Rotterdamvoorbeeld
voor stadsvernieuwers
ïi
vormfAVBBj.-weinig koopwoningen
smmê
Voorwaarden voor
stadsvernieuwing
D
D
Woningverbeteringsdag in Bouwcentrum
-
Indische motieven
in batik-gordijnen
D.W. van der Rotterdam bouwt te
Beleid
Geen kale winter
voor balkonbak
Met
Andere
Woorden
O
O
O
O
O
Q
O
O
Q
O
O
Q
O
O
O
Q
O
DE HAVENLOODS-DINSDAG 25 NOVEMBER 1975
Voor de Rotterdammers die zich dag in, dag uit, met de stadsvernieuwing bezig
houden moet de woensdag in het Bouwcentrum gehouden woningverbeterings
dag een hoogtepunt in hun zwoegend bestaan geweest zijn. Hun werk stond
immers min of meer model voor een grote schare mensen die alom in het land
met het stadsvernieuwingsproces bezig zijn of daar voor plannen hebben.
JMjjag
1—nr
van het Bouwcentrum helemaal óver
zoals men hem de laatste tijd in Rot
terdam kent: een niet aflatende door
douwer die toch ook weer behoed
zaam zijn moeilijke weg gaat, realis
tisch en idealistisch tegelijk. Vooral in
de discussie kwam hij sterk naar voren,
met een deskundigheid en een visie die
bewondering afdwongen.
Ter inleiding van zijn inleiding merkte
Van der Ploeg op dat wat vroeger sane
ring heette nu stadsvernieuwing ge
noemd wordt. „De woordverandering
is ook begripsverandering. Ik wil graag
drie nogal wezenlijke veranderingen
noemen
1. Breken heeft plaats gemaakt voor
zoveel mogelijk behouden.
2. Was vroeger sprake van een stede-
bouwkundige problematiek en een
volkshuisvestingsvraagstuktegenwoor
dig gaat het om een alamvattende pro
bleemstelling: sociaal, educatief, re
creatief, medisch-hygiënisch, cultu
reel. Nodig is een aanpak waarbij veel
aspecten betrokken zijn.
3. Het verlichte despotisme heeft
plaats gemaakt voor democratie: deel
name van de bevolking via inspraak en
medezeggenschap".
Projectgroepen
Uiteraard kwamen in zijn verhaal de
projectgroepen snel ter sprake.
Rotterdam telt er elf; overheid en be
volking zijn erin vertegenwoordigd.
Allerlei zaken komen in deze groepen
aan de orde, zoals het ontwerpen van
doeleinden ten behoeve van een be
stemmingsplan, de coördinatie van de
gemeentelijke activiteiten, de organi
satie van de vernieuwbouw, de organi
satie van de nieuwbouw in open gaten
en overloopgebieden, de herhuisves
ting van de bevolking en'de vorming
van deelprojectgroepen voor onder
wijs, recreatie en de mcdisch-hygiëni-
sche problematiek.
60.000
In de elf stadsvernicuwingswijken van
Rotterdam bevinden zich niet minder
dan 60.000 woningen met ca. 10.000
eigenaren. Van de 60.000 woningen
zullen er ongeveer 15.000 worden af
gebroken; 5.000 zullen door samen
voeging verloren gaan.
a. een vcrnicuwbouwbcurt, waarbij
ook het achterstallig onderhoud wordt
meegenomen. Schatting achterstallig
onderhoud per woning f. 6.500,-, ver
nieuwing f. 30.000,-. Ken deel van de
woningen zal bestemd worden voor be
jaarden en invaliden (met name bene
denwoningen);
b. instandhoudingsregeling voor die
woningen waar voorlopig nog geen ver-
nieuwbouwbeurt kan plaatsvinden:
c. het inlopen van het achterstallig on
derhoud. Passief aanschrijvingsbeleid
(op klachten), actief aanschrijvingsbe
leid (het uitkammen van een bepaalde
straat of buurt). Het verscherpte aan
schrijvingsbeleid zal de verhuurders
moeten dwingen hun woningen weer
in bewoonbare toestand te brengen;
d. kleine vernieuwbouw. Deze is thans
nog onhaalbaar. Gedacht wordt aan
een vernicuwbouwbeurt van ca.
f. 15.000,- tot f. 20.000,-, inclusief het
inlopen van het achterstallig onder
houd. Over de woongcriefverbctering
komt dan huurverhoging.
De heer Van der Ploeg vertelde verder
dat voor de stadsvernieuwingsgebieden
van Rotterdam gedacht wordt aan
nieuwbouw van 8.000 woningen die in
Stadsvernieuwing. Nóde operatie (Vinkenstraal).
plaats treden van de 20.000 verloren
gegane. Wijkbewoners krijgen daarvoor
prioriteit. De woningen komen in de
open gaten en in de z.g. overloopge
bieden.
Huren
Stadsvernieuwing. Vóór de operatie
volkshuisvesting en ruimtelijke ordening.
Onder de naam „Mood Indigo Impres
sion" is onlangs een collectie bedrukte
gordijnstoffen uitgebracht met dessins
die zijn gei'nspireerd op eeuwenoude
Javaanse motieven. De oorsprong van
deze „Mood Indigo Impression"-des-
sins moet gezocht worden in de ver
verleden tijd, toen de Indische ba
tik in de Westerse belangstelling
kwam. De Oost-Iodiscte Compagnie
verhandelde dêzè stóffen via één "ei
gen handelscentrum in west-Afrika
en legde hiermee de basis voor vele
van de traditionele dessins, die nog
steeds door een aantal stammen in
west-Afrika worden gedragen.
Men had kennelijk begrepen, dat op
dit terrein ook werk in Nederland kon
worden gecreëerd: al vroeg ontstond
een industrie die was gei'nspireerd op
deze oude, traditionele motieven. De
stoffen werden geëxporteerd naar het
toenmalige Nederlands-Indië en naar
grote delen van Afrika.
De oorspronkelijk gebruikte kleurstof
fen zoals Indigo en bruin in diverse
warme tinten zijn inmiddels vervangen
door chemische verfstoffen waardoor
de dessins van de gordijnstoffen geheel
eigentijds geworden zijn.
Voor de mensen die tijdelijk elders
moeten wonen omdat hun woning
verbeterd wordt worden wisselwonin
gen ingericht waarin men gedurende
vier maanden kan verblijven tegen de
zelfde huur als men betaalde. Voor
eenvoudige stoffering en een kachel
wordt gezorgd.
Volgens de Rotterdamse wethouder
moet er een garantie zijn voor de
eindhuren:
vernieuwbouw per oppervlakte bijv.
60 m2, maximum f. 150,- per maand,
90 m2 max. f. 175,-en 120 in2 max.
f. 200,-.
nieuwbouw, afhankelijk van grootte
en kwaliteit, vooreen gemiddelde vicr-
wooneenhedenwoning f. 275,-, inclu
sief servicekosten, excl. stookkosten
i water.
Tot zover de heer Van der Ploeg, de
bezielende leider van de stadsvernieu
wingsoperatie in Rotterdam.
Volgende week het tweede deel van
deze beschouwing naar aanleding van
de woningverbeteringsdag in het
Bouwcentrum. Dan onder meer aan
dacht voor het interessante betoog van
dr. Ir. H. Priemus uit Delft, die, cite
rende o.a. zei: „Stadsvernieuwing is
chaos, daar zult u aan moeten wen
nen". Kn „Zolang er mensen zijn die er
lol in hebben in deze chaos te werken
omdat ze zien dat ze kunnen bijdragen
aan veel te trage structurele verande
ringen heb ik wel vertrouwen in de
stadsvernieuwing en de woningverbete
ring. Ik wens u allen daarbij veel ge
duld en succes".
KJ. MATHIES.
Vaktaal stads
vernieuwers
De stadsvernieuwing is een materie
waaraan de laatste jaren grote aan
dacht wordt besteed. Het onderwerp
komt - terecht - vaak in de publiciteit
en het wordt, evenals zoveel andere za
ken, óók onderworpen aan het euvel
van de vaktaal.
Het ministerie van volkshuisvesting en
ruimtelijke ordening is zich ervan be
wust dat het enerzijds om een bijzon
der gecompliceerde zaak gaat, maar
anderzijds ook een zaak is die hon
derdduizenden mensen direct aangaat
omdat ze erbij betrokken zijn.
Daarom heefi het ministerie een bij
zonder goed boekje uitgegeven onder
de titel „Vernieuwde stad", dat veel
inzicht en verheldering biedt, ook in
de subsidiemogelijkheden. Het boekje
is verkrijgbaar in de boekhandel.
De terminologie waarvan stadsvernieu
wing zich bedienen is erg ingewikkeld.
In zijn recente nota „Stadsvernieu
wing" heeft het dagelijks bestuur van
openbaar lichaam Rijnmond enkele
veel gebruikte termen op een rijtje ge
zet en verklaard. Hier volgen ze:
♦RECONSTRUCTIE:
verbeteren van de stedebouwkundige
structuur van de bebouwde kom of
een deel daarvan, bijv. door een nieu
we indeling van het stadscentrum;
♦REHABILITATIE:
verbetering of herstel van een wijk of'
buurt en de daarin gelegen woningen
en gebouwen, met zoveel mogelijk in
standhouding van de ruimtelijke struc
tuur;
♦INSTANDHOUDING:
tot stand brengen van kleine(re) verbe
teringen aan woningen en wijken, in
afwachting van reconstructie of reha
bilitatie in de nabije toekomst
♦VERNIEUWBOUW:
verbeteren van een woning, zodat een
woning ontstaat waarvan de kwaliteit
min of meer gelijkbaar is met die van
een nieuwe woning.
„Monumenten
van Nederland"
„Monumenten van Nederland", de ten
toonstelling die ter gelegenheid van het
monumentenjaar 1975 in het museum
Boymans-Van Beuningen werd gehou
den, is verlengd tot en met 30 novem
ber. Belangstellenden kunnen tot die
datum de 76 tekeningen uit eigen ver
zameling van Boymans-Van Beuningen
bewonderen, die elk gebouwen of
groepen gebouwen uit de 17e en 18e
eeuw voorstellen. De meeste hiervan
bestaan ook nu nog en vallen onder
monumentenzorg. Op de tekeningen is
te zien hoe sterk sommige gebouwen
zijn veranderd door onder meer restau
raties en verbouwingen.
Het dagelijks bestuur van het openbaar
lichaam Rijnmond heeft in zijn on
langs uitgebrachte nota „Stadsvernieu
wing" enkele specifieke voorwaarden
genoemd waaraan moet worden vol
daan wil stadsvernieuwing slagen.
Deze voorwaarden zijn
vooraf moeten adequate (passende)
vervangende huisvestingsmogelijk
heden aanwezig zijn. De bewoners
moeten immers - al of niet vrijwill-
lig - hetzij voor korte of lange tijd,
hetzij permanent elders worden ge
huisvest
in de grote stedelijke gebieden waar
de kwalitatief slechte woonvoor-
raad is geconcentreerd dient voorop
te staan dat de oorspronkelijke be
woners na de stadsvernieuwing zo
veel mogelijk kunnen terugkeren;
sociale begeleiding moet zonodig
beschikbaar zijn voor de te ver
plaatsen bewoners; de huren moe
ten, na nieuw - of vernieuwbouw,
afgestemd zijn op de financiële
draagkracht van de oorspronkelijke
bewoners;
in het kader van het streven naar
een meer evenwichtige bevolkings
opbouw moeten ook in de binnen
steden woningen worden gebouwd
voor hogere inkomensgroepen en
voor jonge gezinnen, voor alleen
staanden en voor tweepersoonshuis
houdens;
gezien de maatschappelijke aspec
ten van het stadsvernieuwingsproces
dient een goede relatie tussen de ge
meente en de betrokken inwoners
aanwezig te zijn. Hieruit volgt dat
stadsvernieuwing kleinschalig van
karakter moet zijn, dat wil zeggen'
direct gericht op individuen en hun
omgeving en op min of meer kleine
lokaties (buurten).
ROTTERDAM- „De ontvolking van
Rotterdam kan voor een belangrijk deel
worden tegengegaan door meer koop
woningen te laten bouwen. Het gemeen
te beleid is te eenzijdig gericht op de
sociale woningbouw"
Dit zei de voorzitter van het Algemeen
Verbond Bouwbedrijf (AVBB)-Water-
weggebied, de heer D.W. van der Vorm,
onlangs op de jaarvergadering van het
AVBB.
Naar zijn mening bestaat er in alle lagen
van de bevolking grote belangstelling
voor koopwoningen. Omdat deze in
Rotterdam niet op grote schaal worden
gebouwd trekt men naar de omliggende
gemeenten tot ver buiten de Rijnmond.
„Als men door Rotterdam fietst vallen
de vele open plekken op; hier kunnen
duizenden woningen worden gebouwd",
aldus de heer Van der Vorm. Hij is niet
gelukkig met de resultaten in de bespre
kingen in dit verband met wethouder
Van der Ploeg (stadsvernieuwing) van
Rotterdam.
„Toen wij op de hoogte werden
gebracht van woningbouwplannen van
Rotterdam hebben wij aangedrongen
op inschakeling van het Rotterdamse
wettig gevestigde onderhoudsbedrijf
voor de nieuwbouw omdat bij deze cate
gorie bedrijven de juiste vakneaen zijn
voor dit soort werk. Ook voor de uit
voering van de nieuwbouwplannen zijn
in dit gebied voldoende bouwbedrijven
gevestigd".
„De wethouder heeft ons uitdrukkelijk
toegezegd dat van het uit te geven werk
zeventig zal toekomen aan Rotterdamse
bedrijven. Wanneer de gemeente klaar
zou zijn met de voorbereidingen zou
men eerst met het AVBB-Waterwegge-
bied contact opnemen teneinde te be
spreken hoe de Rotterdamse bedrijven
bij de werkzaamheden ingeschakeld
zouden kunnen worden, de kleinere
N> drijven bijvoorbeeld in combinatie.
Inmiddels zijn het woningbouwpro
gramma 1975-1981 en de nota uit
besteding vernieuwbouw de gemeente
raad gepasseerd; het AVBB-Waterweg-
gebied heeft echter sinds het laatste
gesprek op het stadhuis, 14 augustus,
niets meer van wethouder Van der
Ploeg vernomen.
De heer Van der Vorm: „Wij vertrou
wen er evenwel op dat de heer Van der
Ploeg zijn woord houdt en niet te pas
en te onpas aannemers ervan beticht dat
ze hem tillen. Om het gigantische
karwei van de stadsvernieuwing tot een
goed einde te brengen is een klimaat
van onderling vertrouwen gewenst voor
alle betrokkenen.
Verstoring
Hij noemde een aantal factoren die de
zo noodzakelijke continuïteit van de
bouwbedrijven in het werkgebied ver
stoorden
de langdurige procedures bij de afgif
te van bouwverenigingen, zelfs van
kleinere objecten
het plotseling ongedaan willen maken
van al in vergaande staat van voorbe
reiding zijnde plannen voor de bouw
van de kantoren;
de weigering van banken om op door
de gemeente in erfpacht uitgegeven
grond hypotheken te verstrekken.
Wat het eerste punt betreft heeft de ver
antwoordelijke Rotterdamse wethoöder
het AVBB alle medewerking toegezegd.
Ook toonde men bij de gemeente begrip
voor de omvangrijke en kostenverhogen
de problemen die zich voordoen bij de
bouwbedrijven wanneer van een een
maal ingezet beleid voor ruimtelijke or
dening wordt afgeweken.
Ook werd verklaard dat de grondpoli-
tiek door een gemeentelijke commissie
aan een nadere studie zal worden onder
worpen. Vermoedelijk denkt men aan
„Het bleef niettemin een onduidelijke
zaak in het Rijnmondgebied voor het
bouwbedrijf een beleid af te stemmen
op dat van de overheid. Uitspraken van
gecommitteerde Roozemond gaven on
omwonden weer dat de woningbouw in
het slop zit, deels onder invloed van in
spraakprocedures tijdens de planvor
ming.
Wethouder Van der Ploeg daarentegen
sprak tegelijkertijd de verwachting van
het Rotterdamse gemeentebestuur uit
om per jaar 1500 tot 2000 nieuwe wo
ningen te laten bouwen eri 4000 wonin
gen in de sector vernieuwbouw op te la
ten knappen in de rehabilitatiegebie-
den".
De heer Van der Vorm sprak de ver
wachting uit dat, wanneer de bouw
markt aantrekt, vanuit het hele land
mensen ten behoeve van het Rijnmond
gebied aangetrokken zullen moeten wor
den. Nu al blijkt dat slechts op zeer be
perkte schaal een beroep gedaan kan
worden op de arbeidsreserve in Weste
lijk Noord-Brabant, vanouds het woon
gebied van bouwvakkers die in de Rijn
mond werken.
Het is niet nodig in de winter tegen lege bloembakken op het balkon aan tc
kijken. Er zijn tal van kleine heestertjes tc koop die mooi groen blijven, kleu
rige bessen dragen, óf een bijzonder gekleurd blad hebben. Worden de struik
jes te groot dan is er de mogelijkheid om de plant in de tuin tc poten. Niets
staat dan in de weg om een nieuw exemplaar te kopen.
en landgoederen en buitenplaatsen die
voor particulieren niet toegankelijk zijn.
Leden krijgen ook een flinke reductie
op de toegangsprijs van tentoonstellin
gen waarbij de „Maatschappij betrok
ken is. Rotterdammers hebben boven
dien recht op een jaarkaart voor het Ar
boretum „Trompenburg" en op toe
gang tot de gemeente kwekerijen in het
Kralingse Bos.
Voor de winterse balkonbak lenen zich
uitstekend: penningkruid, jeneverbes
de bonte kardinaalsmuts, maagdepalm,
Aucuba japonica, dwergmispel en het
dennetje Pinus strobus „Nana"
Deze gegevens verstrekt de Koninklijke
Maatschappij voor Tuinbouw en Plant
kunde, afdeling Rotterdam en omgeving
Van deze meer dan honderd jaar bes-
staande vereniging zijn duizenden lief
hebbers van bloemen en planten lid.
Voor het lidmaatschap van f 36.- per
jaar (leden tot 21 jaar f 19.25 per jaar)
ontvangt men maandelijks het medede
lingenblad „Bloem en Blad", kan mën
zes maal per jaar een lezing of film op
plantengebied bezoeken en eveneens zes
maal per jaar deelnemen aan een excur
sie naar kwekerijen, tentoonstellingen
In liet Bouwcentrum, Weena 700 tc
Rotterdam, zijn na telefonische afspraak
alle inlichtingen te krijgen op het gebied
van planten en tuinaanleg. Hieraan zijn
geen kosten verhonden. De ledenadmi
nistratie van de Maatschappij", afde
ling Rotterdam en omstreken is ge
vestigd bij de heer Knape, Adriaan
Janszpad 6, Rotterdam 3026.
De oplossing moet uiterlijk 2 decem
ber in ons bezit zijn. De prijswinnaars
worden bekendgemaakt in de krant
van 4 december.
Op elke regel van deze koppelpuzzel
moeten drie woorden van respectieve
lijk 5, 7 en 5 letters worden ingevuld.
De laatste 2 letters van het eerste
woord zijn de eerste 2 letters van het
tweede woord en de laatste 2 letters
van het tweede woord zijn de eerste 2
letters van het derde woord. Voor
beeld: zou de omschrijving luiden
„leersoort - doorgang - comfort",
dan moest worden ingevuld „nappassa-
gemak" is nappa passage gemak.
Bij juiste oplossing van de gehele
opgave leest men in de cirkeltjes, van
boven naar beneden, de na
men van twee planten.
I grasveld - ontvangst - anders ge
noemd; 2 leenman - soort kalender -
bezit van boer; 3 visolic-zonder naam -
keukengerei; 4 zangstem - oorsprong -
pakken; 5 verreschrijfmachine - uitleg
kunde - geslacht; 6 deel van fiets -
clubgenoot - afgod; 7 uitroep van
goedkeuring - alvorens - klein deeltje;
8 robuust - ondervinden - vleinaam; 9
scheur - heraut - sterrenbeeld; 10 te
goed - predikant - rangtelwoord; 11
baar - jaloezie - optocht; 12 troep
honden - insekt - verdovende stof; 13
zitplaats - elektriciteit - treffen; 14
nummer - sterkedrank - smeren; 15
hulp - eenstemmig - soort glazuur; 16
groet - steekhoudend - warboel; 17
tent - vrucht - lofspraak; 18 jullie -
editie - verdragen; 19 Afrikaanse staat
(vroegere Kongo) - gymnastiekwerk-
tuig - lichaamsdeel; 20 made - tran
sport - dopheide, 21 vage gestalte -
doodlopende bespreking - godsd. ge
meenschap; 22 soort vakbond - mede
dogen - godsdienst; 23 Europ. hoofd
stad - roofdier - tussenvoeging; 24
devies - soort storm - bepaald aantal.
Als oplossing moeten, uitsluitend per
briefkaart, de beide plantennamen
worden ingezonden
