Chinees geweld
trekt volle zalen
Met Andere Woorden
z
z
■L
■F
s
z
z
z
z
x
s
s
f
z
z
z
Spaanse zigeunerklanken
in Rotterdamse Doelen
Citroën
I
4
I
«V
V
BJP
d*
Hl
hF
JP
V
I
1
I
9
11
wP
wP
S
Ki
V
I
Nachtvoorstellingen
voor de liefhebbers
Theater in
De Lantaren
DE HAVENLOODS, DINSDAG 23 OKTOBER 1973
43-502
concessionnaire voor R'dam en omgeving
~/¥vltörCrï~tëj*
3
7
a
10
u
19
j"
IS
n
17
18
19
10
21
22
a
15
16
n
18
29
30
3!
32
W
31
35
pé
37
38
39
90
91
92
93
li
95
li
9?
li
98
99
50
SI
li
52
S3
59
55
li
Si
s?
SS
69
SU
61
él
63
2
5
5
6
7
8
10
12
13
19
IS
16
17
li
IB
19
20
21
22
23
29
li
25
26
27
28
29
30
31
33"
39
5
ps
37
39
39
90
li
91
92
93
9S
96
9?
li
98
99
50
51
52
53
59
55
56
58
59
60
61
61
63
k>
Als gebruikelijk zien we uw inzendin
gen weer tegemoet, uitsluitend per
briefkaart. U moet de kaart adresseren
aan. Met Andere Woorden. Postbus
5204, Rotterdam. Oplossingen moeten
uiterlijk dinsdagmorgen 30 oktober
binnen zijn om mee te dingen naar de
prijzen, 3x flO,—. 'Oplossing en win
naars vindt U in ons blad van donder
dag 8 november vermeld.
Achter elk nummer staan twee om
schrijvingen en de puzzelaar(ster) moet
zelf uitvinden in welk van beide dia
grammen de omschreven woorden
moeten worden ingevuld. Bij juiste
oplossing van de gehele puzzel leest
men op de horizontale regels 19 en 48
vier namen van kledingstukken. Alleen
deze vier namen moeten als oplossing
worden ingezonden.
HORIZONTAAL. 1 klad - wel; 4
schors - gebruik; 7 bijna - familielid; 8
strook - vlijt; 9 plaats in theater -
zwak; 10 mist - kapen; 12 Russ. rivier -
titel voorbehouden (afk.)14 speel
goed - fatsoenlijk; 15 geheel de uwe
(afk.} - ten bedragen van; 16 flauw -
ankerplaats; 18 bijwoord - aanw.
v.n.woord; 22 autotype - borstharnas;
23 inhoudsmaat (afk.) - vogel; 25
kledingstuk - krachteloos; 26 maanfase
(afk.) - deel v.d. dag (afk.); 27 tand
been - Ned. rivier;-29 pijn - intern.trein
(afk.); 30 voeg - gevaar; 32 ladder -
Europeaan; 33 roven - oude taal; 34
moment - zoogdiertje; 36 ongaarne -
stapel; 39 beu - voordat; 41 ontken
ning - oude maat; 42 maanfase (afk.) -
voegwoord; 43 kathedraal - zaadje; 45
lengtemaat - titel (afk.); 46 strafwerk
tuig - Aziatisch schiereiland; 51 tuime
ling - meisjesnaam (afk.); 52 lering -
vordering; 53 boom - in orde (afk.); 54
toiletgerei - voorbehoedsmiddel; 56'
mil. rang (afk.) - bijbeldeel (afk.); 57
aandringen op betaling - oosters boek
59 va's - inventaris; 60 eilandje bij
Venetië - smerig; 61 water in Z.-Hol
land - kei; 62 speer - rekening;1 63
aartsvader - puur.
VERTICAAL. 1 manier van lachen -
baren; 2 voedsel - zwijn; 3 schaden -
gebroken; 4 verhindering - zitplaats; 5
achten - koraaleiland; 6 deel van parle
ment - deel van parlement; 11 overeen
komst - alvorens; 13 vogel - geheel de
uwe (afk.); 15 houding - kever; 17 zeil
- plaats in W.-Duitsland; 18 pers.
v.n.woord - derhalve; 20 cijfer - gelof
te; 21 kledingstuk - gelei; 24 op de
manier vap - pausennaam; 26 nieuw
(voorvoegsel) - redeloze dieren; 28
verfbord - soort hamer; 29 gevestigd
zijn - operafiguur; 31 vallei - vervol
gens; 32 streep - vogelbek; 34 huidver
harding - dom iemand of jong zoog
dier; 35 voorzetsel - mal; 37 soort hert
- onintelligent; 38 dagaanduiding -
electriciteitsterm; 40 ophef - rijkdom;
43 biet - droog; 44 voorzetsel - -voor
zetsel; 46 heks - kreet; 47 pret -
vlaktemaat; 49 lichaamsdeel - berg-
overgang; 50 vogel - telwoord; 54
gevaarte - crème; 55 massa - eiland jn
Middell. Zee; 57 binnenste -;vruchte-'
sap; 58 orgaan-toontrap.
In Rotterdam en andere grote steden kan men kort Rotterdam afwisselend in Cinerama, Cineac A.D. en
na het middernachtelijk uur regelmatig Chinezen Metrohebben de Chinese vechtfilms in ons land
zien samendrommen in de hal van een bioscoop. Niet geïntroduceerd. Die klap kwam hard aan. In de
lang daarna barst in de zaal een orkaan van geweld Maasstad hebben de Chinezen inmiddels gezelschap
los. Uit de luidsprekers klinken dreunende klappen, gekregen van talloze Nederlanders, waaronder veel
rauwe kreten en soms het zoeven van slagwapeneh, beoefenaars van karate, judo, jiu jitsu en andere
terwijl op het scherm de builen en wonden zich vechtsporten,
vermenigvuldigen. Deze nachtvoorstellingen te
De in Chinese karakters geschreven
affiches op.Katendrecht en elders in de
stad hebben een grote werfkracht. In
de aanvankelijk strikt besloten voor
stellingen van 0.30 uur bestaat het
publiek nu soms voor meer dan de
helft uit landgenoten. Zij hebben er
graag een tientje voor over om zich te
laten overdonderen door de keiharde
lijf-aan-lijf gevechten. Het publiek be
staat slechts voor een deel uit kenners,
die zoals de circa tweeduizend Chine
zen in Rotterdam, de technieken kun
nen onderscheiden en hun favorieten
selecteren.
Na ons met hun spijzen te hebben
verleid tot nieuwe eetgewoonten wis
ten de Chinezen Nederland stormrijp
te maken voor deze nieuwe variatie op
het oude thema van. mannen —en
soms vrouwen die iets te vereffenen
hebben. Het succes van de nachtvoor
stellingen - op dit tijdstip gegeven
omdat dan de keukens en restaurants
grotendeels gesloten zijn en het perso
neel van de partij kan zijn— is niet
onopgemerkt gebleven. De Chinese im
porteurs die, meestal via Engeland,
deze rolprenten op het doek brachten,
hebben navolgers gekregen. Tal van
vechtfilms komen nu ons land binnen
via de officiële kanalen van de Neder
landse Bioscoopbond en worden ver
toond in de normale voorstellingen.
Karate
In Rotterdam draait elke week tenmin
ste wel één film van dit genre mee in
de normale aanbiedingen. Diverse ver
huurkantoren .boeken er goede resul
taten mee en. het ziet er nog niet naar
uit, dat de rage ten einde loopt:
De Hongkong films slaan met hun
„vuisten vol karate" toe tot in de
kleinste provinciestadjes. Duizenden
mensen, die qua knoktechnieken van
toeten noch blazen weten gaan er voor
door de knieën.
Dit verschijnsel dóet zich voor in
vrijwel geheel Europa en Amerika,
zowel noord als zuid. Hoewel de vólks
republiek haar grenzen voor deze pro-
dukten gesloten houdt neemt het grote
publiek aan dat „China" deze lading
dekt. Vooral politiek gezien is dat een
misverstand. De rolprenten ontlenen
hun oosterse origine uitsluitend aan
nationalistisch China. Ze worden
hoofdzakelijk gemaakt op Taiwan
(Formosa) en in de Britse kroonkolo
nie Hongkong, dat tevens als voor
naamste distributiecentrum fungeert.
De produktie is een puur kapitalisti
sche aangelegenheid,- temeer omdat
Amerikaanse financiers een flinke vin
ger in de pap hebben gekregen; voor
communistisch China een reden te
meer om zich er van te distancieren.'
Er zijn al veel pogingen gedaan, om het
succes van deze vaak wrede en soms
naar sadisme neigende spektakels te
verklaren. De inhoud is in feite volko
men wezensvreemd aan het westerse
denkpatroon. Zo kan men hier moei
lijk begrip opbrengen voor het feit dat
complete Chinese gezinnen in het
nachtelijk uur koers zetten naar - de
bioscoop, inclusief kinderen van alle
leeftijden. Nederlanders voorzien waar
schijnlijk ernstige schade aan de kin
derzieltjes door dit in hun ogen brute
geweld en de gevarieerde methoden
waarmee de verliezers om het leven
worden gebracht.
Oosters
Landgenoten van de knokkers hebben
daar een heel andere kijk op. In de
meedogenloze worstelingen boeit hen
vooral de vechttechniek met een soms
eeuwenoude oorsprong. Zjj herkennen
daar zelfs rituele en mystieke accenten
in. De beroemdste leermeesters leven
bijna als priesters in een geur van
heiligheid. In China en Japan op Korea
en in andere Aziatische landen worden
de vechtscholen even hoog in ere
gehouden als de kerken in het vooroor
logse Nederland en zij bieden een even
grote variatie aan opvattingen.
Uit de klassieke sporten hebben zich
variaties ontwikkeld met een geheel
eigen aanhang van soms miljoenen
beoefenaars en supporters. De eigen
stijl wordt beschermd en zuiver gehou
den door een wereldomspannende or
ganisatie. Wat de gemiddelde bioscoop
bezoeker ervaart als een vorm van
lichamelijk supergeweld ziet de kenner
als een schouwspel voor fijnproevers.
Mogelijk heeft de commercie het oor
spronkelijk beeld vertekend, maar ze
ker is dat aan de strijd op leven en
dood eeuwenoude tradities ten grond
slag liggen.
Voor het westerse bioscooppubliek is
dit genre films niet veel meer dan een
nieuwe explosie van agressies op het
witte doek. De sensatie schuilt in het
feit; dat vrijwel nooit gebruik Wordt
- gemaakt van vuurwapenen. Men ziet
.^e hglden wel eens tekeer gaan met-
zwaaraen, stokken, zwepen en andere
slagwapens, maar de puur lichamelijke
krachtmeting staat hoger aangeschre
ven, ook bij de Aziaten. De acteurs
vechten als het ware met hun hele
lichaam, maken geweldige sprongen als
in het ballet aan strenge wetten ge
hoorzamend en ontwikkelen een
kracht die aan mysterieuze bronnen
schijnt te ontspringen. De ware vechter
bezit een weergaloos concentratiever
mogen. Volgens de oude opvattingen
moet de geest zeker zo sterk zijn als
het lichaam, wil men kunnen uitgroei
en tot een grootmeester. Men beweert
van deze sporten dan ook wel, dat zij
hun kracht ontlenen aan een zekere
filosofie, discipline en de beheersing
van de materie door de geest. Het zijn
opvattingen die wat vreemd overko
men op de bioscoopbezoeker in een
ander cultuurgebied. Hij krijgt de in
druk dat weinig verheffends valt te
destilleren uit de realistische wurg-
scènes en doodklappen.
Verstaanbaar
Niettemin zijn momenteel via de Bios
coopbond een dertiental films in roula
tie, in het Engels opgenomen of nage
synchroniseerd en van Nederlandse on
dertiteling voorzien. Blasé van de
sexuele vrijpostigheden, revolverhel
den,: spaghetti-westerns, 'mondo-cane
onthullingen, horror, cowboys en ge
heime agenten, krijgt het bioscooppu
bliek na deze knokpartijen met de
blote vuist een nieuwe kick.
Jn het verre oosten is een gespeciali
seerde filmindustrie tot bloei geko-
men. Twee of drie mammoet-onderne
mingen eisen het leeuwendeel van de
westerse markt voor zich op en tal van
kleinere producers pikken een graantje
mee. De Kung-Fu rolprenten worden
in bliksemtempo opgenomen, soms
binnen tien dagen en momenteel schii-
mei' 'eH per jaar :oprt vijfhonderd te
worde,n -afgeleverd. .Alles draait in_d,?
studio's am de verbazingwekkende
vechtpartijen. Het verhaaltje dat voor
enig verband moet zorgen is meestal
aan de zeer magere kant en vrouwen
spelen een decoratieve rol, die aan hun
acteertalenten weinig eisen stelt.
Sinds kort echter zorgen deze knokfa-
brieken voor een nieuwe sensatie, door
vrouwen, na jarenlange training, in de
arena te sturen. Wat deze onbarmharti
ge heldinnefl in films als „Hap Ki Do",
„Bezeten karatevrouwen" en „De veer
tien karatevrouwen" presteren grenst
aan het ongelooflijke, temeer omdat
hun wreedheid in de ultimate vecht
scènes zeker niet onderdoet voor die
Van mannen. Wie daar voor het eerst
getuige van is zit als met stomheid
geslagen in de bioscoop. In Rotterdam
en elders heeft de vechtfilm honderden
aanhangers gekregen. Zij stellen hoge
eisen aan hun helden en weten precies
wie de beste prestaties levert. De
nieuwe vorm van heldenverering con
centreert zich op sterren als de onlangs
overleden Lee Hsiao Lung (Bruce Lee).
Deze jongeman zijn eerste drie films
hadden tien miljoen gulden opge
bracht werd in Hongkong vereerd als
een god. Honderdduizenden mensen
waren bij zijn begrafenis op de been en
tot in Amerika werd geweeklaag verno
men -over zijn plotselinge dood. De
verering spitst zich nu toe op andere
topacteurs zoals Wang Joe en Lo Lieh
om er maar twee van enkele tientallen
te noemen.
Na twaalven
Rotterdam is er vlug bij geweest met
de vechtfilms. Het was één van'de
eerste steden, waarin de nachtvoorstel
lingen voor Chinezen werden gegeven.
Er wonen nogal wart importeurs zoals
Win Nin Yen, de jongeman die nu in
oas land bezig is met de opnamen van
zo'n rolprent. Hij is niet alleen de
producer van deze en andere films,
ny.
Eén van de hoofdrollen in de „Neder
landse" vechtfilm wordt gespeeld door
Jan Willem Stoker, de bekende Rotter
damse sportleraar, die op het gebied
van judo en karate zijn (kampioens-
sporen)heeft verdiend. In deze film
zijn de gevechten een demonstratie van
de Koreaanse varatie Tae Kwon Do.
Het is een snel in populariteit toene
mende vechtsport. Volgens Stoker
- meester ook op dit „wapen"
wordt deze sport in Rotterdam door
zeker zeshonderd mensen beoefend en
in heel Nederland zijn er vele duizen
den mee bezig. Bestaat er een zekere
relatie tussen de populariteit van de
vechtfilms en de beoefening van daarin
gedemonstreerde sporten? Jan Willem
Stoker (30) ziet dat verband wel. „Er
wordt in Nederland veel aan gedaan en
de films activeren die belangstelljng
wel. Het waren de sportscholen die het
eerst probeerden om voor de nacht
voorstellingen een introductie te krij-
gen. Ik heb tegenwoordig ook de
affiches aan de wand.
Daalder waard
Je moet het zo zien: er komt steeds
meer behoefte aan zelfverdedigings-
technieken, want voor je het weet heb
je tegenwoordig een klap te pakken.
Die oosterse systemen zijn daarvoor
zeer geschikt. Neem nu dat Tae Kwan
Do. Als je toch trimmen wil is het
ideaal om je meteen deze kunst van
vuist (Tae) en voet (Kwan) eigen te
maken. Als je daar de juiste bekwaam
heid in krijgt heb je ook het „Do"
onder de knie, het inzicht voor een
juiste toepassing.
Ik heb hier allerlei mensen op les.
Politiemannen (in Gouda leer ik zelfs
een hele groep van 19 agenten Tae
Kwan Do) maar ook kantoorbedien
den en vrouwen zelfs. De beheersing
van zo 'n techniek geeft je zelfvertrou
wen en houdt hei lichaam fit".
De sportleraar-filmster kan de einde
loze variatie in sprongen, grepen, trap-
penmen slaan «toejichten aa$ 4si hart tl
van de Tae Kwan Do-bij bel, een boek
werk met hondenden foto's, dat dan
'ook f 90,- kost. De internationale fede
ratie onder leiding van een Koreaanse
generaal telt vier miljoen leden en ziet
er streng op toe dat de regels worden
nageleefd. Coryfeeën als Park Jong
Soo en Lee You Zum hebben in
Rotterdam en andere Nederlandse ge
meenten instructies gegeven aan sport
leraren. Een hoofdkantoor is tegen
woordig in Toronto gevestigd. De heer
Stoker beschikt over voldoende infor
matie om een serie lezingen te gaan
houden over de plotseling zo populair
geworden vechtsporten en hun
eeuwenoude geschiedenis. Er zijn aller
lei vermengingen tot stand gekomen
waarbij met name Japan, China en
Korea elkaar hebben beinvloed met
hun vormen van karate. Kung Fu en
Tae Kwan Do. Allerlei nationalistische
verworvenheden en frustraties hebben
daarbij een rol gespeeld en met name
de controverse tussen China en Japan
is nu nog in de films waarneembaar.
Deze volkeren hebben elkaar in de
historie dikwijls bevochten. In de
knokfilms worden de Japanners vaak
afgeschilderd als wrede onderdrukkers
en hun vechtmethoden zijn inferieur,
aan die van de Chinezen. Er spreekt
een duidelijk fanatisme uit dit steevast
terugkerende patroon, als wilde men
alsnog wraak nemen op het verleden
en het zo dikwijls ervaren overwicht
van de Japanners.
Het zijn de tendenzen, waar het wes
terse bioscooppubliek zich nauwelijks
in verdiept, gefascineerd als het wordt
door de genadeloze krachtmeting op
het scherm. Hun gevoelens werden
onlangs onder woorden gebracht door
een recensent in Het Parool. Hij
schreef: „Een ode aan de menselijke
spierkracht. Dreunende klappen, kra
kende karateslagen, klaterende bloed
fonteinen, een vleugje harakiri Na
afloop heb je het verlammende gevoel,
dat je letterlijk met stomheid bent
geslagen".
Leo Leeuwis.
Fiesta Gitana weer in ons land
Donderdag 25 oktober wordt --het
mixed-media project ..Diepen" van
Justa Masbeck en Wouter Klomp in de
Lantaren vertoond. „Diepen" is een
theaterspel op drie environments
(objecten, cross fade projectie,
multiple geluidsbanden en theatrale
belichting). Het eerste environment is:
Het wachten, de frustatie. Het tweede:
Het werken, brood op de plank. Het
derde: Het vrij zijn, de ontvluchting.
- De kleine Doelenzaal zal op donderdag 25, vrijdag 26, zaterdag 27,
zondag 28 oktober, donderdag 1, vrijdag 2, zaterdag 3, zondag 4
november a.s. gevuld zijn met Spaanse zigeunerklanken, vormen,
ritmes en temperament. Voor de 17e maal voeren dan namelijk de
door de heer H. J. da Silva gecontracteerde artiesten, hun „Fiesta
Gitana" op.
Dit jaar brengen dansers en zangers een programma, gewijd aan de
stad Sevilla, de bakermat van de Flamenco en het cultuurcentrum
voor alle Spaans sprekende volkeren. In deze stad vestigden zich het
eerst de zigeuners, toen bij Koninklijk Decreet, eind achttiende eeuw,
hun het rondtrekken over de openbare Spaanse wegen werd verbo
den. Vooral in de wijk Triana vestigden zich honderden zigeunerfami
lies, die hun traditionele ambachten, zoals het ijzersmedenhet
biezenvlechten, de handel in dieren in het algemeen en in paarden in
het bijzonder, de handel in antiek en het adviseren bij stierengevech
ten, met zich meebrachten. Opzettelijk is het beroep van Flamenco
artiest in bovengenoemde reeks niet vermeld.
In die dagen had de Flamenco een
totaal ander aanzien dan heden ten
dage; men zou hooguit kunnen stellen
dat de zigeuners toen, tegen incidente
le betaling, toeschouwers tot hun zan
gen en dansen toelieten. De Flamenco
moest nog worden omgeschoold van
een plattelandsvermaak tot eenverfijn-
de stadskunst. De stad waar dat ge
beurde, voor alle andere steden van
Andalucia, is Sevilla. Er zijn dan ook
geen F.lamenco-zangen of -dansen of er
bestaat een Sevilliaanse versie van, met
meestal de bijvoeging „de Triana"
- de traditionele zigeunerwijk, waar
le versie ontstond. Dit programma,
dat de stad Sevilla centraal stelt in de
imenco, bevat vele zangen en dansen
dit onderstrepen. De Sevilliaan die
:st viert zowel tragisch als uitbun-
- in een werveling van kleuren,
s het thema
Deelnemers aan dit zigeunerfeest zijn:
Curro Velez, een van de weinige pure
dansers van de Flamenco met een
prachtige stijl en de beste choreograaf
van het ogenblik; Carmen Casarubios,
voordrachtskunstenares en experte op
het gebied van de traditionele vrou-
wendans; Isabel Romero, een jonge
Flamenco-danseres en winnares van
het grote Flamenco-concours „Cordo
ba 1971"; Miguel Maya, Flamenco
zanger in de pure stijl, bekend om zijn
vertolkingen van de Cante Jondo de
diepe zang. (Deze liederen met de
Andalusische modulaties zijn het moei
lijkst en vereisen een grote techniek en
een geweldig volume). .Vervolgens Pe-
drito Sevilla, gitarist van grote klasse.
Verdere medewerkenden zijn: zanger
Lorenzo Romero, dansers Juan Manuel
en Curro Vega; danseressen Ana Rodri
guez, Ani Vega en Angels» en gitarist
Andres Dominguez.
De voorstellingen die in de Rotterdam
se Doelen gégeven worden beginnen
steeds om 20.15 uur.
Reductiebon
Deze reductiebon voor de voorstellingen van „FIESTA' GITANA"
betreft alle voorstellingen, respectievelijk van 25 t/m 28 oktober en 1
t/m 4 november in „de Doelen" te Rotterdam.
Deze bon is geldig voor ten hoogste vier personen en geeft recht op
een korting van f 2,50 per plaats op de rangen van f 10,-, f 12,50 en
f 15,—. Op vertoon van deze bon betalen onze lezers dus resp. f 7,50,
f 10,-en f 12,50.
Kaartverkoop en plaatsbespreken uitsluitend aan de kassa van de
Doelen.
