Een mens met geloof en talent,
zoals weinigen hem kennen
1
MET DE NATUUR
VERBONDEN
termeulen
termeulen
DE HAVENLOODS. DONDERDAG 21 NOVEMRER 1974
47-556
Spreken met Rien Poortvliet
Rien Poortvliet is bezig met een hoef, als ik
's morgens om halftien zijn atelier binnenkom.
Het lijkt erop, of hij een schijfje eelt van de
paardevoet op zijn papier heeft gelijmd; kleur en
structuur zijn dermate natuurgetrouw, dat ik
meteen de schroeilucht van een smidse ruik en de
nagels zie gloeien.
In zijn huis te Soestduinen - een soort opper-
houtvesterswoning die van romantiek uit zijn
voegen barst maakt de 42-jarige schilder beel
tenissen voor een nieuwe uitgave. Vóór er nog
meer verloren gaat, wil hij alle facetten van het
boerenbedrijf in een kijkboek vastleggen. Gestoei
van meid en knecht op een authentieke hooizol
der, het haren van een zeis, de boerin met een
juk op haar schouders
lilsiiiilllli
m
Rien Poortvliet houdt van het platteland en de mensen die daar
koeien melken en akkers bebouwen, zoals zijn voorvaderen op
Goeree-Overflakkee. Hun verbondenheid met de natuur zit hem
misschien nog in het bloed. Hij is zelf, als de ruige Ezau uit Genesis,
een man des velds, verstandig op de jacht. Maar merkwaardigerwijze
steekt hij in het veel gladdere vel van diens broer Jacob. Een bekende
TV-recensent noemde hem onlangs „de charmeur van ons gerefor
meerde volksdeel".
Hij koestert geen jeugdtrauma's of
neurosen doch belijdt met een schier
nai've blijmoedigheid: „Ik ben een
kind, van God bemind" om vervolgens
met een gezond vitalisme een vos te
schieten en die mee naar huis te
slepen, als model voor een schilderij.
Rien Poortvliet, samen met Tanja Koen
en de overigen (Helen Schaap als gast)
bij de populaire quizz 'Zó vader,
Zo zoon'
Een blouse voor iedere dag.
In deze tijd van het jaar kunt u
eigenlijk niet zonder zo'n mooie
acryl jersey blouse. Ze staan
bijzonder leuk op rokken en pan
talons. Door het vlotte model -
lange puntkraag, lengte naden,
aparte manchetten - en de
moderne kleuren is deze blouse
eindeloos te kombineren met
spencers, vestjes e.d. In vijf mode
kleuren en de maten 38 t/m 46.
Het is inderdaad een elegante man, die
tegenover mjj aan de tekentafel zit,
met het lederen vest losjes over de
bloes. Hij draagt de groene, ribfluwe
len broek met zwier, rookt een pijp en
heeft het soort ogen waarvoor hazel
noten vroeger wel eens als vergelij
kingsmateriaal werden gebruikt. Mil
joenen Nederlanders weten exact hoe
hij er uit ziet, sinds Rien Poortvliet
regelmatig zitting heeft genomen in
het panel van de bekende televisieserie
„Zo vader (moeder) zo zoon (doch
ter)" van de N.C.R.V. Samen met
Tanja Koen en andere gasten draagt hij
bij aan een gemiddeld waarderingscij
fer van 74, waar de omroepvereniging
best mee tevreden is.
In zijn ouderlijk huis te Kethel - een
thans aan Schiedam onderhorig gewor
den en door flats overweldigd dorpje -
droomde (nijn gastheer reeds als kind
van beeldverhalen. Als hij ergens om
zeurde („ik was overigens een gewillig
baasje") ging dat verlangen meestal uit
naar kleurkrijtjes en tekenpapier.
Sindsdien is de aandrift om alles wat
hij observeerde in lijn en kleur weer te
geven, hem in sterke mate blijven
beheersen. Werken
Zo sterk, dat hoog boven zijn werkta
fel een schild hangt, dat hij in geval
van nood kan laten zakken tot voor de
van de bezoeker. Die krijgt dan
de volgende tekst te lezen: „Ik vind 't
lullig om te zeggen (maar): ik wil zo
graag weer aan het werk".
Een wat naar gewildheid zwemend
grapje van iemand die zijn tijd te
kostbaar acht voor alledaags gebab
bel?
„Natuurlijk trek ik zelden aan dat
touwtje, Maar het is toch een soort
noodkreet, want ik ben bezeten van
een bijna spastischè ijver. Toevallig
heeft de goeie God tegen mij gezegd:
jij mag gaan kleuren en sindsdien heb
ik het gevoel, dat er geen dag verloren
mag gaan. 's Zondags na de kerkdienst
zoek ik soms allerlei voorwendselen
bijvoorbeeld gauw nog even dat
geel een tintje lichter te maken. Ik kan
het gewoon niet laten
Dieren
„Gewetensconflikten" spelen zich wel
eens af in de marge tussen godsdienst
en werklust. „Onlangs wilde ik voor
mijn boerenboek vastleggen, hoe de
stier een tochtige koe bespringt. Toen
ik gebeld werd dat het zover wa>,
moest ik net naar de dienst. Toen
heeft de boer de paardrift van zijn
dieren even weten te bedwingen tot na
de dienst.
Nederlands enige gespecialiseerde die-
renschilder (hij spreekt zelf meestal
over beesten of beestjes) schaamt zich
niet voor zijn gevoelens. In het voor
woord van „De vossen hebben holen",
zingt hij een ontroerend loflied op zijn
vrouw („gelukkig geen mantelpakken-
dame") die geen flauwte krijgt als ze
een spinneweb ziet in „ons van God
gezegende huis". Hij vertelt me, van
zijn Jezusboek een exemplaar gezon
den te hebben aan Hare Majesteit en'
van haar een lieve brief te hebben
gekregen. Prins Bernhard schreef een
loffelijk voorwoord in zijn bundel
jachtte keningen.
God en Oranje
Het is duidelijk, God, Oranje en Ne
derland vormen voor de schilder-teke
naar nog altijd een drievoudig snoer,
dat maar beter niet verbroken kan
worden. Met dezelfde oprechtheid
komt hij er voor uit, veel waarde te
hechten aan degelijkheid, orde en ge
zag. Het calvinisme is misschien mede
een drijfveer voor zijn soms overmatige
werkdrift; dat heeft immers de arbeid
altijd als een opdracht gezien, een taak
van Godswege op aller schouders ge
legd.
Zijn oude moeder kan echter ook met
Izaak getuigen: de reuk van mijn zoons
is als de reuk des velds. Hij is een
doorgewinterde natuurmens en be
schouwt zijn jachtlust als een onopge
helderde passie.
Maar dezelfde man heeft het vijftien
jaar uitgehouden op het reclamebureau
Lintas, waar hij het tot senior-manager
bracht en in een eigen kamer met
hoogpolig prestige tapijt en een sche
merlampje, figuurtjes tekende voor ad
vertenties. Zelfs in deze schijnwereld
raakte hij niet gefrusteerd. „Ik kreeg
op den duur wel genoeg van dat
fluimige gedoe om de mensen verlek
kerd te maken op margarine en soe
pen. Je begint je dan af te vragen: kan
ik niet wat zindelijker gaan werken?
Maar ik was al lang bezig met mijn
vrije schilderwerk - zo erg druk had ik
het daar nu ook weer niet - en het
illustreren van kinderboeken, zoals de
Saskia en Jerqenserie van Jaap ter Haar
en later diens Geschiedenis van de
Lage Landen. Toch voelde ik me ten
slotte als de hond uit de fabel van La
Fontaine. Hij kreeg best te vreten, had
een lui leventje en blafte maar wat aan,
maar werd toch jaloers op dat schar
minkel van een wolf. Want die droeg
geen halsband en zat niet aan de
ketting".
Risico
Rien Poortvliet was 36 jaar oud, toen
hij dit veilige en beschermde leven
vaarwel zei. De dieren des velds wer
den zijn leidslieden op weg naar de
vrijheid. Hij illustreerde een boek met
de natuurkenner A. B. Wigman als
gids, waarin zijn werk de aandacht
trok door een uiterst trefzekere obser
vatie. Niet lang daarna verschenen
standaardwerken als „Jachttekenin-
gen" en „De vossen hebben holen",
kostbare boeken over in het wild
levende dieren en de schutters die hen
belagen. De televisie deed de rest. Rien
Poortvliet maakte naam als een be
gaafd kunstenaar en een man die op
het beeldscherm kernachtige uitspra
ken doet.
Een man uit een goed nest. Met
ouders, enigszins beducht de artis
tieke neigingen bespeurend van een
jongen, die het liefst door de pol
ders zwierf en met stekelbaarsjes en
torren naar huis kwam. Zij waren
degelijk genoeg, om mij in de rich-
'Jagen.... een zegen voor de wildstand'.
ting van een veilige baan te stuwen.
Schilders en komedianten stonden
in ons milieu niet zo hoog aange
schreven. Ik heb nooit een aca-
mie bezocht en helemaal zelf mijn
aanleg tot ontwikkeling gebracht". De
man, die zijn werk kortaf met „Rien"
signeert, behoort niet tot de avant-gar
de maar heeft respekt voor tal van
moderne kunstuitingen. „Alles hoeft
niet figuratief en herkenbaar te zijn.
Kijk maar eens, wat er gebeurt als je
een druppel petroleum in het water
gooit, je weet niet wat je ziet. Maar ik
Tevreden over eigen werk
ziel hebben. Mijn gastheer kent dit
verlangen naar een eenvoudig bestaan
en zal daar in zijn „Groot Boeren
boek" gestalte aan geven.
Zijn evenwichtigheid ten spijt is hij een
man van van twee werelden. Hij ver
foeit nu het oeverloze" gezijk" over de
vraag of een koffiedrinkende vrouw in
-een advertentie blond of kastanjebruin
haar moet hebben. Maar in idioom en
presentatie draagt hij nog iets van zich
mee uit dit klimaat van eeuwige jeugd,
schoonheid en modebewustzijn.
Jagen
met de andere schilders. Wél met die
andere beestjesmannen, zoals Manfred
Schatz in Duitsland, vrijwel de enige
daar en een goeie uit Zweden. Daar
steekje allicht wat van op".
Zo vader-zo zoon
Met zijn parmantig opwaarts strevende
snor komt Rien Poortvliet bij veel van
de gemiddeld drie miljoen kijkende
Het zal velen ook verbazen, dat de
schilder die met zoveel liefde en aan
dacht zijn dieren observeert en af
beeldt, de volgende dag het geweer kan
schouderen om ze neer te leggen.
„Misschien ben ik dan toch een beetje
gespleten. Natuurlijk heb ik mijn ver
haaltje klaar, over de jacht als zegen
voor de wildstand, dat is nog waar
ook. Maar daarom jaag ik niet. Het is
een soort passie. Ik voel me verwant
met de wolf en het wilde zwijn, ik leer
van de dieren. Maar evengoed zeg ik
soms tegen een konijn dat me voor de
voeten loopt: „Ga jij eens gauw naar je
moeder". Je moet natuurlijk ook niet
truttig doen over de jacht. Ik hoor er
veel domme kritiek op; de mensen
praten het dier vaak een nood aan,
waarin het helemaal niet verkeert. Er is
op dit gebied veel onwetendheid. Als
sommige mensen wisten dat jonge
haasjes in de sneeuw werden geboren
zouden ze meteen een actiecomité
oprichten".
Er komt overigens weinig wildbraad op
tafel in huize Poortvliet. De huisvader
is een eenzame vader, die zijn buit
gebruikt om er studie van te maken..
„Meestal neem ik niet deel aan borrel-
uür en maaltijd. Ik wil mijn impressies
zo schoon en zuiver mogelijk mee naar
huis nemen. Het stoorde mij vroeger
al, als ik een boeiende jeugdfilm had
gezien en op straat komend de trams
nog zag rijden, terwijl ik nog in een
andere wereld leefde. Indrukken moet
je beschermen".
landgenoten, in de zo-zo uitzendigen
over als een wat behaagziek mens.
„Natuurlijk streelt het mgn ijdelheid
als ik in Van Nature (een ander televi
sieprogramma) aan zoveel mensen kan
laten zien hoe ik een hert schilder.
Maar toch houd ik van alles wat
gewoon is, het onopgesmukte. De ge
wone burgermanspot (ik houd er niet
van om buitenshuis te eten), een prak
tische auto, waar je ook mee uit jagen
kunt gaan, gewone mensen. Het maakt
me ziedend als ik boeren uit hoor
schelden voor hufters en klootzakken.
Op het platteland ontmoet je de aar
digste mensen".
Krachtige taal, voor iemand, wiens
pastelkleurige beeldverhalen uit de na
tuur in zo menig damesblad zijn ver
schenen. Hij zit op fluweel, nu een golf
van nostalgie en milieubewustzijn de
mensen doet hunkeren naar de onge
repte natuur en alles wat hen dreigt te
onontglippen aan dingen die nog een
Religie
Van f 1
De zondag. Rien Poortvliet houdt van
mensen die naar de kerk gaan, liefst
met een boek vol zilverwerk. Samen
met zijn vrouw en twee zoons (16 en
17) slaat hij geen dienst over van de
gereformeerde predikant ds. Rinsema
in Soestduinen. Zijn leven is vol psalm
gezang en zijn hart springt op van
vreugde als via de Muzikale Fruitmand
van de E.O. die psalmverzen nog op
een gedragen wijze door de aether
galmen.
„Zijn grondslag zijn onwrikbare vastig
heden", bijvoorbeeld. De kunstenaar
spreekt op een dermate ongecompli
ceerde wijze over zijn geloof, dat
sommige door twijfel gekwelde broe
ders en zusters hun oren niet kunnen
geloven. Er valt geen mus van het dak,
zonder de wil des Hemelsen Vaders.
Daar is hij vast van overtuigd. Lang
voor hij in zijn nieuwste boek „Hij was
één van ons" het leven van Christus op
realistische wijze afschilderde, traden
de dieren voor hem tevoorschijn uit de
profetiën en evangelieën. Zijn hert
dorst naar de waterstromen en de
zwaluw legt haar jongskens neer in het
kunstig nest bij Gods altaren.
Rien Poortvliet is één van de weinige
kunstenaars (hij houdt overigens niet
van dit woord) uit een onvervalst
gereformeerd milieu, die hun inspiratie
niet ontlenen aan de pogingen, om
zich aan hun opvoeding te ontworstel
en. Elke gekweldheid is hem vreemd.
Bioloog
Die indrukken zijn dermate sterk, dat
Rien Poortvliet in menig opzicht meer
van dieren afweet dan een bioloog.
Hun gedrag is hem vertrouwd; vandaar
dat hij ook is uitgenodigd om daarover
te vertellen voor radio en televisie.
In zijn propvolle atelier hangt een
spreuk: Wie twee hazen na wil jagen
zal er geen naar huis toe dragen. Zijn
die woorden van toepassing op zijn
situatie?
„Het wordt me inderdaad te druk,
mijn schilderen mag er niet onder gaan
lijden. Rond Kerstmis komt er een eind
aan mijn werk in het panel en ik ga ook
met andere dingen stoppen".
Alle afbeeldingen (81) uit „Hij was één
van ons" zijn onlangs te zien geweest
op het beeldscherm. In dit boek heeft
de schilder samen met dominee Hans
Bouma, een zekere mate van ont
mythologisering verwezenlijkt. Niet
door afbreuk te doen aan de heilsfei-
ten, maar door de menselijkheid van
Jezus en zijn tijdgenoten tot uitdruk
king te brengen.
Dominee J. J. Buskes noemde het „een
tot verf geworden evangelie". Niet alle
kerkmensen hebben dit realisme
vooral sprekend uit de „taal" van
gezichten en handen - op dc juiste
waarde geschat.
Het grieft Rien Poortvliet, dat ook
gelovigen, die hij als broeders en zus
ters beschouwt, hem verkeerd begre
pen hebben. „Als iemand tweeduizend
jaar geleden op zijn duim sloeg, trok
hij hetzelfde gezicht als wij. Ik heb
telefoontjes gekregen van dominees die
enthousiast uitriepen: „Nu ga ik ook
anders preken". Maar er is me ook een
soort heiligschennis verweten, omdat
ik Christus als mens in nood heb
uitgebeeld. Zonder franje van een bo
venzinnelijke waardigheid, in al zijn
smart en vernedering".
Het (dure) boek wordt niettemin goed
verkocht; waarschijnlijk spreekt het
toch velen aan in dit tijdsgewricht vol
zoekers naar eerlijkheid en de werke
lijkheid achter de schijn.
nr\
1IOI TM/W
'VLEUGELS 'KLEININSTRUM.
'BLADMUZIEK
«PIANO'S'GITAREN
En Rien Poortvliet blijft gewoon lid
van de E.O. En de N.C.R.V. natuurlijk.
Hoort hij dan ergens in de schemering
het gejammer van een harmonium uit
zijn jeugd dan snijdt hem dat niet door
zijn ziel, maar wil hij óók graag stem
en snaren, tot roem van Zijne goedheid
paren. Als ik afscheid neem gaat hij
mee naar buiten om zijn varkens te
voeren, de konijnen van loof te voor
zien en de twee nerveuze jachthonden
bemoedigend toe te spreken.
LEO J. LEEUWIS
Uit ons tuincentrum
2e etage.
Japanse Azalea "Sylvester" met
kluit. Bloeit met de kerst als u hem
nu binnen zet. Na de kerst kan hij
weer naar buiten. Kleur rose/rood.
Winterhard. Normaal f 5,98
Kamperfoelie (Lonicera 'Goldflame'
in pot. Dè klimplant bij uitstek.
Bloeit overdadig, bijzondere kleur
geel. Normaal f 5,50
Donkerblauwe konifeer (Cham.
Alumi)met kluit, 's Winters kleur-
houdenfl. Maat 40-60 cm.
Normaal f 5,48
Als weekend aanbieding per stuk
Pak ASEF turfmolm van
