Herinneringen uit Rotterdams' wildwest-tijd
m t
I
PERS FOTO 7*0
Hein MoI's me moirés opnieuw gedrukt
Aad van der Laan opent
filiaal in Vlaardingen
A\X
Vrij-Entree in teken van draaiorgel
Taverne op zoek
naar computer
80jaar
de juiste lijn
Vergunningsaanvraag Shell
Club over gezondheid
Bekende namen op benefietbal
DE 0 HAVENLOODS
DONDERDAG 20 MAART 1980« 12-590
ROTTERDAM - Hein Mol is terug. De SUN heeft de „Memoires
van een havenarbeider" de autobiografie van de befaamde Rotter
damse vakbondsleider en cursieQesschrijver opnieuw uitgebracht.
Meer dan vijftig jaar nadat de eerste druk verscheen - in twee dagen
uitverkocht - kunnen wij weer kennis nemen van het Rotterdam,
zoals Mol dat kende en bestreed; een gore chaotische havenstad vol
tegenstellingen, onrecht en uitbuiting, een samenleving met een
dubbele moraal, een haven waar letterlijk en figuurlijk met twee
maten werd gemeten. Waar voor de heren andere regels golden dan
voor de slaven, want rond de eeuwwisseling ging een bootwerker,
die ook maar één sinaasappeltje stal, er voor altijd uit, terwijl haast
elke werkgever zich een deel toeeigende van de aan wal te brengen
lading. Wie een schamele boterham in de haven wilde blijven ver
dienen, moest wel meewerken aan die praktijken. Anders wachtte
hem aan wal de uiterst karige hulp van het Burgelijk Armbestuur,
als dat al iets gaf.
Tachtig jaar geleden was Rotterdam
eigenlijk een wild-weststad. Hein Mol
schreef zijn herinneringen aan die pe
riode op, toen de haven al een stuk
rustiger was geworden. Dankzij de ac
tiviteiten van de vakbeweging, goed
willende werkgevers en verscheidene
politieke partijen is na de eerste we
reldoorlog een deel van de misbrui
ken in de haven opgeruimd. Wat Mol
vertelde, was toen het voor het eerst
verscheen, al goeddeels verleden tijd,
maar heel wat lezers moeten met
angst en beven de afleveringen heb
ben gevolgd, die één voor één in het
toenmalige Dagblad van Rotterdam
verschenen. Tenslotte had bijna ieder
een, die toen in de haven wat bete
kende, er destijds zelf aan meegedaan.
Maar Hein Mol noemde zoveel jaar na
dato geen namen. Alleen de insiders
wisten precies hoe de vork in de steel
zat en heel oude mensen halen nu
waarschijnlijk nóg veel meer uit Mols
zinnen dan lezers van een jaar of der
tig.
Wie was Mol? In de jaren dertig droe
gen zijn cursiefjes en reportages zeer
bij tot de bloei'van het „Dagblad van
Rotterdam", een uitgave van de def
tige Nieuwe Rotterdamsche Courant
voor het gewone volk. In die dagen
zag je het standsverschil ook in de
kranten. De zogenaamde ,,groote dag
bladen" gaven goedkopere neven-edi
ties uit, die in de volksbuurten veel
werden gelezen.-Mol schreef ondanks
zijn sociaaldemocratische overtuiging
voor een liberaal blad, omdat hij bij
de socialistische „Voorwaarts" niet
meer kon worden dan portier.
Bonzendom
Toch had Mol zijn sporen in de socia
listische beweging verdiend. Hij was
een der mede-oprichters van de eerste
moderne vakbond van havenwerkers,
socialistisch raadslid en een bekend
propagandist voor de arbeidersbewe
ging. Maar Mol was geen echte politi
cus. Hü had en hield een bloedhekel
aan het bonzendom en de baantjesja-
gerij, die hij in partij en vakbeweging
constateerde, om welke reden hij in
grote conflicten raakte. Mol verloor
bijvoorbeeld zijn vaste positie bij de
vakbond, omdat hij naar de mening
van zijn medebestuurders te veel tijd
besteedde aan de werklozen. De ge
meenteraad moest hij verlaten, om
dat hij stukken schreef in het „Dag
blad van Rotterdam", dat overigens
geen enkel bezwaar maakte tegen zijn
socialistische getinte stukken. Het
ging er tenslotte om in de volkswij
ken zoveel mogelijk abonnees te hou
den en dat doel was best een paar fel
le stukken van Mol waard.
Na de oorlog heeft Hein Mol nog lang
artikelen geschreven voor de opvolger
van het Dagblad van Rotterdam, het
Algemeen Dagblad en voor deNRC
zelf, maar zijn journalistieke werk
van de jaren dertig is vergeten, totdat
de Amsterdamse historicus Jaques
Giele toevalligerwijze op een exem
plaar stuitte van Mols levensherinne
ringen. Voor hem een gouden vondst,
want Giele houdt zich sinds-zijn stu
dietijd bezig met historisch onder
zoek naar het begin van de Neder
landse arbeidersbeweging. Hij zocht
en kreeg de medewerking van Mols
nog twee levende zoons en dank zij
hun onschatbare medewerking konde
de „Memoires van een havenarbeider'
opnieuw verschijnen. De lezer vindt
er niet alleen Mols levensverhaal in,
maar ook een uitvoerige toelichting,
die Giele samen met zijn collega
Toine Jansen heeft gemaakt plus een
onderkruiper tijdens een grote haven
staking werkte om daarover in zijn
krant, het Volk, te kunnen schrijven.
Het resultaat is een voortreffelijk ar
tikel, waar zijn collega's van heden
nog eer mee konden inleggen. U
moet het zelf maar lezen.
Het hele boek bevat 304 pagina's, die
je in één adem uitleest, hoe laat het
ook wordt en hoe zeer de huisgeno
ten ook tot naar bed gaan aanmanen.
En als het uit is, dan realiseert men
zich, hoe onvoorstelbaar véél en hoe
onvoorstelbaar wéinig er is veranderd.
Tachtig jaar geleden zagen ze er in de
gelukken. Vaak zag je bootwerkers
met verbonden lichaamsdelen toch
doorploeteren, omdat er nu eenmaal
geen ziekengeld was. En voor blij
vend invaliden was er alleen bedelen
en de bedeling. Je kon toen moeilijk
uitmaken, wat erger was.
Raveri
Rotterdam gold in die dagen als de
„snelste" haven van Europa, maar
ook als de oneerlijkste. Er werd op
ingenieuze en minder ingenieuze wij
ze door de verladers gestolen als de
raven. Mol legt allemaal haarfijn uit,
hoe het in elkaar stak en de lezer
blijft achter met de indruk, dat de
toenmalige zakenwereld wel zeer
vloeiend in de penoze overliep.
Het was tegen zulke toestanden, dat
Hein Mol zich verzette. Samen met
nog een handvol arbeiders probeerde
hij de bootwerkers te verenigen in één
goed georganiseerde vakbond, die de
strijd voor lotsverbetering aankon.
Hij stuitte daarbij op de intimidatie
van de werkgevers, het individualisme
van de Rotterdame havenarbeiders en
de tegenwerking van de anarchisten.
haven niet tegen op iemand vieren
twintig tot zesendertig uur achter el
kaar te laten staan, als dat zo uit
kwam. Protesten hadden weinig zin
omdat een leger werklozen zó het
baantje van een klager over wou ne
men. De haven werkte het liefst met
losse krachten, die per karwei werden
aangenomen. Het werk was niet al
leen zwaar, maar ook ontzettend ge
vaarlijk. Een mensenleven was weinig
waard in die dagen en dat bleek uit
de zeer geringe maatregelen die wer
den genomen om de veiligheid te ga
randeren. Er ging haast geen dag voor
bü, of er gebeurden zeer ernstige on-
Anarchisten
Want voor zover de Rotterdamse boot
werkers in opstand kwamen tegen
hun lot, deden zij dat zeer radicaal.
Zij wezen alle gezag af: zü streden
voor een maatschappij, waarin alle
mensen vrijwillig samenwerkten voor
het algemeen welzijn en waar geen
dwang zou bestaan. Zij begonnen dat
binnen hun eigen organisaties te rea
liseren: een strakke, centrale leiding
hielden ze tegen: die zou onweer
staanbaar verburgelijken.
En dat is de grote overeenkomst met
onze tijd: nog steeds is de organisatie
graad van de Rotterdamse havenar
beiders laag. Nog steeds zijn zij volg
zaam en bereid véél te dulden Maar
om de zoveel tijd slaat opeens de
vlam in de pan, dan komen de arbei
dersmassa's in beweging, dan gaat de
haven voor wéken plat. En de actie
leiding blijkt te bestaan uit een voor
de gelegenheid gevormde ploeg actie
ve havenwerkers.
Zó zjjn bijna alle grote havenstakin
gen in Rotterdam geweest. En het
waren er véél. Ze zijn ook bijna alle
maal - meestal na een keiharde strijd -
door de arbeiders verloren. De werk
gevers hadden politie en strijdkrach
ten aan hun zijde - die werden er
vroeger gauw bijgehaald - de arbei
ders ontbeerden zulk een steun en
een behoorlijke stakingskas hadden
ze meestal ook niet. Ze moesten het
doen met vaak zeer authentiek hel
dendom. Bij een van de eerste grote
stakingen - nog in de jaren negentig
van de vorige eeuw - daalden de
vrouwen van stakende bootwerkers
in ertsschepen af en rukten de daar
doorwerkende arbeiders de schoppen
uit de handen. Zo wonnen zij ook
hén voor de actie, die overigens ver
loren ging. En de onderkruipers van
Schokkings reportage liepen met
heuse revolvers, die door de zorgza
me werkgevers op ruime schaal waren
verstrekt.
Natuurlijk is het verschil in felheid
tussen zo'n oude staking en het con
flict van verleden jaar hemelsbreed.
Vergeleken met wat hun overgroot
ouders deden hebben stakers, werk
gevers en politie elkaar met fluwelen
handschoentjes aangepakt. Maar nog
maals: de géést is hetzelfde gebleven,
al is er dan onder de Rotterdamse ha
venarbeiders weinig sprake van be
wust anarchisme. Die fakkel is bijna
uitgedoofd .Zij wordt alleen nog maar
hooggehouden door het vakbondje
O VB, dat in de haven actief is en een
kantoor heeft op de Mathenesserlaan.
Maar toch: in een stad, waar de socia
le tegenstellingen zich weer lijken toe
te spitsen is een boek als dat van
Hein Mol dubbel actueel. Aan welke
kant men ook staat, men zal uit de
memoires van een havenarbeider véél
leren. Dat geldt voor de lezers op de
Straatweg, evenzeer als voor die in de
Gaffelstraat.
HAN VAN DER HORST.
Hein Mol, Memoires van een
Havenarbeider. Van aanteke
ningen en een nawoord voor
zien door Tony Jansen en
Jaques Giele is een uitgave
van de Socialistische Uitgeve
rij Nijmegen (SUN). Het is
verkrijgbaar bü de boekwin
kel.
SCHIEDAM De voorlaatste Vrij
Entree in het dienstencentrum De
Vier Molens staat zondag 23 maart
a.s. geheel in het teken van het
draaiorgel.
SCHIEDAM Het kaarten om de
paaseieren gaat zo langzamerhand
ook weer op gang komen. Zo ook in
het dienstencentrum De Vier Mo
lens. Op dinsdag 1 april om 13.00
uur gaan de kaarten geschud worden.
Gei'nteresseerden kunnen zich opge
ven bij de klaverjascommissie in het
dienstencentrum. Het inschrijfgeld
bedraagt drie gulden.
Zo zal er een tentoonstelling zijn van
miniatuur-draaiorgels, met o.a. een
spelende Bacigalupo. Daarnaast is er
een informatiekraam en zal in het
dienstencentrum voortdurend draai-
orgelmuziek te horen zijn. Verant
woordelijk hiervoor is onder andere
de heer Wensveen uit Rotterdam, die
compleet met draaiorgel in De Vier
Molens aanwezig is.
De organisatie van deze speciale Vrij-
Entree is in handen van de Kring van
Draaiorgelvrienden. Een vereniging
die zich tot deol stelt belangstelling
op te wekken voor het draaiorgel als
instrument van historische, culturele
en folkloristische waarde. Daarnaast
*De Hal-verkoop"van Aad van der Laan trekt veel
VLAARDINGEN - In tegenstelling
tot de slechte berichten die steeds
weer opduiken over onze economie
schijnt het Aad van der Laan èrg
goed te gaan.
Het bedrijf maakte in relatief zeer
korte tijd een opmerkelijke groei
door.
Aad van der Laan B.V. telt op dit
moment al méér dan 100 medewer
kers en is daarmee één van de groots
te ondernemingen op het gebied van
woningstoffering van ons land. Om
een indruk te geven van de omvang
van het bedrijf: Aad van der Laan
legde in 1979 ruim 1 miljoen vierkan
te meter tapijt. Voorwaar geen klei
nigheid.
Wij vroegen de heer Van der Laan
naar de redenen van dit succes.
„Kijk", zegt Aad van der Laan: „de
consument wordt steeds critischer.
Die zuur verdiende gulden kan maar
één keer worden uitgegeven. Dus
slaat onze politiek van èrg lage prij
zen voor kwaliteitsartikelen goed
aan.
Maar daarmee ben jc er natuurlijk
niet. De mensen willen terecht zeker
heid, En die zekerheid bieden wij. Al
lereerst werken wjj met eerste klas
trachten zij de nog bestaande draai
orgels te behouden en het muzikale
peil te verhogen. Secretaris van de
vereniging is de heer Daan Kamp,
momenteel woonachtig in Enschede,
maar daarvoor 45 jaar in Schiedam
gesignaleerd
SCHIEDAM Wethouder Taverne
stelde maandagavond weer eens met
klem dat er druk gezocht wordt naar
mogelijkheden om het werk van de
ambtenaren op het bureau huisves
ting wat te verlichten.
Toevallig was er die dag weer een be
zoek aan een bedrijf gebracht, waar
bij de mogelijkheden bekeken wer
den om tot de aanschaf van een com
puter over te gaan. Taverne vertelde
dit toen het PvdA-raadslid Van Kleef
op korte termijn van de wethouder
wat cijfers wilde zien naar aanleiding
van Artikelen van de vast te stellen
woonruimteverordening voor 1980.
Zij stelde, lichtelijk gepikeerd, daar
erg moeilijk aan te kunnen voldoen
omdat de mensen van huisvesting al
tot over hun oren in het werk zitten
en vrijwel iedere avond over moe-
te werken. Met de aanschaf van een
computer zou het werk van de be
treffende ambtenaren een stuk doen-
lijker worden en ehoeft door deze be
perkte automatisering het arbeiders
bestand niet uitgebreid te worden.
Dan ook zouden de cijfers waar Van
Kleef om vroeg, zo uit de computer
kunnen rollen.
0ppers
"Jasmin", het elegante model.
Ook bij sport de ideale beha.
Met en zonder beugel
verkrijgbaar in B-, C- en D-cup.
Ivoorkleurig.
natuurlijk bij
Coiopers
CÜRSETTERIE
SPECIALISTEN
Spuistraat 36 - Den Haag
Ketelstraat 1 - Arnhem
Markt 18-19 - Gouda
Lijnbaan 49 - Rotterdam
Beethovenstraat 68
Amsterdam
Zo houd je de klant tevreden. Ook na
de koop. Van éénmalig zakendoen
moeten wij niets hebben. Wij zien
de klanten graag weer 'ns terug. En
dat gebeurt dan gelukkig ook."
„Het is ons gebleken „zegt Van der
Laan" dat wij steeds meer klanten
krijgen uit Vlaardingen, Maassluis en
omstreken.
En wij zitten nu eenmaal graag zo
dicht mogelijk bij onze klanten.
Dat was dus een hele goede reden om
een filiaal te starten insVlaardingen.
Groots van opzet, met ons hele assor
timent. Met man en macht wordt er
gewerkt om alles op tijd klaar te krij
gen voor de opening. En met de
stunts die wij in petto hebben den
ken we dat het vrijdag 21 maart een
verschrikkelijk gezellig en druk ope
ningsspektakel wordt.
Kompleet met muziek van de fanfa
re.
Iedereen is natuurlijk welkom. Al
komen de mensen alléén maar even
kijken. Heus het is de moeite waard.
Het adres is Floris de Vijfde laan
118, Vlaardingen West, telefoon 010
34 28 59.
DEN HAAG - Shell heeft bij Gede
puteerde Staten nieuwe vergunningen
aangevraagd voor de verwerking en
opslag van LPG in Rotterdam-Pernis.
Dit maal gaat het om een onder
grondse opslag van LPG onder druk.
Aanvankelijk voelde Shell meer voor
opslag in bovengrondse bolvormige
druktanks, maar trok een dergelijke
aanvraag enige maanden geleden weer
in toen bleek dat GS een vergunning
hiervoor zou weigeren.
De nieuw ingediende aanvraag is een
onderdeel van een aanvragenpakket
voor vergunningen voor aanlanding,
opslag en verwerking dat Shell en BP
vorig jaar reeds indienden. Wel zijn
er enkele veranderingen in aange
bracht, zoals dus de verandering van
boven- naar ondergronds. De capaci
teit is gehandhaafd gebleven op 9000
kubieke meter.
De nieuwe vergunningsaanvragen van
Shell zullen vanaf 24 maart ter inzage
liggen op de secretarieën van de ge
meente Rotterdam en de omliggende
gemeenten, en is de diverse openbare
bibliotheken, waaronder ook in
Schiedam, Vlaardingen en Maassluis.
De mogelijkheid bestaat om schrifte
lijk bezwaren in te dienen, en wel van
24 maart tot en met 21 april bij het
Rotterdamse B en W. Bezwaarschrif
ten inzake de wet op de luchtveront
reiniging moeten worden opgestuurd
naar GS van Zuid-Holland. Tenslotte
bestaat ook de mogelijkheid de be
zwaren te bewaren tot de hoorzitting
van dinsdagavond 8 april in het Rot
terdamse stadhuis.
VLAARDINGEN - In buurtcen
trum De Haven is een club van
start gegaan, waar allerlei dingen
gedaan worden over het onder
werp „Je Gezondheid".
Er wordt
onder andere aan handenarbeid
gedaan, maar ook spel, gezond
eten klaarmaken en een bezoek
De club houdt zich telkens een
aantal weken met één onderwerp
bezig. Volgende onderwerpen
worden onder andere: „Je eigen
woonomgeving", „Huisdieren" en
„Jeugdliteratuur". De club is op
maandagavond, van half zeven tot
ongeveer kwart voor acht. Er zijn
nog plaatsen vrij voor meisjes en
jongens van negen tot twaalf. De
kosten bedragen een gulden per
keer. Aanmelden kan bij Buurt
huis De Haven, Weeshuisplein 18 -
links, Vlaardingen. Telefoon:
34 45 39.
SCHIEDAM - De zangeres Maggie
MacNeal en de buikdanseres Yoni-
na zijn de bekendste artiesten die
straks op 29 maart present zijn op
het benefietbal in BoWling Musis
Sacrum.
Andere artiesten die tjjdens het
zes uur durende spektakel op zul
len treden zijn de zanger-trouba
dour Lobo, The Rudolf Fitskie
Show Dancers, de dixielandband
Daddy's Jazz Bunch en Continen
tal Blue.
Maggie MacNeal en Yonina behoe
ven waarschijnlijk weinig intro
ductie. Maggie heeft al een respec
tabele staat van dienst in de
Nederlandse muziekwereld opge
bouwd. Binnenkort zal ze ons
land weer vertegenwoordigen op
het Eurovisie Songfestival, dit
maal met het door haar zelf ge
componeerde liedje „Amster
dam, Amsterdam"
Yonina kreeg bekendheid bij het
Nederlandse publiek door haar
werk als assistente bij Willem
Ruis. De laatste tijd is ze een van
de meest geboekte artiesten in Ne
derland. Regelmatig goed voor
drie optredens, her en der ver
spreid, op een avond.
De opbrengsten van het benefiet
bal zijn voor de afdelingen Schie
dam en Vlaardingen van de Vere
niging Bluchtelingenwerk Neder
land. Streefbedrag is tienduizend
gulden en dat geld moet
binnenkomen via de kaartverkoop
sponsoring, reclame en adverten
ties.
Kaarten voor het benefietbal a
f 17,50 zijn in beperkte mate ver
krijgbaar bij Bowling Musis Sa
crum,Lange Haven 115 Schie
dam en bij de VVV's in Schie
dam en Vlaardingen.
„Zeg nou zelf" is een rubriek
waarin onze lezers hun hart
kunnen luchten over zaken
die gaan over actuele berich
ten of dingen die in onze
krant stonden. Deze week
publiceren wij een brief van
de burgemeester van Vlaar
dingen, Wim Kieboom, waar
in hij het woord richt tot de
inwoners van Vlaardingen.
Het comité Benefiet Bal Schiedam
organiseert sinds 1978 jaarlijks
een bal in Bowling Musis Sacrum,
Lange Haven 115 te Schiedam.
Het batig saldo is bestemd voor
een liefdadig doel dat niet uit an
dere hoofde wordt gesubsidieerd
en waarin vrijwilligers werkzaam
zijn.
Op zaterdagavond 29 maart a.s.
zal het batig saldo van het Bene
f iet Bal worden bestemd voor de
afdelingen Schiedam en Vlaardin
gen van de Vereniging Vluchte
SCHIEDAM De burgemeestersvrouwen van Schiedam en Vlaardin
gen, mevrouw J. Te Loo-Scharft en mevrouw J. Kieboom-Akkerman,
openen vrijdagavond d~ foto-expositie „Pers Foto "80".
Het gaat hierom foto's van een tiental fotografen werkzaam bij dag- en
weekbladen die in Schiedam en Vlaardingen verschijnen. De expositie
loopt tot en met 7 april.
lingenwerk Nederland.
Deze vereniging die eind 1979 is
ontstaan uit een fusie van een aan
tal erkende organisaties, die zich
op verschillende wijzen met vluch- J
telingenwerk bezig hielden.
De doelstelling van de nieuwe Ver
eniging Vluchtelingenwerk Neder
land is om een zodanige hulpverle
ning tot stand te brengen, dat de
vluchtelingen in ons land - en dat
zijn er enkele tienduizenden - zelf
standig kunnen functioneren in de
Nederlandse samenleving, vooral
zij die zich hier voor langere tijd
willen vestigen.
De vrijwilligers van afdelingen
Schiedam en Vlaardingen van de
Vereniging Vluchtelingenwerk Ne
derland zijn met name sterk be
trokken bij de vluchtelingen uit
Eritrea die wel in bijzondere mate
met aanpassingsmoeilijkheden te
kampen hebben.
Daarom wil ik u van harte aanbe
velen 29 maart a.s. naar het Bene
fietbal in het Bowling Musis Sa
crum te gaan.
De toegangsprijs bedraagt f 17,50.
Kaarten kunt u bestellen bij het
VVV-kantoor in de Visbank.
U kunt ook een gift storten t.b.v.
het vluchtelingenwerk door een
bedrag te storten op bankreke
ning 81.31.85.009 van de Bonds
spaarbank Schiedam t.n.v. het co
mité Benefiet Bal. Het postgiro
nummer van de bank is 2717.
Niet een ieder zal het Benefiet Bal
gaan bezoeken. Een ieder kan wél
een bijdrage storten.
Stel de afdelingen Schiedam en
Vlaardingen van de Vereniging
Fluchtelingenwerk Nederland niet
teleur
