c
Wat moet je nu
'normaal' noei
en?
j
Srunott
GROOT
CARNAVAL
39a80
3,
124.50
termeulen
-I995
Pandora' helpt ex-psychiatrische patiënten
éhde Doelen
termeulen
ótee n
tjee
keilt
termeulen
meditatie
Het gaat om de uitgangspunten
DE HAVENLOODS DONDERDAG 10 FEBRUARI 1977
ALGEMEEN
Ó4DAMS01\i
Nieuw
model!
Jaar
pendule
Op batterij, elektronisch geregeld
Massief koperen uitvoering.
Onbreekbare stolp.
Schriftelijke garantie.
vaD JJlrSlf
Binnenweg 45 - Rotterdam
Telefoon (010) 11 6615
Koopavonden geopend
CARAVAN VERHUUR?^
BARC
ECHEATIE
verhuur vin nieuw* taercaravans
een ciravan Ule past bij uw wapen ei
Restitutie huurprijs bij aankoop
i van Riebeeckweg 2. Schiedam, 01
Licht gewicht...
schoudertas van polyurethaan
met 4 ritsvakken,waarvan 1 met
extra slot. Aan de schouderriem
zit een anti-slip grip,zodat de
riem niet van uw schouder glijdt.
In de kleuren zwart.bruin en
cognac. Afm. 27x31x20 cm.
Van f 29,95
Ooit n normaal mens ontmoet? Enbeviel t?"Deze indringende dan iemand die met de ogen rolt. schuim op de mond heeft, niet
vraag staat in witte letters op een zilverkleurig spiegelend affiche, normaal kan praten, kinderen verkrachtop zijn handen loopt of
Onderaan in kleine lettertjes: „Deze spiegel wordt u voorgehouden gewoon gek doet. Wie ooit in een psychiatrische inrichting is geweest,
door de Stichting Pandora. kan zjcfj eigenlijk niet meer veroorloven per ongeluk een theekopje
Onze Nederlandse taal staat bol van woorden als getikt, een klap van te laten vallen of humeurig te zijn, want dan denkt men al gauw.
de molen gehad, psychopaat, gestoord, abnormaal, gek. Zo 'n „gek"is „Kijk, die heeft 't weer.
„Ooit 'n normaal mens ontmoet?
beviel 't? Dat is eigenlijk een cynische
vraag", zegt Treeske Blase, stafmede
werkster van de Stichting Pandora
uit Amsterdam. „Want wie is een nor
maal mens? De scheiding tussen nor
maal en abnormaal is niet reëel.
Iedereen staat aan spanning bloot.
Iedereen heeft zijn depressies, aar
digheden en onaardigheden. Het is
ontzettend moeilijk te beoordelen
wat normaal is."
De Stichting Pandora wil vooroor
delen tegen ex-psychiitrische patiën
ten tegengaan en de gevolgen daarvan
structureel bestrijden. De basis hier
voor werd in 1964 gelegd door de
zeventigjarige Nederlandse Amerikaan
A.L. van Ameringen. Hij stak in
Amerika behalve veel energie ook veel
geld in allerhande activiteiten op het
gebied van de geestelijke gezondheids
zorg. Dat Van Ameringen zijn geboor
teland niet was vergeten, bleek toen de
toenmalige Minister van Sociale Zaken
en Volksgezondheid van hem een
briefje kreeg met het verzoek om een
bedrag in de staatskas te mogen stor
ten. Een nogal ongebruikelijk en in ie
der geval niet in te willigen verzoek,
waarop de Minister adviseerde een
stichting in het leven te roepen. Dat
werd de Stichting Pandora. Van Ame
ringen stortte 360.000 gulden en be
paalde dat het doel van de stichting
„het doorbreken van vooroordelen ten
aanzien Van .ex-psychiatrische patiën
ten zou worden". Omdat men in de
Verenigde Staten óp het gebied van
voorlichting nogal ver was, nam Trees
ke Blase er een kijkje. Met in haar
kielzog Van Ameringen kwam ze na
drie weken terug. Van Ameringen
kreeg de eerste nacht op Nederlandse
bodem een hartaanval en overleed kort
daarna.
„Wij zijn ervan uitgegaan dat voor
oordelen worden gevoed door angst en
onwetendheid", zegt Treeske Blase.
„Nu zeg ik: vooroordelen zullen altijd
blijven bestaan. Mensen hebben recht
op vooroordelen, dat heb ik misschien wercigemaakt.
juist op deze plek geleerd. Toen ik
-
Het jaar 1971 betekende een door
braak in de publieke belangstelling
voor de psychiatrie. Jan Foudraine's
„Wie is van hout" kwam uit; het sloeg
in als een bom en kwam al spoedig op
de lijst van best-sellers. „Pandora is de
enige die in Europa op deze manier
werkt. Tot 1971 kregen we bij de pers
geen poot aan de grond", aldus Trees
ke Blase. Foudraine's boek zou
gevolgd worden door een reeks van
andere publicaties over psychiatrie.
Ook ontstond een groot aantal instel
lingen en actiegroepen dat zich met de
psychiatrie ging bezighouden.
In Januari 1974 kwam liet „spiege
lend" affiche van Pandora uit, dat ook
in de vorm van een briefkaart gemaakt
werd. Op 1 februari 1975 kwam na
twee jaar voorbereiding de speelfilm
„Kind van de Zon" klaar. Deze film
werd in opdracht van Pandora gemaakt
door René van Nie en is gebaseerd op
het levensverhaal van een vroegere Pan-
dora-vrijwilligster. De film bestaat in
een bioscoopversie en een zestien milli
meter uitvoering die wordt gebruikt bij
inleidingen over de psychiatrie.
Die inleidingen worden gehouden door
ex-patiënten; Pandora beschikt over
een team van 35 vrijwilligers. Tijdens
zo'n bijeenkomst in Voorburg - waar
bij overigens niet de film werd ver
toond - sprak vrijwilliger Hans met
vierde klas VWO. „Ik heb aan
andere kant van de streep gestaan", zei
hij. „Ik ben het lijdend voorwerp
weest. Dat klinkt negatief. Nou
klopt wel, want ik heb het negatief
ervaren. Ik ben geen deskundige. Ik
ben een beetje deskundig in het ziek
geweest zijn. Over een periode van vijf
tienjaar ben ik zesmaal opgenomen ge
weest. Ik heb een heel lange periode
van mijn leven in de knoop gezeten,
maar ik ben er redelijk uitgekomen."
vrijgemaakt VUn de ^°n de sPeeWm die in opdracht van Pandora EeUWÏg zicli
1 - - - - Wat gebeurt er als je de deur van de
begon, wist ik helemaal niets. Mijn jaarlijks vier- d vijfdaagse cursussen in leukste projecten. De beihvloedine is kliniek achter je dicht slaat, vroegen
enige ervaring was een debiel kind dat de mvrhiatrisrh* ucniviueuing is j b
enige ervaring was een debiel kind dat de psychiatrische
ik ooit eens in de tram had zien zitten, hoogste klassen 1
school in de paasvakantie. De cut
VanJitLPorntSelinê'dif ikzelf'heb f," zi'n *°steloof e\de folteren ver- ingesteld. Tijdens het bezoek ïs"
doorcenmkt hén ii tnf lÏÜ!™L ^sntuut. Zij mentor beschikbaar die met de kinde
voor de veel intensiever. Het is wel een enorme
de middelbare belasting voor de kinderen. We hebben
daarom inmiddels een mentorschap
we Hans na afloop van de bijeenkomst.
Hans: „Ik heb bij veel mensen langde
angst gemerkt vanhij ziet er wel goed
uit, maar gaat het dadelijk toch niet
gek<3nien^d^at' kennis^in^eder geval^ltot ,khunne.mèff°.fn op ren kan praten. Als je zeventien jaar verkeerd. Dat betekent dat mensen'je
te^rieidt Dan U d" ££,*521 Z. de versc™lende therapie-afdelingen, bent en je weet van niets, kun je het voor eeuwig ziek hebben verklaard. Ik
begrip leidt. Dan is de eerste stap ge
zet. Maar een mens kan niet leven
zonder vooroordelen, dat zou teveel
gevraagd zijn. Je kunt niet van iemand
verlangen zonder vooroordelen dus
zonder angsten te leven. Vooroordelen
mogen er zijn, maar ze mogen niet uit
groeien tot handelingen die nadelig
zijn voor anderen. Die kun je bestrij
den."
Voorlichting
Het eerste jaar van het bestaan
Pandora besteedde Treeske Blase aan
een uitgebreide oriëntatie. „Na dat jaar
leefde ik in een volslagen modderpoel.
Ik wist niet hoe één en ander aan te
pakken", vertelt ze. „Toen heb ik de
knoop doorgehakt. Angst is moeilijk
aan te pakken, dat is een gevoelszaak.
Ons startpunt werd onwetendheid. We
besloten de zaak via voorlichting aan
te pakken. Omdat we een piepkleine
stichting waren, hebben we het
afgebakend. We kozen voor jongeren
zestien tot twintig jaar."
.Maar hoe doe je dat? Wij wilden
psychiatrische patiënten in contact
brengen met jongeren door middel van
excursies. Dat was een moeilijke zaak.
Inrichtingen stonden toen bol van de
excursies en wij wilden aapjes kijken
voorkomen. Daarom wordt na een ge
zamenlijke inleiding de bezoekende
groep pijlsnel in kleine groepjes van
drie man ingedeeld. De ene groep zal
samen met de patiënten theedrinken,
een andere groep zal gymschoenen
aandoen en met de bewegingstherapie
meedoen. In totaal brengen ze zo'n
anderhalf uur op één afdeling door.
Het heeft jaren geduurd voor er een
klein projectje uitgroeide, want de di
recties zaten niet te wachten op Pan
dora."
au we samenwerking met het
Contactcentrum Bedrijfsleven Onder-
- Den Haag organiseert Pandora
Treeske Blase: „Dat is één van onze
IDEALE VOOR— EN NASEIZOENS
VAKANTIE IN
NOORD-LIMBURG
6 persoons stenen bungalows,
volledig ingericht, staan voor u
klaar in een kompleet rekrea-
tiepark en een schitterende om
geving.
recreatie-oord
l) Klein Vink
(L.l, Tel 04703 1684
zo. 13 februari - grote zaal - 20.15 uur
Show met o.a. de Mounties,
de Kermisklanten, Imca Marina,
Nico Haak, de Twee Pinten, Frank en
Mirella en het Carnavals Showorkest.
Presentatie: Harry Touw
f 11.-, f 13.50 en f 16.-
Kaarten verkrijgbaar aan de kassa van de Doelen.
Telefonisch reserveren (01b) 132490
emotioneel wel eens moeilijk krij- vind dat een heel fundamenteel voor
gen-" oordeel. Toen ik een overlijdens-risico-
verzekering afsloot zei de verzekering
dat ik een verhoogd risico vormde. Dat
is onverdraaglijk: je bent ziek, je blijft
ziek en je zult nooit meer beter wor
den. Ik betaal nu een veel hogere pre
mie."
Treeske Blase: „Ik zou niet graag de
mensen de kost willen geven die
vinden dat psychiatrische patiënten
moeten worden opgesloten. De groep
waar wij ons op zouden moeten rich
ten, draait de tv-knop om of slaat arti
kelen over. Dat is onze eeuwige twij
fel: wij komen juist niet bij die groep
die wij willen bereiken.
DICK VAN DER LUGT
'Stille nacht' voor
Iran-actie wacht
Morgen, vrijdag 11 februari, houdt de
werkgroep Rotterdam van Amnesty
International een „stille wacht" op
het Lijnbaanplein in het kader van de
Iran-actie. Van 17 tot 21 uur kunt
u bij een informatiestand van alles
te weten komen over het werk van
-deze organisatie. Ook zaterdag van 11
tot 17 uur kunt u er terecht.
Kant en klaar...
zijn deze prachtige gordijnen van
80/20 viscose/nylon, kompleet met
hakenband en keurig afgezoomd.
Kleuren: goud,appelgroen,donker-
groen,oranje en beige. In verschillen
de hoogtes, vensterbank- en kamer-
hoog:
Breedte Hoogte
120x220 cm voor
240x220 cm voor f 42,--
120x260 cm voor f 22,95.
240x260 cm voor f 45,90
Praktische wenken
voor doe-het-zelvers
De bouwmaterialenhandel De Boo in
Rotterdam en Delft heeft een bijzon
der praktisch boekje voor de doe-het-
zelvers uitgegeven. „Spelen met 't
huis", dat geschreven is door Rolf
Boost, geeft vooral informatie over de
verwerking van bouwmaterialen in en
om het huis. In de meeste gevallen
geeft het boekje geen uitgebreide
werkbeschrijving. Het nut van het
boek is vooral gelegen in het feit dat
de doe-het-zelver een indruk krijgt Van
de toepassing van de bouwmaterialen
die op de markt zijn.
Onderwerpen die o.a. worden behan
deld zijn metselen, tegels zetten, isola
tie, vloeren storten, tuinieren, verwer
king van kunststof en ruimtewinst.
Spelen met 't huis kan men tegen'
verzendkosten van vier gulden bestel
len bij Bouwmaterialenhandel A. de
Boo, Rotterdamseweg 274 in Delft.
3M
De jonge mensen van vandaag
van goed voorbij de dertig jaar
pluizen de huizen van hun ou-
I ders na, op zoek naar de prulla-
ria, de heisa, kortom1 al de
j dingen waarmee hun ouders
Ivoor de oorlog het huwelijk in-
I gingen.
Want wat van grootma was dat
I hebben ze gemist. Dat werd
lichtvaardig weggegooid, daar-
I na weer opgevist door vodden-
man, nu antiquair die gekke
I prijzen vraagt voor linnenkast,
ovale tafels op één poot. Oma,
I lang dood, is brood.
I Het kleinste stukje kost al geld.
De stenen po met blauwe rand
het vrome spreukje aan de
wand, geschilderd op diepzwart
fluweel. Oma is niet meer te
betalen. Van armoe komt de
jeugd nu maar troep uit de ja
ren dertig halen.
Wasted, poetsdoos, lampekap
eiken dressoir, keukentrap. Is
't nostalgie? Is het 't onbewust
terugverlangen naar de veilig
heid van moeders schootWat
zou 't zijn? Zou 't angst voor
morgen? Angst voor de toe
komst zijn?
Leen de Zwart.
economic
travel service
voordelig reizen
Elke kliënt een waardevol
kennismakinas-oeschenk
(linnen(l) reistas inhoud).
Kies bij ons uit meer dan
1000 vakantie-bestemmingen.
Alle reizen onder volledige
garantie.
Bel nü voor toezending
reisinformatie:
010-12 92 50 of 12 92 37
Schiedamsedijk 71a Rotterdam
(verlengde vd Coolslngel)
Slaapkamer...
Voor mensen die met hun tijd meegaan. Deze moderne
zwart met witte slaapkamer heeft een zeer apart hoofd
bord bestaande utt twee nachtkastjes met laden, 1 boven-
kastje met rookglazen deurtje ert 1 met een spiegeldeurtje
Sn6! T:e v®rli?htin,9 boven het bed- Afm- ledikant
140x200 cm. Het geheel is afgewerkt met dekoratieve alu
minium strips.
Van f 529,- voor
249,-
419,-
Inlegramen v a. f 109,95
Bijpassende 2-deurskast f 249.-
Bijpassende 3-deurskast f 419.
In het deze week uitgekomen maandblad van de Nederlandse
Christelijke Vrouwenbond verscheen een twee artikel van me
vrouw G.J. Strikwerda-van Klinken over haar belevenissen in
de Sovjet-Unie. Nog altijd, ook al zijn de reis-faciliteiten aan
merkelijk eenvoudiger geworden, bezien wij degenen, die daar
heen gaan als bevoorrechten die ons dingen kunnen vertellen
die wij "uit onszelf" niet kunnen weten. En dat is ook zo. Ze
hebben ook niet voor niets het voorrecht om achter een gor
dijn te mogen kijken. Maar al te graag vertellen zij ervan,
wetende dat ze een gretig gehoor hebben. Het gordijn hangt er
nu eenmaal. Zo langzamerhand een beetje een interessant -
doenerig geval mét een pikant randje van iets te willen verbergen
Naties die iets te verbergen hebben moeten rekenen op achter
docht. Zo hij zijn gasten wantrouwt, is in.- dit geval de waard.
Alle informatie en toenadering van mensen tot mensen mag
ons nimmer doen vergeten, dat er nog altijd bijzonder veel
mensen direct onder dit régime lijden, verbannen worden en in
z.g. klinieken worden gefolterd. Het systeem heeft volgens ve
len nu lang genoeg de tijd gehad (zestig jaar) om te kunnen
bewijzen dat het de moeite waard is om ermee in zee te gaan.
Nog steeds schijni dat niet gelukt te zijn.
Bovenstaande opmerkingen hebben niets te maken met in
bepaalde kringen opgang makende golven van anti-communis-
me. Het wereld anti-communisme is niet geïnteresseerd in de
Sovjet-Unie en nog minder in de Russische mens, het is alleen
geihteresseerd in de opvattingen van mensen uit eigen omge
ving en dan met name voorzover die op gerechtigheid aandrin
gen en omstandigheden waarbij mensen in de knel komen
onthullen. Mensen die zulke dingen voorstaan heten bij hen
"communisten". Ze worden ervan belasterd te behoren tot
de KGB, ze worden verdacht gemaakt en zonder verhoor ge
vangen gehouden (Zuid-Afrika) of op straat gekidnapt,
ontkleed, in elkaar geslagen en in 't gunstigste geval ergens in
een riool gesmeten en anders meteen vermoord.
Ongetwijfeld is dit de droesem van het wereld-anti-communisme
Wat bovenop drijft komt meestal niet veel verder dan de
eeuwen-oude vrees voor mensen die anders denken. Maar goed,
dat alles neemt niet weg dat er juist op het systeem en de
methodes van de Sovjet-Unie en sommige van haar satelliet-
landen terecht kritiek uit te oefenen is en dat daar niet zelden
heftige protesten in naam van mensenrechten op hun plaats
zijn.
Wij keren nu terug naar het artikel van Mevrouw Strikwerda.
Daarin vertelt zij dit keer o.a. iets over het onderwijs. Kort en
informatief. Men kent in de Sovjet-Unie een tienjarige leer
plicht en die zou zelfs graag tot elf jaar verlengd zien. Twee- en
zeventig procent van het personeel bestaat uit vrouwen en ook
hierin wenst men verandering. Het onderwijs schijnt gebaseerd
te zijn op de volgende drie uitganspunten:
•Het.kind moet opgevoed worden tot het collectivisme.
Competitie is een menselijk gegeven, het bevordert de prestaties
van de mensen, dus ook van de jeugd, als zij in onderlinge riva
liteit gedwongen worden tot het beste kunnen.
Een kind heeft in de opvoeding zowel de confrontatie met
mannen als met vrouwen nodig.
Met het laatste zullen velen de minste moeite hebben. Het is
kortweg een juist standpunt. Men kan zich even afvragen hoe
dat bij ons ligt. Het tweede is bedenkelijker. Het doet ronduit
kapitalistisch aan. Compensatie, rivaliteit en prestatiedwang
zijn geen dingen waarvoor bij ons mensen achter spandoeken
te krijgen zijn. Zelfs niet in de kringen van de meest conserva
tieve scholen. In deze kapitalistische maatschappij hebben we
ons zelf, meen ik, dermate door, dat we hier niet meer achter
staan. Hoe het dan wel moet, is vers twee, maar ik denk dat
niet veel onderwijsmensen in die tweede stelling iets herkennen
van wat zij onze jeugd zouden willen onderwijzen. Bijna had
den we geschreven: willen aandoen. Het communisme is kapi-
talistischer dan men denkt. Het getuigt van een verregaande
verblinding om te menen met zo'n stelling mensen gelukkig te
kunnen maken en ze naar 't een of ander morgenrood te kun
nen voeren. Of het moest zijn het rood van een bijzonder
bloedige morgen.
Maar de eerste stelling verdient waarschijnlijk onze meeste
aandacht. Ik weet niet of het woord collectivisme van mevr.
Strikwerda zelf is of een vertaling. Het is anders wel ont
hullend. Had er gestaan "collectiviteit" dan zou men er nog
anders over kunnen denken. Collectivisme staat tegenover
individualisme. Beiden zijn als "ismen" te verwerpen. Het
communisme heeft het kapitalisme altijd z'n individualisme
verweten. Vaak terecht. Eigenlijk helemaal in de lijn van de
tweede stelling. Alleen al een bewijs hoe hier met de natte
vinger gewerkt wordt. Want van rivaliteit, competitie en presta
tiedwang maak je natuurlijk ijzige individualisten, met maar
één interesse: het niet- of welbegrepen eigenbelang. En dat ver
wijten zij onze landen en ons systeem. Maar zelf slaan ze om
in het tegendeel, dat van het collectivisme. Toen ik eens in
Berlijn was vertelde men mij dat kleine kinderen daar al in
crèches geconfronteerd werden met immens groot speelgoed.
Het speelgoed had zulke afmetingen dat je er in je eentje
niet mee kon spelen. Je moest wel de hulp van anderen inroe
pen. Nu mag dat voor een experiment en om het team-gevoel
te ontwikkelen voor een keer eens aardig zijn, maar als je tien
jaar lang in die richting gedramd wordt laat zich vragen of er
iets van de eigenheid van de mens overgebleven is.
Waarom ik dit alles ophaal? Al was het alleen maar om aan te
tonen hoezeer een systeem vooronderstellingen heeft. Voor
onderstellingen die samenhangen met levensovertuiging en
geloof. Zulke dingen te horen versterken mij in de gedachte
dat het bijzonder wijs is om te blijven vragen hoe profeten en
apostelen en met name Jezus van Nazareth over de mens dacht.
En wat Hij vond dat een mens zou moeten worden. In onze
cultuur dreigen deze laatste dingen steeds meer plaats te moe
ten maken voor zg. pragmatische opvattingen. Opvattingen
die volgens de uitdenkers zoveel te maken hebben met de
praktijk van het leven.
Maar dan blijft natuurlijk wel de vraag: welke praktijk? Die
van een zichzelf overgroeiende en onmogelijk makende ver-
techniseerde wereld? Die van een samenleving die maar één
ideaal kent, samen te vatten in het woordje "meer"? Ik zou me
kunnen indenken dat weldenkende jongeren tegen zulke din
gen zeggen dat ze voor hen niet hoeven. Evenmin als die uit
gangspunten van het Sovjet-Unie-onderwijs,
VISSERMAN.
