Zeldzaam porselein kwam
met scheepsladingen aan
'Grens antiek-niet
antiek is erg
moeilijk te trekken'
ï-
ï-
Met Andere Woorden
s
s
s
r
r
r
r
r
r
z
Voorzitter Antiquairs Genootschap:
LONDENSE EXPOSITIE VAN WERELDPERS
Chine de Com mande:
5
2!
5
2
2
5
2
2
5
2
5
5
E
2
2
5
5
2
2
2
V
1
E
2
5
2
E
5
3
A
N
k
A
B
H
5
E
E
k
N
A
3
A
A
A
i
E
A
2
5
A
2
A
E
2
5
2
2
Z-
5
2
2
5
«-
2
5
2
5
5
2
2
5
2
5
DINSDAG 1 JUL11975
JVIeer en meer groeit de belangstelling, anno 197S, voor allerlei zaken uit de oude
tijd. Niet alleen kleding uit vroeger tijden, kompleet met lange rokken, kantjes en
frutseltjes, maar ook meubelstukken en gebruiksvoorwerpen Meer en meer groeit
de belangstelling, anno 1975, voor allerlei zaken uit de oude tijd. Niet alleen
kleding uit vroeger tijden, kompleet met lange rokken, kantjes en frutseltjes,
maar ook meubelstukken en gebruiksvoorwerpen uit oma's tijd komen steeds
meer in zwang. Natuurlijk: voor antiek is altijd belangstelling geweest. Maar juist volledigste rug
de laatste jaren ondervindt die belangstelling een enorme opleving De handel in
antiek en curiosa tiert welig, beurzen waarop dit soort zaken tentoon worden
gesteld, trekken steeds meer bezoekers. Opvallend daarbij is, dat men name
jongeren vaak bijzonder grote belangstelling aan de dag leggen voor zaken, die uit
vroeger tijd stammen.
Maar wat is antiek? Het is een feit, dat
er heel wat kaf onder het koren
schuilt. Vele „antiquairs", althans za
kenmensen die een dergelijke aandui
ding op hun raam hebben staan, heb
ben geen stukje antiek in huis. Er is op
dit terrein enorm veel onwetendheid.
Niet alleen bij de koper; ook vaak bij
de handelaar. En inderdaad: de vraag
„wat is antiek" is bijzonder moeilijk te
beantwoorden.
Moeilijk vak
De heer A. Zoetmulder, antiquair te
Rotterdam (met een prachtige winkel
aan de Mauritsweg: Antiekhandel Rot
terdam) en voorzitter van het Neder
lands Antiquairs Genootschap, zegt er
het volgende van: De grens, wat wèl
en wat niet antiek is, is bijzonder
moeilijk te trekken. Volgens de Neder
landse wet is alles, wat ouder is dan
honderd jaar, antiek. Maar dat is eigen
lijk geen goed (criterium om een be
paald voorwerp of meubelstuk te be
oordelen. Je kunt bijvoorbeeld een
meubelstuk hebben uit 1840 (dat dus
volgens de wettelijke uitgangspunten
antiek zou zijn), dat echter een na
bootsing is van een bepaalde stijl uit
1600. In dat geval is het voor ons dus
duidelijk geen echt antiek, ondanks
het jaartal. Aan de andere kant kun je
een stuk hebben in Jugendstill, ge
maakt in 1910, dat volgens ons wél tot
het antiek behoort. De grens is dus
door middel van een jaartal bijzonder
moeilijk te trekken. In Frankrijk heeft
Het kan natuurlijk gebeuren, dat een
handelaar, die door de vereniging in
het ongelijk gesteld is, eenvoudig tóch
weigert om de klant terug te betalen.
In dat geval wordt de handelaar niet
alleen uit de vereniging gestoten; ook
krijgt de koper het aankoopbedrag
de vereniging.
noodzaak om zich te organiseren, niet
zo, want ze gingen ervan uit dat hun
vak zó moeilijk was, dat een beunhaas
zich tóch niet lang staande zou kunnen
houden. Tegenwoordig schijnt dat ech
ter wél te kunnen, want de malafide
handel tiert welig, gebruikmakend van
de onwetendheid van de mensen."
Zo'n tien jaar geleden groeide er tussen
een aantal antiekhandelaren een goed
kontakt, dat resulteerde in de oprich
ting van de Stichting Nederlandse
Kunst en Antiekbeurs, die sindsdien
ieder jaar in Breda een grote beurs
heeft gehouden. Uit deze onderlinge
kontakten ontstond in december 1968
het Nederlands Antiquairs Genoot
schap: een vereniging die volledig op
vrijwillige basis werkt. Een antiekhan
delaar hóeft zich niet bij deze organi
satie aan te luiten, maar het heeft voor
hem én voor de klant wél een aantal
plezierige kanten.
Garantie
De heer Zoetmulder: „Ik kan U een
mooi kastje verkopen, waarvan ik U
vertel, dat het uit de zeventiende eeuw
is. Meneer, ik garandeer U: dit is een
origineel antiek kastje. Maar wat is die
garantie waard? Wie staat er achter,
achter die garantie? Als je zo'n kastje
koopt bij een handelaar, die lid is van
onze vereniging - en dan is hij herken
baar aan een schildje, dat in zijn zaak
aanwezig is - dan krijg je een garan-
tie-certificaat. Op dat certificaat staat
een veel beter systeem: daar vermeld, over wat voor voorwerp of
Door deze maatregelen kan iemand,
die een stukje antiek koopt bij een
antiquair, die het NAG-schildje voert,
ervan verzekerd zijn dat de aankoop
zijn geld inderdaad waard is. Dat wil
overigens niet zeggen dat iedere an
tiquair die niet is aangesloten bij de
vereniging, slecht zou zijn. Want nog
maals: de NAG werkt geheel op basis
van vrijwilligheid.
NAG-voorzitter Zoetmulder heeft ook
wel enige bedenkingen tegen de vele
antiekbeurzen, die alom in den lande
op regelmatige tijdstippen worden ge
houden. „Kopen op zo'n beurs is
levensgevaarlijk," meent hij. „Er zijn
natuurlijk ook goede onder, maar je
loopt op zo'n beurs toch wel een erg
groot risico, om genept te worden."
Er zijn echter twee beurzen in Neder
land waar men wèl met een gerust hart
naar toe kan gaan en waar beslist alles
wat als antiek wordt verkocht, het ook
werkelijk fs. Dat zijn de beurs in Delft
en die van de Stichting Nederlandse
Kunst en Antiek in Breda. „Alles wat
op deze beurzen te koop wordt aange
boden moet twee scherpe keuringen
ondergaan: eerst een interne keuring,
en vervolgens nog een keuring, uitge
voerd door museum-medewerkers."
Het feit dat antiek, en dan bedoelen
BliHSPP
we uiteraard écht antiek, een grote
beleggingswaarde heeft, is bekend. Dat
geldt in bijzondere mate voor ikonen.
„Ikonen zijn tegenwoordig erg in trek.
Niet alleen om een mooi stuk aan de
muur te hebben, maar ook als beleg
ging. Momenteel kun je er van verze
kerd zijn, dat ikonen 30 tot 80 pro
cent per jaar in waarde stijgen, en dat
zal zeker nog wel een tijdje zo door
gaan. Ikonen zijn ook bijzonder fijne
dingen. Een schilderij moet een plaats
hebben, waar het helemaal past en
waar het goed tot zijn recht komt. Dat
is met een ikoon niet het geval: dat
kun je óveral neerhangen, waar je maar
wilt. Het doet het in een hypermoder
ne kamer nét zo goed als in een
klassiek ingerichte."
Wie méér over ikonen weten wil, moet
in juli beslist een kijkje gaan nemen in
Grand Hotel Huis ter Duin in Noord-
wijk aan Zee, waar de NAG dan een
grote tentoonstelling van ikonen
houdt. Er zitten bijzonder mooie en
unieke exemplaren bij. Men kan er van
12 tot en met 23 juli iedere dag van 11
tot 21 uur terecht.
PAUL HOUKES.
wordt een stuk beoordeeld op zijn
stijl-zuiverheid".
Het Nederlands Antiguairs Genoot
schap bestaat nog niet zo lang. De
Nederlandse antiquairs hadden er in
vroeger dagen niet zo'n behoefte aan
om zich te organiseren.
De heer Zoetmulder: „In de tijd voor
de oorlog was antiek echt iets voor de
„happy few", em de mepsen die antiek
kóchtëii, Visten er vaak ook alles van."
Beunhazerij kwam toen ook nauwe
lijks voor. De handelaren zagen de
meubelstuk het gaat en aan wie het
verkocht. Gaat men er later toch aan
twijfelen, of dat stuk antiek inderdaad
wel net zo oud is als de verkoper heeft
gezegd, dan kan men zich wenden tot
het Genootschap. Men betaalt f 75,—
ballotagekosten en vervolgens stuurt
de NAG drie verschillende experts om
de zaak te kontroleren. Blijkt inder
daad dat de gekochte kast niet zo oud
of zo authentiek is, als bij de aanjtoop
werd beweerd, dan worilt de vèrköper
gedwongen, om de volledige prijs terug
te betalen."
27 Onlangs is in Londen een perma
nente expositie van start gegaan van de
belangrijkste kranten, tijdschriften en
vakbladen vanuit de gehele wereld. De
tentoonstelling wordt gehouden in het
hart van het Engelse krantencentrum
rond Fleet Street in het gebouw van
Eibis International.
Eibis International is het Britse persbu
reau dat als enige ter wereld is gespeci
aliseerd in het verspreiden van nieuws
ten behoeve van het bedrijfsleven in
ieder gewenst vakgebied in ieder ge
wenst land over de gehele wereld. De
diensten van Eibis International om
vatten een keuze uit ruim 23.000
média en circa 125 landen en een 350
vakgebieden. Als reaktie op de interna
tionale verspreiding van pers-informa
tie sturen de uitgevers van over de
gehele wereld hun bewijsnummers met
de daarin gepubliceerde artikelen terug
naar dit bureau. Hierdoor ontstond
niet alleen een unieke verzameling
tijdschriften, maar men is bovendien
verzekerd van de meest recente exem
plaren en gegevens over deze media.
„Het bestuderen van de internationale
media is van vitaal belang voor ónze
service", verklaart Eibis-direktrice Ja-
nie Jeffreys, „omdat voor een juiste
selektie voor onze cliënten deze up-to-
-date kennis onontbeerlijk is. Wij heb
ben bijna twintig jaar ervaring met het
samenstellen van mailing-lists, maar
het is allang niet meer genoeg om
alleen*maar de «amen en adressen van
allé' publikatics te k'enrfèfi. Om te
weten welke artikelen geschikt zijn
voor welke media moet je alle mogelij
ke details weten over tienduizenden
bladen, zoals hun inhoud, hun stijl van
schrijven, hun lezerskring, hun druk
technische kwaliteiten etc. Zo kan het
bijvoorbeeld gebeuren, dat publikatie
in een gestencild vodje van een paar
pagina's, maar dat door het merendeel
van de „decision-makers" wordt gele
zen, voor een cliënt veel belangrijker
kan zijn dan wanneer een bericht
wordt gepubliceerd in een prachtig
uitgevoerd vierkleuren magazine met
een miljoenenoplage".
Voor wie in Londen komt, is een
uitstapje naar de expositie bij Eibis
International (3 Johnson's Court, off
Kleet Street) de moeite waard. Mo
menteel zijn er zo'n 4.500 media te
zien, maar dit aantal groeit met een
vijftigtal per week.
Foto's beschikbaar gesteld door Museum Boyrr
„Porselein is de nobelste e t meest volmaakte keramieksoort", zo begint in „De
grote encyclopedie van het antiek" een artikel waarin antiekliefhebbers wordt
gewezen op dit materiaal dat in vele landen in en buiten Europa op vaak zo
kunstzinnige wijze tot sier- en gebruiksvoorwerpen wordt verwerkt. Vooral de
18e eeuw was de bloeitijd van'het porselein te noemen. Porseleinschilders - die
hun werk meestal gewoon in eigen huis verrichtten - voorzagen het onversierde
porselein soms zelfs van kopieën van schilderijen. Maar ook bloemen in bonte
kleuren en bloemmotieven waren in die tijd zeer geliefd. Porselein was er
trouwens al lang voOr de jaren rond 1700.
Reeds in de 13e eeuw bereikte het
vanuit China, zij het nog zeer spora
disch, Europa waar het grote aftrek
vond bij goudsmeden. Onmiddellijk
werd het dan in edelmetaal verwerkt,
waarna het vanwege de grote kostbaar
heid in kerken en kloosters een plaats
vond. Pas hl de tweede helft van de
15e eeuw werden de eerste pogingen in
Europa gedaan, het harde porselein,
waarvan in het bijzonder de Chinezen
het geheim kenden, maar niet wilden
prijsgeven, na te maken. Na vele expe
rimenten en het incasseren van talloze
teleurstellingen gelukte dit, maar toen
waren we al zo ongeveer in de 18e
eeuw beland. Het zou in dit artikel
uiteraard te ver voeren alle bekende
porseleinmerken onder de aandacht te
brengen. Daarom bepalen we ons tot
porselein uit China en wel speciaal het
Chine de Commande waarvan o.a. mu
seum Boymans-van Beuningen te Rot
terdam een prachtige verzameling
bezit, samengesteld uit diverse collec-
ties.
Chinees porselein
Onder Chine de Commande wordt
meestal het Chinese porselein verstaan,
dat in de 18e eeuw in opdracht met
door Europeanen verschafte voorstel
lingen werd beschilderd. De naam
wordt echter ook gegeven aan Chinees
porselein, dat sinds het begin van de
17e eeuw door de Vereenigde Oost
Indische Compagnie en door particu
lieren werd besteld. Hierbij zijn twee
groepen te onderscheiden: een catego
rie die in vorm en decoratie Chinees is
en min of meer uitsluitend voor export
werd vervaardigd en de reeds door ons
genoemde groep die met een westerse
versiering beschilderd werd.
Met behulp van schilderijen waarop
porselein is uitgebeeld en oude boedel-
-inventarissen is later geprobeerd een
beeld te verkrijgen van de verschillende
porseléinsoorten die werkelijk met
scheepsladingen naar ons land werden
gebracht.
Maar niet alleen onze Oost Indische
Compagnievaarders hebben grote hoe
veelheden naar Europa vervoerd, ook
de Engelse, en in wat mindere mate de
Franse, Deense en Zweedse compag
nieën deden mee aan het stillen van de
porseleinhonger. Toen aan enkele han
delscompagnieën' werd toegestaan ei
gen vestigingen te stichten in Kanton,
de grote Chinese uitvoerhaven van
porselein, ontstond tevens de gelegen
heid voor de inkopers de Chinese
leveranciers nauwkeurig te vertellen
aan welke eisen het porselein voor de
Europeanen moest beantwoorden.
Maar die aanwijzingen waren lang niet
altijd even duidelijk en bestonden
soms slechts uit een ruwe tekening van
bijvoorbeeld een bloem of wel uit de
mededeling dat men in Holland niet
gesteld was op voorstellingen van Chi
nese fabeldieren, een in het land van
herkomst juist zeer geliefd motief. In
tegenstelling daarmee werden soms
ook complete gravures als model ver
strekt, of stukken Europees porselein
of ook wel aardewerk, tin of zilver in
een vorm of met een decor dat men
Wenste te zien nagemaakt.
Onversierd
onze voorouders zeer geliefd was.
Daarnaast bestond namelijk ook nog
het familie rose, het veelkleurig porse
lein en het „encre de chine".
Tumult
Boymans vindt men o.a.
een fraai theekopje met schoteltje,
voorstellende het „tumult te Rotter
dam", een opstootje dat in 1690 plaats
vond naar aanleiding van de onthoof
ding van de wijnkoper C. Costerman,
beschuldigd van moord, doch ondanks
zijn bekentenis toch onschuldig gehou
den door het volk.
Het kwam tot een uitbarsting tegen de
baljuw, mr. Jacobus van Zuylen van
Neyevelt, waarbij diens huis aan de
Leuvehaven vernield werd. Het scho
teltje en de buitenkant van het kopje
vertonen deze plundering, de bodem
van het kopje aan de binnenkant het
hoofd van de terechtgestelde. Drinkt u
smakelijk!
Zeer bijzonder is ook het bordje „Het
wonder van Zaandam", Chinees porse
lein dat in Amsterdam is beschilderd.
Dit wonder speelde zich af in 1647.
Een boerenechtpaar waarvan de vrouw
in verwachting was werd aangevallen
door een woedende stier. De vrouw
werd op de horens genomen en in de
lucht geslingerd, wat leidde tot de
geboorte (in de lucht) van het kind.
Man en vrouw overleefden de aanval
niet, het kindje werd een jaar oud.
(Deze gebeurtenis staat afgebeeld op
een schilderij in de Grote Kerk te
Zaandam, die daarom de Bullekerk
wordt genoemd). De voorstelling is
ook bekend onder de naam „Stiers
Wreetheijd".
Kitty DAM
Kop en schotel met blauwe beschil
dering voorstellende „Het tumult van
Rotterdam in 1690".
Dit alles leidde er toe dat het por
selein, wit geglazuurd, doch overigens
onversierd uit de Chinese fabrieken
naar Kanton werd aangevoerd en daar
door decorateurs werd voorzien Van
een versiering boven het glazuur, waar
bij dan met buitenlandse inkopers over
aan te brengen motief werd onderhan
deld. Daardoor ging het Chinese ex
port-porselein voor de Europese markt
vrijwel over de gehele linie een eigen
karakter vertonen, dat enigszins af
wijkt van het porselein, dat in China
voor de binnenlandse markt of export
naar niet-Europese landen werd ver
vaardigd.
Begrijpelijk is, dat het onder die om
standigheden moeilijk is de grenzen te
trekken waar het eigenlijke Chine de
Commande begint en eindigt. Museum
Boymans heeft in hoofdzaak stukken
die bestemd waren voor de Nederland
se markt. Daarbij blijkt, dat vooral het
„blauw en wit" (wit glazuur, decoratie
in kobalt blauw onder het glazuur) bij
Uw oplossing van deze puzzel zien wij
uitsluitend per briefkaart, tegemoet
aan „Met andere woorden", postbus
5204 tè Rotterdam.
De oplossing moet uiterlijk 9 juli in
ons bezit zijn. De prijswinnaars wor
den dan bekend gemaakt in de krant
van donderdag 11 juli.
Als oplossing, van de nieuwe puzzel
moet alleen worden ingezonden het
aantal letters P (van Pieter) dat u in
het diagram hebt ingevuld.
HORIZONTAAL: 1. slecht van ge
zicht; 6. vreemd; 10. godendrank; 15.
Gode zij lof (afk.); 16. schuine strook;
18. graanafval. 19. speelkaart; 20.
bergplaats; 21. klein deeltje; 23. mu
ziekinstrument; 25. smerig; 26. op de
manier van; 27. Europeaan; 29. riem
van pet; 32. deksel; 33. metaal. 35. een
zekere; 36. glansmiddel; 37. nakome
ling; 39. klank; 41. partij in proces; 43.
hoofdstuk uit Koran; 45. bijwoord;
47. voorbestemming; 50. Ital. rivier;
51. loterij; 53. bevalligheid; 55. tuinge-
rei; 56. deel van boom; 57. bieding;
59. puntig voorwerp; 60. gravure; 61.
nuk; 63. uitspansel; 65. mogelijkheid;
67. onscherp; 68. hoofddeksel; 69.
Nederl. rivier; 71. plaag; 73. snede; 74.
vlag; 77. leefregel; 79. eega van Aegir;
80. verenwisseling; 81. stapel; 82. wed
loop; 84. groente; 85. werktuig; 86.
Europeaan; 88. toilet; 90. familielid;
91. babbelaar; 93. commercieel; 95.
jongensnaam; 96. boom; 97. vaartuig;
98. grondsoort; 101. hijsen; 104. voeg
woord; 106. zegeteken; 108. oosters
boek; 109. betreffende (afk.); 110 deel
van huis; 112. meisjesnaam (afk.); 113.
voorzetsel; 115. elasticiteit; 116. onge
bonden; 117. vervoermiddel; 119. be
slissen; 122. melodie; 123. bittere
scherts; 125. kledij; 126. visbak; 127;
andere naam voor Ierland; 129. wortel;
131. te voet gaan; 133. nauw; 135.
gedicht; 137. vogel; 139. kwab; 140.
vogelbek; 141. hulptaal; 143. plaatsin
theater; 146. oorlog voeren; 148. pers.
v.n. woord; 149. in de rede vallen;
152. kledij; 153. opening; 154. mel
ding; 155. vogel; 157. vertrekken; 158.
zat; 159. zoogdier; 161. vrouwsper
soon; 163. grondstof voor linnen; 164.
opgewassen zijn tegen: 167. soort heu
vel; 169. godin v/d dageraad; 170.
ritmische beweging; 171. spelonk; 173.
klamp; 174. getij; 175. grafsteen; 176.
zoogdier; 178. gebogen; 180. rivier in
N-Brabant; 181. fit; 182. wat vaak
bedriegt; 183. grasrijk.
VERTICAAL: 1. rif; 2. afgod; 3.
godsdienst (afk.); 4. zeer dun; 5. vlag
getje; 7. pers. v.n. woord; 8. vis; 9.
bijwoord; 10. gevaar; 11. alvorens; 12.
vreemde munt (afk.); 13. telwoord;
14. knol; 17. ceremonie; 19. brok; 22.
vrucht; 24. schouwspel; 25. graag; 26.
sierplant; 28. ritsig; 30. tocht; 31. vis;
32. Aziatisch schiereiland; 34. verlan
gend naar drinken; 37. hechtorgaan;
38. geslacht; 40. Aziatische staat; 42.
damp; 43. hoofddeksel; 44. slaapstok;
46. vlug; 48. deel van schip; 49. berg;
50. per honderd (afk.); 52. controle
ren; 54. centaur (door Hercules versla
z
3
r*>
r-
T
1
3
10
II
11
,3
14
ir~
r~
7
r~
19
2Ö-
11
15
16
w
18
!9~
30
31
31
33
34
36~
37
is
w
10
iï-
41
43
44
is~
4?
19
49
50
51
53~"
54
sT~
56
57
58
59~
60
6Ï~
a
63
64
6S~
66
67
ia
70
7i~~
72
73
71
75
76
W
78
w
80
k
si
W
83
84
W
86
87
88
89
9Ö~
91
91
93
94
9S~
97~
9T
99
IOO
ioT
101
103
isr
IDS
k
w
107
iöF
109
iiF
III
k
ar
1/3
114
iïT"
116
sri
118
k
iïT
110
iïi
in
ia-
114
k
iü~
iïT"
«5
iïT
130
k
iïï"1
i
133
134
ÜT"
136
isT"
138
k
i39~
140
wT"
142
wT"
m
145
k
A
146
147
W
B4
Sr
K3
5t
155
157
158
i?T
160
161'
■*-
5
169
165
lii
ar
168
W
170
172
sr
w
5~
76
177
■r
l?9
ïaT
isT
181
W
_fc>
gen); 57. bezig; 58. gedeeltelijk; 62.
strook water; 63. plant van dorre
grond; 64. watering; 66. lichaamsdeel;
67. dundoek; 68. Nederlander; 70.
hoenderbeet (plant); 72. bloem; 73. de
voorrang hebbend; 74. Europ. land;
75. kweekbak; 76. manier van spreken;
78. vensteromlijsting; 80. zoogdier; 83.
meisjesnaam (afk.); 86. vaal; 87. parle-
mentsvakantie; 88. loods; 89. {op
trekken; 91. flauw geluid; 92. belem
mering; 93. streek; 94. deel van hoofd;
99. Ierse organis atie (afk.); 100. éénja
rig dier; 102. graan; 103. glansmiddel;
105. bars; 107. geneeskundig (afk.)
109. stad in N-Spanje; 111. beroep;
113. Maleis gewicht; 114. opstande
ling; 116. buiten gevaar; 118. familie
lid; 120. hoge boord; 121. grote toe
loop; 122. spoedig; 124. schetsen; 127.
insigne; 128. plaats in Utrecht; 130.
bontsoort; 132. onderkussen; 133. gla
zen veranda; 134. vis; 136. deel van
huis; 138. vlaktemaat; 140. andere
naam voor Noach; 142. ministerie
(afk.); 144. soort net; 145. op zekere
plaats; 146. furore; 147. onfatsoenlijk;
150. zintuig; 151. hemellichaam; 153.
patroon; 156. zeer; 157. aardbol; 158.
fiqanc. instelling; 160. tuinbed; 162.
wending; 163. hachelijk; 164. natuur;
165. één der Ver. Staten; 166. plaats
in Drente; 168. zode; 170. boom; 172.
insekt;. 175. bijwoord; 176. lopqnde
rekening (afk.); 177. pers. v.n.woord;
179. familielid.
