'Rotterdamse Schouwburg
is een gebruiksgebouw'
Schouwburg is meer dan alleen podium
'Je spieren zwellen per dag'
®DE HAVENLOODS
Steun bedrijfsleven nodig voor extra's
Van lependaals Pol in Rotterdamse opera
„De schouwburg is er
voor iedereen", vindt
schouwburgdirecteur
Krijn Boon. Wie naar de
verschillende openings
voorstellingen kijkt,
merkt dat deze uit
spraak geen loze kreet
is: als een rode draad
loopt die filosofie door
de verschillende voor
stellingen.
Veel Rotterdammers zullen
zich wel herkennen in de on
vervalst Rotterdamse opera
Pol, waarmee de grote zaal
ontsloten wordt. Modern mu
ziektheater is te vinden in de
kleine zaal met Quartetto, in
de foyer is dagelijks een voor
stelling met zang en theater:
'Madchenlieder'. Studenten
van het Rotterdams Conserva
torium, de Rotterdamse Dans-
'academie en de Arnhemse to
neelschool zorgen voor kleine
re optredens tussendoor. De
kinderen komen aan hun trek
ken met clownsvoorstellingen
op woensdag- en zaterdag
middagen.
sief", vindt Krijn Boon. „Dit
gebouw nodigt uit tot binnen
lopen. Alleen al de manier
waarop de kassa is geplaatst,
als toonbank in een theater
winkel, geeft die openheid
aan." Boon voelt zich thuis in
het gebouw van architect
Quist. „Het gebouw, past bij
onze opvatting van theater
brengen. De nieuwe schouw
burg is een gebruiksgebouw."
Kaal hè!
De Rotterdamse Schouwburg
adverteerde zelf
met een paginagrote
aankondiging waarin de
woorden 'Kaal hè!' centraal
stonden. „Geen opsmuk en
mooimakerij" meldde de ad
vertentietekst. „Het accent
ligt meer op de ruimtelijke
werking dan op de aankle
ding," onderstreept Krijn
Boon het uitgangspunt. „Het
publiek is misschien zalen met
tapijt en pluche gewend, maar
dat hoort niet bij dit gebouw.
Dat wil natuurlijk niet zeggen
dat de. ruimte feestelijke kle
ding in de weg staat. Het pu
bliek voegt juist wat toe met
zijn aanwezigheid."
Het 'Kaal hè!' uit de adver
tentietekst is gedeeltelijk te
wijten aan het krappe budget
dat beschikbaar was voor de
bouw. Met de 33,5 miljoen
bleef de nieuwe schouwburg
wel erg naakt. 2,5 miljoen gul
den was nodig om wat extra
voorzieningen aan te brengen,
zodat het gebouw iets gebrui
kersvriendelijker zou worden.
Dat geld is voorgefinancierd
door de gemeente Rotterdam,
maar moet uiteindelijk uit het
bedrijfsleven komen. De extra
fondsen werden gebruikt om
de kleine zaal in te richten, om
programmareclame aan te
brengen op de buitengevel, om
de speelvloer van theatercafé
Floor in te kunnen richten en
om extra voorzieningen op het
toneel van de grote zaal té re
aliseren. De stoelen in de gro
te zaal konden iets luxueuzer
door het extra geld, en de hele
zaalafwerking werd mooier.
Leefbaar
Met veel inspanning heeft de
schouwburgdirectie naar
sponsors gezocht. „Veel be
drijven hebben ons al steun
toegezegd. We hopen dat die
steun ons ook blijvende ban
den met het bedrijfsleven op
levert", aldus Krijn Boon.
„Dat zou het mogelijk maken
in de toekomst naast ons stan
daardprogramma ook bijzon
dere produkties in huis te ha
len."
Het bedrijfsleven heeft er vol
gens Boon wel degelijk baat
bij dat er een goede schouw
burg is in Rotterdam. „De
schouwburg maakt de stad
leefbaar. Het bedrijfsleven
kan, door de schouwburg te
steunen, zijn medewerkers
binden aan de stad."
Zo wil Krijn Boon het Rotter
damse publiek binden aan de
Rotterdamse Schouwburg. Na
de openingsweken begint het
pas goed: 600 voorstellingen
per seizoen staan er op stapel.
Grote voorstellingen op het
enorme toneel in de grote zaal,
maar ook intieme produkties
in de kleine zaal, van experi
menteel theater tot kinder
voorstellingen. In de eerste
plaats is de Rotterdamse
Schouwburg de thuishaven
van het RO Theater, maar ook
andere grote gezelschappen,
het Nationale Toneel, Toneel
groep Amsterdam en De Ap
pel zullen er op het podium
staan. Zes balletseries zijn
volgend seizoen te zien in de
nieuwe schouwburg. Opmer
kelijk is dat komend seizoen
veel muziektheater te zien is.
Tour de force
Niet alleen in de openings
voorstellingen zit veel muziek,
ook in mei biedt de schouw
burg iets unieks op operage-
bied: de complete Ring des
Nibelungen van Richard Wag
ner. De Ring omvat vier ope
ra's die ieder vijf uur duren.
De bijzondere produktie is üit
het Duitse Kassei naar Neder
land gehaald, maar niet zon
der problemen. „Een heel
kostbare operatie", noemt
Boon de voorstellingenreeks.
Drie jaar lang heeft hij achter
een bureau gezeten, op een
kantoor, en meegewerkt aan
het technische ontwerp van de
nieuwe Rotterdamse Schouw
burg. Nu mag hij weer het
theater in: toneelmeester Jac
ques Dumas, verantwoorde
lijk voor alle technische as
pecten van de Rotterdamse
Schouwburg.
Al twintig jaar werkt Dumas
achter de schermen. Na een
intermezzo van drie jaar ver
heugt hij zich weer op het the
aterleven. „Overdag is het
hard werken om alles op te
bouwen en in gereedheid te
brengen, maar 's avonds heb
je een gratis voorstelling. Wel
ke mensen maken dat mee?"
Dumas heeft met zijn jaren
lange ervaring een paar be
langrijke verbeteringen aan
gebracht in het ontwerp van
Quist. „De bediening van de
trekkenwand, waarmee de de
corstukken naar boven en be
neden worden bewogen, was
eerst boven het toneel ge
pland. Wij wilden de trekken
liever beneden bedienen, dan
kunnen de medewerkers tus
sendoor ook gemakkelijk een
handje helpen op de toneel
vloer."
Body builders
De trekkenwand omvat 77
trekken. Aan iedere trek kan
een decorstuk van 300 kilo
hangen. „Deze schouwburg
heeft een veel groter toneel
dan de oude schouwburg. Dat
Tekst: Maria Neele
Nelleke de Jong
foto's: Dick Hogerwerf
Eric Bakker(schouwburg)
Leo van Velzen (POL)
ROTTERDAM - Rotterdam staat te popelen om de nieuwe schouwburg
in gebruik te nemen. De belangstelling van het publiek voor het nieuwe
gebouw van architect Quist en voor de produkties van de komende tijd
is enorm.
De rondleidingen zijn meer dan volgeboekt en de seizoenaanbieding van
het RO Theater (zes voorstellingen voor honderd gulden) was binnen de
kortste keren uitverkocht. Van de plastic schouwburgkaart -een soort
creditcard die recht geeft op allerlei voordelen- zijn er binnen tien
dagen honderden exemplaren besteld.
De Rotterdamse Schouwburg lijkt al vóór de opening een enorm succes.
Medewerkers en bespelers van de Schouwburg werken allemaal even
hard naar de opening op 15 april toe. Iedereen maakt overuren om
straks het publiek extra feestelijk te ontvangen.
beetje is gedacht aan café Flo
re in Parijs. De inrichting ech
ter zal ook weer. niet helemaal
als een Parijs café zijn. De
manier waarop café Floor zal
functioneren heeft wel een
Parijs tintje. Zo kan men in
het bijbehorende restaurant
op donderdag, vrijdag en za
terdag na de voorstelling in de
schouwburg souperen, een
vleugje sjiek dus.
Het restaurant is-voorts dage
lijks geopend voor lunch en
diner. De open keuken geeft
zicht op de bezigheden, geen
geuren komen er vandaan, is
aan Van der Have beloofd. In
café Floor is steeds wat te be
leven, zelfs voor de 'saaie
avonden' maandag en dinsdag
zijn af en toe Ideinschalige
theatervoorstellingen ge
pland.
Op vrijdag- en zaterdagavond
wordt het een latertje. Dan
blijven de deuren liefst tot
03.00 uur open. Op zondag
middag valt er regelmatig te
genieten van een goed concert
en ook zaterdagsmiddags is de
bedrijvigheid groot in café
Floor. Op het podium is dan
de actualiteit van de voorbije
week te zien in gedramati
seerde vorm en op satirsiche
wijze. De titel van dat po-
gramma: 'Floorshow', onder
redactie van ondermeer Wim
de Jong van Het Vrije Volk en
Nico Haasbroek van Radio
Rijnmond. De eerste Floor
show is op zateragmiddag 7
mei. Er wordt dan ingespeeld
op de voorstelling op het grote
podium. Dat is op dat moment
het optreden van de Groupe
Emile Dubois; met de choreo
graaf wordt tijdens de Floor
show dan een gesprek ge
voerd. Op zomerse dagen ten
slotte kan men zich koesteren
in het zonnetje. Op het terras
of in de tuin, want dat is ook
inbegrepen in het multicultu
rele centrum.
Thie. Uit de sloppen van
Rotterdam werkt hij zich
omhoog tot succesvol zaken
man. De Eerste Wereldoor
log teistert Europa, maar
Pol blijft vechten, desnoods
alleen, zijn eigen strijd.
POL is een gezongen voor
stelling. De muziek is van
Erik van der Wurff en Her
man van Veen. Grote arties
ten als Lex Goudsmit, Huub
van der Lubbe (Pol), Marjol
Flore en Ramses Shaffy de
len het podium met vele an
dere acteurs en zangers,
waaronder tien kinderen
van de speeltoneelschool
van het Hofpleintheater.
betekent dat alles ook veel
zwaarder is. Meer oppervlakte
betekent meer doek, meer
doek betekent meer verf, dus
een veelvoud van het oude ge
wicht. Door dat grotere op
pervlak is de hele constructie
veel zwaarder. In 'Pol' weegt
hei, decor van het Stadhuis
bijvoorbeeld 600 kilo. Met het
contragewicht erbij sta je dan
1200 kilo in beweging te krij
gen. .Dat is een hele klus.
Vooral met de repetities, als
alles verschillende keren
overnieuw moet, ben je 's
avonds gebroken. Het is hier
net een body-builderscursus.
Je spieren zwellen per dag
op."
Een automatische trekken
wand, computergestuurd, zat
er niet in voor de Rotterdamse
Schouwburg. Die voorziening
had de hele constructie van
het gebouw veel zwaarder ge
maakt, en dat kost geld. In een
schouwburg moeten alle in
stallaties al zwaar uitgevoerd
worden: de veiligheid staat
voorop. „In de bouw moet
iedereen een helm dragen,
hier moeten de acteurs zonder
problemen blootshoofds het
toneel op kunnen. Dat bete
kent dat er 10 tot 12 maal zo
sterke constructies nodig zijn
om alles op te hangen. Ook dat
maakt de installatie omvang
rijk", legt Dumas uit.
Luchtkussentechniek
In de zaal kunnen de stoelen
op allerlei manieren ver
plaatst en veranderd worden.
Om de orkestbak te kunnen
gebruiken, gaan er rijen stoe
len door middel van luchtkus
sentechniek de zaal ujt; om
alles goed te kunnen blijven
zien moeten de stoelen in de
benedenzaal een halve slag
gedraaid worden. „Die moe-
De complete 'Ring' is voor het
laatst in Nederland te zien ge
weest in 1908, en voorlopig zal
de operacyclus ook niet meer
op het podium van de Rotter
damse Schouwburg verschij
nen. „We hebben deze pro
duktie als eenmalige tour de
force naar Nederland weten te
halen met énorm veel steun
van de deelstaat Hessen en
van de gemeente Rotterdam.
Anders was het nooit mogelijk
geweest." De kaarten voor de
'Ring' dragen 20 procent bij in
de werkelijke prijs, en kosten
nog altijd 50 tot 70 gulden per
plaats. „3000 overnachtingen
moeten we regelen", voert
Boon als voorbeeld van de
enorme kosten aan.
Nog meer muziektheater is te
verwachten in juni, wanneer
Multatuli's-Woutertje Pieterse
als opera van Konrad Boeh-
mer uitgevoerd wordt, met
medewerking van het Rotter
dams Philharmonisch Orkest.
Concurrent
Er zit muziek in het theater,
zou je kunnen zeggen, vooral
in de opening van de Rotter
damse Schouwburg. Pol,
Quartetto en Madchenlieder
tonen dat aan. Krijn Boon sig
naleert grote belangstelling
voorde mengvorm van theater
en muziek: „Er is van de kant
van zangers, acteurs, compo
nisten en theatermakers veel
belangstelling voor muziek
theater. Die mensen willen al
lemaal iets doen met hun idee
ën. Bij de Nederlandse Opera
is daar niet genoeg plaats
voor, daarom duikt het mu
ziektheater nu overal elders
op. We worden nog een ge
duchte concurrent van het
Amsterdams Muziektheater,
de Stopera, maar bij ons is
plaats voor alle andere vor
men van theater, ook zonder
muziek."
ROTTERDAM De komst
van de nieuwe schouwburg
betekent niet alleen een to
taal ander onderkomen
voor het theatergebeuren.
Voor het publiek verandert
er veel meer dan dat. De
kaartverkoop wordt gere
geld vanuit de schouw
burgwinkel op de begane
grond, die dagelijks ge
opend is vanaf 10.00 uur.
Om 19.00 uur kan men
daar nog terecht voor
kaarten voor de avond
voorstellingen. Óók op de
begane grond ligt café
Floor, dat evenens om tien
uur de deuren opent, zelfs
aan twee zijden: vanuit de
schouwburg en aan het
Schourburgplein. Beide
gelegenheden zijn dus vrij
toegankelijk voor iedereen
en maken aldus deel uit
ten dan wel eerst helemaal
losgehaald worden", vertelt
de toneelmeester. Als de tele-
scopische tribunes, zoals ze
ook in sporthallen in sport
hallen gebruikt worden, op
het toneel worden uitgescho
ven, ontstaat er een soort are
na. „Alle opstellingen zijn
mogelijk.
Fietsen
Een probleem voor de aanvoer
en afvoer van de theaterpro-
dukties wordt de lift voor de
vrachtwagens. „Niet de lift
zelf, want dat went wel",
denkt de toneelmeester.„We
hebben het al een aantal keren
meegemaakt dat mensen hun
fiets niets vermoedend vast
ketenen aan de lift. Die kan
dan geen kant meer op, met
als gevolg dat de transpor
teurs tijden staan te wachten.
En wachten is dodelijk, vooral
midden in de nacht, als je
graag naar huis wilt."
van het culturele centrum,
dat in en om de schouw
burg moet ontstaan.
De Schouwburgwinkel heeft
de première al achter de rug.
Toen op 19 maart de kassa er
openging lagen de gegadigden
al om 04.00 uur in slaapvak-
ken voor de deur. Binnen een
half uur waren de beschikbare
kaarten voor de opera Pol op
15 april a.s. al uitverkocht.
Het is nu al een komen en
gaan in de winkel van mensen
die informatie willen hebben
over de voorstellingen.
Voor theaterliefhebbers is het
een Mekka. Het inkoopbeleid
van Maria Heiden van boek
handel Van Gennep staat ga
rant voor een uiterst exclusie
ve collectie boeken over alles
wat met theater te maken
heeft.
Daarbij zijn schitterende kun
stuitgaven, die volgens Nata-
scha Janssen, publiteitsmede-
0 Ook 'nieuw' bij de Rotterdamse Schouwburg: publiciteitsmedewerkster Natascha Janssen, voormalig
danseres én redaktiemedewerkster van De Havenloods
werkster, moeilijk elders te
krijgen zijn. Eén van haar ta
ken is de inkoop vn de tijd
schriften.
Als voormalig danseres zeer
geïnteresseerd in lectuur op
dansgebied, koos ze daaruit
het beste wat er te krijgen is.
Ook het overige tijdschrifie-
naanbod bevat veel fraais op
cultureel gebied, waaronder
buitenlandse bladen als Mu-
sik und Theater, Notes en het
Belgische Etcetera. Daarnaast
kan men in de schouwburg
winkel zomaar een dagblad of
opninieblad kopen. De ver
krijgbare posters hebben
eveneens de kunst tot onder
werp.
In de nabije toekomst kan het
assortiment in de winkel uit
gebreid worden. Natascha
denkt dan aan bijvoorbeeld de
verkoop van panties met een
enbleem voor de dames en
voor de heren iets dergelijks
in das of pochet. Dat sluit dan
aan bij het open karakter van
het schouwburgintereur: zien
en gezien worden.
Café Floor
Het voorstellingsvermogen
wordt zwaar op de proef ge
steld bij het bekijken van de
plaats waar café Floor moet
komen. Uit de puinhoop is
met geen mogelijkheid op te
maken hoe het definitieve ge
zicht gaat worden.
„Dat kun je misschien op de
laatste dag voor de opening
nog niet zien", waarschuwt
exploitant Daan van" der
Have.
Hij doet een poging: „Het
wordt modern met klassieke
elementen. Niet koel. Ge
bruikte materialen zijn onder
meer hout, glas en koper".
De omschrijving theatraal is
aardig gevonden, maar het
blijft daarmee toch een ver
rassing.
De naam Fioor heeft te maken
met de toneelvloer en ook een
Zestig spelers staan op het
toneel bij de openingsvoor
stelling door het RO Theater
in de Rotterdamse Schouw
burg: de opera POL is groots
opgezet.
Leed en liefde, armoe en
rijkdom, recht en onrecht:
het zijn herkenbare, mense
lijke emoties die over het
voetlicht komen in POL.
De voorstelling is gebaseerd
op de boeken van de Rotter
dammer Willem van Iepen-
daal en op de geschiedenis
van Rotterdam. Pol (Polletje
Piekhaar, Lord Zeepsop) is
de hoofdpersoon in deze
voorstelling op teksten van
Antoine Uitdehaag en Jos
Krijn Boon: „Theater is niet zo exclusief.'
