„Een prémière is net
een operatie zonder
verdoving"
ERVAREN
UITVOERDER
J
V
Bert Haanstra aan de vooravond
van zijn nieuwste film:
mm
secretaresse
GOEDKOPER
r
OE HAVENLOODS-DINSDAG 23 SEPTEMBER 1975
39-38
Anderhalf jaar rust en een
jaar keihard werken vormen de
periode tussen de laatste en
jongste première van twee films
van Bert Haanstra. Rond de
kerstdagen van 1972 etaleerde
de geboren Twent onder ko
ninklijke belangstelling in Am
sterdam het resultaat van jaren
filmen tussen de dieren. De film
heette „Bij de beesten af'.
Drie jaar had hij er aan gewerkt en na de
première dacht hij eindelijk eens met vakan
tie te kunnen. Maar eigenlijk is het er nooit
echt van gekomen. De belangstelling voor de
film was zo bijzonder goed. dat Bert Haan
stra nauwelijks tijd voor zichzelf had. ..Dan
moest je weer hier heen. dan weer daar heen.
De hele wereld heb ik afgezworven en nu.
twee en een half jaar later kan ik bijna geen
land ter wereld opnoemen, waar de film niet
is heengegaan, 't Is enorm en eigenlijk nau
welijks bij te benen", zegt hij.
Maar toch heeft hij het met plezier ge
daan. ,,Ach. het is nu eenmaal zo, dat er in
dit vak nauwelijks vrije tijd is weggelegd. Of
gemonteerd worden en als het eindprodukt
dan eindelijk in elkaar zit moet ik als
producent/verhuurder/regisseur nog voor de
publiciteit zorgen. Dat betekent dat ik dag in
dag uit journalisten over de vloer heb."
Haanstra vervolgt: ..Eigenlijk ben jij ook
nog iets te vroeg, want ik sterf van het werk.
't Is niet erg hoor. We redden het wel, maar
als je het niet erg vindt maak ik nu eerst de
montage van de trailer af. Die moet namelijk
naar het laboratorium, want de bioscopen
zitten er op te wachten."
Terwijl Bert Haanstra druk in de weer gaat
met ongeveer honderd meter film, die straks
in niet minder dan 23 bioscopen de komst
van zijn nieuwe film (..Dokter Pulder zaait
Papavers") aan zal kondigen is er even tijd
om rond te kijken in de werkruimte van deze
vermaarde cineast. Het gebouwtje achter zijn
midden in de bossen gelegen riante villa net
buiten Laren, is voor Haanstra een grote
steun bij zijn werk. Behalve enige montage
tafels is het compleet uitgerust met een
geluidsstudio en een projectieruimte. „Toen
ik het allemaal aanschafte enige jaren gele
den was het een bittere noodzaak. Vooral die
geluidsstudio." vertelt hij. „Jaren geleden, en
ik spreek nu over het begin van de zestiger
jaren, waren er in Nederland nogal wat
klachten over het geluid van de Nederlandse
film. Dat kwam voornamelijk doordat wij hier
in ons land niet gewend waren te luisteren
naar het geluid bij films. Öij de buitenlandse
films keken we immers alleen maar. Studio's
waren er toen ook nog nauwelijks."
BERT HAAN
STRA
in dit vak is geen
vrije tijd wegge
legd...
overhield, om zelf zo'n studiootje in te rich
ten. ,,'t Kostte kapitalen, maar het bleek
toen een onmisbare zaak te zijn. In de loop
der tijden is dat natuurlijk wel veranderd,
maar nog steeds ben ik erg blij dat het er
staat. Omdat de Nederlandse film een enor
me vlucht nam liep men de ontwikkeling in
de geluidsstudio's voorbij. Voor mij zelf heb
ik dat toen tijdelijk opgeheven door mijn
eigen studio, maar nu zijn de geluidsstudio's
veel beter. Alleen moet je wel weken van te
voren je uren bespreken en zo'n uur kost al
gauw tweehonderd gulden. Ik wil niet zeggen
dat ik buiten die studio's kan, maar in veel
gevallen kan ik mij nu thuis ook best redden.
Het bespaart dus een flinke smak geld en
ten tweede st'aat de ruimte me ter beschik
king als ik hem nodig heb."
Tekst: Will Beumer
En Haanstra heeft zijn studio vaak nodig.
„Veelal loop ik 's avonds naar dit gebouwtje
achter in mijn tuin en ik kan er rustig
werken. Niemand stoort mij. Er gebeuren
geen andere dingen om mij heen, in een
woord ideaal."
Ook de projectieruimte vanzjjn studio is
uniek te noemen. Achter een trapsgewijs
opgebouwd zaaltje, dat plaats biedt aan zo'n
dertig toeschouwers staat een levensechte
35-millimeter geluidsprojector. „Veel groten
uit de internationale filmwereld zijn hier
geweest", vertelt Haanstra met gepaste trots.
„Bergman vond het enorm en Tati dacht er
net zoover."
Bert Haanstra loopt al vele jaren mee in de
Nederlandse filmwereld. Enkele tientallen
zelfs. De belangstelling zat er al vroeg in. Op
veertienjarige leeftijd prutste hij een camera
in elkaar en bij de drogist kocht hij voor een
rijksdaalder per stuk oude films op. Het geld
had hij verdiend met de verkoop van zakken
eikels. Met vallen en opstaan leerde hij het
vak. Veel kennis vergaarde hij in de Hengelo
se „Groote Sociëteit", waar hij éénmaal per
week een echte film zag. ,,'t Waren van die
Duitse met bijgetinte kleuren", vertelt hij
Zijn eerste bewegende beelden legde hij
vast met een cameraatje dat hij van een
fotograaf mocht lenen. Een textielfabrikant,
die in die tijd nog goed bij kas zat, gaf de
jeugdige Haanstra een camera cadeau, nadat
hij gehoord had van zijn hobby.
Via de persfotografie kwam Haanstra in de
filmwereld tprecht, waar hij eerst als camera
man en vervolgens met eigen films naam
maakte. „Spiegel van Holland" was zijn
eerste eigen produkt en in filmoord Cannes
kreeg hij er zijn eerste prijs voor.' Deze
„Grand Prix" hielp hem enorm vooruit en
het resultaat was er ook naar. Er volgden
documentaires, opdrachtfilms en speelfilms.
Haanstra had het erg druk.
WERELDFAAM
De eerste wereldfaam vergaarde hij met de
film „Glas", een documentaire, die hem vele
tientallen prijzen en duizenden guldens ople
verde. Het aantal kopieën passeerde binnen
zeer korte tijd de tweeduizend en nog steeds
is de film regelmatig in voorprogramma's van
bioscoopvoorstellingen te zien. Waar ook ter
wereld. Maar Haanstra bleef niet stil zitten.
Er volgde een documentaire over de Delta
werken: „Delta-fase 1", een speelfilm. „Fan
fare" en „De zaak MP", ook een speelfilm.
Aan deze twee laatstgenoemde films gin
gen vooraf „Zoo" en de film, waarmee hij
zijn meeste roem vergaarde „Alleman".
En toen, eind 1969 begon Bert Haanstra
aan het veelomvattende karwei dat later
onder de naam „Bij de beesten af" in de
bioscoop zou komen.Anton Koolhaas was
al eens eerder bij mij geweest met het idee.
In 1966 was dat geloof ik. Maar toen zag ik
hét niet zitten. Drie jaar later heb ik het plan
toch opgepakt en ben ik met de uitvoering
begonnen," zegt hij. ,,'t Was een waanzinnig
moeilijk onderwerp. Die studie over de etho
logie is eigenlijk nog maar vrij jong. Een jaar
of veertig is men er mee bezig. Er is daarom
ook nog maar weinig van bekend. In Neder
land werken dan twee van de drie of vier
topmensen uit deze studierichting, die de
wereld rijk is."
Met één professor dr. G. P. Baerends uit
Groningen is hij toen aan de slag gegaan.
Drie jaar zou het hele project in beslag
nemen. Samen met cameraman Anton van
Munster en geluidsman Ed Pelster legde hij
175.000 kilometer af. Er werd veertigduizend
meter film opgenomen, die uiteindelijk resul
teerde in een avondvullende film van 1 uur
en 43 minuten.
Driejaar intensief werken. Arbeid, zonder
ook maar één dag vrij, laat staan tijd voor
een vakantie. Is dat nu niet geestdodend?
Bert Haanstra vindt van niet. „Je bent nu
eenmaal aan die film begonnen en dan moet
je je er ook voor blijven inzetten. Natuurlijk
zijn er wel ogenblikken dat je het bijltje er
bij neer wilt gooien, maar dat kan nu
eenmaal niet. Het is jouw film, en voor een
groot deel jouw inkomen. Het betekent dat je
door moet gaan. Precies blijven werken. Je
blijven interesseren voor het onderwerp. Als
je dat kleine beetje werk, dat ik in deze
richting heb verzet, bekijkt dan valt het best
mee. Professor Tinbergen bijvoorbeeld is al
twintig jaar bezig met een onderzoek naar
het gedrag van stekelbaarsjes. Twintig jaar
onderzoek naar het leefpatroon van die kleine
visjes. Voor berekeningen komen'er compu
ters aan te pas. Kijk, in dat licht bezien heb ik
maar weinig werk verzet. Maar geloof me. ik
was wel aan vakantie toe hoor, toen die film
eindelijk in première was gegaan."
Veel vakantie is het overigens voor Bert
Haanstra niet geworden. Hij werd naar alle
delen van de wereld geroepen om zitting te
nemen in filmjury's, zijn film te introduceren
i-iu.st mjuCTT
Begin vorig jaar nam hij een nieuw onder
werp bij de kop.Harry Kümel was van plan
een boek van Anton Koolhaas te gaan filmen.
Dat was „Dokter Pulder zaait papavers". Ik
zou de productie verzorgen. Uiteindelijk zijn
de gesprekken tussen Koolhaas en Kümel
vastgelopen. Ik was ondertussen op zoek naar
een onderwerp voor een nieuwe film. Een
komedie moest het worden. Maar ik heb vijf
tekstschrijvers aan het werk gehad en nie
mand leverde mij het gegeven waar ïïféTgén-'
lijk naar zocht. Het onderwerp, waarmee je
een zaal anderhalf uur aan het lachen houdt
zat er niet bij. Toen ik vernam dat het
gesprek tussen Kümel en Koolhaas was vast
gelopen heb ik op mij genomen dat te gaan
verfilmen. Nee. ik heb het heel eerlijk ge
speeld en voordat ik mijn vriend Koolhaas
belde heb ik eerst contact gezocht met
Kümel of het inderdaad juist was dat hij die
film niet ging maken. Toen Harry dat beves
tigde ben ik met Koolhaas in contact getre
den. Die heeft vervolgens zijn boek voor de
film bewerkt, het hele scenario geschreven
en toen hij hét mij overhandigde zei hij, dat
hij tijdens de produktie wel eens kwam
kijken. Eén keer is hij geweest. Toch heb ik
het contact niet met hem verloren. Tijdens
de produktie van de film heb ik mij zoveel
mogelijk aan het scenario gehouden. A|s er
iets veranderd moest worden, dan belde ik
hem op met het verzoek of hij kon instem
men met die wijziging. Ik vind dat je dat ook
behoort te doen".
WERKKOPIE
Met de voorbereidiftgen van de film is
Haanstra op 1 augustus van het vorige jaar
begonnen. Nu, ruim één jaar later zit het
karwei er nagenoeg op. „Met de montage van
de film zelf zijn we klaar. Het laboratorium
moet nu de rest doen. Maar we zitten
voorlopig nog niet stil. Dat heb je overigens
al gemerkt," zegt hij.
Inmiddels is de eerste vertoning van de
film al geweest. Als een bom is hij bij de
kijkers ingeslagen. „Het meest benieuwd was
ik naar de reactie van Anton Koolhaas",
vertelt Haanstra. „Hij is immers de geestelij
ke vader van deze film. Het is zijn boek, zijn
scenario. Wat hij zou zeggen was voor mij
een criterium. Wel, hij was razend enthou
siast. En dat terwijl hij de werkkopie nog
maar gezien heeft. Een kopie met veel zwart/
•wit beelden. Zijn reactie was zelfs zo positief
dat hij meteen met de vraag kwam of ik ook
de volgende film naar één van zijn boeken
ging maken".
DRAMATISCH
„Dokter Pulder zaait papavers" is een
nogal dramatische film. Een nieuw onder
werp voor de meestal vrolijk geluimde Haan
stra. „Tja, het heet dan een dramatische
film, maar er zitten toch echt wel momenten
in dat het publiek kan lachen hoor," verklapt
hij.
Het verhaal gaat over een dorpsarts, die
een rusfig leven leidt. Onverwacht bezoekt
echter een oude studievriend hem. die hij
jaren uit het oog was verloren. De hernieuw
de kennismaki^f haalt hertt-uitSen domme
lend bestaan, maar hij ziet «iet dat de vriend
alleen maar gekomen is om uit zijn apotheek
morfine te stelen, die hij als verslaafde nodig
heeft. Na de dood van zijn vriend duikt
Pulder in het verleden van zijn succesrijke
studiemaat en dat bezorgt hem het weekend
van zijn leven, maar dreigt hem ook in de
afgrond te storten.
Al met al een waar gebeurd verhaal, door
Koolhaas opgetekend in het boek „Een nagel
achter het behang" en voor de film gedeelte
lijk herschreven en verder gereconstrueerd.
„Als acteurs en actrices kozen we", zegt
Haanstra, „onder anderen Kees Brusse. Ton
Lensink, Elise Hoomans en Dora van Groen.
Vooral de rol die Dora speelt is in één woord
geweldig. Eigenlijk had ik een ander gekozen,
maar het eerste resultaat zinde me niet.
Toen heb ik alles stop gezet en Dora voor de
rol gevraagd. Ze vond het enorm. Ze had er
zo op gehoopt dat zij gekozen zou worden. En
ze heeft zich er ook helemaal voor ingezet.
Het resultaat is er dan ook wel naar. Wat
kan die vrouw acteren. Geweldig".
Over de hele film is Bert Haanstra trou
wens laaiend enthousiast. „Er zitten sccnes
in", vertelt hijzonder verder iets van het
resultaat te verklappen, „die je door merg en
been gaan. En dat ligt dan vooral weer aan
de messcherpe dialogen van Anton Kool
haas".
De film „Dokter Pulder zaait papavers" is
in zijn geheel op locatie opgenomen. Men
heeft daarvoor een klein huisje in Bussum
gevonden, terwijl de héle ploeg ook naar
Blokzijl vertrok. Voordat de camera voor
de eerste maal gestart werd had Haanstra al
keurig op papier staan waar de camera moest
staan en onder welke hoek gefilmd moest
worden. Alles, maar dan ook alles stond
keurig in een tientallen pagina's dik boek
werk.
„Je moet wel," verklaart Haanstra. „Als je
daar zo'n groep van twintig mensen hebt
staan, dan mag niets aan het toeval worden
overgelaten. Iedere dag dat je langer werkt
dan nodig is, kost kapitalen. Ik ben dan
ongeveer uitgekomen bij circa een miljoen.
Voor minder kan het ook maar nauwelijks".
Dat van te voren uitwerken ligt niet hele
maal in de lijn van Bert Haanstra. Met
documentaires schiet hij op één dag zijn
materiaal, brengt dat naar het laboratorium
en gaat het dan monteren. Pas dan kijkt hij
wat hij nog nodig heeft. En gaat vervolgens
weer aan het werk met de camera. Voor
speelfilms is het niet mogelijk deze tussen
twee montages te maken. „Je zou dan teiang
werken met als resultaat dat het eindprodukt
te duur wordt", meent hij.
Het eindprodukt van een jaar lang werken
van Bert Haanstra en zijn medewerkers gaat
op 1 oktober in Arnhem als besluit van de
tiende filmweek in première. Een première,
die voor Bert Haanstra zoals voor iedere
filmer van groot belang is. „Ik heb de film
gemaakt", zegt hij, „en ik ben van mening
dat ik hem zo goéd gemaakt heb als maar
enigszins mogelijk. Anton Koolhaas was en
thousiast en eigenlijk geeft mij dat voldoe
ning genoeg. Maar toch kan je er op rekenen
dat ik straks in Arnhem bijzonder gespannen
bij de première zit. Je hebt dan het gevoel of
je op een operatietafel ligt, waar men zonder
verdoving het mes in je lichaam zet."
Van de hand van Bert Haanstra versche
nen veel films.
Uit een aantal enkele foto's. Geheel
links een opname uit „De stem van het wa
ter". vervolgens cameraman Anton van
Munster op de Zuidpool in actie voor „Bij de
beesten af", waaruit ook de volgende opna
me komt. Tenslotte Kees Brusse, Dora van
Groen en Sacco van de Made in een beeld
uit „Dokter Pulder zaait papavers'
Nederlandse les voor buitenlanders
Onder auspciè'n van het „Curatorium
Onderwijs aan Anderstaligen", waarin
allerlei instanties en organisaties sa
menwerken ten behoeve van hét
onderwijs voor gastarbeiders en hun
gezinnen, is voor de bekomende herfst,
winter en lente een uitgebreid stelsel
van Nederlandse lessen voor buiten
landers opgesteld.
Met folders in het turks, spaan, ara-
bisch, portugees, joegóslavisch en ita-
liaans wordt daaraan op het ogenblik
bekendheid gegeven.
Dit cursuswerk teert in sterke mate op
vrijwilligers, die indien nodig een
vergoeding van hun reiskosten krijgen.
Zij hoeven NIET te beschikken over
een of ander diploma. Rotterdammers,
die zich voor dit werk beschikbaar
willen stellen, zijn méér dan welkom
bij het centrale adres van de instanties
en organisaties: Westblaak 87, Rotter
dam, tel. 148422 toestel 142.
c e VLAARDINGEN - De werkzaam-
Mroomgroep !StOP heden aan de Burgemeester Pruissen-
r r singel zijn voltooid. De weg is weer
Kalkar houdt aktie voor het verkeer opengesteld.
VLAARDINGEN Morgenavond
om 19.30 uur vergadert de Jeugdge-
meenteraad van VLaardingen. Op de
agenda staan o.a. het tandartsenpro
bleem en het Evacuatieplan Vlaardin-
gen.
SCHIEDAM In Buurtcentrum
Oost draait morgenmiddag de kinder
film „Flintstone en Jetson". Aanvang
14.00 uur. Toegang 1 gulden.
VLAARDINGEN In verband met
asfalteringswerkzaaniheden wordt
morgen de Cronjestraat afgesloten
voor alle verkeer, behalve zoetgangers.
Deze werkzaamheden zullen duren tot
25 september. De wegomlegging wordt
door wijzigingsborden aangeduid.
SCHIEDAM De CPN-afdeling
Schiedam houdt morgen om 20.00
uur een openbare vergadering in het
wijkcentrum Nieuwland. Gerard Maas,
lid provinciale staten van Noord Hol
land spreekt o.a. over het miljoenenno
ta en haar gevolgen.
VLAARDINGEN Aad Zoutendijk
bespeelt donderdag van 12.45 tot
13.1 5 uur het orgel van de Grote Kerk
in Vlaardingen. Op het programma van
het lunchconcert slaan werken van
Eink, Schink, Buxtehude en Stanley.
Vanaf 1 2.00 uur bespeelt Cor Don het
Oranje-carrillon.
MAASSLUIS Elementum B.V. te
Maasluis heeft een hinderwetvergun
ning aangevraagd voor het oprichten,
in werking brengen en in werking hou
den van een inrichting, waar verbran
dingsmotoren worden gebezigd met
een gezamenlijk vermogen van 125
p.k. De stukken liggen voor ieder ter
inzage op de afdeling algemene zaken
van de gemeentesecretarie, Govert van
Wijnkade 30.Schriftelijke bezwaren te
gen het verstrekken van de gevraagde
vergunning kunnen tot dinsdag 23 sep
tember worden ingediend bij het ge
meentebestuur. Gelegenheid tot het in
dienen van mondelinge bezwaren
bestaat op maandag 29 september om
10.00 uur ter gemeentesecretarie.
bij kerken
Op zondag. 28 september zal door de
Stroomgroep Stop Kalkar een aktie
worden gehouden bij een groot aantal
kerken in Rotterdam. Er zullen dan
pamfletten worden uitgereikt waarin
de kerkgangers worden opgeroepen tot
nadere bezinning op het vraagstuk
kernenergie, waarin gewezen wordt op
de gevaren verbonden aan deze vorm
van energieopwekking, waarbij wordt
ingehaakt op bestaande strevingen
dienaangaande binnen de genoemde
kerkgenootschappen en waarin ge
vraagd wordt om druk uit te oefenen
op de CDA-partijen in verband met de
komende parlementaire behandeling
van de Energienota.
Aangezien de Stroomgroep in Rotter
dam geen afdeling heeft zal dit werk
moeten gedaan worden door vrijwilli
gers. Een ieder die hieraan mee wil
doen kan zich opgeven bij C. de Groot,
Willaertpad 12. Rotterdam-301 3. tele
foon 186799.
SCHIEDAM „Friendly Visiting",
een sectie van de Raad voor bejaarden-
werk in Schiedam, orggniseert 6 okto-
Middelgroot aannemingsbedrijf, gevestigd in Rotterdam, dat zich beweegt
op het gebied van
NIEUWBOUW-VERBOUW-ONDERHOUD
in Rotterdam en omgeving zoekt contact met een
vereisten:
- prot. chr. levensovertuiging
- niet jonger dan 40 jaar
- ervaring in uitvoering van directiewerk
hoofdzakelijk gewend aan utiliteitsbouw
tot aanbeveling strekt:
- gewend calculaties te maken
- zowel theoretische als practische kennis.
Voor iemand die zich tot tevredenheid van de directie inzet is bevordering
tot bedrijfsleider niet uitgesloten.
Sollicitaties, die strikt vertrouwelijk worden behandeld, met opgaaf van
salaris onder nr 25320 aan de advertentie-afdeling van dit blad.
De Stichting Koninklijke Rotterdamse
Diergaarde zoekt op korte termijn gegadig
den voor de funktie van
Door kontakten met vele dierentuinen in de wereld vereist deze funk
tie kennis van de moderne talen en stenografie.
Tevens dient de bereidheid te bestaan tot voorkomende administratie
ve werkzaamheden waarvan agendering en dossiervorming een belang
rijk onderdeel zijn.
Geboden wordt een zeer afwisselende werkkring. Uit
voerige, eigenhandig geschreven sollicitaties aan de direc
teur van bovengenoemde stichting, Van Aerssenlaan 49,
Rotterdam - 3004.
Alleen als U zelf meet en plaatst!
export kwaliteit alle moderne kleuren
5 jaar garantie Prijzen incl. BTW en
bezorgkosten (binnen rayon).
Dit is uwvoordeelkans!
Alleen geldig tot eind van de maand!
Prijs geplaatst
f 158-
f210,-
f258-
f 318-
f360-
f418-
Breedte x hoogte Prijs geplaatst Prijs zelf plaatsen
100 x 200 1158- f79,
150 x 200 f210,- f105,
200x200
250 x 200
300 x 200
350 x 200
Geen standaardmaten, elke tussenmaat op
bestelling snel leverbaar.
Zó bespaart uveel geld als u in de winkel
de gewenste maten opgeeft
- de kleur kiest - 50% aanbetaalt.
ALUMINIUM JALOEZIEEN
BLINDS
INTERNATIONAL
EUROBLINDS ROTTERDAM
Showroom-tel 010-14 17 17
Jonker Fransstraat 96a (Centrum)
Geopend dinsdag t/m zaterdag
10 00-17 00 uur
EUROBLINDS NEDERLAND.
