Tekort aan donor-nieren
moet verminderd worden
Na transplantatie een heel ander mens
E
co
ctuenrfp
gij. Een hoboist met vijf poten
"O
mpf:
Nierpatient Aart ten Hoopen:
CO
prQm
■3
Ji
DE HAVENLOODS, DINSDAG 5 NOVEMBER 1974
Dringende oproep Nierstichting Nederland
Vandaag aan de dag sterven mensen nog onnodig aan niervergiftiging,
door tekort aan kunstnieren en doordat er te weinig nieren voor
transplantatie worden aangeboden. Toch werden in 1974 de mogelijkhe
den voor kunstnierbehandeling (dialyse) in Nederland uitgebreid en het
aantal niertransplantaties was qroter dan in voorafgaande jaren. En toch
sterven er nog onnodig mensen aan niervergiftiging, omdat de behoefte
aari behandeling het beschikbare aantal plaatsen overtreft,
leder jaar komen er namelijk ca. 300 nierpatiënten in het stadium, waarin
dialyse voor het redden van hun leven onvermijdelijk is geworden. Dit
aantal draagt bij aan de groei van een catergorie nierpatiënten, die vroeger
- slechts tien jaar geleden - niet bestond, omdat er voor hun kwaal geen
behandeling mogelijk was.
Die groei is één van de reden, die meer niertransplantaties dringend
noodzakelijk maken, omdat bij elke transplantatie een plaats voor een
nieuwe patiënt aan een bestaande kunstnier vrijkomt.
Een veel belangrijker motief is echter, dat een geslaagde transplantatie de
betrokkene, doorgaans tot een beter, normaler bestaan in staat stelt dan
het gebonden leven dat de kunstnierpatiënt moet leiden.
Uit die 150 liter wordt circa 2 liter
urine afgescheiden, waarmee tal van
schadelijke stoffen worden verwijderd.
Via een buisjessysteem wordt een
groot deel van de voor het lichaam
belangrijkste zouten en water weer in
het bloed teruggebracht.
Dialyse of zuivering van het bloed
buiten het lichaam door middel van
een kunstnier.
Naast uitbreiding van het aantal trans
plantaties van plus minu.s 125 in
1973 tot het, door deskundigen nood
zakelijk geachte getal van 400 per
jaar is het nodig, dat meer patiënten
worden opgeleid om zichzelf - thuis
of elders - met een kunstnier te be
handelen. Dit laatste om zoveel moge
lijk te voorkomen dat er slachtoffers
vallen, doordat de ziekenhuizen de
stijgende vraag naar kunstnierbehande
ling niet kunnen verwerken en het
fatale „neen" moeten verkopen.
De nieren
De nieren zjjn twee boonvormige orga
nen van ongeveer 12 cm. lang, 7 cm.
breed en 3 cm. dik. Ze liggen links en
rechts van de wervelkolom bovenaan
achter in de buikholte. Vanuit de grote
lichaamsslagader (aorta) wordt via de
beide nierslagaders bloed toegevoerd
en via de nieraders weer teruggevloeid.
De in de nier geproduceerde urine
verlaat via de beide urineleiders de
nier. Bovenop de nieren liggen de
bijnieren, één links en één rechts. De
bijnieren hebben met de eigenlijke
nieren niet zoveel te maken, het zijn
hormoonproducerende klieren.
De nieren zijn in wezen twee ongeloof
lijk ingewikkelde en fijn uitgebalan
ceerde filterapparaten. Filters die niet
verstopt raken en. in de meeste geval
len, levenslang elke dag zo'n 150 liter
vloeistof filtreren.
Ook hebben de nieren als belangrijke
taak het regelen van de samenstelling
en de hoeveelheid van de verschillende
lichaams-vloeistoffen, wat o.m. tot een
goed evenwicht tussen zuren en basen
leidt. Daarnaast hebben de nieren tot
taak bepaalde orgaan-systemen te beïn
vloeden. Zq scheiden de nieren een
stof af die de aanmaak van rode
bloedlichaampjes regelt.
De werkingswijze van een kunstnier
verschilt fundamenteel van de wijze,
waarop een nier de lichaamsvloeistof
fen reinigt. In een kunstnier wordt
bloed onstolbaar gemaakt (door de
stof heparine). Met behulp van diffusie
(vermenging van ongelijksoortige niet
vaste stoffen - red.) en ultrafiltratie is
het mogelijk met een kunstnier de
functie van de echte nieren ten dele te
vervangen. Deze behandeling noemt
men de z.g.n. hemodialyse.
Oplossing
Uit het voorafgaande blijkt dat wan
neer bij een storing van de nierfunctie
geen ingrijpen volgt dit de dood tenge
volge heeft. Elke verbetering van de
kunstnierapparatuur is een stap voor
uit. Hoe verfijnd de techniek ook mag
z(jn... een kunstnier die qua functie
gelijkwaardig is aan een echte nier is
heden ten dage nog ondenkbaar. Een
geslaagde niertransplantatie is voor de
chronische nierpatiënt zelf veelal de
beste oplossing.
Bij transplantatie moet de weefsel
overeenstemming van donor en patiënt
voldoende aanwezig zijn, anders wordt
het getransplanteerde orgaan afgesto
ten. Hoe meer overeenstemming hoe
geringer de kans op afstoting.
Aangezien volmaalcte weefsel-overeen
stemming slechts gevonden wordt bij
één-eii'ge tweelingen, ligt het voor de
hand dat.de eerste blijvend geslaagde
transplantatie werd verricht bij een
lovereenstemming en afstotingsreacties
aanzienlijk toegenomen. Door sterk
werkende geneesmiddelen kunnen
deze reacties worden tegengegaan. De
„ontvanger" die een geslaagde nier
transplantatie heeft ondergaan is door
gaans in staat weer als een vrijwel
volwaardig mens te leven. Wordt de
getransplanteerde nier afgestoten dan
gaat de patiënt weer terug naar de
kunstnier.
Computer
Voor niertransplantatie komen twee
donor-groepen in aanmerking: lle
vende donoren (alleen bloedverwanten'
bij grote urgentie2) overleden dono
ren. Op het gebied van transplantaties
is er een internationale samenwerking.
Hier voor is de Stichting Eurotrans
plantopgericht, waarin Nederland,
West-DÏiitsland, België, Oostenrijk en
Zwitserland samenwerken. De Scandi
navische landen, Engeland en Frank
rijk zijn bij dit net betrokken door
zuster-organisaties. Door middel van
computers worden alle gegevens van
nierpatiënten geregistreerd. zodat
wanneer over een nier beschikt kan
worden - men direct weet wetk geval
het urgentst is.
Spanning
De sociale en psychische begeleiding
van een nierpatiënt na de transplanta
tie blijkt noodzakeljjk, Maar afgezien
daarvan zal hij doorgaans redelijk in de
maatschappij kunnen functioneren.
Met de hemodialyse-patiënten is dit
dikwijls anders gesteld. De kunstnier-
WiWUWANVUVWMWMMWIMAM
Op 7, 8 en 9 november wordt de
collecte van de Nier Stichting Ne
derland gehouden. De opbrengst
van deze inzameling (in 1973 ruim
2,1 miljoen gulden) is bestemd
méér niertransplantaties - ook
door voorlichting over het afstaan
van de nieren na overlijden;
méér kunstnieren ook voor
thuisdiaiyse;
méér levensvreugde voor nierpati
ënten;
méér onderzoek om nierziekten
te voorkómen.
De collecte is de belangrijkste in
komstenbron voor de Stichting.
Vooral met dit geld moet gezorgd
worden voor het behoud en de
leefbaarheid van het bestaan van
een steeds stijgend aantal chro
nische nierpatiënten.
Het postgiro van de Nier Stichting
Nederland (Amsterdam) luidt:
388.000. Ook door lid te worden
steunt u de Nier Stichting (mini
mum contributie f 10,- per jaar;
voor min. f 100,— wordt u lid voor
het leven),
KmuiKKTiW
^^^LGIRO 3 88ooo^M
behandeling (2 x 12 uur per week)
geeft een belangrijke spanning zowel
voor de patiënt als voor zijn omgeving
door de strenge leefregels, een streng
dieet, medicamenten en geregeld con
troleren van de shunt (in- of uitwendi
ge aansluiting voor de kunstnier): Op
dagen of avonden van de dialyse kan
men geen afspraken maken, zware
lichamelijke arbeid en de meeste spor
ten kunnen niet worden beoefend:
reizen en op vakantie gaan leveren
problemen op; sexueie potentie bij
mannen wordt geringer, vrouwen kun
nen doorgaans geen kinderen meer
krijgen. De patiënt moet dus leren
leven met zijn situatie, waarbij begelei
ding van sociologen en psychologen
onontbeerlijk is.
Nóg groter dan de noodzaak van méér
geld en méér mankracht hiervoor is de
vermindering van het tekort aan do-
nor-niéren. In 1976 zullen voldoende
donor-nieren ter beschikking moeten
komen voor het verrichten van 400
transplantaties. Dit kan gebeuren door
dat de medische staf van elk zieken
huis de volle aandacht besteed om elke
potentiële donor-nier aan zijn bestem
ming te helpen en door zoveel moge
lijk mensen te bewegen een handge
schreven codicil te dragen (zie voor
beeld), waarin hij verklaart na zijn
ai ter beschikking te
dood zijn
t c(o£ tuf natëwdboot
5'm'aait /$74
Elke getransplanteerde patiënt bete
kent weer een plaatsje vrij voor een
nieuwe dialyse-patiënt, die anders ten
dode opgeschreven is.
Aart ten Hoopen is 33 jaar. Als baby begon hij eigenlijk al te tobben
met zijn nieren, omdat deze niet zijn meegegroeid. „Als een ander één
glaasje nodig had om zijn dorst te lessen, had ik er vijf nodig", vertelt
Aart ten Hoopen. „Er is echter nooit iets bij me opgemerkt. Tot in
1970. Toen moest ik voor een oogcontrole naar het Dijkzigt-
ziekenhuis, omdat een afwijking geconstateerd was. Daar ontdekte
men, dat ik idioot veel plaste. Mijn bloeddruk was bovendien te hoog
en ik werd op dieet gesteld. Toen kwam men tot de conclusie dat
mijn nieren niet goed functioneerden. Dat bleef zo'n tijdje door
sudderen.
Ik verhuisde in 1972, want voor mijn dieet had ik een keuken nodig.
Vlak voor Kerstmis werd ik na een controle opgeroepen: mijn
eiwitbeperking moest nog meer dalen. Eigenlijk had ik dit zelf al
tijdens mijn vakantie ontdekt. Ik moest opgenomen worden en toen
werd besloten dat ik aan de kunstnier moest".
Ten Hoopen: „Je weet voor jezelf
wanneer je dieet niet verbeterd kan
worden, dat er geen alternatief is. Je
hebt de keus tussen óf de dood óf de
kunstnier".
Ik onderging een operatie, waarbij een
„shunt" werd ingezet, een aansluiting
voor de kunstnier. Deze shunt wordt
vlak onder de huid ingezet en is beter
dan een bovenhuidse aansluiting, om
dat hierbij de kans op infectie groter
is. Open shunts zijn voor acute geval
len wanneer ineens gespoeld moet wor-
„In maart 1973 kwam ik aan de
kunstnier", vervolgt Ten Hoopen.
„Vooraf werd mij alles verteld. De
pompenkamer werd me getoond, ik
maakte kennis met mensen die daar
spoelden enz. Alles is erg nieuw voor
je. Je komt daar ook in aanraking met
mensen die gespoeld worden. Dit ge
beurt 12 uur achterelkaar en dat twee
maal per week. Ik werkte toen al halve
dagen, want met mijn dieet kon ik al
geen heie dagen meer werken".
Zag je tegen het spoelen op?
„Ja, de ene keer voel je je rotter dan
de andere keer. Je hebt daarnaast dan
nog je strenge dieet: eiwitbeperkingen,
zoutloos, kaliumbeperking. Overal zit
namelijk kalium in, in fruit, groentp,
koffie, enz. Daarvoor krijg je dan een
vervangend dieet van bijvoorbeeld 100
gram appel is één tomaat, enz.".
„Je praat er niet erg veel over. Ik was
erg stil op mijn kantoor. Men wist dat
ik maandag en donderdag in het
ziekenhuis was, maar er werd verder
niet over gesproken".
Aart ten Hoopen spoelde 1 5 maanden.
Toen kwam op 18 juni 1974 onver
wachts de mededeling dat hij getrans
planteerd kon worden.
Kruisproef
Ten Hoopen: „Ik voelde me de 17e
juni heel slecht en stond op het punt
mijn chef op te bellen om te zeggen
dat ik niet kon komen. Toen ging de
'telefoon. Het was het Dijkzigt zieken
huis met de mededeling dat er een nier
beschikbaar was gekomen. Je eejrste
reaktie: je schrikt je lam. Ik ben met
een taxi naar het ziekenhuis gegaan,
waar bloed werd afgenomen voor de
kruisproef. Daarna wordt een druppel
tje van je bloed bij de te transplanteren
nier gebracht. Vervolgens moet je een
paar uur wachten. Deze kruisproef
moet negatief uitvallen, het bloed mag
niet klonteren. Is de kruisproef nega
tief, dan gaat de transplantatie door.
Transplantatie is altijd afwachten. De
organisatie begint al uren van tevoren
té draaien. Daarvan weet je niets tot
het moment dat je een telefoontje
krijgt en dan nog is het de vraag of de
nier geschikt voor je is. Zo niet, dan ga
je weer naar huis. Daar was ik ook op
voorbereid. Het is een toevalligheid
wanneer je weet waar je nier vandaan
komt. Ik weet dat de mijne uit Bonn
komt. Mijn weefseltype is erg af
wijkend. Als de weefseltypes niet over
eenkomen, wordt de nier ineens afge
stoten. Door middel van een computer
in Leiden worden de gevallen die voor
een niertransplantatie in aanmerking
komen, geselecteerd op leeftijd, urgen
tie, lichamelijke bijzonderheden, enz.
Aart ten Hoopen: „Wanneer je bericht krijgt dat je getransplanteerd kan worden,
schrik je je lam."
's Avonds om zeven uur werd ik naar je drinkt, het eiwitgebruik, urinemetin-
de operatiekamer gereden. Om 12 uur gen en temperaturen, enz.
nachts lag ik in de steriele tent,
waarvan Rotterdam er twee kent. De
verpleging is ook geheel steriel, je bent
De laatste dagen word je erg verwend
in het ziekenhuis. Dan volgt de vreug
de wanneer je naar huis mag. Je hoeft
afgesloten van alles. Daarna krijg jeniet alles meer af te wegen. Wel moet
.ie je vochtgehalte bijhouden omdat je
vooral niet te weinig mag drinken. Je
krijgt goede voorschriften mee'van het
ziekenhuis. Bij de minste verandering
moet het ziekenhuis gewaarschuwd
worden, voortdurend sta je onder con
trole. Je hebt ook veel aan het contact
met andere nierpatiënten, omdat je
veel kunt leren uit hun ervaringen.
heel sterke middelen, die afstoting
moeten voorkomen. Je bent dan heel
vatbaar, vandaar ook de steriele ver
pleging".
De eerste weken na de transplantatie
zijn voor een nierpatiënt zeer span
nend. Hoe reageert het lichaam op de
getransplanteerde nier en gaat de nier
werken. Iedere nierpatiënt kijkt dan
met spanning uit naar de eerste urine.
Ten Hoopen: „Na mijn transplantatie
ben ik de eerste weken normaal gedia-
lyseerd (bloedzuivering viade kunst
nier - red.), omdat ik nog geen urine-
produktie had. De nier moest aan het
werk gaan. Toen dit gebeurde hield de
dialyse op. Mijn dieet werd langzaam
uitgebreid. Op 7 juli kwam ik uit de
steriele tent. Mijn vatbaarheid was
minder en ik mocht bezoek ontvangen,
die in speciale kledij binnenkwam. Ik
voelde me een heel ander mens. Ik
mocht vruchtesappen drinken en an
dere dingen eten. Dat was een hele
gewaarwording. Ik mocht de telefoon
gebruiken en kontakt zoeken met de
buitenwereld. Dat had je wel nodig,
omdat je in je eentje lag.
Ook word je geleerd hoe je een
dagboek moet bijhouden, d.w.z. hel
noteren van de hoeveelheid vocht dat
Normaal leven
Hoe staat het met de afstotingsver
schijnselen
Ten Hoopen: „Het is een normaal
verschijnsel dat na' een niertrans
plantatie diverse afstotingen plaats
vinden. Dit komt bij iedere patiënt
voor. Door de artsen word je dit al
verteld in het ziekenhuis. Je hoopt
natuurlijk dat je de nier mag houden,
maar zelfs artsen weten niet hoe lang
het duurt voordat zeker is dat de nier
wordt afgestoten. De oudste nier in
Amerika is 11 jaar, in Nederland 6
jaar.
Je denkt niet aan afstoting. Je bent blij
dat je straks weer gaat lopen en fietsen
en dat je een zo normaal mogelijk
leven kan gaan leven. Dat je nooit 100
procent wordt, is wel duidelijk".
HANNY VROEGH
ii
•4-f
O
Als je Heinz Eriescn wil spreken en hij is niet thuis
en dat is hij meestal niet dan moet je heel wat
net- en abonneenummers draaien om hem te
pakken te krijgen. Dat lukt dan toch meestal niet.
Maar het kan je wel gebeuren dat als je het opge
geven hebt, hij plotseling met een wapperende
jas je kantoor komt binnen vliegen. Hij steekt dan
gauw een sigaretje op, vertelt een mop en voordat
je wil zeggen wat je te zeggen had is hij alweer
als een wervelwind de kamer uit. Een driekwarts
(reuk ligt in je asbak.
I
Veel te doen
Met de hobo en de dirigeerstok in zijn tas is hij op
weg door het ganse land. Hij is le hoboist van het
Rotterdams Philharmonisch Orkest en, net als
vroeger zijn eigen leraar, dé wereldberoemde Jaap
Stotijn, hoofdleraar van het Koninklijk Conser
vatorium in Den Haag, voorts dirigent van het in
Amsterdam gevestigde Nationaal Jeugdorkest.
Verder heeft Heinz de leiding van twee bekende
fanfare-korpsen: die van het Noordbrabantse
Beek en Donk en St. Michael uit Thorn (Limburg).
Het laatstgenoemde korps won deze zomer nog met
lof de le prijs in de afdeling harmonie van het
Wereld Muziek Concours dat eenmaal in de vier
jaar in Kerkrade wordt gehouden. Korpsen uit
vele landen namen daaraan deel. Daarnaast ziet
hij nog kans om kamermuziek te spelen, zoals
bijvoorbeeld jongstleden zondag toen hij met
het Rotterdams Hobokwartet (Friesen - hobo,
Hettema - viool, Oldeman - altviool, Ruijsenaars -
cello) achtereenvolgens twee concerten gaf in
de wijkcentra Larenkamp en Middelland. Op
dinsdag de 19e 's avonds speelt het Hobokwartet
in de Klimmende Bever, IJsselmonde.
Warempel hij heeft ook nog tijd om bij tijdén
wijle te gaan vissen. Als hij dat allemaal heeft
gedaan, schijnt hij nog bezig te zijn met een ver
zamelingvan alles wat met - u gelooft het niet
hoba te maken heeft.
Promenadeconcert
Lezers, komt vöoral natfr fÜinz Friesen luisteren
als hij zaterdag aanstaande in het Promenadeconcert
van het R.Ph.O. onder leiding van Willem van
Otterloo het Concert voor hobo en strijkers in
Es van Vincenzo Bellini (1801 - 1835) speelt. Hij
staat temUj(0M van een erg aantrekkelijk prom-
programnn d»t hierbij in de agenda in zijn geheel
is afgedrukt
De Franse componist Hector Berlioz 1803 - 1869)
van wie vanavond en morgenavond in de abonne
mentsconcerten CD en CW de Symphonie Fantastique
en zaterdagavond in het Promenadeconcert de ouverture
Le carnaval roma'n wordt gespeeld
dinsdag S en woensdag 6 november, 20.15 uur
abonnementsconcerten CD/CW
dirigent Willem van Otterloo
solist Gérard Poulet, viool
Rimski-Korsakow - Ouverture Groot Russisch
Paasfeest
Mendelssohn - Vioolconcert
Berlioz Symphonie fantastique
zaterdag 9 november, 20.15 uur
promenadeconcert
dirigent Willem van Otterloo
solist Heinz Friesen, hobo
J. Chr. Bach - Sinfonia in Bes op. 18 nr. 2
Schubert - Entr'acte en balletmuziek Rosamunde
Bellini - Hoboconcert
Berlioz - Ouverture Le carnaval romain
Saint-Saëns - Danse macabre
Bizet - Arlésienne suite
donderdag 14 en vrijdag 15 november, 20.15 uur
abonnementsconcerten F/A
dirigent Edo de Waart
solist Michel Block, piano
Bartók - Muziek voor snaarinstrumenten, slagwerk
en celesta
Mozart - Pianoconcert in d KV 466
Brahms - Eerste symfonie
Georges Bizet (1838- 1875) met wiens Arlésienne
suite het Promenadeconcert van zaterdag wordt
besloten.
Als gebruikelijk zien wij uw inzending
weer tegemoet uitsluitend per brief
kaart. U moet de kaart adresseren aan:
Met Andere Woorden, Postbus 5204,
Rotterdam. Oplossingen moeten uiter
lijk dinsdag 12 november binnen zijn
om mee te dingen naar de prijzen. Op
lossingen van de winnaars vindt u in
ons blad van donderdag 14 november.
Op elke genummerde regel moeten
twee woorden van respectievelijk 6 en
4 letters worden ingevuld. Elk woord
van 4 letters is samengesteld uit het
voorafgaande woord van 6 letters en
beide overblijvende letters plaatst men,
in de zelf te vinden volgorde, in de
beide cirkeltjes achterin. Voorbeeld:
zou de omschrijving luiden „vervolgens
- karakter", dan moest worden inge
vuld „daarna - aard" en dan kwamen
de beide overblijvende letters A en N
of N en A in de cirkeltjes achterin. Bij
juiste oplossing van de gehele puzzel
leest men in de cirkeltjes, van boven
naar beneden twee oude zegswijzen.
1 schip der woestijn - grondsoort; 2
papierformaat - bouwvallig huis; 3
slotwedstrijd - fout; 4 jammer - mu-
ziekteken; 5 trapper - balk; 6 verzuim -
ladder; 7 verder - steenmassa; 8 plooi
baar - vacht; 9 leer - bloedvat; 10
landbouwgerei - grondsoort; 11 rond
dak - vergrootglas; 12 vroeger - op
nieuw; 13 doodsbeen - deel van mond;
14 deel van Overijssel - voedsel; 15
onb. v.n. woord - afloop; 16 hekel -
inkeping; 17 bos - verlegen; 18 somma
- modewoede; 19 vis - plantsoen; 20
duister - modder; 21 voldoende - bek
ken; 22 familielid - struisvogel; 23
blaasinstrument - vaartuig; 24 gevat -
leidsman; 25 dorsgerei - telwoord.
Als oplossing moeten alleen de heide
zegswijzen worden ingezonden.
Donderdag 14 noyembcr organiseert Ma
Vrouw Maatschappij Rotterdam een open
avond in liet Trefcentrum, Generaal van der
lleydcnstraat 40. Het thema van i
is: „De taak van de vakbeweging", aanvang
ll
m
H
S
6
7
8
9
10
II
12
13
19
IS
16
11
18
19
20
21
22
23
29
25
