Toneel: haalbare kaart
met herkenbaar theater
en „levensecht" spel
nuvrjiiiJA
Rem op recreatie
Grevelingen-oase
ElAVrjlViiU
Veertig jaar acteur:
I— schat aan ervaring -
Visie en nieuw
Openingstijden
'Eigenhandig'
bijzondere
aanbiedingen
BEZORGERS STERS
EDITIE
SCHIEDAM
EN DONDERDAG IN ROTTERDAM RECHTER MAASOEVER SCHIEDAM VLAAQ'uNGEN K RIMPENE RVV AARD E HOOFDKANT PRINS HENDRIKKADE 14, ROTTERDAM.L 1321.70
dinsdag 20 november 1973
22e jaargang no. 47
VERSCHIJNT OP DINSDAG
Praten met drs. Willy Hofman
COR STEDELINCK, de regisseur van
„Jij, met je wolken", die in het vol
gend seizoen, samen mei Jos van Gas
teren de leiding heeft van een nieuwe
vaste toneelkern in Rotterdam
„Het publiek is langzamerhand het spoor bijster
geraakt", vertelt drs. W(illy) Hofman ons, terwijl
we met hem spreken over de situatie bij het
toneel in Rotterdam. „Men loopt niet zo hard
meer, wel voor experimenteel toneel. Apathisch
is een wat groot woord, maar ik denk, dat je zou
moeten zeggen; het publiek gelooft het wel een
beetje, wat het toneel in Rotterdam betreft".
Morgen, woensdag, komt de Toneelraad bijeen.
De volmacht, aan Jos van Gasteren en Cor
Stedelinck verleend om een kerngroep van zo'n
tien acteurs en actrices te vormen, komt daar ter
tafel.
„Het is een moeilijke taak om in de komende
jaren te gaan ontdekken, waar de belangstellings
sfeer ligt. Het wordt een aftasten, een zoeken
naar de relatie met het publiek. Maar wij hebben
juist vertrouwen in de combinatie van deze twee
mensen, omdat Jos haar impulsiviteit inbrengt,
haar doorzettingsvermogen en bijna promotor
achtige aanpak. Een comédienne „pur sang", een
vrouw, die pakken ideeën aanbrengt, intens leeft,
veel ziet, veel onderzoekt en ook over de grenzen
kijkt", aldus Hofman.
Hoofdzaak is, dat de uitgaande Rotter-
dammer weet, wat hij in het thater van
Cor Stedelinck staat naast haar om aan die impulsiviteit van Jos van zijn keus kan verwachten. De °nder-
Gasteren een extra dimensie te geven door eenevenwichtig-artistieke bouw joor*e hc^e wccw is^geeg
kijk. „Visionair is een groot woord, maar Stedelinck heeft beslist visie het in onze stad nu een kwestie van
op de zaak. Hij heeft omlijnde denkbeelden over wat er komen moet. aftasten. Het gaat niet om bepaalde
Wij denken bij de Toneelraad, dat zij samen een nieuwe lijn zouden -
kunnen vinden voor het toneel in Rotterdam. Jos zelf is bij ons met
Cor Stedelinck 1aangekomenomdat zij beseft, dat de opgave, die zij
nu heeft,, andere eisen stelt dan het bespelen van het Piccolotheater.
Met Stedelinck wil zij die verantwoordelijkheid delen en wij hebben
direkt ja gezegd", voegde hij er aan toe.
stukken van de plank te halen met e
fijne rol voor Jan of een prachtregie
voor Piet. Het toneel is zoekende, niet
alleen in Rotterdam, maar overal, in
Londen, in Amerika, maar ook dichter
bij huis. Vergelijk bijvoorbeeld de situ
atie in Amsterdam...
Hun taak is vanuit een kern van zo'n
tien acteurs en actrices een ensemble
te vormen, dat zich niet vastpint op
één of twee sterren. De Toneelraad
geeft volmacht aan deze twee mensen,
Jos van Gasteren en Cor Stedelinck.
Wie ze er straks bij willen betrekken Is
hun zaak. „Toen we er over spraken,
EET VEEL EN VERMAGER!
WIJKCONTROLES
nu ook in Rotterdam!
2 "ovembèr™°f iedere volgende d
erdag on
,i,i i
Wij maken er onze lezers op attent
dat de Doe-het-zelf beurs „Eigen
handig 3", die van 17 tot en met
25 november in het Ahoy'-com
plex wordt gehouden dagelijks ge
opend is van twaalf tot vijf uur
's middags en 's avonds van half
zeven tot half elf. Op zondag is de
beurs van elf uur 's morgens tot
vijf uur 's middags te bezoeken.
Zie onze vorige advertenties
Wij gean nog steeds door met
onze
'DE BANKSTELLENKONINE'
Korenaarstraat 45 (bij Heem
raadsplein) tel. 010-23.49.85,
Rotterdam.
Oók 's maandags geopend!
Vrijdagavond - koopavond.
wie bereid zouden zijn naar Rotterdam
te komen, zijn er wel zo'n dertig
namen over de tafel gekomen. We
hebben het volste vertrouwen in Cor
als regisseur, dus willen we pas namen
wtten, als de afgeronde lijst klaar ligt.
Namen als Lou Landrt en Siem Vroom
zijn genoemd, maar dat is nog prema
tuur. De hoofdzaak is. dat er een echt
ensemble komt van mensen, die samen
willen werken vanuit een bepaald
standpunt", zegt Hofman.
..Rotterdam is een mooie vacature, een
fijne kluif. We hebben destijds met die
advertentie iedereen een kans gegeven.
Het is voor een groot stedelijk theater
onmogelijk de zaken te forceren. De
Toneelraad denkt dan ook niet aan een
wonder op korte termijn. Het wordt
een zaak van jaren, omdat juist zo'n
stedelijk gezelschap altijd een wat be
houdend element in zich bergt. Naast
de nieuwe groep blijven we dus door
gaan met andere gezelschappen, via
garanties, subsidie of uitkopen. De
kern zelf wordt voor één jaar geënga
geerd".
...Zoeken...
„Het is zoeken naar een nieuwe lijn.
De oplossing ligt beslist niet zomaar
voor de htrndf vervolgt drs. Hofman.
Zijn persoonlijke voorkeur gaat uit
naar een opbouw, zoals de Young Vic
die kent. vanuit een kerngroep van 12
spelers. Zelf is hij een groot bewonde
raar van het Angelsaksisch toneel. Als
typisch exponent van zijn persoonlijke
voorkeur voor een bepaalde wijze van
acteren noemt hij Paul Steenbergen, de
man die als eerste in Nederland mén
sen op de planken zette via wat men
vaak „underacting" noemt. „Een fout
woord eigenlijk", zegt Hofman. „Je
zou het naturel moeten noemen, „gea
cheveerd" toneel, zeg ik altijd. Ande
ren noemen dat „bekakt", maar dat is
onzin. Het wordt precies, wat het
moet zijn, omdat het niet zo nodig
over het voetlicht moet en wil ko-
Rotterdam heeft onder leiding van drs.
Hofman, als directeur Kunstgebouwen,
een serie theaters gekregen om van te
Watertanden. De eerste taak is geweest
het opdelen van het publiek in belang
stellingssferen. Spreiding van theaters
om verwarring bij het publiek te ver
mijden. In de lichte sector is die opzet,
straks bij de opening van het prachtig-
gemoderniseerde Luxor-theater, vrij
wel voltooid. En met succes.
Naast Piccolo is vooral het Hofplein
theater erg goed in de smaak gevallen
bij het publiek. Met Luxor zal de zaak
wat moeilijker liggen, denkt Hofman.
Luxor zal met 900 plaatsen wat moei
lijk exploitabel zijn, omdat er binnen
het kader van de toebedeelde functie
vrijwel geen volledige vulling van de
agenda mogelijk zal blijken. De risico
factor bij grotere producties, bij musi
cals (waaraan in de eerste plaats wordt
gedacht) is te groot geworden. Hofman
Smaak
Drs. Hofman heeft een fijne neus
getoond voor de smaak van het pu
bliek. fïij is eco-ftoöm. maar in de
eerste plaats zelf toneelliefhebber. Zijn „onwaaran
werk in onze stad (Hagenaar van ge
boorte, maar in Rotterdam1 gestu
deerd) heeft succes gehad. De Doelen
heeft bijvoorbeeld een zo groot succes
gehad, dat zonder overdrijving van een
unicum in heel Europa mag worden
gesproken. Er is nauwelijks enig ver
band meer tussen de verwachtingen,
die de plannenmakers hadden toen het
zalencomplex werd geopend en de
werkelijkheid van nu. De Doelen heeft
stormenderhand een functie, een vaste
plaats als communicatiecentrum in de
stad gekregen. De architectuur heeft
aangesproken, maar er bleek ook ver
der een potentieel te liggen, dat geen
enkele onderzoeker voordien had ver
klucht, via de comedie, via de musical,
via Piccolo, Hofplein en Luxor nu naar
boven.
Want de bóvênlaagdie de schouwburg
zoekt, is er nog altijd. Ze is er, maar
tegelijk is duidelijk, dat ze tegenwoor
dig in verwarring is geraakt. Er is teveel
mee gesold. Men is het vertrouwen
kwijt", zegt hij. Ook de schouwburg
moet weer een gezicht krijgen. Dat kan
zijn met grote voorstellingen, met de
grote klassieken, het kan alles zijn.
Maar dat gezicht, moet terugkomen...
...Jongeren...
„Het is zoeken. De oplossing ligt be
slist niet voor de hand. Het publiek is
nóg vaak van middelbare leeftijd. Maar
wat willen de jorigeren? Ze wachten
beslist niet op Tartuffe. Het jonge
publiek neemt ..geen genoegen met
voortkabbelende praatstukken. Shaw
of Oscar Wilde /ijn,vop het ogenblik
tenminste, geen haalbare kaart. De
jongeren willen betrokken zijn", ver
telt Hofman.
..Zij zoeken, het meestal in kleinere
theaters, gaan weinig naar toneel met
oudere acteurs in de hoofdrollen. Men
komt niet langer voor bepaalde per
soonlijkheden, zoals vroeger. Alleen
Paul Steenbergen blijft voor mij een
uitzondering. ..Technisch losbarsten"
is voor de jongeren niet acceptabel
meer. Zii zitten liefst bij de kleine
producties of juist bij heel groot ge
monteerde zaken, zoals musicals.
Trouwens dat kan ook „met een bood
schap" zuil, zoals ..West Side Story
rappen er niet nieerm. in het
Werkfoto tijdens repetities van „Jij", gaat. Jos van Gasteren en IAes Franken
met je wolkendat vrijdagavond in de spelen in dit stuk van Eric Westphal de
Rotterdamse Schouwburg in première vrouwelijke hoofdrollen
...Jos van Gasteren...
Die loslippigheid van de wethouder
kostte Rotterdams toneelleven dus in
1954 een leider als Steenbergen. Het is
dan ook geen wonder, dat men de
voortijdige publicatie van Rotterdams
nieuwe kerngroep onder Jos van Gaste
ren en Cor Stedelinck zo hier en daar
met gemengde gevoelens heeft ervaren.
De Toneelraad en ook drs. Hofman als
persoon heeft vertrouwen in ae nieuwe
kern, die er zal komen, al mag men de
verwachtingen op korte termijn beslist
niet te hoog stellen.
Rotterdam heeft met de nieuwe thea
ters een goede start gemaakt. De ond
erbouw is er. In de toekomst zal
mofeten blijken of de top voor onze
stad „haalbaar" is. Een nieuwe betere
behuizing zal daarna beslist niet lang
op zich laten wachten. Dat is, dachten
wij, de boodschap, die uit de woorden
van Willy Hofman te beluisteren viel.
Ook de schouwburgbezoeker kan op
levensecht toneel in een herkenbaar
theater hopen. Het is de eerstvolgende
stap van een gezond beleid...
acht.
Met het toneel ligt de zaak rond de
bespeling van de schouwburg helaas
nog altijd heel wat moeilijker. Hofman
heelt getoond ook op dit punt gezon
de ideeën te hebben. „Het toneel moet
aan het theater herkenbaar zijn, net als
bijvoorbeeld bij de bioscopen. De op
zet zou je kunnen zeggen loopt van de
...Steenbergen...
„Wist u eigenlijk, dat we Steenbergen
bijna in Rotterdam zouden hebben
gehad? Ik had met hem afgesproken
voor 1954. Maar liet werd te vroeg
bekend, omdat een bepaalde wethou
der we noemen geen namen zich
helaas in het openbaar versprak. De
Haagsche Comedie wist nergens van en
Steenbergen kon weinig anpers doen,
dan in de Koninklijke Schouwburg
blijven. Jammer.,heel jammer, want
zijn instelling als acteur benadert voor
mij nog altijd het meest het ideaal van
de acteur, die als vakman ook in deze
tijd overkomt. Het was altijd goed, wat
Op 57 kilometer van Rotterdam-city trotseerde staatssecretaris W. Welke verpozing zal de stedelingen hier
Meijer (CRM) vorige week een storm van windkracht tien, om de v'£^Xr7.™
werkzaamheden in te luiden voor een nieuw recreatiegebied. Het duidelijke behoedzaamheid, voorziet
tussen twee dammen ingesloten Grevelingenbekken met een opper- men een rujm dienstbetoon t.a.v. de
vlakte van 14.000 hectare, moet een nieuwe „speeltuin" worden voor watersport. Maar ook weer niet -zo
de bewoners van het Rijnmondgebied en de Drechtsteden. Rondom ruim als zes jaar geleden toen nc?
eilanden met karakteristieke namen als Hompelvoet en Stampersplaat ]%$eenw™aJlfefst 13.500 hfhetjaar
zullen allerlei mogelijkheden voor ontspanning op en aan het water ;00q Er zal overigeris veel afgemeerd
totstandkomen. kunnen worden in de randgebieden.
De staatssecretaris gaf het sein tot een eerste aanzet voor dit projekt, waar plaatsen als Brumisse, Brouwers
het deelplan voor de Plaat van Oude Tonge, gelegen bij de havenOuddorp c ct-iionHum hun
Grevefingendam. Dft karwei - aanneemsom 1,3 miljoen gulden
omvat voorzieningen voor een oeverrecreatie compleet met toiletge
bouwen, kiosken en mogelijk een consumptiegelegenheid, gericht op
een momentcapaciteit van circa vierduizend personen.
Hoezeer regeren in deze tijd slechts op
beperkte wijze vooruitzien kan zijn,
bleek op deze winderige dag in het
restaurant op de dam. De commissaris
sen de- koningin nu. Vrolijk en mr.
Van Aartsen (het Grevelingenbekken
ligt zowel in Zuid-Holland als in Zee
land) waren er getuige van. hoe in een
rede van de staatssecretaris allerlei uit
1967 daterende prognoses nu al aan
het wankelen werden gebracht. In dat
jaar opgestelde nota's en structuur
schetsen voorzagen een formidabele
uittocht van Rotterdammers, andere
Randstedelingen en mogelijk zelfs
Duitsers uit het Roergebied en mensen
uit de Belgische stedendriehoek Ant-
werpen-Brussel-Gent, naar dit gigan
tische natuur- en recreatiegebied.
uitbreiden. Toch zullen minder zeilen
bijgezet kunnen worden, met respect
Voor de natuur- en stiltegebieden. De
oeverrecreatie kan minder kwaad. Op
plaatsen waar de toegangswegen het
Grevelingengebied naderen zullen de
recreanten zich al automatisch willen
concentreren. Zo'n zone is de Plaat
In het magische jaar 2000 zou deze van Oude Tonge die nu onder handen
exodus op mooie xomei-iondegeu
zelfs een menigte van 250.000 mensen
Ongewenst
Wij zoeken in diverse wijken van Vlaardingen
Dl II A/ITC voor uitreiken van
K U I iVl I L "DE HAVENLOODS"
aan de bezorgers: op He Dinsdag en de Donderdag in
de omgeving van:
MARATHONWEG REIGERLAAN
v. HOGENDORPLAAN VEERPLEIN
Aanmelden: tel. 132170 toestel 28
De Havenloods b.v. _n._n_TT_.r-. TJï
Prins Hendrikkade 14 HA^TENIlOÖDS .[m
Rotterdam
De toneelliefhebber herinnert zich zijn
imposante „Gijsbrecht", die hij in
1950 voor de eerste maal op de plan
ken zette, nadat Albert van Dalsuin
voordien in deze rol triomfen had
gevierd. Andere hoogtepunten uit zijn
loopbaan zijn zonder twijfel „Peer
1 Gynt" (1939) en in de Rotterdamse
periode vooral de „Faust".
Over toneel in Rotterdam praat
Schmitz liever niet al te veel. „Het
blijft voor mij onbegrijpelijk, hoe het
mogelijk was zo'n gezelschap te laten
schieten. Toen Rob de Vries dood was,
is het snel bergafwaarts gegaan", zegt
hij. „De motor was weg.,Het werd een
vreemde chaos. Er zou een kern ko
men van een man of vijftien, met Eric
Schneider en Hans Boswinkel. Maar
toen mocht het allemaal ineens niet..."
Jubileum?
„Veertigjarig jubileum? Nee, dat kan
natuurlijk niet, als je in de afvloeiing
zit. Waanzinnig eigenlijk. Ik moet er
om lachen, al is dat niet met echt
plezier natuurlijk
„Jos van Gasteren? Ik hoop, dat ze
slaagt. Ik heb wel enig vertrouwen in
zo'n kern met Jos en Cor Stedelinck.
Een stad als Rotterdam moet een eigen
gezelschap hebben. Je kunt niet met
losse producties blijven komen. Er
moet georganiseerd worden en daar is
Jos toe in staat. Ze heeft doorzettings-
JOHAN SCHMITZ, veertig jaar aan het toneel. Vrijdag aanstaande vermogen, ze kan met mensen praten.
ziet men hem met Jos van Gasteren en Lies Franken in de jos kan domineren. Het is een oude
Schouwburg weer terug, sinds hij vorig jaar, na elf jaar met het Nieuw rot...."
Rotterdams Toneel uit onze stad verdween. wü hoPen Johan Schmitz, bjj de
Onder regie van Cor Stedelinck presenteert dit viertal Jij, met je
wolken' van Ene Westphal. Wij hadden met deze erudiete toneelspe- vast verbintenis) ook in het komend.
Ier, die bij het Rheinhardt Seminar zijn ópleiding kreeg, een lang en seizoen weer op de Rotterdamse plan-
prettig gesprek. ken te zien. t.B.
kwart miljoen! kunnen omvat
ten. Volgens dezelfde prognoses zou
bij zo'n volksverhuizing gerekend moe
ten worden op 100.000 personen die
hun weekend of vakantie in de omge
ving doorbrachten en voor de rest
hield men het op dagrecreanten. Niet
minder dan zeventig procent van deze
categorie, of in totaal zo'n slordige
105.000 dagjesmensen, verwachtte
men tijdens zo'n piek uit het Rijn
mondgebied en de Drechtsteden.
Massale volksverhuizingen naar een
groot recratiegebied zien de huidige
bewinstlieden op CRM als ongewenst,
zoals ook blijkt uit de begroting 1974.
Op het terrein van de ruimtelijke
ordening is men in het recente verle
den al te zeer uitgegaan van een
scheiding tussen wonen en recreatie. In
het kader van een algemeen welzijnsbe
leid streeft men nu min of meer naar
het tegenovergestelde. Er moeten mo
gelijkheden tot ontspanning worden
geboden in en om de steden en hun
agglomeraties.
Het openbaar vervoer zal dan een veel
grotere rol kunnen spelen in het over
bruggen van de - korte afstanden.
Een nota als „Vrije uren in de vrije
natuur" van het provinciaal bestuur in
Zuid-Holland wijst ook in deze rich
ting. Hoewel het Grevelingengebied
dank zij de nieuwe wegen in 45 auto-
minuten of minder voor Rotterdam
mers bereikbaar is, zal hun aantal er
dus betrekkelijk gering blijven.
Milieu
Veel meer dan de plannenmakers in
1967 voornemens waren, zal de rust-
zoekende mens hier geweerd worden,
ter bescherming van vogels, planten,
rietkragen en alles wat de natuur ver
der te bieden heeft. Pas toen de
Brouwersdam in 1971 voor een volle
dige afsluiting had gezorgd (de Greve-
lingendam was al in 1965 voltooid) en
een waterpeil van 0.20 -NAP werd
aangehouden, konden wetenschappclj)-
ke onderzoekingen worden verlicht.
Een interimrapport over landschapse-
cologische studies op de Slikkèn van
Flakkee spreekt al boekdelen, evenals
een recen t verslag over de waarden van
de ondiepten.
de Punt en de Kabbelaarsbank. Sport
vissers, zonnebaders, zeilers, zwem
mers, kampeerders, voor hen zal dit
nieuwe Deltadomein nog ruimschoots
ontspanning gaan bieden, ondanks het
feit dat men de „unieke kans om in
onze tijd ruimte en stilte te bewaren"
(aldus de staatssecretaris) wil aangrij-
Natuurgebied
Nu zoveel is afgeknabbeld van de
verwachte dagrecreatie-cijfers, wil men
dit bepaald niet ten goede laten komen
aan de verblijfsrecreatie, maar aan be
houd van het natuurlijke milieu. Alles
dient te worden afgestemd op het -
„draagvermogen" van dit Grevelingen
bekken als NATUURGEBIED. Kam
peerterreinen zullen hoofdzakelijk op
het oude land ter beschikking moeten
komen en hetzelfde geldt voor andere
vormen van verblijfsrecreatie (huisjes,
bungalows). Daarvoor kan aansluiting
worden gezocht bij de bestaande ker-
Een eens door de getijdegebieden be
heerste zee-arm vol platen, slikken en
schorren komt hoe dan ook ten diens
te van de gemeenschap. Er is al onge
veer 3000 hectare drooggevallen. De
plannen van 1967 worden aangepast
via nieuwe onderzoekingen, waarbij
gestreefd wordt naar een zo hoog
mogelijk sociaal rendement. In de sec
tor verblijfsrecreatie wil het ministerie
het grootste contignent voor verhuur
beschikbaar stellen, tegen betaalbare
prijzen. Nu voor de grond prijzen
gevraagd worden die in geen enkele
verhouding staan tot hun agrarische
waarde, is dat geen gemakkelijke opga
ve, maar de staatssecretaris is toch
kennelijk van plan het probleem van
de grondverwerving aan te pakken. Het
hele kabinet acht deze zaak trouwens
urgent, ook voorzover het gronden
t.b.v. de volkshuisvesting betreft. Voor
de Grevelingen is een „schap" ge
vormd, waarin rijk, provincies en ge
meenten deelnemen. Een ontwerp ge
meenschappelijke regeling is al in het
bezit van de Stuurgroep Grevelingen
bekken, die alle gewijzigde inzichten in
een nieuw plan zal verwerken.
LJ. Leeuwis
i verspreiding ven om bl
•Minimum leeftijd 15 jaar
•Aantrekkelijke bijverdienste
Prins Hendrikkade 14, Rotterdam, tal. 13.21.70. toestal 28.
DE HAVENLOODS