HOE DE WERELD RIJP WERD VOOR
EEN MODERNE BEELDENSTORM....
Op stap met
De Havenloods
CM
'Wijs mij
de plaats
waar ik
woonde'
Met Andere Woorden
Televisie begon als schimmenspel (II)
Zo kunt u ook bestellen
de havenloods, dinsdag 4 september 1973
36-502
Wim Sonneveld was al vroeg op teïeyi- te zien.
Het was duidelijk dat „Den Haag" op den duur
niet opgewassen zou zijn tegen dit op alle
fronten gevoerde offensief. De weifelende tele
visie-commissie, ingesteld door de regering werd
tot een duidelijke uitspraak gedwongen.
De eerste uitzendingen van buiten de studio
sloegen in als een bom. Een demonstratie van de
Philips-brandweer in een park overtrof alle ver
wachtingen. Recensenten juichten: je kpn de
bladeren aan de bomen zien bewegen. De eerste
T.V.-voetbalwedstrijd Eindhoven-PSV (verslag
gever Jan Cottaar) verwekte weergaloze sensatie
en haalde de voorpagina's van landelijke bladen.
Enkele jaren later - in 1953 - zou een uitzenj
ding volgen, door velen beschouwd als de besli
ssende overwinning voor de T. V. in West-Europa.
De BBC verzorgde een reportage van de kroning
van Koningin Elisabeth. Alle fantasieën werden
overtroffen toen rnm.v. Philips kijkers in zes
Europese landen via straalzenders deze histo
rische plechtigheid thuisbezorgd kregen of zij et-
zelfbij waren. Ook Nederland gaf zich voetstoots
gewonnen aan deze eerste officieuze Eurovisie
-uitzending op 2 juni 1953.
Philips had niet ten onrechte gehamerd
op het perspectief voor onze econo
mie, export en werkgelegenheid. Vorig
jaar noteerde de groep radio
grammofoon-televisie de hoogste om
zet van 4.2 miljard gulden. De kleuren
televisie ontplooit haar schermen als
een wonderbloem met 1.200.000
puntjes van elk 400.000 driehoekjes,
projectiescherm voor alles wattle we
reld te bieden heeft aan informatie. De
Westeuropese markt voor kleuren t.v.
is in 1972 gestegen met 60 procent tot
4.3 miljoen stuks, aldus het jaarverslag.
Afgezien daarvan worden kapitalen
omgezet aan zendinstallaties, studio
apparatuur, antennes enz.; de kabel
televisie is in opmars, wetenschap en
bewakingsdiensten maken gebruik van
T.V. en nieuwe audio-visuele technie
ken ontspruiten in steeds volmaakter
vorm aan het medium.
De wereldheerschappij van de T.V. is
één van de grootste wonderen van
onze tijd, met name door het bliksem-
tempo, waarin het beeld aan de macht
is gekomen. De vraag of de mensheid
daarmee gediend is blijft in discussie.
Heeft men in Eindhoven al niet durven
dromen van de vlucht die deze tech
niek zou nemen via satellieten en
perfectionering van het kleurenpro-
cédé, nog minder heeft men daar
kunnen vermoeden welke storm van
emoties deze droomfabrieken zouden
losslaan. In 1948 presenteerde het
medium zich als een nuttige en aagge-
'name vriend des huizes. Waarnemers
voorspelden een betere wereld. Edu
catieve programma's zouden nieuwe
belangstelling wekken voor de schone
kunsten en het schouwburgbezoek
doen toenemen. T.V. zou de mense
lijke geest verrijken en een ongekende
culturele opbloei teweegbrengen, als
maar niet gespeculeerd werd op de
instincten van de grote massa. Onkun
dig van de sociale, sexuele en andere
revoluties zag men ingetogen huis
vrouwen des morgens al voor het
scherm zitten om naar kookdemon
straties te kijken en cursussen te vol
gen in naaien, borduren en andere
nuttige handwerken.
Er moge dan in 25 jaar een afstand van
eeuwen overbrugd schijnen, in principe
verschilden die programma's nauwe
lijks van wat nu geboden wordt aan
probleemloze ontspanning en infor
matie. De eerste modeshow van molli
ge dames in newlook-japonnen blijft
zich in wezen met variaties herhalen.
Alles keert terug in volmaakter vorm,
inaar in feite aan geen verandering
onderhevig. In vergelijking met de blik
semsnelle technische ontwikkeling is
de T.V. programmatisch bij het uit
gangspunt stil blijven staan.
.Lang voor Willem Duys het ganse
dierenrijk tot zich noodde veroorzaak
te de losgebroken havik van een valke
nier grote sensatie in de Eindhovense
studio. De bloemist van „Eeuwige
Lente" zag de rozen en cyclamen
onder zijn handen verwelken in het
licht van de kwiklampen. Dagsluitende
paters, interviews, filmvertoningen,
leerzame demonstraties, goochelaars
en toneelspelers, ze waren er allemaal
al van 1948 tot 1951.
Er zou weinig veranderd zijn en in
de formule van een omroepvereniging
als de Tros is inderdaad nauwelijks iets'
gewijzigd als er toch geen onvoorzie
ne dmgen waren gebeurd.
Ten eerste is het medium op zichzelf
veel indringender geworden door de
geperfectioneerde (kleuren) techniek
en het wereldomspannende net van-
informatie via de satellieten. De
„boodschap" uit 1948 heeft nieuwe
magische accenten gekregen, nu het
aan miljoenen mensen tegelijk en op
hetzelfde moment dezelfde gevoelens
kan schenken. Dit wordt nog steeds
ervaren als een totaal nieuwe en be
klemmende emotie.
Schokeffect
Ook dit boekje is samengesteld door Joop Mekes, die jarenlang de Oud-Rotter-
dam-rubriek in dit blad verzorgde. De nieuwe uitgave (deel 2 dus), waarin op vijf
pagina's een plattegrond van Rotterdam omstreeks 1930.is opgenomen, kost
maar f 9,- (garengenaaid, formaat 18 x 22 cm.)
De nieuwe uitgave (deel 2) door storting van f 11,25 (verzendkosten zijn dan
inbegrepen) op postrekening 18344 ten name van De Havenloods, Rotterdam
met vermelding „Fotoboek"..
De vierde en verbeterde druk (deel 1) door storting van f 10,- op postrekening
18344 ten name van De Havenloods met vermelding „Deel 1".
Beide delen kunnen ook besteld worden door overschrijving van f 19,— op
postrekening 18344 ten name van De Havenloods met vermelding „Beide delen".
Vanaf 1 september verkrijgbaar bij de bijkantoren: Vlaardingen, Hoogstraat 122,
tel. 010- 341071; Krimpen a/d IJssel, Veld en Beemd 25, tel. 01807- 6899. Bij de
agentschappen: Nic. v.d. Spek, Nw. Binnenweg 456-460; Sig.mag. De Bokser,
Zwaanshals 245; boekh. Bokhorst, Vierambachtsstraat 109; boekhandel Van
Dordrecht, Benthuizerstraat 84, boekhandel Bokhorst, Peppelweg 128; boekhan
del Bokhorst, Schubertlaan 183. In Schiedairi: boekhandel Hanou, Hoogstraat
50. In Capelle a.d. IJssel: boekhandel Bokhorst, De Koperwiek 61-63.
De begrafenis van president Kennedy,
de moord op Luther King, het drama
van de Olympische Spelen in
München, de hysterische voetbalcir
cussen zijn voorbeelden van een mas
saal identificatieproces met als hoogte
punt een historische gebeurtenis als de.
eerste landing op de maan. Voor een.
tweede schok-effect zorgde de inhoud
van bepaalde programma's, zij het on
willekeurig realistische weergave van
rampen en oorlogen zij het door een
bewuste voortzetting van de experi
menten in programmatisch opzicht.
Hoewel men zich daar op bescheiden
wijze mee bezig houdt, overtreffen de
reacties alles wat ooit is losgeslagen
aan gezamenlijk beleefde gevoelens van
•agressie, verontwaardiging, verontrus
ting, schaamte etc. Hoe staan mensen
die destijds bij de experimenten be
trokken waren tegenover de televisie
■van onze dagen? Piet Beishuizen heeft
onlangs terecht Spgémerkt, dat alle
programma's die nu gemeengoed zijn
geworden, toen al eens zijn gepresen
teerd. Als hoofd van de afdeling voor
lichting van Philips heeft Sjoerd de
Vrij een grote rol gespeeld bij de
experimenten, o.m. als interviewer.
Ook hij constateert na 25 jaar. een
voortborduren op het oude stamicn.
„Wat de programma's betreft zie je de
oude formule in grote lijnen gehand
haafd. Men komt tegemoet aan de
gemiddelde smaak. De enige omroep
vereniging die het experiment heeft
voortgezet is de VPRO. Ik zou het
daarom betreuren als die ooit ver
dween. Het zijn juist de harde pro
gramma's, die de mensen aan het
denken zetten. Ze wekken wel orka
nen van verontwaardiging, maar als de
storm is geluwd blijken het toch breek
ijzers te zijn geweest voor een wat
ruimere en vrijere samenleving, met
minder taboes.
Wie kan zich nog voorstellen dat Phil
Bloem zoveel mensen heeft geschokt?
Nieuwe omroepen als Tros en EO
voegen in feite niets nieuws toe aan
onze T.V.
Fred Knol, Nederlands eerst T.V.-om-
roeper in samenwerking met Beb
Schaefer, gepensioneerd en bewoner
van een fraaie oud-Kempische boer
derij te Valkenswaard heeft geheel
andere bedenkingen. De vroegere ex
port-bevorderaar van Philips het
T.V.-werk was „extra" mist teveel
In samenwerking met touringbedrijf
De Westercoach te Rijswijk, organi
seert de Havenloods geheel verzorgde
4 dagen
Parijs
Van 10/9 t/m 3/10. We logeren in het
Paris-Lyon-Palace, waar ook alle maal
tijden worden gebruikt. Met rondritten
onder meer naar Versailles krijgt u veel
van Parijs te zien. Winkelen en theater
bezoek is ook mogelijk. De prijs:
f 225,- per persoon (éénpersoonskamer
f 17.50 toeslag).
boppard
;Van 10 tot en met 13 september gaan
we per luxe touringcar langs de Rijn.
Tijdens deze reis logeren wc in hotel
„Bellevue" aan de Rijnboulevard in
het plaatsje Boppard. Er is verder een
boottocht op de Rijn, een rondrit door
het Taunusgebergte, koffietafels on-
derweg en afscheidsdiner in Arnhem.
Dit alles voor f 235,— per persoon
(eenpersoonskamer f 17,50 toeslag).
Vertrek om 8.15 uur vanaf de West-
blaak. Aankomst in Rotterdam op de
vierde dag rond 21 uur.
Donderdag 13 september
Dagtocht Arnhem- Postbank Montfer-
land. Een schitterende tocht naar de
provincie Gelderland. Vertrek 8.30
uur. Aankomst Rotterdam
21.00-22.00 uur. Prijs f 37,50 per pers.
incl. koffie-gebak-koffietafel- dinér.
Zaterdag 15 september
Dagtocht naar vermaakcentrum Bob-
bejaanland te Lichtaart België. Route
via Breda (pauze) regelrecht naar het
vermaakcentrum, waar u de gelegen-,
heid krijgt om het centrum te verken
nen u vindt er een kanovijver, kermis,
zonneterras, circus te veel om op te
noemen maar laten wij vooral de
prachtige Musichal niet vergeten, waar
u om 12.30 uur een uitgebreide koffie
tafel wordt aangeboden. Na deze kof
fietafel begint de show met dc welbe
kende Vlaamse artiesten. Prijs f 37,50
per pers. incl. koffie-gebak entree,
gereserveerde plaatsen, diner. Vertrek
8.30 uur. Aankomst Rotterdam 21.30
Zondag 16 september.
Dagtocht Antwerpen Belgische Kem
pen. Vertrek 9.00 uur via Breda (kof
fiepauze) regelrecht naar Antwerpen,
zodat u ruimschoots de tijd heeft voor
de vogeltjesmarkt. Daarna rondrit door
Antwerpen en de Belgische Kempen.
Prijs f 37,50 per pers. incl. koffie-ge
bak, uitgebreid diner in restaurant
Napoleon te Rijsbergen. Aankömst
Rotterdam 21.00 uur.
Dinsdag 18 september.
Prinsjesdag. Met Prinsjesdag de grote
onbekende dagtocht van de Haven
loods f37,50 per pers. incl. koffie-ge
bak, koffietafel, diner. Vertrek 8.30
uur. Aankomst Rotterdam
21.00-22.00 uur.
Voor de reizen kan op de volgende
adressen geboekt worden: op ons
hoofdkantoor Prins Hendrikkade 14,
tel. 010- 132170. Op de bijkantoren:
Vlaardingen, Hoogstraat 122, tel. 010-
341071; Krimpen a/d IJssel, Veld en
Beemd 25, tel. 01807- 6899. Bij de
agentschappen: Nic. v.d. Spek, Nw.
Binnenweg 456-460; Sig.mag. De Bok
ser, Zwaanshals 245boekh. Bokhorst,
Vierambachtsstraat 109; boekh. Van
Dordrecht, Benthuizerstraat 84;
boekh. Bokhorst, Peppelweg 128;
boekh. Bokhorst, Schubertlaan 83. In
Schiedam: boekhandel Hanou, Hoog
straat 50. In Capelle a/d IJssel: boek
handel Bokhorst, De Koperwiek
61-63.
Op alle dagtochten wordt er voor
kinderen tot 15 jaar reductie gegeven.
Nadere inlichtingen over onze reizen
geeft mevrouw Valkenburg, tel.
132170.
Al onze dagtochten vertrekken vanaf
de Westblaak tegenover de Cinerama.
het educatieve element. Hij zou het
beeld meer toegepast willen zien,voor
een wereldomspannende „cursus in al
gemene ontwikkeling", een elemen
taire informatie over de' aarde en haar
bewoners.
„T.V. bevordert nu de passiviteit, is
niet creatief genoeg, legt een ban op
het gezinsleven. In tegenstelling tot
Sjoerd de Vrij spreekt de oud-omroe
per met afschuw over de VPRO experi
menten, althans in deze opzet.
De T.V. zal straks de viering van het
regeringsjubileum in beeld brengen.
Heeft het medium een belangrijke
functie in de verhouding tussen de
volkeren en hun staatshoofden? Vol
gens MacLuhan doet de televisie een
greep naar „de collectieve machtsattri
buten". „In theorie zou de televisie
het presidentschap in Amerika kunnen
omvormen tot een dynastieke monar
chie", aldus deze omstreden communi
catie-profeet. „T.V. heeft het raadsel
achtige vermogen om bepaalde leiders
een charismatisch of mystiek karakter
te geven; een dimensie van iets dat
naar heiligheid zweemt".
In Nederland zou dus de juiste voe
dingsbodem voor de relatie vorsten
huis-volk aanwezig kunnen zijn. Maar
MacLuhan is er misschien niet van op
•de hoogste, dat het hier mogelijk is om
imitatie-vorstinnen op het scherm te
brengen, bezig met het schoonmaken
van spruitjes. En in de figuur van
Ton van Duinhoven een naar publi
citeit hunkerende prins Bernhard. Het
lijkt er op, dat noch dergelijke persi
flages noch een serieuze aandacht voor
ons koningshuis grote verschuivingen
tot stand brengen in de bestaande
verhoudingen. Die liggen te vast ver
ankerd. Daar heeft de T.V. geen merk
bare verandering in gebracht. Een over
dreven verering zou de overgrote meer
derheid van ons volk evenmin aanstaan
als het soort grapjes waarmee de
VPRO een zekere relativering tot stand
.wil brengen.
achter het koningshuis aanloopt" vindt
weinig weerklank. De dosering lijkt
gelijk aan die van andere media. Het is
bekend, dat prins Bernhard best wat
meer aandacht zou willen krijgen, niet
voor zijn persoon maar voor de aard
van zijn werkzaamheden.
Koninklijk Huis
T.V.-opnamen van ons vorstenhuis zijn
zelden dermate indringend, dat zij de
leden hullen in een waas van mystiek,
het soort koning-priesterschap dat
Macluhan voor ogen staat. Anderzijds
zullen zij nooit kunnen leiden tot een
omkering van zijn stelling: omvorming
van de monarchie tot een republiek.
Geheel in vaderlandse trant is een'
gemoedelijk gevoel van tevredenheid
met de bestaande situatie waarschijn
lijk overheersend. Troonredes, rijtoe
ren, kersttoespraken, staatsbezoeken
trekken op' het scherm voorbij, zonder
aan die gevoelens een nieuwe dimensie,
toe te voegen of grote emoties wakker
te roepen.
Sinds zoveel prinsjes hun intreden heb
ben gedaan in ons vorstenhuis lijken
die hun ouders en grootouders ernstige
.concurrentie aan te doen. Hun optre
den wekt een massaal gevoel van verte
dering en aanhankelijkheid en schept
een nieuwe band. In tal van uitzendin
gen zijn het deze kinderen die de show
Dit neemt niet weg dat in bepaalde
■situaties tijden van nood bijvoor
beeld dieperliggende snaren getrof
fen kunnen worden. Eén van die uit
schieters in de confrontatie van ons
koningshuis met de kijkers was de
presentatie van Prins Claus aan het
Nederlandse volk. Toen fungeerde het
medium „op het scherp van de snede",
genadeloos maar rechtvaardig. Dankzij
de toch zo zwaar op de proef gestelde
innemende persoonlijkheid van Prins
Claus werd deze vuurproef een onver
getelijke uitzending. De beeldbuis
schonk het nieuwe familielid „als bij
toverslag" een blijvende populariteit.
L.J. Leeuwis
Voetbal op zaterdag 8 september aan
de Hazelaarsweg (Schiebroek), bereik
baar met lijn 5 of bus 35 tussen de
veteranen van Schiebroek en het voet
balelftal van Radio Veronica. Aanvang
Er is een voorwedstrijd tussen de
adspiranten van Schiebroek en SVDP.
Toegangsprijzen f 1,— per persoon,
maar bedenk wel, dat de gehele op
brengst van de wedstrijd ten goede
komt aan het Koningin Wilhelmina-
fonds t.b.v. de kankerbestrijding.
Als gebruikelijk zien we uw inzen
dingen weer tegemoet, uitsluitend per
briefkaart. U moet de kaart adresseren
aan Met Andere Woorden, Postbus
5204, Rotterdam. Oplossingen moeten
uiterlijk dinsdagmorgen 11 september
binnen zijn om mee te dingen naar de
prijzen, 3 xf 10,-. Oplossing èn win
naars vindt u in ons blad van donder
dag 13 september vermeld.
Indien achter de omschrijving een
nummer tussen haakjes staat, moet de
eerste letter van het in te vullen woord
tevens worden geplaatst in een vakje
van het dikomlijnde middenstuk, ge
nummerd 1 t/m 31. Voorbeeld: zou de
omschrijving luiden „koraalei
land! 13 j", den moet worden ingevuld
„atol" en dan kwam de eerste letter,
de A dus, tevens in vakje 13 van het
dikomlijnde ntiddènstuk. Bij juiste op
lossing van de gehele puzzel vormen de
31 letters uit het middenstuk, achter
elkaar gelezen, een zegswijze. Alleen
deze zegswijze moet als oplossing wor
den ingezonden
HORIZONTAAL: 1 verzwijgen; 7 oor
logsterrein; 13 vis; 14 plakmiddel; 16
verheugd; 17 lidwoord (24)-; 18 zang-
noot; 20 voorzetsel; 22 Aziatisch
schiereiland (6); 24 blank; 25 heen en
terug (afk.); 26 boom (3); 28 scheeps-
gerei; 29 opschudding; 30 noodsein
(1); 31 soort hert; 32 uitgave (10); 34
Nederl. vliegveld; 36disselraam; 38
gesloten; 39 familielid; 40 titel (afk.);
42 strook water; 43 getij; 45 kwijt
raken; 47 pers. v.n. woord; 48 boos
heid, afgunst (22); 50 lidwaard; 51
drinkgerei (23); 53 erg; 54 verbouwer,
56 hijswerktuig; 58 nu en dan; 59
geestdrift (18); 60 verhindering; 61
appel; 63 oude vochtmaat: 64 dapper
heid; 66 nauw verbonden (27); 67 gril
(8); 69 munt (afk.); 71 bekeren; 77
firma (afk.); 78 pluis; 80 kansbriefje;
81 insekt; 82 meisjesnaam (afk.); 84
arbeidzaam (15); 87 loods; 89 teke
ning; 91 telwoord (14); 92 deel van
gezicht; 93 kwab; 94 insekt (2); 95 een
zekere; 96 voorzetsel (7); 97 loksprijs;
98 zangstem; 100 schaal (31); 101 titel
(afk.) (9); 102 tijdperk; 103 klein.,
deeltje; 104 grappenmaker; 105 tijd
maat; 106 mil.rang (26); 107 huilen.
VERTIKAAL: 1 afwisselen; 2 mast-
balk; 3 beet; 4 treurzang (29);' 5
werktuig; 6 deel van huis (13); 7
groente (5); 8 scheepszijde; 9 spring
bron; 10 weldoorvoed; 1 Lvoegwoord;
12 plaats in Overijssel (4); 15 zedelijk;
16 Europ. land; 19 gelofte (12); 21
ankerplaats (11); 23 soort hond; 24
breimateriaal (28); 25 redeloze dieren
(20); 27 fut; 31 kledij; 33 speelgoed;
34 kever; 35 slot van opsomming
(afk.); 37 portefeuille; 39 voorzetsel;
41 mal; 44 wak; 45 afwezigheid; 46
opschrijven (25); 47 kade (17); 49
zuurdeeg; 50 uitspansel; 52 tot poeder
maken; 53 lopen; 55 .pret (19); 57
schenkgerei; 60 speelgoed; 62 soort
steen; 63 weigering; 65 hevig; 66 alvo
rens; 68 soort mopperen; 70 handvat
(21); 72 zeehond; 73 harden; 74 stan-
daardmaat; 75 deel van dak (30); 76
voorwaarde; 78 dorp op Ameland
(16); 79 kolom; 82 terug; 83 dochter
van Zeus; 85 plas; 86 verhoogde toon;
88 wedloop; 89 bieding; 90 slot; 97
vlaktemaat; 98 speelgoed; 99 soort;
100 vóór (voorvoegsel); 102 voeg
woord; 103 dierengeluid; 104 rekening
courant (afk.); 105 voedsel.
