Julius Nyerere-een
voortvarend idealist
maan werd opgeslokt
Rminott
termeulen
termeulen
verstopte afvoer?
Het begint bij de letters
termeulen
ter meulen
DE HAVENLOODS DONDERDAG 27 NOVEMBER 1975
'Wij kunnen geen rakelten naar de maan sturen, weI kunnen wij
raketten van liefde en hoop zenden naar alle medemensen, waar ze
ook mogen zijn... Julius Kamharage N ver ere (53) is een idealist. Als
president van Tanzania probeert hij zijn idealen vorm te geven -
geen gemakkelijke taak in een tand dat als één van de armsten van
A frika geldt. Deze week was hij voor een staliebezoek in ons land.
Sint kan het weten!
Tijdens het winkelen mag 'n stevige
is beslist niet ontbreken. Daarom
heeft ter meulen nu 2 stevige kunst
lederen stads-tassen in de aanbieding
die prettig hanteerbaar zijn. Tas A
heeft 1 groot voorvak en tas B 2
die veilig afgesloten kunnen worden
met 'n knipsluiting.Beide tassen
hebben aan de binnenzijde 2 ruime
vakken en 'n extra vak in het midden
rits voor het opbergen van
portemonnee, sleutels, buskaart enz.
Deze praktische tassen met stevige
metalen ritssluiting
van f 38,95
f 39,95 voor
Jeugdraad vergadert
maandag in Den Haag
Op 1 december om 14.00 uur vindt in
de vergaderzaal van de Provinciale
Jeugdraad Zuid-Holland, Benoorden-
houtseweg 23 in Den Haag de openba
re bestuursvergadering plaats.
Aan de orde zijn o.m. de beperkingen
die de Provincie het werk van de
Jeugdraad oplegt als gevolg van het ge
brek over de Kijk-Doe-Idee, een crea
tieve beurs die op 31 januari in De
Doelen te Rotterdam gehouden wordt,
over de subsidiëring van organisaties
van werkende jongeren en over die
voor schipperswelzijn.
Belangstellenden kunnen de agenda
aanvragen aan het adres: Benoorden-
houtseweg 23, Den Haag, tel. 070-
246806.
DEN HAAG—Gezien de groeiende be
langstelling voor de tentoonstellingen
„Honderd jaar provinciale waterstaat"
en „Monumenten in Zuid-Holland"
heeft het provinciaal bestuur van Zuid-
Holland besloten beide tentoonstel
lingen te verlengen tot 1 januari 1976.
De tentoonstellingen, die bijzonder
interessant zijn, worden gehouden in
het provinciehuis, hoek Zuid-Holland
laan/Koningskade in Den Haag. Ze zijn
van maandag tot en met vrijdag geo
pend van 10 tot 16 uur. Voor groepen,
bestaat de mogelijkheid om op aan
vraag de tentoonstellingen 's avonds te
bezoeken.
Kambarage is Swahili voor 'kind van
de regen'. De naam Julius werd hem
gegeven toen Nyerere als 20-jarige
katholiek werd gedoopt. In eigen land
wordt hij altijd aangesproken met
'mwalimoe', de leraar. Want voor alles
is Julius Nyerere de onderwijzer van
zijn volk.
Opgeleid in Kampala, Oeganda en in
Edinburgh, Schotland (economie en
geschiedenis) keert hij in 1952 naar
zijn land terug. Na een Duitse over
heersing hehben sinds de Eerste
Wereldoorlog de Engelsen het voor het
zeggen in Tanganyika, de oorspronke
lijke naam voor het vasteland. (Later
is het eiland Zanzibar erbij gevoegd,
samen: Tan-zan-ia).
Nyerere wil zijn volk van dit koloniale
juk bevrijden. Hij richt de Tanganyika
African National Union (TANU) op,
een nationale beweging die de aanwe
zigheid van de Britten ter discussie
stelt. Na zes jaar ongewapende vrij
heidsstrijd en met de steun van de
Verenigde Naties lukt het TANU de
Engelsen te overreden om het land
onafhankelijkheid te geven. Op 10
december 1961 wordt de Britse vlag
gestreken. Julius Nyerere wordt de
eerste president van het land. Maar dan
begint de vrijheidsstrijd van de Tanza-
nianen pas goed: de strijd tegen eco
nomische afhankelijkheid die nog lang
niet gestreden is.
Na het vertrek van de Engelsen moet
het land van onderaf opgebouwd
worden. Bijna 90 pet. van de bevolking
leeft in hutten die over het hele land
verspreid zijn. Scholen, ziekenhuizen
en andere voorzieningen zoals water en
licht zijn er nauwelijks en als ze er al
zijn worden ze alleen in de grotere ste
den gevonden. De boeren verbouwen
nauwelijks genoeg om er zelf van te
kunnen bestaan.
In 1972 zijn er al 5000 ujainaa-dorpen
gebouwd, en nu in 1975 woont 65
pet. van de bevolking of bijna negen
miljoen mensen, in ujamaa-dorpen.
Maar de volksverhuizing is niet zonder
verzet verlopen. Vooral in het noorden
van het land waar rijke boeren hun
eigendom moeten opgeven om in
ujamaa-dorpen helemaal opnieuw te
beginnen, wordt oppositie geboden.
Soms moet hardhandig worder» opge
treden om de Tanzanianen tot verhui
zen te bewegen. Het is allemaal wat te
snel doorgedrukt en de overhaaste
volksverhuizing gaat ten koste van de
landbouwproduktie. Tel daar nog bij
de droogte die twee jaar lang heeft
aangehouden, en het wordt duidelijk
dat 1975 voor Tanzania een weinig
voorspoedig verloop heeft. Ruim 300
miljoen gulden moet aan extra voe
dingstoffen worden geïmporteerd.
Voordat het ujamaa-principe in zijn
totaal vruchten begint af te werpen,
zullen er wel enkele jaren overheen
Nyerere wil dat eind volgend jaar de
volksverhuizing voltooid zal zijn. Ook
wil hij nog voor het eind van dit jaar
het analfabetisme uitroeien. Bovendien
is een begin gemaakt met de verhuizing
van de hoofdstad Dar-Es-Salaam naar
het meer centraal gelegen Dodoma,
wat ook miljarden kost. Ambitieuze
projecten die allemaal noodzakelijk
zijn volgens de idealistische Nyerere,
maar die in de praktijk zonder uitzon
dering op grote praktische moeilijk
heden stuiten.
Voorlopig zal Tanzania daarom aan-
Ujamaa
Om aan deze toestand een eind te
maken ontwerpt Nyerere een systeem
dat hij weergeeft in de Arusha-Verkla-
ring, een leidraad voor zijn 'ujamaa-
politiek'. Ujamaa betekent letterlijk:
familieband. Wat Nyerere wil is dat op
het platteland dorpen worden gesticht
waarin het traditionele Afrikaanse
familieleven op de hele gemeenschap
wordt overgeplant. Een uitstekend
idee, want als de bevolking gaat samen
wonen in overzichtelijke nederzettin
gen wordt het van overheidswege veel
Als u goed ingevuld en geteld hebt
kwam u deze week aan de uitslag: vijf
maal de letter u. Winnaars waren dit
keer.
G. Schollen, Sonoijstraat 27, Vlaardin-
gen-West;
Mevr. A. Ruyterman, Clingendaal 57,
Rotterdam;
P. van Son, Plantageweg 4, Brielle.
Oplossingen van de puzzel van afgelo
pen dinsdag moeten uiterlijk op dins
dag 2 december binnen zijn op Post
bus 5204, Rotterdam.
gewezen blijven op hulp van het bui
tenland, China is de grootste geldschie
ter. Met Chinese technische hulp is de
Tan-zam-spoorlijn gebouwd, die vorige
maand is geopend. Deze spoorlijn
voorziet niet alleen in verbinding met
het achterland Zambia, maar kruist
door de minst ontwikkelde streken van
het land, die nu uit hun isolement
worden verlost.
De tweede grote sponsor van Tanzania
is de Wereldbank. Sinds 1963 is bijna
een miljard gulden het land ingepompt
Naast Zweden speelt ook Nederland
een belangrijke rol. Dit jaar is 45 mil
joen aan kredieten en leningen toege
wezen. In het verleden zijn regelmatig
inzamelingen gehouden voor Tanzania
en minister Pronk van Ontwikkelings
samenwerking heeft Tanzania tot 'con
centratie-land nummer één' uitverko
ren. Dit houdt in dat Tanzania van alle
ontwikkelingslanden in de wereld voor
Nederland boven aan de lijst staat.
Er zijn naar schatting 1500 Nederlan
ders in Tanzania werkzaam. De mees
ten zijn ingezet bij de technische
samenwerking, hulp aan de suiker-in
dustrie, bij irrigatieprojecten, tuin-
bouw-onderzoek, training van perso
neel, assistentie bij visserij-projecten en
zo meer. Maar vooral wordt het accent
gelegd op de landbouw, omdat de
voedselvoorziening één van Tanzania's
prioriteiten is momenteel.
Invloed
Nyerere beseft terdege dat met alle
hulp van zowel kapitalistische als soci
alistische landen de invloed van buiten
af groot is, 'Zodra je buitenlandse
hulp nodig hebt', zegt hij, 'is er niet
aan te ontkomen dat er buiten je eigen
land beslissingen worden genomen die
politiek van betekenis voor je zijn'.
Omdat Nyerere dit gevaar onderkent,
probeert hij de invloed van TANU, de
enige partij in het land, te vergroten.
Dit jaar is het belang van de partij in
de grondwet bekrachtigd, er is een ge
dragslijn opgesteld voor alle overheids
functionarissen. Zo mogen zij geen
tweede huis bezitten, geen grond in
eigendom beheren en geen nevenin
komsten derven van welke aard ook.
Nyerere zelf geeft hierbij het voor
beeld. ïlij leeft in een bescheiden huis,
verdient niet meer dan duizend gulden
per maand, drinkt niet en rookt niet,
en laat zijn zwarte Rolls Royce alleen
bij staatsiebezoeken voorrijden.
Want met al zijn voortvarend idealisme
houdt Julius Nyerere zich toch steeds
voor ogen dat 'de welvarende landen
het nooit tot hun verantwoordelijk
heid hebben gerekend om de armoede
in de wereld te bestrijden'.
WILLEM OFFENBERG.
9-delig
is de inhoud van dit nagelgarnituur.
O.a. met nageltang, pincet, nagel
schaar, vellenschaar enz. In rode,
bruine of zwarte skai-etui. U ziet
het, een goed kado hoeft n
te zijn
van f 13,75 voor
PERZISCHE
TAPIJTEN
rische tapijten
WkeprijT
DERAG 1
e'g. S.A. Derakhshan
k
Freericksplaats^HUlegersbera A*
verduistering i
„Hap", zei de draak, en weg was een
stukje zon" (uit een India's sprookje).
zonsverduistering voltrekt zich duidelijker dan een
in. Op deze foto is de gedeeltelijke zonsverduistering van II mei te zien. Op
het moment, waarop de opname werd gemaakt, had de schaduw bijna zijn maxi
male omvang bereikt. De scherpe scheiding tussen licht en donker is een karakte
ristieke eigenschap van de verduistering van de zor
Sterrenkundige J. Jacobs maakte vanuit het gebouw van de Volkssterrenwacht
„Simon Stevin" in Hoeven (West-Brabant) deze opname van de maan op de
avond van de verduistering. De foto werd gemaakt om zes minuien over tien,
bijna een half uur nadat de eerste schaduwen over de maan begonnen te vallen.
De afscheiding tussen donker en licht is onduidelijk. Op het nog lichte maange-
deelte zijn de zogenoemde zeeën (donkere valleien) duidelijk zichtbaar.
Dinsdag 18 november om 21.39 uur brak het moment aan. waarnaar
velen verlangend hebben uitgezien: de verduistering van de maan
begon zich te voltrekken. Een kleine twee uur later werd het hemel
lichaam volledig aan het menselijk oog althans dat van de Neder
landse kijker- onttrokken. Opnieuw een kleine twee uur later toon
de de maan zich in haar vertrouwde gedaante aan de aarde. De ware
liefhebber heeft het gebeuren van de eerste tot de laatste minuut ge
volgd, omdat hij weet dat een volledige maansverduistering, die in
Nederland volledig kan worden waargenomen, slechts zelden voor
komt: de eerstvolgende dag, waarop de deskundige toeschouwer in
afwachting van hetzelfde gebeuren zijn blik hemelwaarts zal richten,
is vrijdag 9 januari 1982. De wachttijd, iets meer dan zes jaar
duurt nu evenwel korter dan die, welke aan de jongste maansverduis
tering vooraf ging: de vorige, voor Nederland zichtbare verduistering
van de gehele maanbol vond elf jaar geleden plaats.
Over de verduistering van de maan, en
zeker die van de zon,bestaan vele mis
verstanden en zelfs fabels. Een stam in
India was ervan overtuigddat draken
en helden om het bezit van de maan
streden. De strijd viel altijd uit in het
voordeel van de laatste. Zodra de
draak de maan had verzwolgen (waar
door zij van het firmanent verdween),
daagde de held op om de draak af te
maken en zijn „buit" weer de vrij
heid te geven. Weinigen zullen aan de-
BINNENWEG 45 - ROTTERDAM
TELEFOON (010) 11 66 15
gladde gefacetteerd
ring 8 mm. 6 mm.
296.- pp vS 319.- pp va 377.- pp
ze verklaring geloof hechten, zeker
niet, nu de wetenschap al zo lang haar
licht over de verduistering laat schij-
De wetenschappelijke verklaring is
nogal eenvoudig. De maan wordt ver
duisterd, wanneer zij zich op een
bepaald punt tussen de aarde en de
zon bevindt. Op het moment, dat de
verduistering (ook wel „eclips" ge
noemd) compleet is, is een van oranje
tot donkerrood gekleurde gloed waar
neembaar. De dampkring rond de aar
de buigt op dat moment zonnestra
len af naar de maan, waardoor
deze in een vreemd licht komt te
staan. Om precies 23.23 uur was dit
vorige week dinsdag het geval: de
maan bevond zich toen volledig in de
schaduwkegel van de aarde en werd
door de lichtweerkaatsing vuurrood
gekleurd. De maan heeft zich om 1.08
uur volledig van de schaduw „losge
maakt", de verduistering had toen
op één minuut na 4 1/2 uur ge
duurd. Geïnteresseerden noteren
de exacte tijden en tekenen ook
aan in welke positie de maan zich ge
durende de verduistering bevond. De
planeet Mars stond 36 graden ten oos
ten van de maan, Jupiter 40 graden ten
westen ervan. De sterrengrocp Pleiaden
stond het meest nabij de verduisterde
maanbol: op 7 graden.
Zonsverduisteringen komen -ook al
is de schijn anders wat vaker voor
dan maansverduisteringen. Een eclips
van de zon vindt plaats, wanneer de
maan tussen aarde en zon komt in te
staan. De enige totale zonsverduis
tering, die in deze eeuw in Nederland
waarneembaar is geweest, vond plaats
in 1912; op 11 mei van dit jaar werd
de zon nog gedeeltelijk verduisterd. De
verduistering van de zon kan zich op
tweeërlei wijze voordoen: volledig,
wanneer de schijnbare diameter (de
diameter, zoals die door het menselijk
oog wordt gezien) grotpr is dan die van
de zon. Wanneer de schijnbare dia
meter van de maan kleiner is, wordt de
zon ringvormig verduisterd. Tijdens
het maximum is dan een smalle ring
zonlicht te zien.
Eén facet bij de verduistering van zon
en van maan springt onmiddellijk in
het oog: de afscheiding tussen het
duistere en lichte gedeelte van de maan
bij een (gedeeltelijke) verduistering is
f duidelijk en verloopt vrij grillig.
Maar wanneer de zon deels in het duis
ter wordt gehuld, is er sprake van een
duidelijk afgetekende scheidslijn tus
sen licht en donker. Het heeft er dan
de schijn van, dat een deel uit de zon
is „weggehapt". Misschien is er toch
iets van de vraatzuchtige draak in de
verklaring, die de Indiase stam gaf.
ROB DOOLAARD.
Riool Reinigings v.
1 Service
070-54 3146
Misschien heeft u het al eens gehoord, maar hier is een
verhaal uit de kring van de Chassidim, de vromen,
voornamelijk uit Gallicië, weergegeven door Martin
Buber in zijn "Schriften zum Chassidismus" (Kösel, pg.
194/195). In die verhalen neemt de Baalschent uit te
spreken als: Baalsjeem) "heer van de naam een grote
plaats in. Van hem het volgende:
De Baalschent voer met zijn dochter en met Rabbi Zwi
de schrijver naar het land Israël, om de verlossing voor te
bereiden. Maar vanuit de hemel werd zijn reis verhin
derd. Op de weg van Istanboel naar Israël geraakt het
schip op een onbekend eiland. Ze gingen aan land.
en vielen in harden van rovers.
Rabbi Zwi sprak tot de Baalschent: Waarom zwijgt u?
Doe toch, wat u gewoon bent, opdat wij bevrijd worden.
Maar de Baalschent antwoordde hem: Ik weet ineens
niets meer, alles is me ontnomen. Bezin jij je maar op
alles wat je van mij geleerd hebt en breng dat in herinne
ring.
Rabbi Zwi zei: Ook ik weet niets meer. Het enige dat me
nog in de herinnering wil komen is het alfabet.
Wat aarzel je, zei de Baalschent, zeg het mij voor.
Toen zei de schrijver hem de letters voor, en de Baal
schent zei ze hem met die machtige geestvervoering na,
hij gewoon was te bidden. Ten klok sloeg t
de oude kap
en bevrijdde ze, z
De bedoeling van
letters. Als hij ge
nog letters. Tr kunm
tcheet
onder een woord te spreken,
het verhaat is duidelijk. De mens heeft
en woorden meer heeft, heeft hij altijd
mstandigheden aanbreken w.
woorden denken, in begrippen, in oordelen en alles van
de logica.
In dit verhaal is de verlegenheid die van het bidden, want
daarop doelt de schrijver natuurlijk. Hij vraagt de Baal
schent waarom hij in die hachelijke situatie niet bidt.
Dat doet hij toch altijd, waarom nu niet? De Baalschent
geeft geen reden op, maar zegt alleen maar dat hij het
een en ander kwijt is. Hij kan de woorden niet meer in
herinnering brengen. Hij kan ze niet meer in een rij
zetten tot zinnen. Vandaar dat hij terugvalt op de letters.
Dat heeft een mens tenminste nog. Die allereerste
klanken. Waarmee het allemaal begint, van het eerste
woordje tot moeder gesproken tot de grote verhandelin
gen die staatslieden voor hun gehoor houden en tot de
dikke boeken, die geleerde mensen vol met het aller
moeilijkste schrijven. Dat hoort er allemaal bij. Bij het
mens zijn.
Maar het begint bij de letters. En soms, en misschien is
dat de diepste zin van dit verhaal, zijn er omstandig
heden dat de mens voor het aangezicht van God weer
van voren af aan moet beginnen. Daar heeft de nood
hem gebracht. Zozeer is hij in de knel gekomen, dat hij
terugvalt op dat allereerste stamelen. Eigenlijk een
prachtig verhaal. Want zo is het vaak in een mensenleven.
Het is zelfs een niet geheel betrouwbare zaak als een
legertje soldaten mens altijd zo rad van tong is. Wie nooit met een mond
rden zijn, maar dan zijn er nog de letters.
Lr zit natuurlijk meer achter. Ik dacht deze gedachte: de
mens is de enige die letters heeft. Dat hoort bij het mens
zijn, dat hij zijn klanken kan artikuleren tot klinkers en
medeklinkers, tot keelklanken en lipgeluiden. En dat hij diepste verbondenheid,
daarmee samen woorden kan maken, kortom dat hij kan
spreken. En kan hij eenmaal spreken, dan kan hij in
vol tanden gestaan heeft kan zich gaan afvragen of hij
ooit iets wezenlijks gezegd heeft. Wie nooit in verlegen
heid raakte heeft misschien ook nooit in werkelijke
ruimte en vrede met God gesproken. Het begint bij
letters. Een kleine luchtstroom langs tanden of lippen of
diep in de keel. Daar begint het. En er is er Eén die dat
afluistert, want dat wil Hij, een levende ontmoeting van
i gesprek als uiting van
woord en wederwoord, v
KASJMIR
Die weet waar 't ligt
Mag 't zeggen.
Ergens aan de bovenlmp
I Van de Indus
Ingeklemd tussen
g India, Pakistan en China.
I Hemelhoge bergen, diepe dalen, dichte
wouden
m Kasjmir, hoofdstad Srinagar, hoofdtaal
S Kasjmiri
Kasjmir, twistappel tussen omliggende
landen
sedert eeuwen
Thans opgedeeld tussen Pakistan t
I Kasjmir, een wonderschoon land
Met een gezond Alpenklimaat
7 ligt heel ver weg, héél, héél ver wet
Dichterbij, op een stille Zondagmiddag
Loop ik door de Graaf Florisstraat
Langs de huizen schuifelt
In de koude mist van de Herfst
I Een schriele donkerharige man
Een gastarbeider
Op de hoek van Heemraadssingel
Blijft hij staan, besluiteloos
1Kleumend in z'n te klein colbertje
Of hij weet geen weg
Of hij weet met de tijd geen raad
Hulpeloos kijkt hij mij aan...
I Ik vraag: ben je de weg kwijt?
Ieke verstanie, antwoordt-ie
Ik zeg: you Türki?
j Hij zegt: ieke Kasjmir...
Mijn hemel, denk ik
Helemaal uit Kasjmir!!!
J In die natte kouwemist, hier...
I En dan zonder jas
LEEN DE ZWART
NOV. 1975.
Snijdt alles in 'n wip,
op deze elektrische alles-snijder.
Heel dun of lekker dik, wat u maar
wilt. De machine, met kunststof
h .ilpstukken, is gedeeltelijk inklap
baar. Oranje/wit. Misschien een
leuk Sinterklaas kado. Nu met
26 gulden voordeel,
Een goede keus
doet de Sint door kinderen zo'n
geinige opblaaspop (53 cm hoog)
kado te geven. Keuze uit 2 verschil
lende poppen; jongens met bolhoed
en bloem, en meisjes met vlechten
en strik in 't haar. Een fantastisch
kado voor 'n echt kado-prijsje. Nu
per stuk
varif 2,95 voor
