Kind in de gelegenheid stellen
eigen levensvisie te
een
vormen
t
Rotterdamse Lou
Bandy
63 jaar op de planken
495
foM
"Z W 95
decoratj
vitrage
vooreei
ragfijn
prijsje
RIC BLOK OVER HOMANI TISCH VORMINCSONDERWUS OP BASISSCHOLEN
25
HH DE KLERK
Bill Jaspers viert 80ste verjaardag
DE HAVENLOODS, DONDERDAG 20 SEPTEMBER 1973
„Ik ga duidelijk door op dat idee van
die winst en dan kom ik straks op de
oorlog - wat gebeurt er met dat geld?
En je kan het legale aspect gaan
bekijken en een parallel trekken met
een fabriek in Nederland. De arbeiders
spaar nu
0 geld uit
Dit wandvinyl geeft een "eksklu-
sief tintje" aan uw interieur
en weet u wat er zo fijn is, een
spons erover en het ziet er weer
als n
n uit.
Een zesde klas van een Rotterdamse basisschool. Twee jongentjes
spelen een man die bij Albert Heijn komt winkelen en een
actievoerder die hem ervan wil weerhouden Angola-koffie te kopen.
Eerder is in de klas aan de orde geweest hoe die koffie tot stand
koifnt, wat koloniën zijn, waar de winst heen gaat. De actievoerder
herinnert de man er nog eens aan. Reactie: ,,'t Zal mij een zorg zijn".
Pats. Een mededeling van hebikjoudaar vliegt door de klas. Daar
kunnen Ric Blok en de leerlingen nog wel een paar lesuren mee zoet
zijn. Het begon toen de klas zelf de woorden Angola, koffie en Albert
Heijn aandroeg. Ric Blok, voormingsleider bij het Humanistisch
Vormingsonderwijs, zal het nog uitbouwen.
hier jcrijgen ook de winst niet. Dan kan
je nog informatie geven over onderne
mingsraden, de socialistische bewe
gingzie je: dan heb je weer een heel
andere kant.
Een ander aanknopingspunt is: de
winst moet naar Angola toe. Waarom?
De mensen die ervoor werken hebben
er recht op dat het geld dat in hun
land verdiend wordt ook in hun land
gebruikt wordt. Het kan op zichzelf
een lesinhoud zijn om er met de
kinderen achter te komen of dat een
redelijk principe is".
Op dat punt moet je je hoeden voor
indoctrinatie. Blok moet zich voor de
klas dan ook voorzichtig uitdrukken.
Er kan pas stelling worden genomen
als bij alle kinderen een overeenkom
stige graad van bewustwoording is ont
staan over zo'n onderwerp. En wan
neer bepaal je dat dat zo is?
Geen enkele dogma
Het Humanistisch Vormingsonderwijs
past in het ene uur „godsdienstonder
wijs", dat in de 5e en 6e klassen van de
openbare basisscholen op'het rooster
staat. Voor het vullen van dat uur zijn
drie organisaties werkzaam: de (protes
tantse) stichting Interkerkelijk Overleg
Schoolzaken, het Dekenaat (katholiek,
in Rotterdam niet actief) en het Hu
manistisch Verbond.
De ouders der leerlingen bepalen of zij
het uur door één van de drie gevuld
willen hebben. Zijn er in een klas 15 of
meer leerlingen voor beschikbaar dan
krijgt de gekozen organisatie voor dat
uur subsidie. Ais andere ouders tegen
-deelname van hun kinderen bezwaar
hebben, dan verlaten die kinderen even
de klas voor bezigheden elders.
Het verschil tussen een godsdienst
leraar en de humanistische vormingslei-
der: De eerste mag geen propaganda
maken voor een bepaalde kerk, maar
wel voor de bijbel. Hij praat over en
vanuit de bijbel. De vormingsleider
echter mag met geen enkel dogma
werken: hij kan óver de bijbel praten,
als een stuk cultuurgoed, maar mag er
niet van uitgaan.
Wandvinyl op textielbasis,
130 cm breed, verkopen wij nu
in een groot aantal kleuren. Deze
afwasbare wandbekleding koopt
u nu met kleine schoonheids
foutjes voor slechts één gulden
vijfentwintig per meter.
Vanaf vrijdagmorgen 9 uur ver
kopen wij op de 1e etage dit
wandvinyl op textielbasis,
130 cm breed,
per meter
Géén tel. of schrift, best.
spaar nu
geld uit
Zo zien de overhemden voor het
komende seizoen eruitgroot
boord, grote knoopjes, afge-
hoekte manchetten en felle
kleuren.
Herenoverhemd van het merk
"Happy Shirt", licht getailleerd,
met groot boord, grote knoop
jes en afgehoekte manchetten.
Dezesupermoderne overhemden
in de kleuren felrood, hardgeel,
kobaltblauw en hardgroen zijn
er in de maten 37>t/m 42
nu voor nog géén twaalf gulden.
Vanaf vrijdagmorgen 9 uur ver
kopen wij op de parterre deze
herenoverhemden in felle kleu
ren en in de maten
37 t/m 42, nu
0 Géén tel. of schrift, best.
miljoen betalen"). Als Blok blaadjes
uitdeelt, komt het jongentje naar hem
toe: „Meester, moet ik 't verscheu
ren?
Hij is in een bepaalde hoek terechtge
komen en dat wordt versterkt doordat
hij niet behoorlijk door de klas aan
vaard wordt. Een klasgenootje van
hem vertikt het „tegen hém" sorry te
zeggen als daar zeker reden voor be-
Zo'n jongetje is ook buiten de les
regelmatig in Bloks gedachten. Bijna
het enige dat je in zo'n situatie kunt
doen is een parallelle spelsituatie be
denken, zegt Ric Blok: echt psycho-
drame. „Maar ik ben er met die kinde
ren nog niet aan toe om een zodanig
spel te spelen waarin een discriminatie
optreedt van een hele groep tegenover
een individu". In ieder geval bestaat
binnen het kader van het vormingson
derwijs de ruimte om aan een dergelijk
probleem een aantal lessen te wijden.
„Een normale onderwijzer moet z'n
lesprogramma afwerken. Hij kan de
kinderen laten nablijven, maar dan
zitten ze wéér in een strafpositie, een
underdog-positie".
Nieuwsgierig
Accenten
Het vormingsonderwijs is buitenge
woon vrij, wat op de vormingsleider
een bijzondere en grote verantwoorde
lijkheid legt. Ric Blok: „Vorming in
het algemeen is het aandragen van
bouwstenen om een kind in staat te
stellen uiteindelijk een eigen levensvi
sie te vormen. En te proberen aan de
hand van die aangedragen bouwstenen
ook zichzelf met zoveel mogelijk ont
plooiing van eigen mogelijkheden bin
nen de maatschappij te verwerkelijken.
Zichzélf te verwerkelijken. En nou ligt
het er maar aan waar je je accenten
gaat leggen".
Want de ene humanistische vormings
leider is natuurlijk de andere niet.
„Binnen het humanisme is verdraag
zaamheid één van de uitgangspunten.
De opstelling is dat de mens mondig en
zelfstandig is, dat-ie z'n eigen ikje
moet kunnen ontdekken en z'n zegje
moet kunnen doen. Die verdraagzaam
heid leidt ertoe dat het humanisme een
mengelmoesje van menden en menin
gen is, dat bijeengehouden wordt door
de erkenning van het feit dat ze eikaars
mening willen respecteren. Dat is vaak
een prettige, gezonde en veel stof voor
dialoog vormende wisselwerking.
Er zijn een hele bende mensen binnen
de organisatie van het vormingsonder
wijs die veel nadruk leggen op ethiek.
Dus: sluit zo dicht mogelijk aan op de
belevingswereld van het kind. B.v.
„Je ziet Jantje een portemonnee stelen
uit de jas van een ander en Jantje is
jouw vriend - wat doe je dan? Ga dat
met de kinderen in spelvorm na en laat
ze erover discussiëren. Dagelijkse
ethische vragen".
Ric Blok doet daar natuurlijk ook aan,
maar wordt persoonlijk meer gedreven
naar de meer sociaal-ethische kanten,
naar de maatschappelijke verhoudin
gen. „Ik leg de accenten zeer sterk op
het „zelf" op die bewustwording van
je eigen mogelijkheden. Als je daar
sterk op doorgaat dan moet je je op
een bepaald moment realiseren dat de
huidige samenleving het „zelf" onder
drukt.
Het onderwijs, een dienstverlenend in
stituut, doet dat ook. Door dat te
herkennen krijg je een hele scherpe
stellingname ten opzichte van wat het
onderwijs is - dienstbaar aan het heer
send systeem om dat systeem in stand
te houden. Dat heeft niks met
Marxisme of wat dan ook te maken,
nee: het is een vaststelling op een
bepaald moment".
Daarom brengt Ric Blok allerlei spel
vormen in de klas. Vaak heeft dat tot
resultaat dat de kinderen de afzonder
lijke elementen van een probleem, van
een thema, beter in hun verband gaan
zien. Want in het spel wordt het
probleem menselijk, wordt 't dichtbij
gehaald.
In zo'n situatie dragen de kinderen zelf
het meeste aan. Het vervelende met
het vormingsonderwijs, vindt Blok, is
soms dat ze zoveel thema's aandragen
dat je slechts op een fractie ervan kunt
ingaan. Vaak blijken de kinderen tij
dens en na het spel hele rake (en
misschien wel wijze) waarnemingen te
Een klas hield zich in een aantal lessen
bezig met het thema wezen-weeshui-
zen-adoptie. Op een gegeven moment
worden twee weeshuizen gespeeld. De
ene groep maakt er een prettig, gast
vrij, soepel weeshuis van. In het twee
de huis is hét echter een janboel: de
weesjes zijn lastig, de leiding ongast
vrij, schijnheilig, autoritair. Daarop
komt dan een opmerking uit de klas:
„Ja, dat waren hele lastige kinderen,
maar ze waren zo lastig omdat ze altijd
werden afgesnauwd". Blok: „Kijk, dan
zeg ik hé, dan is er op dat moment een
brokje bewustwoording".
We woonden een les bij waar volwas
senheid het thema was. Leerlingen
speelden volwassenen en kinderen; hun
klasgenoten moesten raden wie de
jongste was en wie de oudste. Eén van
de spelletjes: een vader gaat met zijn
dochtertje naar het zwembad en ze
gooien wat met een bal. De klas
constateert dat pa eerder genoeg heeft
van het spelen dan dochterlief. Hoe
komt dat nou? Welnu: „Hij is niet
meer speels". En: „Hij voelt (voelt!
zich volwassen".
i door spelvor-
bouwen aan de hand van wat de
kinderen aanreiken.
Kinderen mochten inspringen in een
spel over een gevangene en een bewa
ker. Ric Blok: „In sommige klassen
zijn 't heel leuke spelen geworden, met
moeders die op bezoek kwamen en een
huilend afscheid, of vrouwen die bij
hun man op bezoek kwamen en in de
grootste ruzie vertrokken en zo. De
grootste tragiek kwam er bijna in voor.
Maar die kinderen lachen er zo'n beet
je om. Dat is iets wat me opvalt: een
harde benadering in het spel draagt de
voorkeur. Vooral geen eigen emoties.
Een kind is ontzettend voorzichtig om
in een spel emoties te laten zien, ze
zijn er virtuozen in om die te omzei
len".
Zoals iedere leraar heeft de vornjings-
leider te maken met de eigen tragiek
van de klas. Achterin zit een jongentje
dat zichtbaar bezig is „aardig ver
knipt'" op te groeien. Als hij een
huisbaas speelt is hij meteen een woe-
kerhuisbaas („als je déze week niet
betaalt, moet je volgende week 300
Op deze bewuste school blijven twee
leraren tijdens het vormingsuur erbij
zitten. Ric Blok: „Ik heb gemerkt: ze
zijn er erg nieuwsgierig naar. Soms
komen er uit bepaalde leerlingen reac
ties waar ze erg om zitten te lachen.
Want die verwachten ze gewoon niet.
Als dat dan een uurtje is waarin ook de
leraar zijn klas van een andere kant
ziet, dan zeg ik: nou, dan is er nóg
ergens even een klein vormend activi-
teitje".
Gezien de maatschappelijke en geeste
lijke ontwikkelingen van de laatste 20
jaar, lijkt het eigenlijk vreemd dat veel
van deze onderwijstechnieken (waar
toe bijvoorbeeld ook behoren' zelf
Een regelrechte buitenkans voor de binnenkant van uw
huis. Uitstekende decoratie-vitrage met talloze mogelijk
heden. Gemaakt van een onverwoestbaar
9-draads terlenka. En voorzien van zorg
vuldig afgewerkte randen. Topkwaliteit voor
een fractie van de normale prijs. A
300 cm breed van
18.50 voor 6.95
220 cm breed
van 13.50 voor
Zuidplein - Gordijnboetiek
Beijerlandsela
ROTTERDAM/DEN HAAG/UTRECHT/HILVERSUM/VLISSINGEN/DE LIER
onderzoekjes doen of in een pannel
zitten) nog geen gesneden koek zijn in
het gehele basisonderwijs.
Blok: „Precies ja. Maar kun jij me een
leraar opnoemen die werkelijk elke
Voor zeker 100 uur humanistisch vormingsonderwijs in Rotterdam
zijn op het ogenblik nog geen vormingsleiders beschikbaar. Het
Humanistisch Verbond zoekt daarom mannen en vrouwen die na het
volgen van een applikatiecursus in het Rotterdams basisonderwijs
kunnen werken. De inhoud van die cursus zal bestaan uit: de theorie
van het groepsgesprek, humanistische agogiek, godsdienstsociologie en
didaktiek van het humanistisch vormingsonderwijs.
Toelatingseisen zijn: een onderwijsbevoegdheid of een gelijkwaardige
opleiding (soc. academie, mikojel j.l.o.)Bij het ontbreken van de
vereiste vooropleiding kan een verlengde curus worden gevolgd. (De
kosten: f 150,— met de verlengde cursus f 250,—).
Geïnteresseerden hebben 14 dagen de tijd om zich aan te melden bij
het Humanistisch Centrum, Provenierssingel 48, Rotterdam, tel.
650916.
week drie kwartier uittrekt om een
aktueel onderwerp bij de kop te ne
men, met de leerlingen een spel doet,
er thuis wat voorbereidingen voor
treft, er volgende week drie kwartier
op terugkomt en een bepaald aspect
uitbouwt? Dat zullen er maar enkele
En dan krijg je ook de interne ideolo
gie binnen het vormingsonderwijs. Er
zijn twee groepen. De ene zegt: laat
het vormingsonderwijs zich institutio
naliseren, daar hebben we recht op en
dat is nodig. De andere, die het dan
iets meer vanuit een kritische school-
benadering ziet, zegt: Het vormingson
derwijs moet ernaar streven dat het
zichzelf kan opheffen. We moeten het
begrip vorming in de school integreren,
ernaar streven dat het een onderdeel
van het dagelijks lesrooster wordt".
Hugo van Krieken.
Emoties
Allerlei stukjes sociale realiteit komen
in de spelletjes naar voren. Van het
onderwerp geldgebrek kun je duikelen
in thema's als diefstal, lenen, recht
spraak, reclassering, arbeidssituatie,
pendelaars, vaderloze gezinnen en ga
zo maar door. Het is allemaal uit te
spaar nu
geld uit
Géén bad zonder Cadum
douche, want Cadum douche
maakt dat u zich lang heerlijk
fris voelt.
Cadum douche met spons, in
een heerlijke geur, verpakt in
een leuke geschenkverpakking.
Deze flacon schuimbad koopt
u nu voor nog géén één gulden
tachtig.
Spelvormen
Ric Blok vindt het ëen angstige zaak
dat op school vrijwel alle informatie in
de vorm van woorden wordt gegeven.
„Woorden die óver iets vertellen, over
ervaringen uit het verre verleden, over
proefondervindelijke ervaringen, over
geanalyseerde ervaringen enzovoort".
Slechts zelden wordt de ervaring zélf
binnen de vier muren van de school
gehaald. De informatie wordt niet ge
vóeld. Blok wil daaraan tegenwicht
geven, wil de kinderen de aanwezige
informatie aanwezig in henzelf, hun
omgeving en hun leraar - laten belé-
ven. Ervaring is bewustwording, en:
alleen als iets echt beleefd is werkt het
geheugen feilloos.
<%p«
Vanaf vrijdagmorgen 9 uur ver
kopen wij op de parterre Cadum
douche met spons, in - leuke
geschenkver- m*g\
pakking,
Géén tel. of schrift, best.
In de Rotte langs de Gordelweg in Rotterdam ligt op een onopvallend
■plekje verscholen achter het groen de woonboot van Bill Jaspers
ofwel de Rotterdamse Lou Bandy. In het kleine keukentje op zijn
boot - gedoopt met de naam van één van de bekendste liedjes van
Lou Bandy „Zoek de zon op" liggen een aantal zorgvuldig
bijgehouden plakboeken. Herinneringen uit vroeger tijd toen hij
optrad voor zieken en diverse instellingen. Dit gebeurde geheel
belangeloos. Alleen de onkosten werden vergoed. Tot voor kort trad
de bijna 80-jarige Bill Jaspers nog op, zij het echter niet meer zo
frequent.
Toen Lou Bandy in 1950 wilde weten in welke Nederlandse stad de man woonde
die hem het beste kon imiteren, werd in 45 steden een wedstrijd uitgeschreven.
Overal waar Lou Bandy optrad verscheen in de stad een bord met de woorden:
„Wie wint de hoed van Lou Bandy? De finale vond plaats in de Rotterdamse
Rivièrahal.
Als nummer één kwam de toen 57-jarige Bill Jaspers uit de bus. Tot grote
verbazing van iedereen, want hij was de oudste van de deelnemers. De gelijkenis
was echter zo treffend dat Lou Bandy opmerkte tegen Jaspers: „Wie is nu de
echte Lou Bandy? Jij of ik. Maar dat doet er niet toe, want al-s ik ben
verhinderd, zet ik jou op de planken neer".
Vol trots toont Bill Jaspers de hoed van Lou Bandy, die hij bij die gelegenheid als
prijs won. Met het liedje „Zoek de zon op, dat is zo fijn, want een beetje
zonneschijn dat moet er zijn" demonstreert Jaspers hoe de échte Lou Bandy dit
lied zong. Daarna volgt zijn eigen interpretatie. -
Ontslagen
Bijna 63 jaar lang trad Bill Jaspers op voor allerlei verenigingen, instellingen en
zieken. „Mijn moeder had mij graag.daten leren", aldus Bill Jaspers „maar
doordat mijn va,der stierf toen ik in de hoogste klas van de lagere school zat, was
dit onmogelijk. Zij moest rondkomen met een RET-pensioentje van een paar
gulden. Ik ben toen leerling-verkoper geworden in de schoenenzaak De Ossekop
van meneer De Bruin. Dit duurde niet lang. Ik had een grote verkoopkracht en
verkocht meer dan de eigenaar zelf. Toen ik in een andere schoenenzaak f2,-
meer kon verdienen, deed ik dat.
Daarna volgde een engroszaak in hoeden aan de Boompjes, waar er weer een paar
kwartjes bijkwamen. Ik werd door de baas ontslagen toen ik in een mand zat, die
als lift dienst deed en een liedje zong.van Olieschlager over de luchtvaart".
Zo rolde Jaspers van het ene baantje in het andere. Tot hij van een vriend hoorde,
die als bell-boy op een stoomschip van de Holland-Amerika Lijn werkte en er
f 100,- per maand verdiende, dat hij een reisje kon meemaken. „Voor mijn
moeder was het een moeilijk ogenblik", vertelt Jaspers. „Ik was haar oogappel.
Maar ik ging. Vier jaar lang heb ik gevaren. Wij hadden onder het personeel een
band gevormd, waarvan ik de zanger was. Daarmee speelden wij vaak op het dek.
Op verzoek van de passagiers, die onze band beter vonden dan de officiële
scheepsband, mochten wij in de tweede klas spelen".
In zijn diensttijd in 1914, die in plaats van 13 maanden 4 jaar duurde, lag Jaspers
ingekwartierd in 108 verschillende plaatsen, waar hij 's avonds optrad. De
kapitein vroeg hem als vrijwilliger te blijven, maar Jaspers voelde niets voor het
militarisme. Hij ging terug naar de PTT, waar hij even vóór zijn diensttijd ook
werkzaam was geweest.
Extase
In Rotterdam ging Bill Jaspers optreden voor de vrijwillige brandweer. In
hoofdzaak zong hij liedjes van Lou Bandy. „Dat was een man met humor", aldus
Jaspers. „Wanneer hij na een optreden achter de coulissen vandaan kwam, was
heel de zaal zo in extase dat het publiek bleef applaudiseren. Lou Bandy had
geen mooie stem, maar hij pakte de mensen".
Nadat Jaspers was gekozen als de beste imitator mocht hij zich de Rotterdamse
Lou Bandy noemen. De aanvragen om op te trejen stroomden binnen. Hij kon
voor het samenstellen van een programma een keuze maken uit een 60-tal
artiesten. Er werd een band samengesteld, waarmee drie avonden per week werd
opgetreden. Behalve de zang van Bill Jaspers omvatte het programma dansen en
goochelen. „Zo werd een optreden voor een melaatsenkolonie in Heerde een
groot succes, omdat deze mensen nog nooit een ontspanningsprogramma hadden
gezien vanwege het feit dat niemand voor hen wilde optreden.
Men kon ook op mij vertrouwen. Ik ben altijd een man van de klok geweest. Op
de minuut af timede ik mijn programma's".
Klein hart
Bill Jaspers is geen beroepszanger geworden, hoewel hij daar zelf veel voor
voelde. „Mijn moeder zei dat op zondag werken verkeerd was. En ik heb wat dat
betreft een klein hart. Ik wilde haar geen verdriet doen. Zij zou het niet overleefd
hebben. Zij is gestorven op 94-jarige leeftijd en toen heb ik er niet meer over
gedacht".
De Rotterdamse Lou Bandy leeft nu rustig en teruggetrokken. Er is niet zo veel
vraag meer naar avonden als vroeger. Voor bejaarden worden tegenwoordig veel
andere activiteiten georganiseerd.
Volgende week dinsdag, 25 september, viert Bill Jaspers zijn 80ste verjaardag in
zijn woonboot „Zoek de zon op". Tegelijkertijd herdenkt hij dan het feit dat hij
63 jaar op de planken heeft gestaan.
Hanny Vroegh
WÊÊÊÊflÊÊmli
