maar liefst vijftien toeristische
routes die - inclusief de overlappin
gen een gezamenlijke lengte hebben
van 725 kilometer. In een fraai uitge
voerde brochure werft men gegadigden
voor rondritten als de Vagevuur-route
en de Veenpluis-route.
Op alle mogelijke manieren- ook de
Stichting Fiets laat zich niet onbe
tuigd - worden de bezoekers in het za
del geholpen, onder het motto dat fiet
sen hen de natuur teruggeeft. Er zijn in
Drenthe al ongeveer tww 'ui/end fiet
sen te huur.
Een sportief festijn dai i iuvincie
en het rijwiel toerisme hecht aaneen
heeft gesmeed, is de Drentse rijwielvier-
daagse, begonnen met 23? deelnemers
en uitgegroeid tpt een massaal gebeu
ren. Vorig jaar kwamen 9000 fietsers
lliltü
-
liM
iüs
J.
aan de start en men hoopt qua aantal
ooit de Nijmeegse wandelvierdaagse te
gaan evenaren. Nu reeds wordt deze
tourtocht, die spoedig weer de aan
dacht zal vragen als het grootst beken
de evenement op dit gebied omschre-
BAANBREKEND
Het is dus duidelijk, de N.S. verricht
hier geen baanbrekend werk, maar
haakt in op een ontwikkeling. Toch
komt er voor een bedrijf dat dagelijks
plaats biedt aan 500.000 reizigers - in
4000 treinen - nog heel wat kijken
om van de fiets een ideaal verlengstuk
van het railvervoe{ te maken.
De belangstelling voor deze tochten is
moeilijk voorspelbaar. Vandaar dat de
contractanten (rijwielverhuurders bij
de station) en de N.S. zich beperkin
gen moeten opleggen. In Assen zijn
voorlopig vijftig fietsen van de in to
taal 150 voor dit doel gereserveerd en
het aantal stations waar de gecombi
neerde kaartjes te koop zijn, bedraagt
slechts tien. Als op elk van die uit
gangspunten vijf biljetten verkocht
worden, is de voorraad dus al uitgeput.
De ervaringen in Putten en Nijverdal
heeft overigens bewezen, dat de fiets-
lus't gekenmerkt wordt door een gun
stige spreiding over de zeven dagen van
de week. Wie in Putten van start wil
gaan moet er overigens wel rekening
mee houden, dat de stalling daar op
zondag gesloten is. De huidige contrac
tant vindt, dat hij zelf ook recht heeft
op een vrije dag.
Deze Veluwse gemeente is bij de
N.S.-fietser zeer in trek, omdat de rou
tes minitieus beschreven in een vouw
blad en voorzien van aantekeningen
over alles wat bezienswaardig is - door
een prachtig natuurgebied (veel bossen
en heide) zijn uitgezet. Het zijn voor
namelijk de bewoners van grote steden
die van deze service gebruikmaken. Zij
profiteren van het hele scala aan dag-
toerisme, w.aarin de Nederlandse
Spoorwegen een steeds groter aandeel
krijgen. De formule van de „gecombi
neerde kaartjes" slaat aan. Het „inclu
sief" omvat behalve de fietstochten
een keuze uit ongeveer dertig toeristi
sche attracties zoals de Hoge Veluwe,
Dierenparken, De Efteling, het Rijks
museum enz. en er is ook een aantal
buitenlandse bestemmingen. Een plus
punt van deze arrangementen is, dat de
reizigers van tevoren niets behoeft te
regelen, zelf zijn dagindeling mag bepa
len en eerst naar het weerbericht kan
luisteren. Trein-toegangsbiljetten naar
evenementen van tijdelijke aard - ten
toonstellingen, beurzen, concerten
behoren eveneens tot dit dienstbetoon.
WANDELEN
Zeer populair is al voor het fietsen het
..Wandelen met de N.S." geworden.
Dit kost heel wat minder hoofdbre
kens aan de organisatie, omdat geen
limieten gesteld behoeven te worden.
Deze kaartjes zijn aan een groter aantal
stations verkrijgbaar. Het scala van
voettochten omvat nu vijftien bestem
mingen, met als nieuwste een wande-
Lente! Behangtijd!
modern of klassiek
HULST BEHANG SCHIEDAM
Broersvest 85 - tel. 010-269702
Addie de Jong, cantor en organist
van de Goede Herderkerk in
Schiebroek geeft maandag 28 mei een
concert in de Prinsenkerk, hoek Sche
penstraat Statensingel, in Rotterdam.
Het concert begint om 20.15 uur.
Medewerking verleent de alt Reinata
Heemskerk. Toegang f 2,50.
EDO DE WAART, dirigent van
het Rotterdams Philharmonisch
Orkest, 31 jaar jong, is de meest
veelbelovende dirigent, die ons
land thans kent. Een gesprek met
deze man, die als Kunstenaar
tegenwoordig in het middelpunt
van de belangstelling staat, is
door zijn eenvoud een plezierige
zaak, Edo de Waart heeft deze
maand definitief gekozen voor
Rotterdam. Hij tekende namelijk
een zesjarig contract bij het Phil
harmonisch als chef-dirigent en
artistiek leider. Bovendien, nu hij
eenmaal definitief zijn keus heeft
gemaakt, verlaat hij zijn geboor
testad Amsterdam. Begin septem
ber zal hij een nieuw huis aan de
Essenlaan in Rotterdam betrek
ken.
„ten dirigent begint", zo zegt Edo de
Waart, „zo rond zijn veertigste jaar te
functioneren. Herbert von Karajan
heeft wel eens gezegd, dat je tien jaar
nodig hebt om dirigent te worden en
daarna nog eens een volle tien jaar om
werkelijk een goed dirigent te worden.
Als jonge snotneus, zoals men toen wel
eens zei, ben ik in Rotterdam begon
nen. Langzamerhand ga je inzien, hoe
waar die woorden eigenlijk zijn. Mijn
start in 1966 was gemakkelijk. Zo leek
het althans. Ik werd ervoor uit Ameri
ka gehaald en het eerste concert was
een doorslaand succes. Maar de lucht
blijft niet altijd blauw. Alle musici, alle
kunstenaars zijn rui eenmaal emotione
le mensen. Er is geen alternatief: je
bent enorm goed of volkomen waarde
loos. En na die eerste successen begint
de twijfel in je eigen kunnen onvermij
delijk een deel van je leven te worden.
uncle charley
ling over de Stabrechtse heide, vanaf
het station Heeze. Vorig jaar hebben
57.700 reizigers van die gelegenheid
gebruik gemaakt en sinds in 1959 de
eerste duintocht werd gepresenteerd
heeft de N.S., een kleine driehonderd
duizend speciale wandelkaarten ver
kocht. Ook de Veluwe en omgeving
zijn uiteraard in dit arrangement opge
nomen, waaronder de bostrajecten
Hulshorst-Nunspeet, Lunteren, Wolf-
heze-Westerbouwing, Veluwezoom en
Leuvenum.
Vanuit Assen wordt alleen maar ge
fietst. Daarbij maakt men dankbaar ge
bruik van de stichtingspaden, die ook
de vierdaagserijders krijgen toegewe
zen. Een aardige attractie voor de wiel
rijders is, dat zij in de storingsvrije
(voor motorrijtuigen verboden) zone»
worden toegelaten, waar een dozijn ge
weldige radio-telescopen de hemel af
tast. In dit domein van de stilte zijn zij
zich hun bevoorrechte positie terdege
bewust.
(rij zult niet begeren in Laurens
Zondagmorgen 3 juni om half elf wordt in de Sint Laurenskerk de laatste dienst
door jonge mensen gehouden van dit seizoen. Rond het onderwerp „Gij zult niet
begeren....is een spel opgebouwd door Ad Booijen en de commissie voor deze
diensten. Het spel doet denken aan Monopoly: er is tenslotte één winnaar, die
het geld, alle straten, alle hotels en alle huizen bezit! Daarop is immers het
streven van alle spelers in dit bikkelharde spel gericht.
Van de hoogtepunten uit de afgelopen tien diensten verschijnt - op verzoek van
veel bezoekers een langspeelplaat met liedjes en teksten, vergezeld van een
begeleidend boekje. Intekening op deze plaat is na de dienst mogelijk en ook
tijdens de koffie op „de Heuvel".
De diensten zijn niet alleen vóór jonge mensen bedoeld: ook ouderen zijn
welkom. Het gaat echter om een type dienst waarvan jonge mensen - in dit geval
de commissie zeggen: zo zouden wii het graag zien. De vele honderden
bezoekers stem»" - *-'w - enswvze -V hun aantal vermeerdert
op waardering voor eikaars prestatie.
Kijk, als je op een avond voelt, dat het
gaat, zodra je in je rug voelt, dat het
klikt, met het publiek en je orkest, dan
ben je zo'n avond intens gelukkig.
Natuurlijk ben je goed fout, als je
denkt dat je er op zo'n ogenblik bent.
Je gaat, hoe volwassener je wordt,
relativeren. Er is een sterke relatie
tussen je werk en je leven. Langzamer
hand begin ik te beseffen, dat je niet
altijd met jezelf kunt leven. Natuurlijk,
ieder kunstenaar is van nature op
zichzelf gericht. Je leert je twijfels
verwerken. Ideaal is, als je een klank
bord hebt voor je eigen onzekerheid.
Operahuis
Edo de Waart
groot deel te danken aan mijn jeugd, in
het bijzonder aan mijn vader en moe
der. Wat die mensen voor mij hebben
gedaan, wat zij voor mijn toekomst als
musicus hebben willen opofferen, be
paalt nu, meer nog dan ooit tevoren,
mijn leven. Zij hebben me geleerd te
vechten, omdat hun niets te veel was
om mij omhoog te brengen.
Op mijn achtste jaar stond vast dat ik
in de muziek moest. Thuis hadden we
het arm, erg arm, mag ik wel zeggen.
Mijn vader, die zelf musicus had willen
worden, moest met loden pijpen sjou
wen. Zelf begon ik met de piano, maar
toen ik twaalf jaar oud was, werd het
de hobo. Het instrument kon niet
worden betaald. Ik mocht voor een vol
jaar zonder verdere kosten het instru
ment gebruiken. Ik kreeg zelfs een heel
jaar gratis les van Cees v.d. Kraan,
tegenwoordig solohoboi'st van het con
certgebouworkest. Mijn vader wilde
zelf nog de muziek in. Op zijn acht
tiende jaar wilde hij violist worden.
Maar dat gaat nu eenmaal niet, omdat
je vingers dan te stijf zijn. Hij nam
zanglessen en kwam tenslotte bij het
koor van de Nederlandse Opera te
recht. Misschien dank ik juist daaraan
nog mijn grote droom, eens in
Bayreuth, op het Wagneriaanse vlak te
mogen werken met de beste zangers
van de wereld en dat enorme orkest in
de bak.
Maar vooral mijn moeder zal ik altijd
dankbaar blijven voor de manier, waar
op zij, in de moeilijkste jaren van mijn
leven, keihard uit werken ging om mijn
studie te bekostigen. Het zal niemand
verbazen, dat juist al die opofferingen
van mijn ouders mij hebben geleerd te
vechten voor erkenning.
Klankbord
In Rotterdam begin ik dus opnieuw,
misschien wel aan de belangrijkste
periode uit mijn muzikale leven. Mijn
ambities? Mijn idealen? Het zal niet
makkelijk worden, omdat ik nu een
maal niet gauw tevreden ben. Mijn
enige hoop is eigenlijk, dat ik over zo'n
jaar of veertig terug kan kijken op een
loopbaan als dirigent, dat ik dan eerlijk
in de spiegel durf te kijken en mezelf
kan zeggen, soms wat te hebben be
reikt. Gelukkig krijg ik de laatste jaren
steeds meer het gevoel, dat ik groei.
Als dirigent werk je met kunstenaars,
die zelf emotioneel en intui'tief reage
ren. Als dirigent streef je naar een
eenheid in je orkest, die alleen functio
neert, als je gezamenlijk werken stoelt
Hoe stel ik mij mijn toekomst voor?
Kijk, ik heb door mijn jeugd een
andere levensinstelling dan bijvoor
beeld Herbert von Karajan, een kunste
naar van uitzonderlijk formaat.»Ik heb
geen behoefte aan hoogdravend ge
drag, dat op blinde verering is gestoeld.
Om mijn hoofd past geen aureool.
Maar vergis u niet Von Karajan is geen
man die zichzelf overschat. Hij is een
uitstekend muzikant, alleen kun je
vaak slachtoffer worden van bepaalde
dingen in je eigen karakter, als pers en
publiek je op een zo hoog voetstuk
Ik zou ons orkest willen uitbouwen
voor het meest uiteenlopende werk.
Met het blazersensemble hebben we in
het recente verleden al een kleine
revolutie teweeggebracht. Dit kan op
ieder gebied van het muzikale repertoi
re. Voor muziek wordt een vaste kem
van publiek gecreëerd. Muziek, in wel
ke vorm dan ook, heeft een functie
voor ieder mens.
Goed, mijn vage droom is natuurlijk
een Operahuis. Dat is voor niemand
een geheim. Maar ik heb geduld, want
misschien heb ik er zo'n veertig jaar
voor nodig. Voorlopig sta ik met beide
voeten op Rotterdamse grond. Van nu
af sta ik voor de volle honderd procent
achter het Philharmonisch. Voorlopig
heb ik nu dus voor zes jaar getekend.
Ik hoop, dat er nog een contract voor
de volgende zes jaar achteraankomt.
Dan wordt het tijd voor een nieuwe
In deze tijd moet ik nog zo'n vijf
weken per jaar als gastdirigent optre
den. Je moet, als jong musicus, je
horizon verruimen. Maar eerlijk ge
zegd, haat ik al dat reizen. Ik ben nu
eenmaal een uit de klei getrokken
Hollander. Als ik te lang uit ons land
weg ben, krijg ik eenvoudig heimwee.
Ik hoor in Nederland thuis.
Een stille wens blijft, omdat een goed
dirigent niet vast mag roesten, over
zo'n jaar of drie een tweede honk er
bij te krijgen: een orkest in het buiten
land. Veel nieuws kan ik er nauwelijks
aan toevoegen: er ligt een nieuwe
wereld voor me open. Met inzet van al
mijn krachten zal ik er voor vechten
het Philharmonisch en de Rotterdamse
Doelen, samen met mijn musici, een
volwaardige plaats te bezorgen in de
internationale muziekwereld. Mijn
jeugd ten spijt, of misschien juist,
omdat ik nog jong ben en bepaalde
idealen wil verwezenlijken".
Zie ook volgende pagina
De sopraan Marie-Cecilc Moerdijk
werkt mee aan een voorjaarsconcert
dat het Open Hofkoor donderdag 24
mei (20 uurgeeft in de Open Hofkerk
aan de Sliedrechtstraat in Rotterdam-
Pendrecht. Zij zingt niet alleen met het
koor, doch ook voor en met de aanwe
zigen Nederlandse en andere volkslie
deren.
