Toekomst laatste Portugese
bezittingen in nevelen gehukl
Termeulen
vernieuwt het
wonen, op de
totaal vernieuwde
1e etage
Mocao:
in 1603 Eldorado
voor Nederland
sff
wat 'n andere aankleding al niet doet
gordijnen,
opgehangen
voor het
kiezen
ideale
kijk op tapijt
slaapkamers en meubelen
te kust en te keur
DE HAVENLOODS, DONDERDAG 4 SEPTEMBER 1975
36-571
JOHAN SCHENK.
Een stukje overzees Portugal dat weinig in het nieuws komt, is Macao.
Het ligt in de buurt van de Chinese stad Kanton en kan momenteel
alleen via de zee worden bereikt. De kontakten met de buitenwereld
vinden grotendeels via Macao's grote buurman. Hong Kong, plaats,
dat ca. 70 kilometer verderop ligt. Vanuit deze Britse kroonkolonie
kan men op twee manieren naar Macao: met een supersnelle
draagvleugelboot of met de gewone veerboot, die er ruim 3,5 uur over
doet.
Alhoewel Macao enige fijne plekjes
heeft, die aan de dagen van weleer
herinneren, wordt al spoedig duidelijk
dat de stad in verval is. Er wonen ca.
320.000 mensen, waarvan minder dan
5 pet. van Portugese afkomst is. Overal
wordt Kantonees, een Chinees dialect
gesproken en men komt maar weinig
mensen tegen die Portugees spreken.
Er verschijnt een krant in die taal, met
een bijlage in het Engels, dat hard op
weg is de plaats van tweede landstaal
in te nemen.
lyiacao heeft grotere tijden gekend. Het
was de eerste Europese nederzetting in
Azië, gesticht door de Portugezen. De
vertegenwoordigers van dat betrekke
lijk kleine Europese land legden de
eerste kontakten met het Rijk des
Hemels, China, dat met z'n 100 mil
joen inwoners toen al een van de
grootste naties der wereld wereld was.
Er bestaan geen documenten waaruit
blijkt dat de Chinezen formeel afstand
deden van dit stuk grondgebied, doch
geschiedvorsers nemen aan dat de Por
tugezen met de Kantonese mandarij
nen regelden dit land tegen een bepaal
de prijs te huren.
Omstreeks 1560 hadden de kolonisten
vaste grond onder de voeten. Enige
jaren later werd hun positie nog ver
sterkt, doordat zij de stad Kanton
militaire bijstand boden bij een kust
wachtmuiterij. Om diverse redenen
verbood de Chinese keizer in de loop
van de 16e eeuw de directe Sino-
Japanse handel. Het is duidelijk dat de
Portugezen van deze situatie profiteer
den, en toen in 1582 de koninkrijken
van Spanje en Portugal werden Vere
nigd, groeide Macao uit tot een mach
tige handelsnederzetting aan de Stille
Oceaan. Gedurende meer dan een
eeuw, was Mexicaans zilver, dat via de
Philippijnen Azië bereikte, het belang
rijkste betaalmiddel in het Chinese
Eldorado
De Republiek der Zeven Verenigde
Nederlanden stond destijds aan het
begin van de Gouden Eeuw. Aange
trokken door de meest fantastische
verhalen over Chinese produkten, en
terden de Hollanders (die formeel met
De eerste kennismaking met het Portugese Verre Oosten is schilder
achtig. Een rij huizen, die zo overgeplaatst lijkt uit een dorpje aan de
Middellandse Zee. Sommige met Chinese daken, de meeste met
balkons, die de overvloedige plantengroei nauwelijks kunnen dragen.
Alle huizen zijn in pasteltinten geverfd, maar zien er door de hoge
vochtigheidsgraad vrij verveloos uit. Weinig huizenbezitters houden
zich aan het wettelijke voorschrift, dat een huis om de twee jaar
nieuw geschilderd moet worden.
Portugal in oorlog waren), in 1603 het
Portugese handelsschip „Santa Catarei-
na". Zij laadden de buit over en lieten
die enige maanden later in Amsterdam
veilen. Deze gebeurtenis was een sensa
tie in Europa en de veiling van kostba
re zijde, goud en Chinees porselein
bracht de gigantische som van 3,5
miljoen gulden op. Nederland had een
soort Eldorado gevonden, en men
maakte zich gereed voor een groot
scheepse aanval op Macao zelf.
Dat werd een volslagen fiasco: de
Portugezen, bijgestaan door hun sla
ven, verdedigden de stad met leeuwen
moed. Een en ander was voor de
Macaenses, Macao's inwoners, een re
den, om hun forten nog beter te
verstevigen. Nu nog heet een van die
fortifikaties in de volksmond „Het
Hollandse Fort", ter herinnering aan
die gebeurtenis.
We bleven het de Portugezen lastig
makert en kregen onverwachte hulp-
van Japan. In 1640 werden namelijk
alle Portugezen het „Land van de
Rijzende Zon" uitgewezen, in verband-
met hun overijverige missionarissen.
De Japanse buitenlandse handel begon
toen uitsluitend over de Nederlandse
handelspost in Nagasaki te lopen. In
datzelfde jaar viel het Spaans-Portuge-
se koninkrijk uiteen en waren Macao's
grootste dagen voorbij.
Een uitzondering vormden de perio
den, waarin China de toegang tot zijn
havens aan Portugese schepen voorbe
hield. Daardoor waren de Europese
handeldrijvende naties soms gedwon
gen via Macao te opereren.
Ook in China zaten de Portugese missi
onarissen niet stil en bekend is de
uitspraak dat Boeddha op vredige,
witte olifanten China binnentrok en de
Portugese Jezuieten vergezeld gingen
van kanonnen e.d. Dat laatste sloeg op
de industrie van 17e-eeuws Macao, die
hoofdzakelijk uit de vervaardiging \/an
wapentuig bestond, dat door de Chine
zen zeer begeerd werd.
Op de oude Protestantse begraafplaats
in Macao staat op één van de grafste
nen te lezen: Ter Nagedagtenis aan
Pieter Kintsius, Opperhoofd der Ne-
derlandsche Oost Indische Compagnie
in 't Rijk van China, gestorven in
1786. Van de overige grafstenen valt af
te leiden dat Macao vele jaren lang de
plaats was, via welke de diplomatieke
kontakten met China verliepen.
In navolging van Hong Kong, dat de
Chinezen van de Engels-Chinese opi
umoorlog aan de Britten moesten af
staan, stopten de autoriteiten van Ma-
cao in 1849 huur aan Kanton te
betalen. Enige jaren later erkende het
door oorlogen verzwakte China Macao
als eeuwig Portugees grondgebied.
Woods te ondertekenen.
Goklust
Chinezen
Eilandje Coloane bij Macao
In het begin van deze eeuw bestond de
bevolking van Macao reeds grotendeels
uit Chinezen. Dat aandeel werd bedui
dend groter toen vele Chinezen hun
vaderland verlieten als gevolg van on
dervoeding, oorlogen en epidemieën.
Door de eeuwen heen was Macao
bekend om z'n liefdadigheid, voorna
melijk van de kant van de kloosters en
religieuzen. Tijdens de Chinese burger
oorlog en de Japanse militaire akties in
China, werd de stroom vluchtelingen
dermate groot, dat Macao in 1941 een
half miljoen inwoners had. Na de 2e
wereldoorlog keerde een aantal Chine
zen naar hun vaderland terug.
In 1946 brak een tijd van betrekkelijke
welvaart aan, doordat Portugal weiger
de het bekende akkoord van Bretton
Deze wereldwijde overeenkomst ver
bood de invoer en het bezit van goud
door individuele burgers. Macao was
daardoor een van de weinige plaatsen
in Azië, waar dat wel was toegestaan.
En dat lokt natuurlijk kopers. Een
andere inkomstenbron is het gokken.
Jaarlijks komen 1,5 miljoen dagjes
mensen uit Hong Kong om hun goklus-
ten in de casino's van Macao te botvie
ren. Fan Tan, Mah-Jongg, Keno, rou
lette, the Big and the Small, etc. zijn
hier rijkelijk vertegenwoordigd. Het
bekende gokcentrum is het drijvende
gokpaleis in de haven van Macao. Via
belastingopbrengsten van het gokken
worden de 149 scholen in Macao in
stand gehouden, zodat deze aktivitei-
ten ook nog een goed doel hebben.
V/at industrie betreft is Macao bekend
om z'n vuurwerk, dat voornamelijk als
huisvlijt en in kleine fabriekjes op de
bij Macao horende eilanden Taipa en
Coloane wordt vervaardigd.
In 1966/67 werden de Portugese auto
riteiten opgeschrikt door ongeregeld
heden, die waren geïnspireerd door de
toen in China plaatsvindende culturele
revolutie. Zij werden daarmee herin
nerd aan de sterke betrokkenheid van
de ^Chinese bevolking bij de gebeurte
nissen in China. Alhoewel China Portu
gal in 1887 eeuwigdurende autoriteit
over Macao verleende, is het duidelijk
dat communistisch China aanspraak
zal maken op het gebied, als het
dekolonisatieproces zich ook tot Ma-
cao zou gaan uitstrekken. Een onaf
hankelijk Macao is ook uit economisch
oogpunt bijna een onmogelijkheid. Er
is b.v. nu al niet voldoende geld voor
uitbreiding van de electrische centrale.
Het is een jaarlijks terugkerend pro
bleem en de kranten waarschuwen
voortdurend tegen overmatig gebruik
van electrische stroom.
Boze stemmen in de Russische Prawda
beweerden in november vorig jaar, dat
de Chinezen Macao als Portugese kolo
nie willen handhaven om hun opium
op de Zuidoost-Aziatische markt te
kunnen blijven lozen
Dat 'ook toeristische aktiviteiten zeer
kwetsbaar zijn, bewijst een maatregel
van de Hong-Kongse autoriteiten.
Sinds april van dit jaar moeten toeris
ten die vanuit de Britse kolonie naar
Macao reizen, 20 pet. belasting op hun
bootticket betalen. Naar Macao be
weert, verminderde de toeristenstroom
hierdoor drastisch.
Al met al is de toekomst van een van
de laatste Portugese bezittingen in
Azië in nevelen gehuld. Enige weken
geleden werden onder de Portugese
bevolking van deze kolonie verkiezin
gen gehouden. De conservatieve kandi
daat won met ruim 57 pet, de sociaal-
Idemocrateii kregen 36 pet. en de rest
waren blanco stemmen. Bevrijdingsbe
wegingen zoals in de voormalige Afri
kaanse koloniën zijn in het Macao van
vandaag (nog) een onbekend begrip.
U ziet het aan de woon-etage bij ter meulen. Die kreeg een gloednieuwe jas, de presen
tatie werd verbeterd, de indeling overzichtelijker. En prompt winkelt u er plezieriger dan
ooit. Wat 'n andere aankleding al niet doet. Zo is 't ook bij u thuis. Verandering van tapijt
doet leven. Nieuwe vitrage doet
wonderen, moest maar 's gauw
komen kennismaken.
Met termeulen's
nieuwe aankleding.
En met de uwe.
Hoe zou die nieuwe vitrage
staan? Zou dat gordijn
patroon niet te druk zijn?
Op de 1e etage van
ter meulen zijn zoveel
mogelijk overgordijnen en
vitrages opgehangen.
Er zijn zelfs komplete vensterdekoraties
gemaakt. Dat maakt 't kiezen makkelijk, want u ziet van tientallen soorten gordijnstof en
vitrage precies hoe het bij u thuis komt te hangen. Even overzichtelijk krijgt u douche
gordijnen gepresenteerd. En wandvinyl,
behang en plakplastic,
wandvin
Dat kunt u wel zeggen! Want ook de tapijtafdeling heeft
een vernieuwing ondergaan. Wollen of nylon vloer
bedekking van 200 cm tot kamerbreed, kleedjes voor
slaapkamer, gang of badkamer, 't staat allemaal zó
gerangschikt, dat u zich snel en makkelijk kunt oriënteren.
Moet ook wel, met zó'n grote keus.
Ook deze afdeling heeft een nieuw jasje gekregen.
Het bekijken van de meubelen is daardoor nog
plezieriger geworden; zij komen meer tot hun
recht en-u kunt nog beter beoordelen,
wat het beste zal staan
bij u thuis.
