i
Historici maken nooit wat mee
Het Bétere
Uitverkoop-
Wérk!
vanreeuwij
ORGELS
IvanURK
Hoe breng je het tot gediplomeerd geschiedschrijver?
-m
van reeuwijk verbouwt:
OPLAGE
287.025
135085
132170
132489
térmeulen
Bewoners na brand de straat op
32057-
térmeulen
DE HAVENLOODS
DONDERDAG 24 JANUARI 1980 4-578
Historici maken nooit wat mee. Misschien hebben zij hun mooie
vak wel gekozen om zelf geen avonturen te hoeven beleven, landen
te besturen of politieke bewegingen te inspireren. Je vindt haast
nooit historici die de geschiedenis werkelijk hebben veranderd,
tenzij heel letterlijk, in hun studeerkamer op bevel van Adolf
Hitler bijvoorbeeld, of het Centraal Comité van De Communisti
sche Partij van de Sovjet Unie.
Goed eentje is nu wethouder in Amsterdam geworden, n
zich voornamelijk door zijn verbijsterende blik.
ir die onderscheidt
Met zijn doctoraalscriptie „Gi
het tot gediplomeerd geschiedschrij
gegaan.
In het studievertrek voelt een ge
schiedschrijver zich veiliger. Het on
derwerp mag dan fascinerend zijn,
hel verzamelen van gegevens is een
weinig spectaculaire activiteit. Veel
historici beginnen na hun veertigste
geel uit te slaan. Ze nemen iets in
zich op van de oude papieren, waar
ze dagelijks mee werken. Het leven
gaat er uit. Je krijgt ook het gevoel,
dat je alle tijd van de wereld hebt.
Het verleden li&t vast. Er kan niets
ldeaalmenschcn bracht Han van der Horst meer aan veranderen. Jij moet uit-
Zijn diepste wens is nu in vervulling zoeken, wat er precies is gebeurd,
hoe en waarom, maar niemand maakt
zich er echt druk om, als het dan één
of vijf jaar duurt.
Geschiedenis is in veel opzichten net
zo'n vak als steenhouwen of decora
tieschilderen. Je eigen creatieve ver
mogen speelt een rol maar het gaat
uiteindelijk om de vakkennis. Die
staat voorop. Een goed boek over
vroeger komt tot stand dankzij 99
pet. transpiratie en 1 pet. inspiratie,
dat is 9 pet. méér transpiratie dan
Edison nodig had om de gloeilamp
uit te vinden.
Geschiedenis is echter niet zomaar
een vak. Het is een wetenschap, waar
je doctorandus in kunt worden aan
de universiteit. Veel historici peperen
hun publiek dat danig in. Ze stellen
hun kennis te boek in chaotische
zinnen met de hoofdzaken in de bij
zin en de bijzaken in de hoofdzin. Zij
vlooien alle aqdere wetenschappen na
op moeilijke Woorden, die U, geestige
lezer, lieve lezeres toch niet begrijpt,
want er is maar een ding, dat u van
hen wél moet begrijpen: dat zij bars
ten van de geleerdigheid. Aan zulke
grappen heb ik nooit mee willen
den. „Wie niet helder formuleert,
dekt niet helder", zefct de grote dich
ter Dér Mouw en dat is nog steeds
een heel waar woord.
Binnenwegplein 26,3012 KA Rotterdam, tel. 01
o. (UwjpVPlf
DE HAVENLOODS
Uitgave
Maatschappij tot uitgifte van
periodieken De Havenloods B V
Postadres
uitsluitend postbus 1980.
3000 BZ Rotterdam tel
Bijkantoren
Hoogstraat 122.
3131 BP Vlaardingen.
tel. 010- 35.29 11 en
Weteringsingel 2.
2921 BB Krimpen a/d IJssel.
tel. 01807 16899.
Verschijnt tweemaal per week
(woehsdag en donderdag) huis
aan huis in Rotterdam rechter
Maasoever. Schiedam (op woens
dag als Schiedams Nieuwsblad).
Vlaardingen (op' woensdag als
Nieuwe Vlaardingse Courant)
Maassluis (op woensdag als Maas
sluis Nieuwsblad). Hoek van Hol
land, Maasdijk. Maasland. Bleis
wijk, Bergschenhoek. Berkel en
Rodenrijs. Capelle a/d IJssel
Nieuwerkerk a/d IJssel. Krimpen
a/d IJssel. Ouderkerk a/d IJssel
Krimpen a/d Lek, Lekkerkerk.
Berkenwoude Bergambacht.
Ammerstol. Stolwijk en Schoon
hoven
Voor duo's, personeelsadvertenties
en administratie kantoor Prins
Hendrikkade 14. 3071 KB Rotter
tel.
Mocht u een krant eens niet of
it op tijd ontvangen, dan kunt u
zich wenden tot ons lezersservice
(van 8 30 tot 17.00 uur)
SCHIEDAM - Voor het komende ten-
nisseizoen staan in het Waterwegge
bied de volgende toernooien op de
rol:
23 t/m 29 juni: TSF voor B, C en D,
tevens by Holy jeugd t/m 10, 12,14
en 16 jaar;
30 juni t/m 6 juli: ROVSvoorCen D;
7 t/m 13 juli: Spieringshoek voor B,
C en D (senioren);
14 t/m 20 juli: Be Quick Maassluis
voor B, C en D;
11 t/m 17 augustus: Soenda voor B.
Cen D;
18 t/m 24 augustus: VLTC voor B, C
D en huisvrouwen;
27 t/m 31 december: tennishal Hoo-
gendijk voor B, C, D en veteranen.
Vöor de echte shopper!
Zijn deze canvas shoppingbags met
originele opschriften. Leuk om mee
naar school te gaan maar ook om de
boodschappen in te doen. In zwart,
blauw, bruin, camel of rood.
Van 9,95
voor slechts
ding voor vernieuwing van het poli
tieke leven. En toen stuitte ik op de
archiefdozen met de schat: keurig ge
nummerd en opeengestapeld lagen
daar dikke schriften volgeschreven
met pen en inkt in een schoolse
hand: het waren de vergadernotulen
van dfc afdeling Schiedam der SDAP
en ze begonnen - dat had ik gauw ge
zien - in 1901. De jongste cahiers da
teerden van na 1930. Daarna was er
een gat en de dozen bevatten ook
nog de eerste verslagen van de PvdA.
Wat een vondst
Na de eerste bijna idyllische periode
van de bezetting kreeg zelfs de meest
naieve socialist door dat het in de
Duitse bedoeling lag om de arbeiders
beweging voor de eigen doeleinden te
misbruiken. In een snelle actie is toen
de SDAP geliquideerd. Daarbij hoor
de ook het wegwerken van de archie
ven en er is heel wat historisch mate
riaal de kachel in gegaan. De Schie-
damse liquidator van de partij, mees
ter Bakker, heeft de cahiers die hij
vond echter be,waard. Hij" nam daar
mee een groot risico, want huiszoe
king had hem gegarandeerd in grote
moeilijkheden gebracht. Dankzij de
moed van Bakker kon ik haast dertig
jaar na dato in de goed verwarmde
studiezaal van het Schiedamse ge
meentearchief de gebeurtenissen van
zoveel jaar geleden gaan uitpluizen.
Dat kost voornamelijk tijd.
Een hoeveelheid historisch materiaal
is net een leeggegooide zak gemengde
drop. Je weet niet wat het lekkerst
smaakt en wat je er het eerste uit zult
pikken. Juist door alles heel precies
te proeven ontdek je de grote lijnen,
ai- volgen. En de belangrijk-
:hrjjf je op.
Omdat je in het begin niet weet wat
belangrijk is en waarvoor, noteer je
een tijdlang alles. Het is kopiëren en
teruglezen, gegevens controleren en
In het Schiedamse gemeente-archiej kun je de historie napluizen.
niets voor vaststaand aannemen. Zijn
de Bruijn en de Bruin een en dezelfde
persoon, of kon die andere secretaris
(het vertrouwde handschrift wordt
door een ander vervangen) niet goed
spellen? Over welke Hermans heeft
de voorzitter het in godsnaam? Wie
zijn die niet te identificeren namen?
GEVAARLIJK
Soms voormannenvan de tegenpar
tij? Naar welk binnenlands politiek
feit verwijst deze opmerking? Je gaat
ploeteren in de vrije uren, die samen
vallen met de openingstijden van het
gemeentearchief. Thuis groeit de
stapel aantekeningen. Zul je straks
door de bomen het bos niet meer
zien? En kun je met deze dingen wel
een goed verhaal schrijven? Het ant
woord is nee. Er zijn meer gegevens
nodig. We gaan raadsnotulen lezen,
en oude kranten, want ook die wor-
WAAROM
Ergens in de papierwinkel va..
Historisch Seminarium van de Uni
versiteit van Amsterdam liggen 440
keurig getikte vellen, tesamen bevat
tend het door deze universiteit als
doctoraalscriptie geaccepteerde
boek: „Geen Ideaalmenschen, de af
deling Schiedam van de Sociaal De
mocratische Arbeiderspartij (1899
1917)" Zestien hoofdstukken met
een inleiding en een slotbeschouwing.
Alles keurig voor elkaar en 28 pagi
na's bronverwijzingen. De vrucht van
ploeteren in verwaaide jaren, zoals
een collega zei, die alle Tom Poes af
leveringen uit de NRC knipte. Waar is
het goed voor? Hoe komt zoiets tot
stand? Waarom ben ik er aan begon
nen? U moogt dat allemaal weten.
Het is altijd mijn wens én diep ve
langen geweest om te worden gedi
plomeerd als geschiedschrijver. Dat
kun je dus leren aan de universiteit
In principe gaat het om drie dingen:
Een feitelijk raamwerk van wat er de
laatste vijfduizend jaar gebeurd is,
waarbij men zich op bepaalde aspec
ten specialiseert.
Een redelijk inzicht in de verschillen
de manieren, waarop je geschiedenis
kunt schrijven en de moeilijkheden
waarop je kunt stuiten. Wanneer
gaat partij kiezen bijvoorbeeld
in liegen?
De kneepjes van het mooie vak. Die
heeft iedereen met een beetje talent
in zijn vingertoppen, maar er is veel
oefening voor nodig om ze er werke
lijk uit te halen. Het komt er op neer,
dat je snel de kern in een betoog
moet kunnen vinden.
Met een doctoraalscriptie toon je aan
inderdaad geschiedenis te kunnen
schrijven.
Nu heeft elke tijd zijn eigen hinder
nissen. Wie middeleeuwse geschiede
nis beoefent, kampt met een enorm
gebrek aan bronnen en een grote hoe
veelheid vervalste documenten. Als je
zoals ik de tijd onzer overgrootva
ders bestudeert, verzuip je in het ma
teriaal. Het is onvoorstelbaar, hoeveel
in een goed georganiseerde maat
schappij moet worden opgeschreven,
vastgelegd en bewaard. Elke bestuurs
laag in Nederland van rijk tot
gemeente heeft hele afdelingen in
dienst om al dit papier voor later te
bewaren. Alleen al het Algemeen
Rijksarchief in Den Haag bestrijkt
een halve straat en dat gebouw is veel
te klein. O ja, dit archief Jieeft filia
len in het hele land en dan bestaan er
ook nog provinciale en gemeentelijke
archieven. Dat van Schiedam - hele
maal niet zo'n bijzondere stad - is ge
vestigd in een groot vol herenhuis.
Vlaardingen heeft het hare onderge
bracht in het voórmalige stadhuis van
de opgeheven gemeente Vi^ardinger
Ambacht aan het Emmaus. Je raakt
bedolven onder het papier. Er zijn
hele beroepsopleidingen voor nodig
om mensen te leren hoe je al die do
cumenten zo moet opslaan, dat ze
later makkelijk terug te vinden zijn.
VERNIEUWING
Ik meldde mij dus op een mooie
ochtend in het Schiedamse ge
meentearchief om een geschikt
onderwerp te vinden. Het zou iets
moeten worden rond de gemeentepo
litiek van 1897 - dacht ik - want toen
zorgde een enorme kiesrechtuitbrei-
SCHIEDAM - Zaterdag 19 januari - Tientallen bewoners van de Grens-
flat op de Rotterdamsedijk moesten zaterdagavond Iaat snel hun huis
verlaten. In de kelders was namelijk brand uitgebroken en de kans was
groot dat er explosies op zouden volgen.
Dit gebeurde gelukkig niet. De schade bleef beperkt tot zeven uitge-
brandde kelderboxen. Over de oorzaak van de brand bestaat nog on
duidelijkheid.
AMERIKAANSE
i pp i icrAnc
PRIJSCADEAU 1980
9 verschillende orgelstemmen,
c.\~
sustain, automatisch ritme, etc.\
2x372 octaaf,
CKMOvoxroterencte luidspreker, roldeksel etc.
L0WREY
WURUTZER
EMINENT
HAMMOND
RIHA
WESTERSINGEL 42, ROTTERDAM
TEL. (010) 363500
Dagelijks geopend van 9 tot 17.30 uur
Vrijdag koopavond van 19 tot 21 uur
♦huurprijs met recht van koop
Oude kranten lezen is gevaarlijk werk.
Ze staan vol met leuke stukken en te
gekke advertenties die een mens zeer
afleiden van het saaie verslag, waar
het hem eigenlijk om te doen is. Hier
is grote zelfdiscipline nodig. De krant
biedt een schat aan informatie over
de gebeurtenissen in de stad en in het
land. De voorraad aantekeningen
blijft groeien. Je besluit niet met va
kantie te gaan, want ander kom je er
nooit meer door.
Uiteindelijk ligt alles klaar, maar on
gesorteerd, het lijkt nu niet meer op
die leeggegooide zak drop, maar op
een tafel vol ingrediënten. Voor het
exquise diner moeten de verschillen
de grondstoffen in de juiste hoeveel
heden gemengd en op de juiste tem
peratuur gebracht worden De kok
zet zijn koksmuts op en begint te
inventariseren, wat hij heeft.
Je kunt geschiedenis namelijk wel
schrijven als een opsomming en het is
ook beter te beginnen bij het begin
en te eindigen bij het eind, maar
daarmee is men er niet. Je moet de
gebeurtenissen ook groeperen en niet
alles door elkaar vertellen, want dan
raakt de lezer het overzicht kwijt We
gaan dus de lossen onderdelen van
het verhaal in hun samenhang groepe
ren. Dit analyseren en groeperen van
de gegevens is een ander tijdrovend
werk. Wat het oplevert is een stevig
geraamte. De bekleding met huid en
vlees is een kwestie van stilistisch ver
mogen.
Het verhaal moet vertéld worden.
Wat gaan we maken? Flakke Holland
se pot of een kruidenschotel?
Honderdvijftig jaar geleden dachten
de historici nog, dat volstrekte onpar
tijdigheid mogelijk was. Het lukte ze
zelf anders niet, zo stelden latere ge
neraties vast en sindsdien is de discus
sie over hoe je je resultaten moet pre
senteren, in volle gang. De meeste
Nederlandse geschiédschrijvers gelo
ven, dat je in ieder geval moet probe
ren die onpartijdigheid te benaderen
en zij doen dat door een zeer precies,
maar slap en geestloos verhaal te le
veren. Soms is dat dus ook nog on
begrijpelijk door de slechte zinsbouw
en het vele jargon. Ik vind eigenlijk,
dat ze gelijk hebben met dit streven
naar onpartijdigheid, maar je moet
wel eerlijk blijven. Je moetje lezer la
ten weten, aan welke kant je staat,
zodat hy zelf kan bepalen, uit welke
gezichtshoek een verhaal geschreven
is. Kun je dan toch eerlijk blijven? Ja
dat kan. Door geen feiten te
donkeremanen.
Wie partij kiest in de geschiedschrij
ving, neemt de lezer au serieux. Die
acht het publiek in staat zelf zijn
conclusies te trekken uit de duidelij
ke sociale en politieke visie van de
heelt in het verleden ALTIJD VOOR
DE RIJKEN EN DE MACHTIGEN
Gt KOZEN. De kerk van de proces
sies, van de donderpreken, van het
verbod om naar de socialistische om
roep te luisteren, veracht ik. Voor
paus Woytila, de zielzorger en ver
trooster, heb ik bewondering. Voor
de paus Woytila die hem onwelgeval
lige theologen brodeloos maakt of
die anderen wil voorschrijven, hoe
veel kindeken ze krijgen, voel ik
slechts afkeer vermengd met angst.
Dan lijkt Woytila plotseling teveel op
zijn grote tegenstrever in Polen,
Gierek, de communistische dictator.
Het maakt niet veel uit, waarom je
mensen brodeloos maakt. Een paus
die Hans Küng ontslaat, omdat diens
opvattingen van het katholicisme
hem niet bevallen, is even gevaarlijk
als de rode alleenheerser die dissiden
ten het leven zuur maakt. De kerk is
er te vaak op uit geweest om de men
sen in ieder geval dom te houden
(arm niet altijd) en dat blijkt overdui
delijk uit het doen en laten van de
Schiedamse katholieke leiders aan
het begin van deze eeuw Ik lust die
knapen niet en de lezer van mijn
scriptie heeft er recht op dat te
weten. De feiten kloppen en als u
wilt, kunt u ook gaan controleren.
Want een historicus vertelt altijd
waar hij zijn gegevens vandaan haalt.
Exact. £lk hoofdstuk van „Geen
Ideaalmenschen" bevat ongeveer zes
tig voetnoten die verwijzen naar de
stukken waar ik mijn gegevens aan
ontleen. Geschiedenis is altijd contro
leerbaar.
Het is een Stadskroniek mét bronver-
melding. J
En het is nu klaar, eindelijk
En soms zit ik verstolen in het ver
haal te bladeren. Je wordt er angstig
van Zou dit echt goed zijn? Had ik
die formulering toch niet beter kun
nen veranderen? Je voelt je net als
een toneelspeler vlak voor de pre
mière. Alleen komt dat gevoel altijd
terug, als je geconfronteerd wordt
met je eigen tekst. En toch trekt hij,
onweerstaanbaar. Ik ruk ook donder
dags de Havenloods uit de bus om
eerst mijn eigen stukken te lezen.
Ach, het gebouw van mijn trots is
slechts een kaartenhuis. Bij het min
ste zuchtje waait alles door de kamer
HAN VAN DER HORST
HEKEL
NwsÉbr*
Ik zelf heb geen hekel aan de chris
tenen, maar wel aan het georgani
seerde christendom. Omdat ik van
huis uit katholiek ben, ken ik die re
ligie het best: geloof mij, de katho
lieken zijn aardige mensen. Ze weten
zich gesterkt door een menselijk ge
loof, zij worden geestelijk overeind
gehouden door zeer rustgevende tra
dities als het sacrament van de biecht
en het H. Oliesel die de mens in staat
stellen om ingrijpende dingen, zoals
misstappen of de eigen dood be
spreekbaar te maken. De katholieke
godsdienst geeft troost. De katho
lieke godsdienst geeft je de kans je
hart uit te storten
En de katholieke KERK deugt niet.
Ze is strak en autoritair georgani
seerd. De opperherder en plaatsver
vanger van Christus woont niet in
één paleis, maar in een complex van
paleizen en de gewone gelovigen
worden verdrukt door een enorme
bureaucratische laag van boven hen
gestelden die velerlei rang en stand
hebben, velerlei druk kunnen uitoe
fenen. En deze georganiseerde kerk
Stérk in prijs verlaagd!
Pullovers uit de prijsserie van 29,75
tot 49,75 in diverse modellen-
kleurstellingen en kwaliteiten.
Maten: S-M-L Nu extra voordelig
voor nog géén vijftien gulden
Voor
