Turken werken hard om thuis
een zaak te kunnen beginnen
Geloogd Massief Eiken
MME
Politie gooit oude
man de straat op
Meubelfabriek
U Oisterwijk
-spostópeotf. <f|
VOLGENDE WEEK
SLAAPKAMERS
DONDERDAG 12 AUGUSTUS 1976 25e JAARGANG NO. 61
HOOFDKANTOOR: PRINS HENDRIKKADE 14. ROTTERDAM. TEL. 132170.
editie p SCHIEDAM
De Havenloods verschijnt ook dit jaar
met een „sport-special". Deze krant,
uitgebracht op weekend-formaat staat
boordevol informatie over de diverse
sportclubs, die zich voorbereiden op
het nieuwe seizoen. De sport-special
wordt volgende week verspreid.
Verleden week donderdagavond
was het voor de laatste keer ge
zellig in de Mariastraat. De
mensen keuvelden met elkaar aan
de deur. de gouden arabesken
op het behang weerkaatsten in
het electrische licht. Uit sommige
ramen kwam zachte, melancho
lische muziek. Turks straatleven
midden in Schiedam.
Vandaag is het een straat van de angst.
De bewoners schuifelen bezorgd langs
hun vernielde moskee, ze praten nog
wel aan de deur, maar de gezichten
staan somber. Zou de horde vanavond
weer komen? Rijdt straks de bende
.pubers weer de straat in met hun ste
nen en hun molotovcocktails.
Binnen een dag is Schiedam een stad
met rassenrellen geworden. 1300 van
onze medeburgers kunnen 's-avonds
niet veilig over straat. Want er moet zo
nodig wraak genomen worden wegens
een zinloze moord. Mensen worden af
gestraft, amdat ze anders zijn.
Hoe anders? Daar heeft menig Schie
dammer geen idee van. Hij kent de
Turken slechts als kleine raar Hollands
brabbelende kereltjes die eng zijn en
misschien wel gevaarlijk. Van hun
leven en streven weet hij niets. En on
wetendheid is de moeder van het ter-
De meeste Turken in Schiedam komen
uit het midden van hun land. De reden
daarvan is duidelijk: het Nederlands
wervingsbureau voor gastarbeiders be
vindt zich in Ankara en welk doodarm
boertje kan zich nu een reis van hon
derden kilometers veroorloven om mis
schien te horen, dat er geen werk voor
hem is. Want in Turkije worden de
wervingsbureaus belegerd door sollici
tanten. Wie arm is, een stukje droge
grond heeft en zijn oogst voor een
schijntje aan genadeloze groothande
laars moet verkopen, heeft geen andere
manier om de armoe te ontvluchten.
Hij moet huis en haard verruilen voor
de lopende band van een West-Europe-
se fabriek.
Een Turkse gastarbeider mag zijn gezin
pas een jaar na zijn komst hierheen ha
len. Tot die tijd woont hij dus in een
gastarbeiderspension. Dat zijn meestal
oude panden, waar zoveel mogelijk
bedden zijn opeengestapeld. Want hij
huurt geen kamer, hij heer een bed.
Karweitjes
En dan begint het werk. Acht uur per
dag verricht hij smerige karweitjes,
verder loopt de gastarbeider met zijn
ziel onder zijn arm. Want geld heeft hij
niet. Zijn vaderland kent geen sociale
voorzieningen en elke Turk die dat
kan, heeft de plicht zijn hele familie
financieel te ondersteunen. Zijn ver
dienste gaat dus niet alleen naar vrouw
en kinderen, maar ook naar vader,
broer of zelfs ooms. Voor zichzelf
houdt hij weinig over.
Komt de familie over, dan moet er een
huisje worden gevonden. En dat in een
Jand met woningnood. Menige wo
ningbouwvereniging schrijft gewoon
geen buitenlanders in en bovendien is
er weinig geld voor de huur: de familie
thuis wordt immers nog steeds onder
steund. De Turken zijn dan ook te
recht gekomen in de slechtste huize
van Schiedam. Die konden ze betalen
en daat werden ze door de o zo anti-
rascistische gemeenschap geduld.
Thuis is vader de baas. Hij zorgt dat
zijn vrouw voldoende geld heeft voor
de boodschappen, maar denkt er niet
over om op vrijdag zijn loonzakje over
te dragen. De vrouw is dienares van de
man. Volgens het heilige boek van de
Islam, de koran, heeft ij- nauwelijk
rechten, maar in de Turkse praktijk is
het vaak een beetje anders. Veertig
jaar geleden heeft dictator Kemal At-
tatürk, die een bewonderaar was van
het westen, man en vrouw formeel ge
lijk verklaard en dat heeft enigzins ge
werkt. Harems bestaan haast niet
meer ze zijn ook verboden, maar ze
verbieden wel meer in Turkije en de
vrouw heeft de vroeger verplichte
sluier afgelegd.
Cursus
En in Schiedam ziet de Turkse vrouw
natuurlijk, hoe haar Nederlandse sexe-
genoten leven. Zij verovert iets van
hun vrijheid. In het buurtcentrum de
Kreek is dit jaar voor het eerst een
naaicursus gegeven, waar haast zestig
Turkse vrouwen elkaar iedere week
Logen geeft een diepe, warme kleur aan eikehout en
accentueert de natuurlijke structuur van het hout.
Alleen eerste klas Europees eiken is bestand tegen
logea Vandaar12 jaar garantie.
de Meubelmakers uit het zuiden
des lands
eerste kwaliteit eikehout •goed uitgewerkt in eigen droog-
kamers geloogd volgens oud recept eigen originele i
modellen 12 jaar garantie ongekende service gratis 1
thuisbezorgd door geheel Nederland
wandmeubelen, bankstellen enz. Nergens zo'n keus. Fabriekstoonza-
len industriegebouw. Goudsesingel 66, R'dani. Tel. 010-12.64.61.
Goede opkomst bij Tuberova-onderzoek
SCHIEDAM - Aan het speciale borst
onderzoek van mannen boven de 40
jaar; dat door de Stichting „Tuberova"
van 19 februari t/m 9 april 1976 in
Schiedam is gehouden, is door 79,06
'pet. van de daarvoor in aanmerking ko
mende mannen deelgenomen.
In de gehele gemeente Schiedam zijn
in totaal 15.046 personen opgeroepen.
Van 3.169 personen zijn daarop muta
ties ontvangen, met opgave van de re
den waarom niet aan het onderzoek is
deelgenomen. Voor onderzoek kwa
men zo in aanmerking 11.877 perso
nen waarvan 9.391 personen zijn ver
schenen of 79,06 pet. Van het totaal
aantal opgeroepenen is dat 62,41 pet.
ZIT NIET IN DE ZORGEN
BEL
TEL. OI823-3572
££WOONHOVl£
DIE KOMT DEZELFDE
■morgenH
ontmoeten. Het werd gezellig en ten
slotte namen de moeders him kinderen
mee die in een speelhoek werden be
zig gehouden. De Kreek hoopt, dat
straks ook Nederlandse vrouwen aan
die cursus deel gaan nemen, zodat er
wat meer contacten komen. Bovendien
wordt er voorzichtig gedacht aan een
cursus lezen en schrijven en aan lessen
Nederlands.
De meeste Turken in Schiedam zijn
aanhanger van de republikeinse volks
partij die ooit door Kemal Atatürk
werd opgericht. In heel wat Schiedams
Turkse huizen hangt het portret van de
huidige leider Bülent Egevit naast het
wandtapijt met de kaart van Turkije
en de afbeelding van de Haya Sophia-
moskee in Istamboel.
Egevit is De Den Uijl van het midden
oosten. Ook hij wil spreiding van ken
nis, inkomen en macht. Toen hij nog
aan het bewind was, is daar dan ook
'hard aan gewerkt, maar Egevit is ten
val gebracht en nu wordt de dient uit-
gemaalt door de behoudende recht
vaardigheidspartij van premiet Demi-
rel. Hij dankt zijn meerderheid in het
parlement aan een klein partijtje van
nationaal-socialisten die onder leiding
staat van de wrede kolonel Turküsj.
Zijn naam is voor Schiedams gastar
beiders een zweepslag. De kolonel is
namelijk commandant van een parti
culier terreurleger, de Grijze,Wolven,
dat in Turkije de schrik van de gewone
man is. De Grijze Wolven slaan aanhan
gers van Egevit in elkaar en schrikken
niet terug voor moord of het mishan
delen van iemands kinderen. Want als
de kolonel iets niet wil, is dat spreiding
van inkomen, kennis en macht. Hij
ziet zich al als dictator van een mach
tig Turkije, dat zich uitstrekt van In-
stamboel to* aan de Chineese muur.
Want in de sovjetstaat Turkestan en in
grote delen van China wonen volkeren
die aan het Turkse verwante, talen
spreken. Kortom, de kolonel' heeft
grootheidswaanzin.
Grijze wolven
Ook in Nederland zijn grijze wolven
actief. In Rotterdam moet een kern
bestaan. Volgens de politie zijn er in
onze stad géén Grijze Wolven, maar
veel Turken durven dat niet zomaar'te
beamen.
Bovendien bestrijden de Grijze Wolven
het ideaal van veel Turken: de coöpe
ratieve onderneming. Toen Bülent
Egevit aan de macht was, probeerde hij
bedrijven op poten te zetten van boe
ren of arbeiders samen. Zij zouden dan
profiteren van de winsten, zonder dat
die naar almachtige -directeuren
vloeien. Veel gastarbeiders hopen zo
veel over te sparen, dat zij straks in
Turkije met een stel vrienden een zaak
kunnen beginnen. De Grijze Wolven en
premier Demirel evengoed hebben eer
der het belang van de Turkse onderne
mers voor ogen. Zij willen ze tegen
concurrentie beschermen en bestrijden
de coöperatie dan ook, waar ze
kunnen.
Spaarcentjes
Waarom beginnen 'de arbeiders dan
niet apart voor zichzelf? Menig Turk
heeft dat ook met z'n spaarcentjes ge
daan. Hij werd dan weldra kapotge-
concurreerd door zijn grote concurren
ten en zag zich gedwongen de reis naar
Nederland opnieuw te aanvaarden.
Nee, wie voor zichzelf wil beginnen en
toch behoorlijk wil leven, moet dat in
Nederland doen.
In Schiedam is dat een stuk of zes Tur
ken dat gelukt. Hun cafés en winkels
zijn zaterdagavond door uitzinnige jon
geren vernield
Turken kopen graag bij hun landgeno
ten. Die spreken de eigen taal en zijn
bereid tot het loven en bieden, dat in
het moederland nog steeds schering en
inslag os. Overigens heeft ook het be
drijf Turksma ve'le klanten uit Turkije.
Ze denken, dat het een onderneming
van hun eigen mensen is.
Wie zo'n winkel of café wil beginnen,
moet wel het vertrouwen van de Turk
se gemeénschap genieten. In het alge
meen worden zulke zaken dan ook op
gericht door invloedrijke gastarbeiders,
naar wier woord wordt geluistert en
van wie men weet, dat hij verstandige
taal spreekt. En verstandige taal heb
ben ze gesproken, deze week. Zonder
uitzondering dringen de Turkse zaken
lui in Schiedam aan op geduld, begrip
en matiging. Ze zeggen het niet met
zoveel woorden, maar ze voelen zich
het slachtoffer van een afschuwelijke
domheid en op domheid reageert een
meens met een mengeling van angst en
medelijden.
Opbloei
En met gebed. Terwijl de christelijke
kerken leeglopen, beleeft het islami
tische geloof juist een grote opbloei.
In deze ziel van de meeste Turken
brandt de vlam van een vurig geloof.
Zij weten, dat Allah een machtige God
is die hoe dan ook achter de .rechtvaar
digen staat.
De Turkse gemeenschap in de hele
Rijnmond smeekt dan ook al jaren om
een behoorlijke moskee, want de gelo
vige die dorst naar God, heeft daar
behoefte aan. Tot nog toe heeft geen
enkele gemeente aan dat streven mede
werking verleend en ook de christelijke
kerken hebben weinig gedaan, hoewel
zulke hulp toch helemaal op het pad
van de oecumene en de naastenliefde
ligt. Misschien dat een stel domine's en
pastoors de koppen eens bij elkaar
kunnen steken.
Schiedamse Turken hebben tenslotte
hutje bij mutje gelegd en eeil oud win
kelpand gekocht op de hoek van de
Mariastraat en de Fabristraat. Daar is
met behulp van veel tapijt een veel te
kleine moskee ingericht. Want zo leert
de Islam, bidden is een persoonlijke
zaak, maar met zijn allen- samen
bidden is beter. Iedere dag gaan veel
Islamieten dan ook naar de Fabristraat
en niet alleen Turken, want in de Mos
kee is iedere dienaar van Allah meer
dan welkom, ongeacht, huidskleur, ras
of stand.
Het plechtigste gebed vindt plaats op
de vrijdagmiddag, wanneer er ook op
Het triktrakspel is al duizenden jaren oud, maar het gaat niet vervelen.
basis van de koran wordt gepreekt.
Dan stroomt het moskeetje vaak zo
vol, dat mensen onverrichterzake naar
huis moeten om hun gebeden alleen te
doen.
Zuiver
n m n tint m n nr rwr\
Overigens, een islamiet richt zich niet
zomaar tot God. De albeheerser ïóept
men slecht aan, wanneer men zelf
zuiver is. De Koran "schrijft een hele
reeks rituele wassingen voor en geen
Turk zal zich op vrijdagmiddag naar
het moskeetje begeven, als hij zich niet
Vandaar ook, dat het gooien van dat-
bierflesje met benzine de laagste daad
was van de afgelopen week
Het is dan ook te hopen, dat er weldra
weer zachte oosterse muziek zal klin
ken 's-avonds op de Mariastraat, dat de
lichten weer branden en de mannen
keuvelen voor hun deur. En dat de ge
lovige die zich buigt voor Allah, hem
kan danken voor zijn zegeningen zon
der tegelijk om bescherming te hoeven
vragen.
Mef letsel
in ziekenhuis
Ze hebben verweerde gezichten,
de jongen, en vuisten als kolen
scheppen vol eelt. Het is maan
dagavond half twee en op het
Lorentzplein wordt nagepraat
over de laatste charge. "Ze heb
ben me op me sodemieter gesla
gen", legt iemand met kort ste-
keltjeshaar uit, "en ik had me
kunstbeen afgedaan".
Maar de politie is weg en op het plein
heerst een ongemakkelijke rust. De
jongens schelden op de pleuristurken.
Plotseling staat een oudere man tussen
hen in. Hij heeft duidelijk te veel op.
"Hé", roepen de jongens, "Ze hebben
je zoon opgepakt. Ze hebben hem he
lemaal in elkaar geslagen". De man
Wordt woedend. "Daar gaat ik heen.
Ik gaat gelijk naar de Lange Nieuw-
straat. En ik kom niet terug zonder
mijn jongen. Er wordt onmiddellijk
een auto gearresteerd. "We zijn zo te
rug", roept de bestuurder. Twee jon
gens gaan mee.
Wij wachten. "Omdat die jongen ver
moord is, daarom pakken we ze." zegt
een blonde knaap. "Altijd hetzelfde al
tijd die turken. Als je bij mij op Wilton
Fijenoord koffie gaat drinken, dan
komen altijd de Turken aan. En dan
gaat het:"Jij niet ouwehoeren, ik
Jij niet ouwehoeren, ik eerst. Wil je je
verdedigen, dan krijg je van de baas op
je donder. Buitenlanders weten niet
beter, zegt hij dan.
Daar komt de auto terug De portieren
vliegen open."Ze hebben hem bewus
teloos geslagen, die schoften, voor oud
vuil hebben ze hem lagen liggen.",
roept iemand. Achter in 'de wagen
kreunt vader zachtjes. "Wat is er ge
beurd, waar ben ik toch, mompelt hij.
Een diepe snee deelt zijn linkerwang in
tweeën, zijn gebit is rood van het
bloed."
Naar het gemeenteziekenhuis: de jon
gens halen hun wagens en in razende
vaart scheren ze weg. Een getuige ver
telt: "Wij kwamen binnen bij de balie
en hij zegt:"Ik wil me zoon zien".
Nou, die agent maakte hem gewoon
bespottelijk. Die vader zegt:" Dan wil
ik je meerdere spreken. Die balievent
zegt:"Ik weet niet, wie dienst heeft".
Nou, zeidenwij: "Dan ben je een
mooie klootzak." Toen pakten ze die
ouwe man bij kop wn kont beet eri ze
gooiden hem zo op straat. Hij kreeg
nog een trap in zijn gezicht ook. Hij
bleef voor dood liggen. Een ziekenwa
gen wilden ze niet halen. "Neem hem
maar mee", riepen ze.
ge tijd werkt de portier de jongens met
zachte drang weg. Vaders vrouw arri
veert per taxi en de anderen gaan weg.
Ze denken erover om nog even bij
Lion d'Or langs te stappen.
Kalm
Uitleggen
In de teceptie vatt het gemeentezie
kenhuis weet vader nog niet, wie waar
of wat is. Ze voeren hem snel af.
De jongens wachten op de resultaten.
Ze kregen onverwacht bezoek. Drie
man van de mobiele brigade marche
ren binnen. "Is er hier soms een zoon
van het slachtoffer?", vraagt een, "Kan
die even komen". Een jongen met
baard meldt zich. Hij loopt mee naai
achteren en is gauw weer terug."Ik
moest alles uitleggen", vertelt hij, en
toen stuurden ze me weg".
Weldra verdwijnt oók de brigade weer.
De jongens schelden niet meer op de
Turken. Nu gaat het tegen de politie.
Die moet gepakt worden, die slaan on
schuldige dronken mannen het zieken
huis in. Het zijn moordenaars", Na eni-
Hoofdinspecteur van der Veen blijft
zeer kalm onder het gebeuren. "Er zijn
een paar Dortse agenten voor een kies
pijninjectie", weet hij, maar dat staat
los van die man. Goed, maar waarom
nemen ze dan één van de jongens mee?
Van der Veen heeft nog geen gegevens.
Over vader zegt hij:"De man in met e-
nig geweld verwijderd. Daarbij is hij
ten val gekomen. Zijn drankgebruik
heeft daar zeker een rol bijgespeeld."
De volgende ochtend ligt vader nog in
het ziekenhuis. "Hij zakt steeds weg",
vertelt zijn dochten, "Vanmorgen gaan
ze foto's maken en vanmiddag mogen
we op bezoek. En mijn broertje zit
nog steeds vast. Ze zeggen niks bijde
politie.
'jarenlange^.
HAARIMPORT
BROERSVELD 169-SCHIEDAM
Telefoon 26.82.89
lenover onze dameskapsalon.
KENT ALLEEN LAGE PRIJZEN*
GEZONDHEIDS
f MATRASSEN
s.G.as
80x190^-^
"w.
DONZEN
DEKBEDDEN
1-PERSOONS
f VAN 129 - NLJ BS
PREMIEVERKOOP
Zolang de
voorraad strekt bieden
wtf etc ieder de gelagen-
heiilsbi] aankoopvatif5o.~
een l~pers.dekbedm
aan te $chaff?n voor
de lachwekkend lage prijs:
HET ZOMERT
DFKOkATIEVT .OjR.!
ROLGORDIJNEN V
90cm. 1120cm. I 150cm. I 175cm. I
24.75131,50l37.g0l 45.-
ALLEEN
DEZE WEEK
EA.SHA. SUPFR BERBER
on
w9" no our
P.M.:
Rotterdam-Zuid: Bloemfonteinstraat 14-20
Barendrecht: Dorpsstraat 47
Hoogvliet: Wilhelm Teilplaats 29-31
r Krimpen a/d IJssel: Stad en Landschap 33-35
Rotterdam-West: Schiedamseweg 61