DE KORENBEURS GLIJDT
LANGZAAM DE HAVEN IN
Schiedammers slikken teveel
Wie gaat in juni
met Eendracht
mee naar zee?
Vrouwvriendelijk
is niet genoeg
Hans van der SlooT H06 ScHlGClCSITI CKM Cfö dffHlk kWQITI
Het buikje
ter meulert
natuurlijk
DE 0 HAVENLOODS
VRIJDAG I MEI 1981 18-584
industrie op uitvoerige en leesbare
wijze uit de doeken gedaan.
De spiritus, als concurrent voor de
moutwijn, is zeker niet alleen verant
woordelijk voor de teloorgang van
vierhonderd branderijen.
Hoe de desolatie van de bevolking de
sociale structuur van de stad letterlijk
bedwelmd heeft en wat daarvan de
reden was komt in „Verleden Tijd"
duidelijk naar voren.
Zeker is dat het overgrote deel
van de brandersknechts zwaar aan de
drank verslaafd was en willoos z'n
werd deed in een voortdurende roes.
Drank was voor velen het enige dat
hen elke dag naar de branderij deed
strompelen en hun zonder tegenwer
ping bond aan de patroon en diens
opvattingen over leven, werken en
fatsoen."
Aan de andere kant bleek de produk-
tie zo hoog, dat ongeveer de hele
wereld in de vorige eeuw al afzetge
bied was voor het geestrijke vocht.
Genever werd in Afrika bijvoorbeeld
verkocht als medicijn en de Indianen
heeft het dusdanig bedwelmd dat het
hele volk uitgemoord kon worden.
En toch, was het stoken van genever
in feite een vervangende werkgelegen
heid voor Schiedam. Oorspronkelijk
was ze afhankelijk van visserij. De
Nieuwe Haven is er voor gegraven,
maar toen de spiritualiën hun wer
king begonnen werd alles aan de kant
geschoven en de genever als troef
kaart op de toekomst uitgespeeld.
De grenzeloze schaamte voor dit ver
leden heeft in deze eeuw geresulteerd
in het afbreken van bijna alle waar
devolle stukken van de stad.
Als vervanging voor „die vervallen
troep" werd het plan van Enipeo
gepresenteerd en als troefkaart uit
gespeeld. Voor één keer heeft de
bevolking in die jaren zestig zijn stem
laten horen. Schiedam is toen ternau
wernood aan de bouwwoede van de
projectontwikkelaars ontsnapt, maar
de Schiedammers hadden geen idee
hoever de gemeentelijke plannen, on
der aanvoering van Burgemeester
Roelfsema, eigenlijk gingen. En het
gevaar is vooralsnog niet geweken.
Zo heeft Hans van der Sloot de link
naar het heden weten te leggen, zon
der direct een waarschuwend vinger
tjes te heffen. „Schiedam, verleden
tijd" is geen pamflet, maar een dege
lijk stuk geschiedschrijving, dat ook
voor niet-Schiedammers zeer verhel
derend kan zijn.
Uitgeverij Elmar heeft er een sympha-
tiek boek van gemaakt. De tekst had
in de vormgeving best wat meer aan
dacht mogen hebben. Omdat het
boek eigenlijk over de tragedie der
Schiedammers gaat en de foto's het
decor vormen hadden ze wellicht
meer als documenten gepresenteerd
kunnen worden. Maar wat formaat
betreft komen ze in ieder geval goed
aan bod. CIJS KONINGS
Hans van der Sloot bladert in zijn eigen boek. Uitgever Roodnat, Judith van Voor het eerst is de ware geschiede-
der Sloot en burgemeester Te Loo kijken geboeid toe. nis over de roemruchte genever-
SCH1EDAM - Wie wil weten waar
om er in deze stad niets van de grond
komt moet beslist het nieuwste boek
van Hans van der Sloot lezen. „Schie
dam, verleden tijd" bevat, naast hon
derdvijfendertig nog niet eerder gepu
bliceerde foto's een bijzonder inte
ressant stuk geschiedschrijving. Was
de oorspronkelijke opzet het maken
van (wederom) een fotoboek met bij
schriften, Van der Sloot heeft de
lengte gekregen, of genomen, om de
foto's tot illustratiemateriaal bij zijn
verhaal te maken.
Gedessineerde lakenzak voor 12,95
De zwangerschsps-
telefoon
030-328200
Wie problemen of vragen heeft rond
zwangerschap kan bellen naar een
speciaal z wangerschapstelefoon-
nummer", 030-328200. ken vereni
ging van vrijwilligers richtte de tele
foondienst in 1980 op met het doel
vooral luisterend steun te bieden aan
bijvoorbeeld jonge en oude vrouwen
met een problematische zwanger
schap, ouders van jonge zwangere
meisjes, jongens en mannen die een
kind hebben verwekt, ouders van
..ongewenste" kinderen en vrouwen
die abortus hebben laten plegen De
gene die belt kan altijd anoniem blij
ven. Wie het nummer belt krijgt een
automatisch antwoordapparaat, dat
het telefoonnummer van een vrijwil
liger en het tijdstip waarop gebeld
kan worden vermeldt. T.r is elke dag
een vrijwilliger gedurende ongeveer
zes uur per etmaal bereikbaar.
beetje mooie nieuwe wapens kopen
voor die dronkelappen in die uniform
pjes. Nee hoor, er kwamen tweede
handsjes uit Amerika, vandaar dat
we een schitterende collectie colts
hebben. Als de Schiedamse politie
voor het eerst een motorfiets gaat
aanschaffen dan is dat een tweede
handsje. Dat is uitdrukkelijk door de
raad bevolen. Ze moesten eerst maar
eens kijken wat het was.
Hetzelfde met de Passage. Er moest
een facade komen, waarbij je zou
denken, nou kom ik in een heuse
overdekte winkelstraat en dan knij
pen ze hem op vijftig meter af. Je
komt er binnen vanaf de Broersvest
en dan zie je wel wat hoor. Orna
menten en hoge lantaarns, een thea
ter, maar als je niet uitkijkt dan
breek je je nek over de trappetjes
naar het Broersveld.
Zo lieten ze de officierentuin, wat
notabene een concertzaal was. echt
een Doelen voor Schiedam, gewoon
verpauperen. En niemand grijpt in".
Niemand grijpt in als er een sneltram
over de Koemarkt komt.
v.d. Sloot: „Hier zie je echt een idee-
,,We zijn weer terug in het echte
Schiedam. De stad van degemis-
te kansen. Na een opleving in de
vijftiger jaren blijkt er nu weer
echt niets mogelijk te zijn. Pre
cies waar ik over schrijf in
„Schiedam, Verleden Tijd".
Hans van der Sloot heeft zijn
nieuwe boek over de genever-
stad klaar. Het ligt nu in de win
kel. „Dit is het allerlaatste boek
dat ik over Schiedam geschre
ven heb", vertelt hij en onmid-
delijk stapt hij over op zijn vol
gende opdracht. Een boek ma
ken over de geschiedenis van de
drank. Hans van der Sloot is een
ras-Schiedammer. Hij woont
aan de Rotterdamsedijk, kan
die soms niet meer terugvinden,
zegt overal ja op, maar is uitein
delijk toch niet kapot te krijgen.
Journalist-geschiedschrijver staat er
achter zijn naam en vanuit die hoeda
nigheid hebben al heel wat mensen
last van hem gehad.
De twee stedelijke aartsvijanden van
de jaren zestig, cineast Jan Schaper
en toenmalig burgemeester Roelfse-
ma staan beiden vrij gereserveerd te
genover hem. Toc'i schroomt Hans
van der Sloot geen steliingnamezo
als uit het navolgende gesprek datGijs
Konings met hem voerde,zal blijken.
Schaper en Roelfsema hebben allebei
een rol gespeeld in de historie van
Schiedam die niet onderschat mag
worden. Inzet was een buurtje; het
decor voor Bordewijks roman Gas-
In Schiedam kunnen alleen de echte Schiedammers overleven.
het behoud van dit historisch stukje was dat noodzakelijk om van Schie-
geneverstad. dam een jonge levende stad te maken
Onder leiding van cineast Jan Scha- met veel inwoners,
per is het Zakkendragershuis geres- Jan Schaper had net een film over
taureerd, dat daarvóór als opslag- Schiedam gemaakt, in opdracht van
plaats der gemeentelijke ladders fun- de vorige burgemeester Peek. Deze
geerde. Het hele buurtje, tussen Schie, film is bij Roelfsema nooit goed ge-
Dam en St. Annazusterstraat zou in vallen. Hans van der Sloot kan dat
die destijds wethouder was. Maar hij
dreef het wel door en daar kan ik nog
altijd heel boos om worden. Er was
totaal geen reden op dat moment om
bijvoorbeeld het hele gedeelte achter
het Broesveld te slopen. En als je dan
later van een wethouder hoort dat er
totaal geen zinnige redenen waren
om De Lindenhof te slopen, dan ga je
je afvragen
v.d. Sloot: „Ja, je kan alles wel af
wimpelen met: we hebben het goed
gedaan, maar waar komen dan al die
gaten vandaan? De man wil vierhon
derd pagina's aan de geschiedenis van
deze stad toevoegen, maar in mijn
herinnering leeft hij toch voort in
vierhonderdduizend grassprietjes, die
er niet hadden hoeven te groeien. Er
hadden ook vierhonderd woningen
kunnen staan".
De schaamte voor het verleden heeft
zijn werk rigoreus gedaan, dus
De Lindenhof had
nooit gesloopt
hoeven te worden
En dat was nu net tegen het zere
licht. Zwart Nazareth, de woonplaats been van burgemeester Roelfsema,
van de brandersknechts: De Bran- die er voortvarende ideeen voor
dersbuurt. Schiedam op nahield.
In de tijd dat lucht, licht en ruimte Hij heeft dit plan getorpedeerd en
de stedebouw beheerste, maakte een daarmee de navelstreng met het ver-
groep Schiedammers zich sterk voor leden doorgesneden. Volgens hem
De Havenloods heeft 2 (gratis) kooien!
ROTTERDAM - Ooit eens zin gehad
in een reisje op de Noordzee met het
zeilend zeeschip „De Eendracht".
Ja, dan bestaat nu via de Havenloods
de kans om gratis een dergelijke reis
mee te maken.
Jongens of meisjes in de leeftijds
groep van 15 tot 25 jaar die dolgraag
eens met De Eendracht mee zouden
willen op een tiendaagse avontuurlij
ke trip, die op 15 juni in Schevenin-
gen begint en 25 juni in IJmuiden
eindigt, komen in aanmering. Schrijf
ons in een kort briefje waarom je zo
graag eens een keer met een groot
zeilschip op zee wilt varen en voeg
daaraan een uit twee regels bestaand
rijm toe waarin in ieder geval het
woordje Eendracht voorkomt. Uit de
origineelste inzendingen gaan we de
twee geuliikge winnaars halen (een
jongen en een meisje) voor de gratis
door De Havenloods aangeboden reis
met de Eendracht. Een reis ter waar
de van bijna f 1400,-.
Stuur je bijdrage voor 18 mei a.s. op
aan: Redactie De Havenloods.
Postbus 1980, 3000 BZ Rotterdam.
In de linker bovenhoek svp.
Eendracht vermelden. Veel succes!
Zin in zo'n avontuurlijke'trip op De Eendracht?
met stelligheid zeggen: „We liepen sa
men het Monopoletheater uit, waar
de première voor „Schiedam kiest
voor het water" had plaatsgevonden,
toen Roelfsema de gedenkwaardige
woorden sprak over Schaper: „Met
deze man reken ik nog wel af".
Zou de Brandersbuurt onder burge
meester Peek wellicht een kans ge
maakt hebben?
v.d. Sloot: „Nou, als ik kijk naar hoe
zijn relatie met Schaper moet zijn ge
weest en ook dat hij het huurcon
tract voor het Zakkendragershuis
heeft opgesteld, dan denk ik dat er in
ieder geval over te praten was geweest.
Niet, zoals nu gebeurd is, op valse
voorwendsels slopen".
Roelfsema had andere plannen met
het gebied?
v.d. Sloot: „Hij had geen plannen.
Hij mag nu nog komen en daar wordt
hij vriendelijk voor uitgenodigd, om
alsnog die plannen dan te vertellen,
want die waren er gewoon niet. Het
hele slopen is puur reactie geweest op
de aanwezigheid van ene meneer Jan
Schaper, die contacten onderhield
met mensen waarvan Roelfsema niet
hield en dat deed op een manier die
volgens hem hoogst oncontroleerbaar
Ik weet dit uit eigen ervaring, want ik
ben namelijk degene geweest die de
valse plannen, inderhaast in elkaar ge
timmerd, moest publiceren. We wis
ten dat ze vals waren, dat ze niet be
stonden".
Hoe is dat mogelijk geweest
v.d. Sloot: „We hebben ons vergist in
de figuur Roelfsema. Het hoofd van
gemeentewerken toen zei zelf: maar
natuurlijk kunnen we dat niet alle
maal slopen, dat kunnen we niet be
happen; en hij gaf aan wat er onge
veer weg moest. Dat was eenderde
van wat er uiteindelijk gesloopt is. De
tekeningen daarvan zijn zo in het ar
chief te bekijken".
Hoe was je eigen houding in die tijd?
v.d. Sloot: „Ik vond het gedrevene
van Schaper niet goed. Ik voelde aan
m'n nagelriemen; hiermee ga je in de
fout in Schiedam. Maar ik ijverde
voor een totale bescherming van het
binnenstadsgezicht. Een actie die ge
baseerd is op amateurs en goedwillen-
den heeft een risico dat, alhoewel dc
goeie wil er nog is, de daadkracht
ontbreekt. Als je een hele buurt moet
opknappen zoals het Zakkendragers-
huisje, ga je het overzicht missen.
Dan moet je een bestuursploeg aan
stellen waarmee je de mensen zelf
weer tegen de haren instrijkt".
Maar dat waren niet de motieven van
de burgemeester?
v.d. Sloot: „Ik weet gewoon dat Roelf
sema heel stelselmatig alles afwees
wat van Schaper afkwam en een be
vestiging daarvan heb ik nog geen
maand geleden gekregen van Bolmers
Je kan niet alles
afwimpelen met: we
hebben het goed gedaan
chief: als je de raadsuitspraken van
burgemeesters en schepenen bekfjkt
uit vijftienhonderd en je analiseert ze
op Schiedammerigheid, dan is er nau
welijks verschil met zoals de gemeen
teraad tegenwoordig praat. We heb
ben bijvoorbeeld een gigantische col
lectie Amerikaanse wapens in het
museum. Maar de Schutterij moest
die wapens hebben, maar de aanschaf
van nieuwe was onverantwoord vol
gens de burgemeester. Ze gingen een
De Brandersbuurt is op valse voorwendsels gesloopt".
Over emancipatie wordt vqel moois gezegd en
geschreven. Ook in de politiek. Maar als het bij
'vrouwvriendelijk' zijn blijft dan schieten we daar
weinig mee op
Dat brengt emancipatie geen stap dichterbij
Daarvoor is een beleid nodig tegen bevoogding,
traditioneel denken en traditionele rolverdeling.
Vrouwen vormen de helft van de bevolking van
Nederland Daarom worden hun zaken in het PPR-
programma met met een apart hoofdstukje afgedaan.
Voorstellen voor een nieuwe gelijkwaardige
samenleving vind je terug in het hele programma van
de PPR Denk alleen maar aan het idee van een
basisinkomen voor iedereen
Niet voor mets is bij de PPR 1/3 van alle gemeente
raadsleden vrouw.
Niet voor niets gaat
de PPR opnieuw de
verkiezingen in met
een vrouwelijke lijst
trekker.
Voor de kampeerders...
fix van een wethouder en een paar
topambtenaren. Want als dit echt ge
beurt, dan zijn de Koemarkt en de
Broersvest naar de sodemieter. Je
kunt in een oudsteedse bouwkundige
contructie niet ingrijpen, zonder ook
het karakter ervan te wijzigen. Het
kost klauwen met geld en tegelijker
tijd staat het Proveniershuis te ver
krotten en zakt de Korenbeurs lang
zaam de Korte Haven in. Wat het his
torisch bezit van de gemeente betreft
staat alles op de lange termijnlüst.
Als je beschikt over een beschermd
stadsgezicht dan moet je er effe meer
aan doen dan alleen met de vlag voor
op lopen als de historische vereniging
ergens een tegeltje aanplakt. En als ze
niets doen aan de historische aspec
ten van de stad denk ik dat ze hele
maal niets doen aan de sfeeraspecten
van Schiedam".
En de bevolking pikt alles?
v.d. Sloot: „Waarom zijn Schiedam
mers altijd zo desolaat geweest? Nou,
omdat ze desolaat gemaakt zijn. Vroe
ger was er hier een besloten gemeen
schap, met zijn eigen regels. Wel ar
mer. niet desolater. J arenlang hebben
de teleurstellingen zich opgestapeld.
De echte Schiedammer heeft iets van:
iedereen heeft hier van alles lopen
doen en wat hebben we er nou voor
teruggekregen? Niets dat deze ge
meenschap boeiender, hechter of be-
wogener maakt.
Of het nou om de Brandersbuurt gaat
of dat lullige vismarktje, ik heb in de
ze stad nooit een antwoord gehoord
van de slopers, over wat er voor terug
zou komen. Er is een stadskantoor
gekomen, waarvan alleen het kantoor
.Roelfsema leeft in mijn herinnering voort in vierhonderdduizend grassprietjes, die er niet hoeven te groeien
er staat en de stedelijke aspecten ver
geten zijn.
En op dat stadskantoor wordt gepie
kerd hoe je de bevolking er meer bij
kunt betrekken. En dat is dan zo'n
rare term van de laatste tijd. Het
moet juist omgedraaid worden. De
bevolking is bezig en huurt een stads
bestuur in om zaakjes te regelen. Het
oudste model van een samenleving
kiest zijn eigen bestuur. Het treurige
verschil tussen het Schiedam van
mijn boek en nuals bewoner van de
stad krijg je dingen zomaar voorge
schoteld en dan wordt er gevraagd:
Waarom worden we
altijd opgezadeld met
een stadsbestuur
dat niets doet?
waarom doet de bevolking niets.
Waarom worden we altijd opgezadeld
met een stadsbestuur dat niets doet.
Er is een verhaal dat de ronde doet
onder de hoofden van dienst. Als er
een nieuwe komt dan wordt er ge
vraagd hoelang hjj denkt te blijven.
Zes jaar is het maximum. Als je na
zes jaar niet weg bent dan kom je
nooit weer weg, want dan ben je
Schiedammer geworden.
Lems heeft het altijd gezegd: „Ik
neem alleen deze periode en dan ver
trek ik, want in Schiedam kunnen al
leen de echte Schiedammers overle
ven".
Een lekker warme, met polyester
gevulde slaapzak met deelbare rits.
Vederlichte 100,crown fiberfill.
(240 gr. per m2). Afm. 160 x 190
cm. Slechts
3 stuks 80,-
