Het Grand Gala
en de reakties
Ooit een normaal mens gezien?
Vrouwen in de
overgang
Buitenlandse studenten
vraaen onderdak
Wie heeft
er nou
geen poes?
"Ikheb het gevoel of
een ander in mij kruipt"
Jos en Rob: „We zijn nooit anders geweest"
UE HAVENLOODS DONDERDAG 5 OKTOBER 1978
40-574
duidelijker, De therapie in psychia
trische instellingen is er op gericht de
patiënten zo snel mogelijk wee
„njaatschappij-rijp" te maken, maar
als de maatschappij hen niet onbe
vangen tegemoet kan treden is elke
therapie zinloos. Juist wij, gezonde,
tussen aanhalingstekens, mensen zul
len hen toch moeten accepteren.
Er is wel eens gezegd: er zitten er
meer buiten dan binnen de inrich
tingen. Soms lijkt dat wel eens waar
te zijn. Zeker als je deze twee hoort
praten over hun bevindingen.
Zeker, ze zijn vol begrip over de
moeilijkheden die ze op hun weg te
genkomen. maar vast besloten om
door te gaan met waar ze nu aan zijn
begonnen. Zonder zichzelf te verlie
zen in de toch wel harde maatschap
pij-
Ik ben dit stuk begonnen met een
slagzin van de stichting Pandora.
De organisatie door en voor ex-
psychiatrische patiënten is voor in
formatie te bereiken per telefoon:
no. 020-127552.
MAASSLUIS - Dezer dagen zijn aan de
Koningin Juliana Scholengemeenschap
voor havo en mavo de herkansings
examens havo afgesloten. Uit de uitslag
blijkt, dat 86 pet. van het toaal aantal
eindexamen-kandidaten het diploma heeft
gehaald. Zoals eerder gepield werden aan
deze school dit jaar voor het eerst havo-
examens afgenomen.
SCHIEDAM Dido is de poes van
Mari, Sijthofje is de poes van Gijs
Annemieke heeft er zelfs drie:
ScharminkelWikke en Tsjarewitz
ook Yvonne heeft er drie: Mimi.
René en Pluis. Henk heeft er ook
één: Pommetje.
Heeft u het raadseltje door nee?,
dan zal ik het uitleggen: vijf men
sen van de redactie hebben samen
9 poezen, die ze alke dag moeten
voederen, de één geeft verse hart,
de ander heeft zo'n luxe poes dat
hij het is een katertje van 8 we
ken) alleen maar tartaar naar bin
nen krijgt.
U ziet uw redactie heeft hart voor
dieren en heeft geen enkele be
hoefte aan een dierendag, voor
hen is het elke dag dierendag en
zij allemaal zorgen goed voor hun
•katten. Allémaal hebben ze een
hekel aan kattententoonstellingen
waar de "mooiste" poezen beke
ken kunnen worden, ieder is ont
zettend trots op zijn of haar poes.
De één vindt zijn poes intelligent
de ander haar poes handig, omdat
die poes de koelkast open kan ma
ken en zo kunnen we nog uren
door gaan. Dierendag is een rare
uitvinding, net zo raar als het
jaar van de vrouw, het jaar van het
kind, het jaar van het boek, vader
dag, moederdag, Valentijnsdag,
dag van de verpleging, boeken
week, vredesweek, de dag van de
postzegel (heeft u ooit zoiets geks
gehoord) en noem maar op. Wie
belangstelling heeft voor dingen
die hem of haar Herbaar zijn heeft
geen kunstmatige opwekking no
dig om daar aan herinnerd te wor
den. De dierenbezitters en de
dierenvrienden van de redactie
houden geen dierendag maar blij
ven wel even stil staan bij dieren
die uitgemoord worden, omdat
hun bont zo duur is, omdat de
koppen zo leuk boven de open
haard staan, of omdat je er leuke
sleutelhangers van kan maken.
.Dat is voor de redactie de enige
reden om dierendag te gedenken,
geen strikjes voor de poes en
geen zalm voor de kater.
Met dank van Dido. Sijthofje,
Scharminkel, Wikke, Tsjarewitz,
Mimi, René, Pluis en Pommetje:
zij zijn het helemaal met ons eens.
op elk probleempje wordt onbewust
versterkt. Vaak weet de omgeving
niet hoe ze daar op in moet spelen,
meestal omdat ze de problemen niet
zien of als gezeur afdoen.
Uit de opmerkingen van de
aanwezige vrouwen blijkt ook wel
dat artsen daar geen oog (geen tijd?)
voor schijnen te hebben of het
afdoen met: „dat is de overgang me
vrouwtje."
Maar wat moet er gedaan worden?
Allereerst vrouwen moeten er zelf
over praten, velen van hen hebben
nooit over dit zulk problemen zich
leren uiten en daar is de Stichting
in eerste instantie voor: samen met
andere vrouwen leren er over te
praten. Daarna moeten de mannen
ingeschakeld worden ook zij horen
te weten wat er in het lichaam vpn
hun vrouw omgaat, ook zij hebben
overgangsproblemen dat is logisch,
iedereen die ouder wordt komt. in
een indentiteitscrisis, alleen juist
vrouwen hebben er nog een sterk
lichaamlijk aspect bij. Maar samen
weten wat er gebeurd en er samen
over praten betekent dat je elkaar
beter kan opvangen. Als laatste moet
de omgeving begripvol optreden,
niet beschermend maar gewoon zoals
men reageert op een krantebericht
dat niet zo belangrijk is: je weet het
hou er dan ook rekening mee.
De „VIDO" weet waar over ze praat
en draait er niet omheen de stichting
is er voor vrouwen in de overgang
daar willen ze wat aan doen. dat de
stichting automatisch emancipatie
voor de vrouw bewerkstelligd is dan
gelijk meegenomen, want eigenlijk
zit daar de kneep. Contactadres
VIDO: Nel van Pelt, Henry Plak-
straat 44. tel. 71.02.10
MAASSLUIS -De V.P.R.O. die het geheim schijnt te kennen om met haar
vaak chaotische direkte uitzendingen de emoties hoog te doen oplaaien en de
tongen in beweging zet, zowel tijdens de opnamen als in de huiskamers, heeft
met het laatste "Grand Gala van de Emancipatie" weer het nodige opgeroe
pen en losgemaakt. Dag- en weekbladen stonden bol van de vaak niet malse
kritiek en de ironische kommentaren. Manda Kapil, voorvrouw van D'66 en
voorvechtster van de emancipatie in de ruimste betekenis van het woord
maakt er geen geheim van dat zij de omstreden uitzending met "tweeslachtige
gevoelens" heeft beluisterd en bekeken.
"Ik weiger te geloven dat het in de
bedoeling van de V.P.R.O. lag om de
zaak waar het in wezen over ging; de
emancipatie, belachelijk te maken"
zegt ze, en op enkele incidenten
na viel dat wel mee. Het is alleen jam
mer dat sommige figuren te veel aan
dacht kregen en te lang aan het
woord waren. Dat trekt de zaak
scheef. Maar zulke dingen krijg je als
je een aantal mensen min of meer on
voorbereid bij elkaar veegt; dan ko
men vooral de emoties los.
Op zichzelf is dat begrijpelijk; de
emancipatie is niet alleen een gecom
pliceerd geheel maar ook emotioneel
sterk geladen. Daarom dien je een
dergelijk programma met de nodige
zorg en voorzorg te presenteren: juist
en vooral voor de kijkers. De theorie
die er achter zit kwam nauwelijks aan
bod, ondanks de pogingen van het
forum. De emotionele achtergronden
bleven de overhand houden."
"Hoe vond hje het meisje dat vertel
de dat zij de keus had tussen huis
houding doen en ongeschoolde ar
beid verrichten?" vraag ik.
Manda Kapil: "Ze had gelijk, maar ze
zag over het hoofd dat de problema
tiek van "de lopende band., al lang
is onderkend terwijl het werk van de
huisvrouw als vanzelfsprekend wordt
aanvaard. De huisvrouw moet haar
gevoelens van neerslachtigheid en
onvrede maar zelf de baas zien te
worden, hetzij met pilletjes van de
-dokter of de fles sherry, hetzij op
eigen eigen innerlijke kracht.
Het is tekenend dat er verschillende
uitslagen bekend werden na de
"Margriet" -enquete. De ene krante-
kop vermeldde dat de Nederlandse
huisvrouw voor het grootste deel
"tevreden" was, de andere kop ver
meldde" "ontevreden". Ze hadden
allebei gelijk: vrouwen die in "de
eerste ronde" vermeld hadden wel
tevreden te zijn bekenden in een la
tere ronden zich vaak depressief te
voelen en onvrede te hebben met
betsaande situatie.
In het algemeen kun je stellen dat er
twee dingen zijn die te maken heb
ben met bevrediging in het werk, dat
je doet n.l. geld en de waardering
van anderen.
Veel vrouwen zijn aktief bezig in de
"welzijns-sektor". En of dat nu hulp
aan bejaarden is', of werken voor een
sportvereniging, of een schoolbiblio
theek op poten zetten, of je inzetten
voor een belangengroep dat doet er
niet toe. Je bent bezig met het "wel
zijn" en dat wórdt in onze welvaarts
staat, die schijnt te drijven op in geld
uitgedrukte' prestaties vaak onder
schat. Ik zie ook niet in waarom dit
werk niet gehonoreerd zou kunnen
worden: het geeft op-waardering."
En terugkomend op de emancipatie
in het algemeen zegt Manda Kapil:
"Het betekent maximale ontplooi
ingskansen voor iedereen. Behalve
vrouwen zijn er andere mensen die
extra aandacht verdienen en meer of
betere ontplooiingskansen moeten
hebben. Denk maar eens aan buiten
landse werknemers, werklozen en
jongeren. Njaar vrouwen vormen wel
de grootste groep. Een veel voorko
mende gedachte is dat vooral vtou-
'wen in hun ontwikkelingskansen zijn
achtergebleven. Zii hebben vaak
minder opleiding genoten en minder
maatschappelijke ervaring opgedaan
dan mannen. Daarom worden de mo
gelijkheden gschapen om de vrouwen
alsnog het één en ander te laten inha
len. De mannen achterna! Eerste
leren "leren", dan de opleiding
(moeder-Mavo) hét diploma en als je
dan veel geluk henl en alles werkt
mee misschien een baan. Zo hebben
de vrouwen de mannen dan "inge
haald" en ze worden opgenomen in
de prestatiemaatschappij en carrière
drang. Juist in een tijd dat deze al
tijd zo hoog aangeslagen jdealen op
de helling komen Ie staan en we gaan
inzien dat dit een eenzijdige manier
van leven is.
Wanneer er gesproken wordt oyer
vorming en ontwikkeling van volwas
senen laten we dan niet alleen de na
druk leggen op het inhalen van een
achterstand.. Andere vormen van
ontwikkeling en ontplooiing zijn
even belangrijk.
Manda Kapil noemt in deze de laatste
bijeenkomst in het Vrouwenontmoe-
tingseenffum "De Toverbal". Daar
werd maandagavond j.l. een film ver
toond over de Franse filosofe en fe
ministe Simum- de Beauvoir. De
Maassluise vrouwen toonden grote
belangstelling en waren na afloop
graag tot diskussie bereid.
Manda Kapil: "Laten we het belang
van deze bijeenkomsten alsjeblieft
niet onderschatten. Ze krijgen na
tuurlijk niet de aandacht van een
"Grand Gala", maar er wordt aan de
basis een wezenlijke bijdrage gele
verd aan de bewustwording van de
vrouw. In een kleine groep wordt
hardop gedacht en de emoties komen
beter tot hun recht dan in een groot
geheel. En wat het belangrijkste is.
de vrouwen komen op het idee dat
over een aantal "vanzelfsprekendhe
den" ook anders gedacht kan worden
door Tineke Diepenhorst *Manda Kapil:„Ik geloof niet dat her de bedoeling van de VPRO was om de vrouwen belachelijk te doen lijken.
Ik heb vaak gelezen hoe moeilyk ont- schappij. Als je er mee geconfron-
slagen psychiatrische patiënten weer teerd wordt, worden de problemen
geaccepteerd worden in de maats nog veel schrijnender, maar ook veel
De Stichting der Nederlandse Universiteiten en Hogescholen voor de Interna
tionale Samenwerking heeft meer moeite dan ooit om haar cursisten voor dit
jaar onder dak te brengen. Op het moment heeft zij nog geen kamers gevon-
n voor 50 overzeese ingenieurs die in Delft een extra studie gaan volgen
n elf maanden op het gebied van waterbouw of gezondheidsleer
Vandaar, dat Ankie van Schagen.
sociaal begeleidster van de cursisten
haar hoop heeft gevestigd op Schie
dam. Wellicht, meent ze. zijn er daar
een paar mensen die voor een aan
tal maanden een kamer willen ver
huren. Om wat voor cursisten gaat
het nu? Ankie: „Die mensen komen
zich hier specialiseren in een bepaal
de richting. De cursussen zijn opge
richt ten behoeve van de derde we
reld. Het is een deel van het ontwik
kelingswerk. dat Nederland uit-
De cursisten zijn in eigen land afge
studeerd en hebben meestal al een
behoorlijke baan. De gemiddelde
leeftijd is dan ook ongeveer dertig
jaar. De meesten van hen komen uil
Aziatische landen, Zuid-Amerika en
Afrikaanse landen, maar ook uit
Israel en Canada. De cursus duurt
elf maanden.
Elk jaar ontvangt Nederland zo'n
1100 studenten op zijn buitenlandse
cursussen die in het hele land gegeven
worden. De onderwerpen variëren
van radioprogramma's maken tot
kippenfokken, maar één ding hebben
alle cursussen gemeen: zij zijn nooit
voor beginners.
Onveranderlijk richt ons land oplei
dingen in voor mensen die al afgestu
deerd zijn. maar hun kennis oin de
1 of andere reden hier willen ver
diepen.
Het is bijvoorbeeld geen wonder,
dat waterbouwkundige ingenieurs
naar Delft willen gaan om daar 11
maanden keihard te studeren. Op het
terrein van waterbeheersing voert
Nederland de wereld aan en inge
nieurs uit de derde wereld willen hier
dus graag komen leren.
Als de cursisten uit een arm land ko
men, zijn zij of hun regering vaak
niet in staat om dat zelf te betalen.
Voor zulke mensen heeft de overheid
een beurzenpot beschikbaar, zodat
iedereen die toegelaten is - en de
eisen zijn lang niet mals - tijdens zijn
of haar verblijf ook niet in financië
le moeilijkheden komt. De cursist
kan dat ook niet hebben. Hij heeft
het allergrootste deel van zijn vrije
tijd nodig voof de studie. Ankie van
Schagen: Daarom moet op zo'n ka
mer ook behalve een bed en een zitje
absoluut een tafel aanwezig zijn,
waar je aan kunt werken. Onze cur
sisten moeten trouwens in het huis,
waar zij wonen, kans krijgen om te
douchen en hun eigen potje te kot-
ken, als zij dat willen". De cursisten
zullen overigens veel uithuizig zijn.
Ankie: ,,'t is een erg zware studie.
Overdag zijn ze op het instituut voor
lessen, 's avonds moeten ze hard
studeren".
Ep dat doen de cursisten otik.
maakt tenslotte geen beste indruk,
als je een jaar verlof hebt gekregen
van je baan en je komt weer thuis
zónder diploma.
Maar de Delftse cursussen zijn dit
jaar onder een kwaad gesternte ge
start. Er is nog niet voldoende onder
dak. Wat moet iemand doen met een
geschikte kamer over? Ankie van
Schagen: „Ik zou het dan zeer op
prijs stellen, als ze even telefonisch
contact met mij opnamen. 070 -
574201. tst. 215"
SCHIEDAM - Dat vrouwen in de
overgang het moeilijk kunnen
hebben, is genoegzaam bij iedereen
bekend; dat vrouwen e moeilijk over
kunnen praten is niet bij iedereen be
kend. De Stichting „Vrouwen in de
Overgang" wil daar in Schiedam ook
wat aan doen. Deze Stichting, kort
weg genoemd „VIDO" heeft afgelo
pen maandag haar eerste kennisma
kingsbijeenkomst gehouden;
daarvoor had het dienstencentrum
de 4 Molens Mevr. Thea Ferweda
uit Uithoorn uitgenodigd om te
vertellen, aan de aanwezigen, wat de
VIDO voor hen kon betekenen. Op
heldere, en soms wat emotionele
wijze, zette zij in het kort neer welke
problemen deze vrouwen tussen de
40 en 60 jaar tegenkomen. Door het
publiek werd goed ingespeeld en met
talloze soms schrijnende voorbeelden
de problemen verduidelijkt.
Kort samengevat ontmoeten de vrou
wen in de overgang drie groepen van
problemen namelijk sociale, lichaam-
lijke en psychische moeilijkheden. De
lichaamlijke problemen hoeft geen
betoog, iedere vrouw die in dit
stadium verkeerd kan ze uitvoerig be
schrijven zoals: opvliegingen, moe
heidsverschijnselen, hartkloppingen,
hyperventilatie (snel kort in- en uit
ademen). duizeligheid, migraine
etc. De lijst is oneindig aan de vullen.
Frappant was dat voor de aanwezigen
de herkenbaarheid var de klachten
soms een gevoel van opluchting te
werk bracht. Psychisch was er wel
meer aan de hand, uit de zaal
kwamen opmerkingen van: „een heel
jaar kan ik er tegenop, maar opeens
kan het me niets meer schelen, ik
heb geen zin meer om te koken,
schoon te maken.
Ook het onbegrip in gezin, bij buren,
kennissen e.d. kwam ter sprake. Een
vrouw vertelde dat haar echtgenoot,
op aanraden van de huisarts, een reis
had besproken: ze ging mee, veel zin
had zij niet en het resultaat was dat
zij toch „zieker" terugkwam dan dat
zii al was. Iemand vertolkte haar
problemen als volgt: „Ik heb het
gevoel alsof er een ander mens bij
mij aan het binnen komen is." De
klachten lijst kan urenlang uitgebreid
worden voorbeelden kan iedereen
voor zichzelf aanvullen. Maar de
vraag is wat er aan gedaan kan
worden.
Voordat je aan oplossingen kan gaan
denken moet eerst het probleem nog
verder uitgerafeld worden, want het
is natuurlijk niet zo dat de overgangs
tijd het enige probleem is. Lichaam
lijke problemen versterken vaak ook
de psychische problemen en omge
keerd, dit heeft tot gevolg dat de
maatschappelijke problemen wat op
de achtergrond dreigen te raken,
maar vaak spelen die juist mee. De
kinderen gaan, of z(jn het huis uit dat
geeft vaak een gevoel van nutteloos
heid. De echtgenoten staan vaak op
hun toppunt van hun carrière; kort
samengevat er is eigenlijk niets meer
voor hen om naar uit te kijken. De
meeste van hen krijgen steeds meer
het gevoel nutteloos te zijn, vaak ont
breekt de zin en de moed om iets aan
te pakken. De grote werkloosheid
ook onder vrouwen zal hier mis
schien een rol bij spelen. Noem maar
Heeft U ooit een normaal mens ontmoeten beviel het?
Aan deze zin van de stichting Pandora moest ik denken toen ik toevallig in
gesprek raakte met twee jongens, mannen is een beter woord, in een bekend
Schiedams etablissement. Ik dronk daar een kop koffie en las de ochtend
krant. Toevallig ging het gesprek over werkeloosheid en alles wat daar mee te
maken heeft.
Vaag, toen de twee weggingen, bleef bij mij een gevoel van onvrede hangen.
Het leek alsof niet alles uitgepraat was. Ik dacht er niet verder over na tot
ik ze later op de dag in hetzelfde etablissement weer tegenkwam.
Al mijn journalistieke nieuwsgierigheid bij elkaar rapend begon ik opnieuw
een gesprek.
Maar laat ik ze eerst beschrijven. Dc
namen zijn verzonnen, om hén niet
in moeilijkheden te brengen.
Jol is 25 jaargemiddelde lengte,
zwart haar en enigszins schichtige
ogen achter een zwart brilmontuur.
Na de Mulo heeft hij enige tijd op
een Technische School doorgebracht.
Rob: uiterlijk zelfverzekerd. Geen
Schiedammer. Is na -de middelbare
school gelijk aan het werk gegaan.
Eén ding hebben ze gemeen. Sinds
korte tijd zijn ze ontslagen uit een
psychiatrische inrichting.
Nu proberen ze op eigen kracht weet
in de maatschappij terug te komen
Dit stuk gaat over de weerstand, die
ze voelen en het niet voor de dag
kunnen komen met hun problemen.
JOS: „Wanneer je uit de Delta wordt
ontslagen, ben je huiverig voor de
maatschappij. Niet omdat je dat daar
geleerd hebt, maar omdat je nog de
herinnering hebt aan de tijd voordat
je opgenomen werd. In de Delta heb
je geleerd je daar tegen te verzetten,
geen angst te hebben voor de maat
schappij en dat wanneer je op jezelf
woont en je een baan hebt alles weer
goed komt.
ROB: (valt hem in de rede)„Het
wordt je voorgehouden dat alles van
zelf in orde komt, maar in de prak
tijk blijkt dat niet te kloppen.
Ik heb van solliciteren bijvoorbeeld
een vak gemaakt. Overal solliciteer ik
en het kan me niet schelen wat ot
waar het is. Zodra ze horen, en
je kunt het niet verzwijgen, dat je in
een psychiatrisch ziekenhuis bent op
genomen geweest willen ze' je niet
meer hebben."
Op mijn vraag of er genoeg begelei
ding is geweest om dit soort proble
men op te vangen, luiden de ant
woorden verschillend.
ROB: „Ik ga elke week naar de Del
ta toe om te praten met mijn psy
choloog. Dat is niet verplicht, maar
ik heb er een grote steun aan."
JOS zegt juist het tegenovergestelde:
„Ik wilde zelf geen nabehandeling
hebben, ik wil het zelf doen. Eén
keer in de drie weken komt er een
maatschappelijk werker aan de deur
en verder lukt het wel."
Wanneer ik hun woonsituatie ter
sprake breng zeggen ze allebei wel
tevreden te zijn.
ROB: Ik heb vroeger kans gezien een
oud huisje te kopen in Schiedam en
de uitkering die ik ontvang van de
WAO stelt me in staat daar te blijven
wonen."
Jos bewoont een oud pandje, dat hij
via de gemeentelijke woningdienst te
gen een betaalbare huur heeft weten
te bemachtigen.
Veel dingen zijn nog besproken, maar
één onderwerp kwam er het sterkst
uit. Het allergrootste probleem dat
deze jongemannen hebben is het ge
brek aan contact.
ROB: „Je wilt graag, wanneer je ie
mand ontmoet, open ktart spelen.
Gewoon vertellen dat je in een psy
chiatrisch ziekenhuis gezten hebt
en ook waarom: en ook al vertel je
het alleen als je ervan overtuigd bent
dat je het kunt vertellen, dan nog
wordt je aangekeken alsof je gek bent
of nog steeds gék kunt worden.'
JOS: (valt hem bij)„Je moet zo voor
zichtig zijn met je woorden, want als
je iets vertelt over je verleden heb je
grote kans dat het contact, wat je
zorgvuldig hebt gelegd en opgebouwd
abdrupt wordt afgesneden. En late
we wel wezen, zo raar is dat niet.
Er zijn zo weinig mensen die echt
begrip hebben voor de situatie.'
Hebben jullie het gevoel dat de men
sen, zoals werkgevers, moeite doen
om jullie te begrijpen en te helpen?
JOS: „In je gezicht krijg jë wel die
indruk.Bij een eerste gesprek is een
personeelsman erg aardig, vindt liet
geen enkel probleem, dat je een tijdje
in „retraite" bent geweest, maar je
wordt zeker niet aangenomen.
Daar kan ik ontzettend moedeloos
van worden. Wil je echt geaccepteerd
worden, dan moet je een baan heb
ben.
ROB: (vult hem aan)„Wat Jos nu
zegt, daar heeft hij groot gelijk in,
het rare is dat we allebei graag willen
werken en zo snel mogelijk, maar we
komen gewoon niet aan de bak.
We worden ten onrechte met de nek
aangekeken."
•Nel van Pelt: Niet alleen in een hoek maar samen in de groep.
