Bevrijde vrijheid
musèumnieuws
PHOTOKINA: meer vakbeurs
..JillilU 'IR
ifisft 11 ill 'li#
termeulen
termeulen
termeulen
uniksja???
...wij heten
u-n-i-s-k-a/parket
termeulen
HHHHHHfflHHHL
In Ahoy' is altijd
wat te beleven.
DE HAVENLOODS, DONDERDAG 3 OKTOBER 1974
Voor hem en haar...
Goede haarverzorging begint bij het
wassen. Gebruik daarom Sunsilk
Shampoo. Welk haartype u ook
heeft, Sunsilk heeft er de juiste
shampoo voor. Maar liefst vijf ver
schillende soorten: anti-roos,
proteine, voor droog haar, voor vet
haar en voor normaal haar. Dus ook
voor uw haar. Een grote flacon van
f 3,95 nu voor
Nu 95 cent voordeliger.
Elastische mousse mini-panties
ir de mode- en prijsbewuste
vrouw. In normale kousenkleur en
de maten 36 t/m 42. Deze panties,
in de bekende dame-met-pet ver
pakking, nu maar liefst 95 cent
voordeliger.
Van^f>95^oor
Anders dan anders was de dertiende
11971 affiche, kleurenzeefdruk
Van 5 oktober tot 17 november zal, in
de nieuwe vleugel van het MUSEUM
BOYMANS- VAN BEUNINGEN, een
tentoonstelling worden gehouden van
het volledige grafische werk van de
Italiaanse kunstenaar Enrico Baj. De
tentoonstelling van het grote schilderij
-object „De begrafenis van de anarchist
Pinelli", in 1973 in het museum, is
voor Baj aanleiding geweest al zijn
grafisch werk aan het museum te
schenken. Het werk omvat etsen,
zwart-wit en kleur, kleurenlitho's en
zeefdrukken, multiples en boeken.
Enrico Baj is in 1924 in Milaan gebo
ren. Hij schildert al vanaf zijn veertien
de jaar. Zijn opleiding kreeg hij aan de
Academie voor Beeldende Kunst van
de Brera te Milaan; daarnaast volgde
hij ook colleges aan de juridische
faculteit.
In het begin werkte hij abstract, maar
hij ging later steeds meer de figuratieve
kant op. Hij illustreerde boeken,, niet
alleen van Italianen maar ook van
Franse schrijvers. In de jaren 50 heeft
hij veel contact met leden van de
Cobra-beweging, zoals Karei Appel en
Corneille. Baj organiseerde vele ten
toonstellingen, schrijft veel over kurist
en is verbonden aan internationale
tijdschriften.
Zowel in zijn grafisch werk als in ziin
schilderijen stelt hij gevestigde princi
pes aan de kaak en spot hij met de
zelfingenomenheid en de macht van
bepaalde figuren. Hiertoe gebruikt hij
allerlei materialen, stof, hout, plastics,
garen, band, knopen, medailles, ma-
trasstof, lego en meccano-stukjes. Baj
toont in al zijn werk de vele gezichten
van de werkelijkheid.
Belangrijk is Baj vooral door zijn luid
protest tegen elke vorm van machts
misbruik en onrechtvaardigheid, waar
bij vooral de militairen het moeten
ontgelden.
In de zalen zijn teksten van Baj groot
opgehangen, evenals een uitgebreide
biografie. Tot 17 november in het
Prentenkabinet en de benedenzaal van
de nieuwe vleugel.
Het défilé hoogtepunt van de besnij
denisriten der Wa-Genia (een stam in
Zaire), is net als een grote parade in
Kisangani (het voormalige Stanley
ville).
Eerst komen de „soldaten" die voor de
afzetting zorgen. Dat zijn de jongste
novieten, vijf tot zeven jaar oud. Ze
hebben houten namaakgeweren en zijn
helemaal wit gekalkt. Dan komt de
kleinste noviet binnen. Hij is verkleed
als „bisschop" en gaat op een stoel op
de imitatietribune zittjn.
Na hem volgen twee novieten die de
rol spelen van officieren die het défilé
leiden. Dan is er een jongen met een
blikje dat hij als microfoon gebruikt:
hij is de radioverslaggever. Een ander
heeft een bloknoot: hij schrijft voor de
krant.
Na deze „mannen" komen de overige
autoriteiten: de „presedent", de „mi
nister", de „generaal", de „burgemees
ter". Als die bij de „bisschop" plaats
hebben genomen kan de parade begin
nen. De „officieren" blazen op hun
fluitjes en de troepen marcheren, keu
rig in de maat, binnen. Er is ook een
muziekkorps bij, jongens die met stok
ken op plastic motoroliebussen slaan.
ledereen zingt er bij
Deze merkwaardige mengeling van heel
oud initiatieritueel en hedendaagse
westerse ceremonie is onder de titel
„De gevaarlijke reis" in de vorm van
een tentoonstelling te zien in het
Museum voor Land- en Volkenkunde.
Hoe de stam der Wa-Genia deze wes
terse invloeden in zijn oeroude cul
tuurpatroon heeft opgenomen is aan
de hand van onder meer een fotoserie
aanschouwelijk gemaakt. „De gevaar
lijke reis" is de overgang van jongen
naar man, geaccentueerd door het be-
snijdingsritueel. MUSEUM VOOR
LAND- EN VOLKENKUNDE, van 4
oktober tot en met 19 januari.
In het MUSEUM VOOR LAND- EN
VOLKENKUNDE, Willemskade 25,
p Konsenya, Bruidsschat
Rotterdam, is van 4 oktober tot en
met 19 januari de tentoonstelling
„Zambia in tekening" te zien. Geëx
poseerde tekeningen zijn gemaakt door
patiënten in een ziekenhuis te Lusaka
in Zambia, als onderdeel van een arb-
eidstherapie. Over het algemeen waren
het langdurige zieken: lijders aan tbc,
polio en astma.
Onder leiding van de Engelse kunste
naar Ernest Knight werd aandacht
besteed aan vrije expressie zoals teke
nen en handenarbeid. Uit de gemaakte
tekeningen werd een keuze gemaakt
die werd beschreven en samengesteld
tot een tentoonstelling door het Com
monwealth Institute in Londen.
De collectie is nu eigendom van het
Livingstone Museum in Zambia. Eer
der was zij te zien in Engeland en
Canada, en deze zomer in hét Amster
damse Tropenmuseum.
Deze „naiëve kunst uit de derde we
reld" geeft een kernachtig beeld van
het dagelijks leven in een land waarin
naast landbouw en visvangst, stad en
platteland, ook de magie nog altijd een
rol speelt.
De patiënten behoorden tot verschil
lende bevolkingsgroepen met diverse
kulturele achtergronden. De meesten
kwamen van het platteland en hadden
niet meer dan een lagere school oplei
ding, soms op een mis.sie- of zendings
school.
van het werk van één van de meest
beroemde vertegenwoordigers van de
Haagse School.
Matthijs Maris (1839-1917) begon met
het schilderen van landschappen. Later
kregen zijn werken steeds vagere voor
stellingen. Vooral hierin onderscheidt
Matthijs zich van zijn broers Jacob en
Willem Maris. Het is 35 jaar geleden,
dat het werk van Matthijs Maris zó
uitgebreid is geëxposeerd. De tentoon
stelling wordt begeleid door een uit
voerige en rijk geïllustreerde katalogus.
In het Haags Gemeentemuseum is van
zaterdag 5 oktober 1974 tot en met
zondag 5 januari 1975 een tentoonstel
ling te zien van werk van Matthijs
Maris. Schilderijen, tekeningen en
prenten, waarvan een aantal nog niet
eerder te zien was, geven een overzicht
Uw kunstgebit blijft op zijn
plaats en doet geen pijn meer!
Voor een gezellige, moderne
kinderkamer.
Een stevig ledikantje van gestoomd
beuken met leuke spijltjes, wit
gelakt. De panelen zijn geschroefd,
de bodem is van gaatjesboard
(60x120 cm). Met kleine schoon
heidsfoutjes, daarom betaalt u nu
46 gulden minder.
jantje
Een bietenvlieg uit Dinteloord
bericht: ,,De kunst bloeit ongehoord:
men treft in menig pulpschuurtje
het eigentijdse naaktsculptuurtje".
Een hangbuikzwijn uit San Marino
vertelt: „Ik danste bij Scapino,
de gouden jaren kwamen later:
Het Nederlands Buikdanstheater".
dringen van de exposanten was er het
nodige aan gedaan om er meer dan in
het verleden een ware vakbeurs voor
foto en film van te maken. Met een
toegangsprijs van twintig Mark werden
de minder serieuze amateurs (wie het
alleen maar te doen is om met een zo
groot aantal folders naar huis te gaan)
afgeschrikt en er was in het algemeen
minder „show". Maar het aantal deel
nemende firma's aan de enorme inter
nationale expositie was groter dan
Toch waren er niet zoveel noviteiten.
In het algemeen beperkte het
„nieuws" zich tot minder sensationele
verbeteringen en kleinere detailveran
deringen. De jaren waarin elke Photo-
kina de aandacht vroeg voor opzien
barende nieuwe vindingen, lijken voor
bij te zijn!
Dat een goede elektronenflitser zonder
computer bijna niet meer denkbaar
zou zijn, was te verwachten, evenals
het feit, dat de fabricage van vestzak
camera's door steeds meer fabrikanten
ter hand genomen zou worden. (Niet
minder dan 25 fabrieken kwamen er
mee te voorschijn!
In de grote Kodak-stand werden de
nieuwe goede resultaten gevende
diafilms 64 en 25 van respectievelijk
19 en 15 din getoond. Voor de Su-
per-8-filmers bood Kodak de Ekta
chrome G-film van 23 din, die zowel
voor dag- als voor kunstlicht zonder
filter gebruikt kan worden. Met de
Ektasound-8-super-camera's van Ko
dak kunnen amateurs moeitelozer dan
ooit geluidfilms maken.
Ook Agfa-Gevaert bleek veel aandacht
te besteden aan het verbeteren van de
geluidsfilm voor amateurs. De Super
8-Sonector L S (live-sound)projektor
maakt het voor de liefhebbers mogelijk
met geluidsfilmcamera's gemaakte live
-opnamen te corrigeren en zo nodig
aan te vullen.
Zowel Agfa-Gevaert als Kodak deel
den,me de, dat zij binnenkort (in con
currentie met Polaroid) materiaal voor
de kant-en-klaar-fotografie op de
markt zullen brengen.
Enkele fabrieken bleken zich toegelegd
te hebben op het vervaardigen van
apparatuur voor het draadloos op af
stand besturen van fotocamera's. Het
„kiekkastje", dat Canon voor dit doel
construeerde, lijkt meer op een camera
voor een filmstudio dan op een foto
toestel. En een Hasselblad met een
antenne erop, ziet er ook wel onge
woon uit. De vakman noemt deze
nieuwe camera's voor o.a. vogel- en
natuur fotografen E.R.C.S.camera's,
hetgeen een afkorting is van „Electro
nic Remote Control System". Dat de
prijs er van vele malen hoger ligt dan
van een vestzakcamera laat zich den
ken. (Voor het instellen heeft men
namelijk ook nog een televisie-monitor
nodig!
Nog duidelijker dan op de vorige
heeft van het
reiding van he
ziekfestival in
stad Bratislava
vangen dit festival bSS te
Vele beroemde solisten, kam
ziek en -orkestensembles, s
nie-orkésten en jèèttra-ensem
uit het binnen- en buitenland
men aan dit Muziekfestival
Nederland is,
door het Nee
té tot
ederlands Kamerk
onder leiding van Hans van
Hombergh. Het festival
t/m 20 oktober W4
gkeer
Is al weer een hele tijd, misschien al een half jaar, geleden dat m vuur ue
televisie een film zag over een woestijnplaatsje waar een aantal steenkloppers een
poging deed om via een staking in verzet te komen tegen hun slechte
n%ZZÏZryardeï!i Bi, dat conflict werd, meen ik, een man gedood. Op de
achtergrond speelde zich echter een ander drama af. Een jonge vrouw raakte op
„a2dere maJeI in moeilijkheden, voelt zich door haar dorpsgenoten
fïlm ge eneerd ze besluit bet dorp te verlaten. Daarmee eindigde de
Ik zie nog die laatste beelden voor mij. Een vrouw die de woestijn in loopt en
alsmaar kleiner wordt en tenslotte helemaal in die grote wereld wordt
opgenomen. Ik herinner mij hoe mij die beelden ontroerden, want ik bleef wat
doordenken over die weglopende jonge vrouw. Ze ging duidelijk de vrijheid in
Niet langer zou ze door andere vrouwen van het dorp vanuit de hoogte behandeld
en vernederd worden. Ze koos voor de vrijheid
J";!' die, Ml ik nog teruf>denk aan die immens grote
eenzaamheid en verlatenheid dan huiver ik nog. Een mens kan de vrijheid kiezen
en erin terechtkomen en dan tegelijk ervaren dat hij aan alle kanten opgesloten
wordt door beangstigende vragen. Hoe moet het nu verder? Hoe kies ik in deze
absolute, weg-loze vrijheid de goede richting? Hoe krijg ik een zekere oriëntatie
waardoor mijn leven zich niet verliest en in feite ondergaat aan de vrijheid
I0?" u T n°l aan Jer?gdacht, stootte ik in een artikel van Professor
Schille beeckx op die uitdrukking die hierboven staat: bevrijde vrijheid Die twee
woorden duidden voor mijn besef ineens het hele probleem aan. Hoe word ik in
mijn beangstigende vrijheid bevrijd tot werkelijke vrijheid
En dat alles kwam mij te binnen toen ik me juist nogal intens bezig gehouden had
met wat we noemen het eerste gebod: geen andere goden voor mijn aangezicht
Ik}as er allerlei dingen over en kwam toen onder andere tot de ontdekking dat de
bijbel die tien geboden altijd de tien woorden noemt. Dat klinkt al meteen
anders. Ze heten ook „getuigenis" of woorden van gelijke strekking. Ik las ook
opnieuw die vergelijking die men de laatste tijd heeft leren maken met andere
getuigenissen uit diezelfde tijd van de woestijnreis van het volk Israël.
Er bestaat een mooi boekje over de vergelijking met de verdragen 'die Hettische
koningen in die tijd met hun vazallen sloten, 't Is namelijk zo dat ook die
verdragen of verbondsdocumenten dezelfde elementen bevatten als wat wij
noemen „de wet der tien geboden
De koning stelt zich voor en noemt daarbij de daden waarop hij zich tegenover
zi/n vazal beroemt meestal zijn dat daden van bevrijding. Hij heeft hem om zo te
zeggen onder de klauwen van de een of andere despoot weggehaald En dan volet
al meteen iets dat heel erg lijkt op dat eerste gebod, nl. het advies: richt uw ogen
op niemand anders. Wereldser vertaald: wee je gebeente als je mij in de steek hat
regelen er allerlel bepalingen die de omgang met de andere vazallen
Wat mij het mef}te trof was de hoofdgedachte van zo'n verdrag. Die tyomt
feitelijk hierop neer, dat zo'n koning plechtig verklaart dat hij zich van de hulp
van deze onderdaan verzekert. Wordt hij op de een of andere manier aangevallen
dan verplicht de vazal zich zijn vorst te hulp te komen. Iemand heeft erop
gewezen dat die gedachte aan de bijbel niet vreemd is. Als later de dichteres
Deborah alle stammen van Israel opgeroepen heeft om zich eendrachtig tegen de
vijanden teweer te stellen blijven de metsen van Meroz thuis. Die doen niet mee.
bn wat zingt ze dan in haar lied? „Vervloekt Meroz, vervloekt zijn inwoners
omdat gij met zijn uitgetrokken, de Heer ter hulp". Dus, de grote verdragsluiter
heeft zijn partners nodig.
Die gedachte sprak mij erg aan. Kijk, Israël trekt ook de woestijn in. Jahwe heeft
ze bevrijd. Dat staat er ook boven de tien woorden: Ik, Jahwe, ben uw God, die u
uit het slavenhuis Egypte heb uitgevoerd. En nu zijn ze in de vrijheid. Maar wat
moeten ze in die woestijn? Het is een terrein vol voetangels en klemmen, vol
kansen tot verbittering en honger en dorst. In die nood komen de tien
woordenals evenzoveel weg-bepalingen, oriëntaties voor dit volk. De eerste is
die van de andere goden. Het is duidelijk wie die andere goden zijn. Dat zijn de
machten die dit volk in z'n vrijheid bedreigen. In ieder geval geen bevrijders.
Misschien wel in schijn, maar niet werkelijk. In hun vrijheid moeten ze nog
bevrijd worden. 6
Het gaat om bevrijde vrijheid. En die wordt hen hier aangeboden In die
merkwaardige vorm van dat vazallen-verdrag. Het is net alsof deze God die hen
bevrijdde daarmee zeggen wil: ik heb jullie nodig. Ik reken op jullie hulp We
hoeven ons nu met bezig te houden met de vraag waar het boze vandaan komt
bey is dat deze God een strijd heeft met het boze en met de boze. Met de macht
die erop is de bevrijding van de mensen ongedaan of onmogelijk te maken. In die
strijd roept Jahwe zijn mensen op om aan zijn kant te komen. Dat zal hen in hun
vrijheid bevrijden, die strijd mee te maken. Want vrijheid is mooi, maar vrijheid
sec, alleen maar vrijheid, is één grote angst.
Je kunt het ook van een andere kant benaderen. Vaak wordt gesuggereerd alsof
de bijbel erop uit is om ons vooral één ding geweldig in te prenten, nl dat wij
ZZ'Z T'j V,n'.- Voordat 'e het weet word je door allerlei bijbelvertolkers
aangepraat dat wij mensen maar onbenullige en minderwaardige wezens ziin
lJvrYÏY h daar een smadelijk woord voor: deemoedsgedierte. Goed, de bijbel
leert ons heel duidelijk dat onze bevrijding van God komt en dat wij wat dat
betreft uit genade leven. Maar nooit dat wij niets zijn
dï TBt Z'J" wSorden in de bi'bel tot °ns k°mt en ons aanspreekt, zegf
Ik heb je hulp nodig. Dat is zijn eer, dat is ook de vorm waarin Hij heerschappij
oe/e"!',orn.eens een paar blJbelse woorden te noemen. Zoals Jezus het zegt, dat
wil Hiinl^rZTh 'hhY gr ïd 'e ™ordfn maar om te d'enen. In die beweging
ons blvrtidZ werkelijke vrijheid van dienend bezig zijn wil Hij
on. bevrijden, ons tot echte mensen maken, zijn mensen.
Photokina - twee jaar geleden - te
kende zich ditmaal het streven af van
de fabrieken in Oost en West om tot
samenwerking te komen. Minolta
werkt samen met Leica, Asahi met
Carl Zeiss, enz....
De Vakbeurs is intussen vandaag geslo
ten, maar de bij de Photokina onmis
bare fototentoonstellingen, die dit jaar
niet in de Jaarbeurshallen, maar in de
stad (in de Kunsthalle) worden gehou
den, blijven nog tot en met 13 oktober
geopend.
J. van Rhijn
Nachtkleding duur?
Wij bieden u een restantpartij
damesnachthemden met ruim zeven
gulden korting aan. Deze tricot
nachthemden in verschillende
modellen, kleuren en dessins,
maat 38-46, kosten normaal f 12,95.
Nu koopt u ze voor slechts
Op 't kille avondstille tochtige perron
Van het station
Liep hij heen en weer
gejaagd, nerveus.
't Onregelmatig klikken
van zijn hakken
Op 't plaveisel
accentueerde 't ongeduld
waarmee hij wachtte op de trein
De trein die niet op tijd was
Niet op tijd!
Hij rekende
Hij zou te laat zijn
Hij zou 't niet meer halen.
De trein
De tram daarna
En dan nog vijf minuten lopen.
Mijn hemel
Misschien een halfuur te laat
Een vol half uur.
Oh ramp,
rampzaligheid
net niet op tijd!
Oh, onheilsdag der dagen
Net niet op tijd
voor de teevee
voetbaluitslagen! 1
JA,GEZELLIG
SAMEN NAAR VAN OS
'n lekker kopje koffie drinken en
dan gelijk vrijblijvend kennismaken
met de nieuwe Lamatex mantels.
Wij laten u dan ook graag zien wat
wij hebben in wollen mantels - ja
ponnen - rokken - blouses - over-
yooiers en pantalons.
VAN OS
fijn om er te zijn"
PAUL KRUGERLAAN 221
Den Haag tel. 070/39.09.01
Vanaf station Holl. Spoor met lijn 6
of 12.
Bij aankoop vergoeden wij Uw reis
kosten voor 2 pers.
Donderdag koopavond.
1 ndere Woorden
Bjj goede oplossing van onze vorige
puzzel kwameri de volgende planten
namen naar voren: Speenkruid, steen
varen, bosanemoon, egelantier en
melkdistel. C. L. Ziech, Mathenesser-
dijk 250A, Rotterdam-7; P. Fenton,
Mercuriuslaan 56, Rockanje en H. van
Buren, Capellelaan 73, Ammerstol wa
ren de goede oplossers, die binnenkort
een tientje thuisgestuurd krijgen.
vr. 4 t/m femina jjjjj
di. 15 okt. Na 26 voorgaande keren méér jjjjj
dan ooit goed voor een geweldig
gezellig dagje uit. Een consumen-
tenbeurs met voor elk wat wils.
za. 5 okt. amro-proftenniscircuit lllil
19.30 uur Okker, Roche, Pilic en Drysdale. Hj«
Vier toppers op één avond in het :HH
indoor-tenniswalhalla.
zo. 6 okt.
i 09.30 uur
ahoy' op zondag
De eerste van 'n 14-tal specta
culaire wielerwedstrijden op de
vroege zondagmorgen. Onder
meer finale zesbanentoernooi en
amateurstayers (aangeboden
door Ennia Verzekeringen).
za. 12 okt.
20.00 uur
jethrotull
Alweer een avond met super-pop
in het poppaleis bij uitstek.
zo. 13 okt.
09.30 uur
ahoy' op zondag
ma. 14 okt.
20.15 uur
do. 17 okt.
19.45 uur
heineken boksgala lllil
Rudi Lubbers - Ramon Peralta en HUI
verder James Vrij en Jan Lubbers HUI
tegen nationale kampioenen.
nerv-voetbaltrofee... lllil
ncrv-wielertrofee lllil
Voor de werkelijke sportliefhebber Ui j!
een programma om van te water- HHj
tanden, dit nieuwe NCRV/Voetbal UUS
International-evenement.
23 t/m hout lllil
zo. 26 okt. Een vakbeurs voor hout en jjjH
houtbewerking. Centraal thema: U:H
renovatie. j|j|l
zo. 20 okt.
09.30 uur
ahoy' op zondag jjjjj
Finales Ned. Kampioenschappen jjjj»
koppelkoers en sprint (amateurs).
r. 25 okt.
21.00 uur
europees kampioen
schap koppelkoers
Aangeboden door Ennia
Verzekeringen.
kaartverkoop
jr het sportpaleis
verkoop aan de kassa op de metrobrug. ma t/m za 10-16
tel. van 11-16 uur: (010) 812144 en bij de voorverkoop
adressen. alle VW-kantoren in Nederland en bij de Informa-
I tiek in het winkelcentrum Zuidplein.
voor de Tentoonstellingshallen
verkoop aan de kassa bij de hoofdingang.
üii
lipfnlk. aliliiiBi
rotterdam - zuidplein
