Boten van beton
in Vlaardingen
De bekendste
meiken nu voor
WinoWipenj
2»
r
10.-
3T
1278
128
ia
7.
15.-
5N
Nieuwe ontwikkeling komt naar Nederland
DE HAVENLOODS DONDERDAG 6 JULI 1978
27-243
I
In Vlaardingen worden boten gemaakt van cement. Twee mannen hebben een
loods gehuurd op het industrieterrein en zijn begonnen. Van staal wordt eerst
de bewapening gemaakt, zoals bij betonstorten ook gebeurd. Alleen nu in de
vorm van een boot. Het geraamte wordt dan simpelweg afgestucadoord en
klaar is kees.
ten of metalen model. In feite is de
Ferrocement boot sterker dan welk
model dan ook dat met spanten is
gemaakt.
Spanten zijn te vergelijken met de
ribbekast van de mens. De wand van
een boot is bevestigd aan spanten.
Mocht door een aanvaring nu een
grote druk op de romp komen dan
scheurt of breekt de wand bij de
spanten. Dus op de plaats die het
minste meegfeeft. Omdat de Ferroce
ment boot geen spanten heeft wordt
de druk van de klap over de hele
boot verdeeld en is scheuren niet zo
gauw mogelijk.
Hans Hoogendoorn bezig met de
bewapening
De staart in vlechtwerk.
Zo simpel is het natuurlijk niet. On
derbouwen van woonarken zijn wel
"eens van beton gemaakt, maar voor
dat je een goede zeilboot uit cemAit
hebt gemaakt komt er wel het een en
ander voor kijken.
Jn de eerste plaats zijn de boten niet
.ygn gewoon beton. De wanden zou
den veel te dik worden en beton
breekt te vlug. Uit een speciale sa
menstelling van cement, zand en wa
ter en nog een materiaal wordt het
""Zogenaamde Ferrocement verkregen.
Samen met de bewapening moet de
cement de boot een bepaalde elastici
teit geven, die nodig is om klappen
op te vangen. Aan de andere kant
moet het materiaal een druksterkte
hebben die drie keer zo hoog is als bü
normaal beton. En de hele construc
tie moet licht blijven.
Een echt gat slaan is helemaal niet
mogelijk. Zou de boot zo'n grote
klap maken dat er niets meer op te
vangen is dan kraakt het materiaal
ten hoogste. De bewapening zorgt
ervoor dat de cement toch bij elkaar
blijft en er alleen maar scheurtjes
ontstaan, waar weliswaar water door
naarbinnen komt, maar wat niet te
vergelijken is met de straal die door
een gat naar binnen stroomt. Boven
dien is er een materiaal voorhanden
waarmee onder water binnen zeven
minuten zo'n lek makkelijk te dich
ten is.
•De stucadoor maakt de boot dicht. Geen simpel werkje maa
ceerd vakwerk. De wand wordt niet dikker dan 12 milimeter.
Veilig
Sterk
Ais aan al deze voorwaarden is vol
daan dan komt er een boot tevoor
schijn die sterker is dan een polyester
concurrent, maar ook dan een hou-
Een Ferrocement boot is een veilige
boot. Waarom worden er dan niet op
grote schaal dit soort boten gemaakt?
Hanns Felsch en Hans Hoogendoorn,
initiatiefnemers: „Ons procédé is ei
genlijk al zo'n honderd jaar. De
Fransman Lambo maakte bloembak
ken van het materiaal. En waarom
zou je geen boten kunnen maken van
datzelfde materiaal. In Australië,
Nieuw-Zeeland en Canada wordt Fer
rocement vrij veel toegepast. Meest
jachten en vissersboten tot een lengte
van 25 meter worden er van gemaakt.
voor het staal, dat toen zeer schaars
In Maleisië heeft Hanns Felsch een
watertank gemaakt van Ferrocement
voor 30.000 liter en hij heeft er 30
jaar garantie op gegeven.
Hanns Felsch: „Het materiaal vraagt
bijna geen onderhoud, het kan niet
verroesten, het kan niet rotten en het
lost niet op of zoiets. Wij zouden on
ze boten makkelijk met 30 jaar ga
rantie kunnen leveren en wie weet
doen we dat ook wel."
Bovendien is Ferrocement hitte en
koudebestendig als geen ander mate
riaal. Mocht een jacht uitbranden,
dan is alleen de opbouw verloren,
maar de boot zelf blijft volledig in
tact. Staal zou door de grote hitte he
lemaal verwrongen worden en de hele
boot zou verloren zijn.
dan is de weg vrij. Je kunt wel na
gaan, met zo'n kleine kans op werke
lijke schade bij aanvaring, zo'n grote
bestendigheid voor temperatuur en
zo weinig kans op beschadiging door
achterstallig onderhoud, is een gas
tanker van Ferrocement een stuk vei
liger dan de huidige stalen schepen."
En de prijs?
Hanns Felsch: „We zijn nu met onze
eerste boot bezig. Een zeiljacht van
11 meter. Zo'n boot zou in staal on
geveer 80.000 gulden moeten kosten.
Bij ons blijft de prijs onder de halve
ton.
In polyester wordt alles boven de 10
meter ook ineens veel duurder, om
dat er geen series van gemaakt wor
den. Bij ons maakt de maat niet zo
veel uit. Alles is handwerk. Wij heb
ben geen mallen nodig, alleen een te
kening."
het Ferrocement hoofdstuk nog eens
de kwaliteitseisen die aan het model
van de boot gesteld worden.
Toen ik vorig jaar in Nederland
kwam wilde ik iets met de kennis van
Ferrocement doen, maar ik zocht een
partner, die op het gebied van jacht
bouw en zeilen een hoop wist. Na
veel zoeken en experimenteren ben
ik tenslotte op mijn zwager Hans
Hoogendoorn terechtgekomen. Deze
boot hebben we in het afgelopen jaar
samen gemaakt. In de avonduren,
naast ons gewone werk. Ik ben inge
nieur en Hans is werktuigbouwkundi-
Deze maand hebben we de grot stap
naar full professional gezet. Dat is
mogelijk omdat we van Esmil Progas
opdracht gekregen hebben twee grote
vloeistoftanks te bouwen. Het zelfde
werk als ik in Maleisië gedaan hpb.
Progas kwam bij ons toevallig terecht
en wij bleken de oplossing voor hun
problemen te hebben. Een tank van
de grootte die zij willen, maar van
van gewoon beton zou ongeveer 6
ton gaan wegen. Dan zou er een hele
fuhdering moeten worden gelegd.
Sprookje
Techniek
Hanns Felsch: „In Duitsland is men
bezig met de ontwikkeling van een
gastanker. De kennis van het procédé
is in Duitsland erg hoog. Als dit lukt
Het lijkt allemaal erg makkelijk, je
neemt een beetje staal, maakt een
tent, huurt een stucadoor en als je de
tent omdraait heb je een boot.
Hanns: „De techniek achter het pro
cédé is verschrikkelijk moeilijk. Met
het maken van boten krijg je boven
Boten van beton blijkt dus geen
sprookje te zijn. Ze hebben diverse
voordelen boven andere materialen
en eigenlijk geen duidelijke nadelen.
De zaak zal dan wel vlug uitgroeien
tot een multinational. Hanns Felsch:
„Daar hebben we helemaal geen trek
in. We blijven liever klein. Kijk, we
zijn allebei gek op varen. Met name
zeilen op zee. We hebben nu nog de
vrijheid om er eens tussenuit te gaan
voor een tijdje. Als je een grote zaak
hebt ben je al je vrije tijd kwijt en
waar werk je dan nog voor?"
„We hebben wel iets van een prestige
project, waar we mee willen begin
nen. Fr is jaarlijks een internationale
kanowedstrijd, georganiseerd door de
Technische Hogescholen en Hogere
Technische Scholen in Europa. Alle
équipes moeten zelf een kano bou
wen en daarmee een race
Geen tent. geen halmaar de bewapening voor een betonnen boot.
willen de volgende keer aan de race
meedoen met een eigen kano. We
zoeken alleen een buurthuis, of een
club die mensen wil leveren om mee
te werken. De boot te bouwen en om
hem te varen. Wij zorgen wel voor
sponsors, daar is trouwens, voor een
deel al gezorgd en voor de materialen
en alle andere faciliteiten. We hebben
alleen een paar enthousiaste mensen
nodig die volgend jaar die studenten
eens voor een verrassing willen laten
staan.
We hebben al eens eerder een kano
gemaakt met een wanddikte van 3
milimeter. Het ding was lichter dan
een houten kano, dus wat de boot
betreft is de race al gewonnen. Nu
nog een paar bouwers en roeiers."
Geihteresseerde kunnen kontakt op
nemen met de Havenloods in Vlaar
dingen: Hoogstraat 122, Vlaardingen.
Gijs Konings.
•De staart wordt bepleisterd.
Door het gat gaat de sehroej-at
jupon
anti-statisch
mr Panh/lf)
eJ nachtkleding
2 paar
pantalon
kniekousjes
2 luxe
Pastunette
slipjes
kant beha
Pantylette
Charmante
duster
lang model
van chique
faquard lycra
fiber-fill
beha van
lycra soft
pantyslip
Triumph
en alle voordelen
van een speciaal
zaak, zoals
paskamers
vakkundige bediening
ruime keus
alle bekende merken
EN: BIJ U IN DE BUURT
100% katoen
geborduurde
poplin beha
Holiandia
batist nachthemd
Holiandia
meisjes
nachthemd
alle maten
lang model
|tr|C0t|
nachthemd
pang model
naadloze
soft beha
van Triumph
Holiandia
batist nachthemd
kort model
lovable lycra
panty met pijp
5 mini
pantynylons
3 pantynylons
grote maat
met tussenstuk
de kroon filialen
*uid: west: ommoord:
beyerlandselaan 59 schiedamseweg 25 hesseplaats 49
de slinge 169 binnenweg 254 «verschil»
pleinweg 1 franselaan 275 W,rKnw'
noord: blijdorp:
zwart jansstraat 14 statenweg 115
kleiweg 100 bergselaan 301
oost: schiebroek:
goudse rijweg 8 peppelweg 71
noord
noordsingel 39
zwartjansstraat 17
blijdorp
stadhoudersweg 97 koperwiek 41
Schiedam: den haag:
oranjestraat 17
torso filialen
centrum:
meent 67
zuid
groene hilledijk 267
dordtselaan 112
burg. baumannlaan 120-124
alexanderpolder:
samuel esmeijerplein 37
vlaardingen:
korte hoogstraat 41-43
vlaardingen
veerplein 1
capeile:
apeldoornselaan 292
