A
Festival met eigenzinnige Newyorkse kunstenaars
jj| f/
Verjongd NBE maakt reis langs wereldsteden
Kerstsfeer met gospelmuziek
Meisje Loos in theater en museum
KUNST CULTUUR AMUSEMENT
a J
HET ZUIDEN DE HAVENLOODS - DONDERDAG 15 DECEMBER 1988
50-580
ROTTERDAM De kerst
sfeer is aanstaande zondag,
18 januari, volop aanwezig
in De Doelen. De bezoekers
van het laatste zondagoch
tendconcert in de najaars
serie kunnen dan genieten
van gospels en spirituals,
uitgevoerd door de groep
Relite en het Jaffo Gate
Quartet.
Relite is een vijftien man-
/vrouw sterke zanggroep,
swingend begeleid door gi
taar, slagwerk, bas en key
boards. Hun warme en per
soonlijke versie van tradi
tionele en nieuwe pop-gos-
pelsongs zorgen voor een
optreden waar de vonken
van af spetteren. De uit
bundige groep heeft al
vaak op radio en televisie
opgetreden, en voelt zich
overal thuis: in kerken, in
tehuizen, in de open lucht,
maar ook op grote podia
zoals dat van De Doelen.
Het Jaffo Gate Quartet, dat
zich laat inspireren door
het beroemde Golden Gate
Quartet, probeert het war
me geluid van deze ver
maarde close-harmony-
groep voort te laten leven.
Hun swingende spirituals
bevatten teksten die wat te
zeggen hebben, en spreken
mensen van alle leeftijden
en gezindten aan.
Drie van de vier zangers
van het Jaffo Gate Quartet
komen uit Suriname, de
vierde man is afkomstig uit
Java.
Swingende muziek met een
religieuze inslag past in de
sfeer van Kerstmis. Ook
presentator Gerard Cox en
pianist Bert Nicodem zul
len dit 'kerstconcert' pas
send inleiden. Om 10.15
uur zijn de foyer en de gro
te zaal van De Doelen
open, om 11 uur begint het
concert. Kaarten voor dit
concert kosten 12,50, in
Het Jaffo Gate Quartet.
de voorverkoop bij de kan- Spaarbank en De Haven
toren van de Verenigde loods en Het Zuiden 11
Spannende, griezelige en leu
ke winterverhalen worden op
zondag 18 december voorgele
zen in het Schielandshuis. Na
het luisteren naar de verhalen
zijn er nog meer dingen te bele
ven in het museum, in de ten
toonstelling 'Van wintervorst
tot schaatskoning'. Schaatsen in
alle soorten en maten geven een
overzicht van de ontwikkeling
van de ijspret. Voor kinderen tot
en met 12 jaar is er een kleur-
wedstrijd. Het Schielandshuis is
te vinden op de Korte Hoog
straat 31 in Rotterdam. Ieder
heel uur vanaf 12.00 uur begint
het voorlezen.
De Nederlandse poëzie van de
jaren '80 is de titel van een le
zing door Wiel Kusters in Zaal.
de Unie op dinsdag 20 decem
ber. Wiel Kusters is zowel dich
ter als criticus. Hij promoveerde
op een proefschrift over de
dichter Gerrit Kouwenaar. De
lezing begint om 21.00 uur, de
toegangsprijs is f 5,-.
Theater de Evenaar staat op
zondag 18 december in het te
ken van Indonesië. Om 14.00
uur spreekt Helena Spanjaard
over de moderne Indonesische
schilder Affandi. De dag wordt
muzikaal afgesloten met een
Balinees gamelanconcert in het
gendèr-duo Irama om 20.15 uur.
Theater De Evenaar is gevestigd
in het Museum voor Volkenkun
de.
-gii
Het wereldberoemde
John's College Choir geeft op
vrijdag 23 december een kerst
concert in de Rotterdamse Lau-
renskerk. Het concert wordt
toepasselijk besloten met t
vijftal Christmas Car jls. De
jongens beginnen hun concert
im 20.00 uur. De toegangsprijs
s f 17,50 (CJP/Pas 65 f 15.-).
In The Shooting Party ver
schillen drie zangers/acteurs op
hoog niveau met elkaar van me
ning. Te zien en te horen in café
Floor op 16 en 17 december'
vanaf 23.30 uur.
Politieharmonievereniging
'Hermandad' geeft op donder
dag 22 december een concert in
de Rotterdamse Laurenskerk.
Ook het Rozenburgs manne
koor verleent medewerking a:
deze muziekavond in de kerst
sfeer. Het concert begint on
20.00 uur, de toegangsprijs i
f 10.-.
Ivan Rebroff en het Ulfts Ko-
zakkenkoor zingen op donder-:
dag 15 december in de Laurens
kerk in Rotterdam, met veel
muziek in kerstsferen. Aanvang
20.15 uur, prijzen tussen f 10.-
en f 35.-.
SCAR organiseert een concert'
met Rockabillygroepen, dat op
18 december in Nighttown
plaatsvindt. Vier groepen, twee'
uit Engeland, twee uit Neder
land, spelen vanaf 20.00 uur in;
Nighttown aan de West-Kruis
kade.
O Kaatje met de lange tenen zit
opgesloten in een hoedendoos,
en als de ogen van een drakin op
haar vallen, ziet ze sterretjes.
Poppentheater Damiët van F
sum speelt het verhaal van
Kaatje voor kinderen vanaf 4
jaarop 18 december vanaf
14.00 uur in het Jeugdtheater
Hofplein.
Het Schommelpaard v;
mpagnie van de XXste Eeuw
een 'droomspel' van Hugo
Claus, dat op woensdag 21 e
donderdag 22 december te zie
is in Theater Zuidplein. Twee
heren die verdwalen in een se
huis, een schommelpaard, e
terroristische aanslag, een won
derlijke dame en een masochis
tische autohandelaar: het i:
zien vanaf 20.15 uur in de grote
zaal van het theater.
ROTTERDAM In
New York krijg je niks
cadeau of het zou crack
moeten zijn. Ook kuns
tenaars moeten het heb
ben van eigen doorzet
tingsvermogen en de on
ophoudelijke overtui
ging: 'I am great'. Dat
veel van hen dat mis
schien juist door de
moeilijke omstandighe
den ook werkelijk zijn,
kan komend weekeinde
ruimschoots beoordeeld
worden. De rechthoek
Mauritsweg/Westersin-
gel - Nieuwe Binnenweg
Gouvernestraat
Kruiskade zal vanaf
vanavond tot en met
zondag 18 december bol
staan van New Yorkse
muziek - en aanverwan
te acts.
Plaatsen van handeling zijn:
De Unie, Plantijn, Lantaren-
/Venster, Rotown, Nighttown,
De Doelen en de Schouwburg.
Binnen dit 'little New York'
zullen een aantal restaurants
op aangepaste wijze supersnel
speciale schotels serveren.
Wie echt een indruk wil op
doen van New Yorks culturele
klimaat doet er verstandig
aan daar een dag én een nacht
voor onder te duiken. De di-
verse acts zijn kort en flitsend
gehouden en worden meerma
len herhaald. Het program-
ma-aanbod varieert van ex
travagante experimenten met
klassieke instrumenten en
computer tot het optreden van
de voor een groot publiek aan
trekkelijke 'Brazilian spiced
funk'-band Ambitious Lovers
en disco in Nighttown, waar
N.Y.D.J. Mark Kamins laat
horen hoe een trendy dansge
legenheid anno december
1988 bespeeld dient te wor
den.
De New Yorkdagen zijn be
doeld als sluitstuk van de ma
nifestatie Rotterdam '88, The
City a Stage. Absolute hoogte
punten zijn volgens gelegen-
heids-impressario Bart van
Rosmalen ondermeer genoem
de Ambitious Levers, Karen
Finley die haar publiek een
ware shockbehandeling met
betrekking tot man/vrouwre
laties en andere ellende laat
ondergaan, Margaret Leng
Tan die een soort body-art
met een vleugel verricht en
oerwoudspecialist/slagwerker
Samm Bennett.
Vervreemdend
Van Rosmalen stortte zich
voor het eerst van zijn leven
én moederziel alleen als een
ware kamikaze in de New
Yorkse chaos om kunstenaars
te 'ronselen'. Om belangstel
lenden alvast enigszins verho
ging te laten krijgen die tot
ware koorts moet oplopen,
vertelt hij een en ander over
deze échte grote stad.*
Teder voor zich en God voor
ons allen'. Dit gezegde kwam
voor Bart van Rosmalen tij
dens diens verblijf in New
York volkomen tot leven. Tot
zijn verbazing klopte het
beeld dat wij via tv-series van
deze stad krijgen tot in de de
tails. Wat de buitenkant be-
Bart van Rosmalen: „Als je daar geweest bent realiseer je je hoe keurig wij alles doen". (Collage van twee
foto's)(Foto's: Peter de Kievith en Roel Dijkstra).
treft althans. „Er zijn duide
lijk twee soorten New York",
verteld hij. „De buiten- én de
binnenkant. Mijn speurtocht
naar kunstenaars voerde me
naar de meest uiteenlopende
interieurs en qua welstand
verschillende wijken. In de lo
wer east side bij voorbeeld,
ligt de crack echt op straat.
Het stikt er van de mensen die
allemaal door elkaar gillen.
Op iedere straathoek vraagt er
wel iemand om geld. Het is er
een troep en een chaos en eng
spannend. Je moet iemand
nooit langer dan een fractie
van een seconde aankijken.
Dan krijg je geheid heibel".
Ook het zitten in de metro
bleek een vervreemdende er
varing. „In honderden meters
lange treinen zit je in het don
ker met je vingers in je oren
want de lampen zijn kapot en
het lawaai is werkelijk onver
draaglijk. Tegelijkertijd reali
seer je je dat je op hoge snel
heid onder de grond voort-
suist met een dwarsdoorsnede
van de totale wereldbevol
king".
Een avondje naar de disco is
in New York ook een ervaring
op zich. „Bij een platenzaak
koop je een zogeheten invita
tiekaartje", herinnert van
Rosmalen zich. „Dat scheelt je
de helft van de entreeprijs
(normaal 40 gulden). Voor de
deur tref je dan honderden
mensen die in rijen staan op
gesteld. Bij de ingang tien be
ren van kerels voor de bewa
king. Die bepalen wannéér en
óf je er in mag. Als je kop hen
niet bevalt laten ze je gewoon
staan. Eenmaal uitgekozen
werk ik twee keer gefouilleerd
en kwamen er metaaldetecto
ren aan te pas. Zelfs mijn
neusdruppels werden aan een
nauwkeurig onderzoek onder
worpen. Een polsbandje geeft
vervolgens aan dat je 21 of
ouder bent. Geen polsbandje?
Niks te drinken. In een disco
als Palladium sta je dan te
dansen in een zaal die twee
keer zo groot is als de
Schouwburg. Met pilaren van
zo'n 12 meter hoog en met aan
iedere kant vijftig tv-toestel-
len opgesteld. Temidden van
duizenden mensen kun je je
onnoemelijk alleen voelen."
Illusie
Hoe koel de buitenkant ook is,
eenmaal binnen - in contacten
met mensen - wordt het an
ders. „Iedereen praat met je.
Heel direct ook. Gek mag. A1-*
les kan eigenlijk. Veel kletsen
is dus leuk en beleefd zijn
maar tijdrovende onzin.
Vriendschappen en relaties
zijn wel stukken oppervlakki
ger dan bij ons Je komt veel
mensen tegen maar de contac
ten zijn vluchtig en kort en
veelvuldig via de telefoon.
Toch wordt er veel getrouwd.
En weer gescheiden. Ook in
het klein zie je 'The American
Dream' gestalte krijgen. Een
huwelijk duurt zolang de illu
sie van de ideale relatie intact
blijft. Maar je móét in die we
reld ook wel dromen. Van al
leen die realiteit word je
krankzinnig".
Dat in de V.S. de sociale voro-
zieningen niet geweldig zijn is
bekend. Ook subsidies be
staan nauwelijks. De New
Yorkse kunstenaars die de ko
mende dagen Rotterdam iets
willen laten zien, behoren tot
die groep mensen die zich niet
bij de bestaande orde wensen
neer te leggen. Bart van Ros
malen: „Het zijn stuk voor
stuk krachtige individuen die
het lef hebben tegen de com
mercie in te gaan. Ze zijn woe
dend over het gebrek aan keu
zemogelijkheden in hun land.
Deze mensen weigeren met
beperkingen genoegen te ne
men. Ze leggen zich niet neer
bij wat 'men' voldongen feiten
noemt. Als je daar geweest
bent, realiseer je je hoe keurig
wij alles doen. Toch blijkt het
leven in zo'n jungle enorme
hoeveelheden energie los te
maken. Er wordt intenser ge
leefd. Hoe positief dat op
kunst kan uitwerken laten de
New Yorkse kunstenaars deze
dagen zelf zien."
Voor nadere info kan men bel
len naar 010 - 4048000 of de
speciale New Yorklijn op 010
- 4049072. Een New York-
krant met alle gegevens is op
de diverse locaties gratis af te
halen.
Els Neijts.
Uniek
Kerstconcert
door het
St. John's
College Choir
3. Cambridge
23 december
8 20.00 uur
£5 Laurenskerk
Rotterdam
Kaarten a 17,50 (voor
houders van CJP of 65+ pas
15,verkrijgbaar bij:
Kerkelijk bureau van St.
Laurenskerk, VVV-Rotterdam,
de organisator van dit concert:
(jLifidenberg
BOEKEN&MUZIEK
0 JAAR
Slaak 4-14, tel. 010-4111607.
(Slaak is een zijstraat van het
Oostplein).
De speciaalzaak voor
christelijke boeken. En voor
CD's (LP's) met koor- en
orgelmuziek.
Beleef het mee
ROTTERDAM Emilie
dwarrelt om haar tegen
speler Egon heen, ze
trekt hem aan zijn strop
das, ze heft haar handen
pathetisch ten hemel, en
werpt zich tenslotte
wanhopig op de sofa. Ze
trekt alle registers van
haar stem open, voert
vocale hoogstandjes uit,
trillers, toonladders en
andere traditionele ca
priolen uit het repertoire
voor coloratuursopraan,
maar haar tegenspeler
geeft geen krimp. Hoe
zeer zij ook haar best
doet hem uit te lokken
tot een reactie, zijn ge
zicht blijft uitgestreken
en zijn mond blijft een
streep. Tot Emilie in ui
terste wanhoop het to
neel verlaat: dan spreekt
Egon de wijze woorden
„Ich will meine Ruhe
haben, ich will kein Fa-
miliendrama, ich will
keine Oper," daarmee
gelijk de ondertitel van
het muziekstuk verkla
rend: 'kein Familiendra-
ma'.
'Egon und Emilie (kein Fami-
liendrama)', een parodie van
de componist Ernest Toch, is
als onderdeel van het Berlijn-
programma van het Neder
land Blazers Ensemble op 20
december in de kleine zaal
van De Doelen te horen.
Het Nederlands Blazers En
semble maakt dit jaar in een
verjongde samenstelling en
met een nieuw elan een we
reldreis langs de Nederlandse
podia. Zonder één stap buiten
de concertzaal te doen neemt
het NBE zijn publiek mee
langs wereldsteden: Praag,
Berlijn, Parijs en Amsterdam.
Geëngageerd
Vpor 'Berlijn' wordt de klok
teruggezet naar de jaren na de
Eerste Wereldoorlog. Berlijn
was hèt culturele centrum van
Europa. Nieuwe ideeën en
idealen vonden er een vrucht
bare voedingsbodem. Thea
terkunst en muziek bloeiden.
Ook de drie componisten van
de Berlijn-reis van het NBE,
Hanns Eisler, Ernst Toch en
Kurt Weill, hoorden tot de
avant-garde. Zij wilden de ro
mantische idealen van de es
thetische kunst overboord
zetten, en een geëngageerde
kunstvorm met een sociale en
politieke strekking daarvoor
in de plaats stellen. Kunst
werd zo een instrument in de
strijd om een betere, mens
waardiger maatschappij.
Componisten wilden af van
het donderend geweld van de
grote 'romantische' orkesten,
en schreven bij voorkeur vcor
kleinere ensembles, vooral
voor blazers.
Het NBE speelt één instru
mentaal werk van Eisler. In de
werken van Toch en Weill ko
men behalve de blazers ook
zangers op het podium. Weills
'War play' is een felle aan
klacht tegen de oorlog in het
algemeen en de Eerste We
reldoorlog in het bijzonder.
Vier zangers heffen in een sar
castische parodie nationalisti
sche leuzen aan, compleet met
vlaggetjes en een onderhande
lingstafel. Weill schreef het
stuk na zijn vlucht uit Duits
land naar de VS, waar hij zich
in 1935 vestigde. Hoewel hij in
de VS commerciëler ging com
poneren, bewijst 'War play'
dat hij het maatschappelijk
engagement ook toen niet uit
het oog verloor.
Ambitieus
Het Nederlands Blazers En-
Graaff)
semble opereert dit jaar in een
enigszins gewijzigde samen
stelling. Vaste bezoekers van
het RPhO moeten vertrouwde
gezichten herkennen bij het
fameuze blazersgezelschap.
Hoboïst Bart Schneemann
bijvoorbeeld, die het voor
touw heeft overgenomen van
Werner Herbers, eerste hoboi-
ïst bij het Concertgebouwor
kest. Herbers, jarenlang de
motor achter het NBE, heeft
zich teruggetrokken. „Het
NBE bestaat al dertig jaar, en
in die jaren verandert de be
zetting wel eens," verklaart
Schneemann. „In zo'n golfbe
weging is weer nieuw enthou
siasme nodig, jonge mensen
die met ambitieuze plannen
het ensemble in gang hou
den."
Stijlgetrouw
Behalve de hoboïst zijn ook
andere blazers van het RPhO
opvallend aanwezig. De be
zetting van de kerngroep staat
echter nog niet vast. „We zijn
nu in een overgangssituatie,
volgend jaar weten we meer,
wil Schneemann voorzichtig
kwijt.
Wat al wel vastligt, zijn de
plannen voor het volgende
seizoen. Die nieuwe plannen
betreffen, behalve een voort
zetting van de Wereldserie,
vooral oude muziek. Bart
Schneemann steekt zijn ent
housiasme daarvoor niet on
der stoelen of banken. „We
hebben afspraken met Frans
Brüggen, die ons gaat helpen
met het een stijlgetrouwe uit
voering van het oorspronkelij
ke repertoire voor de kernbe
zetting: twee hobo's, twee kla
rinetten, twee fagotten en
twee hoorns. Die samenstel
ling, de harmoniebezetting,
was ten tijde van Mozart heel
populair. Er zijn stapels mu
ziek voor geschreven, de sere
nades en de divertimento's,
maar ook bewerkingen van
populaire operamuziek voor
concerten in huiselijke kring."
Grensverleggend
De hedendaagse muziek ver
liest het NBE echter niet uit
het oog. Voor het modernere
werk zijn er vaste medewer
kers, „We kunnen uitbreiden
tot wel 30 mensen", vertelt
Schneemann. Hij ziet het wer
ken met het NBE als een bij
zondere uitdaging. „Het NBE
heeft altijd een grensverleg
gende rol gespeeld in het Ne
derlandse muziekleven. We
willen in die traditie doorgaan
met nieuwe ideeën."
Behalve met het Berlijnse pro
gramma treedt het NBE dit
seizoen nog op in Rotterdam
op 28 februari (Parijs, met
Milhaud, Strawinsky, Varères
en Messiaen) en op 18 april
(Amsterdam, met Andriessen,
Hamburg en Van Keulen).
Maria Neele
ROTTERDAM Zowel
het Maritiem Museum als
het Hofpleintheater staan
de komende weken in het
teken van de 17e eeuw. In
het museum aan de Leuve-
haven is van 17 december
tot en met 12 februari 1989
een tentoonstelling inge
richt onder de titel "Meisje
Loos". Op 26 december
gaat in het Hofpleintheater
een toneelstuk in première
dat dezelfde titel als de
tentoonstelling draagt. Een
voorstelling die overigens
reeds vanaf 22 december
valt mee te beleven. Dan
vinden namelijk de try outs
plaats. Het stuk "Meisje
Loos" is te zien van 22 tot
en met 31 december, op 1,
8, 15, 22 en 29 januari en
van 5 tot en met 11 februa
ri.
Het verhaal van Meisje Loos
speelt zich af in Rotterdam,
begin 17e eeuw. Rotterdam is
nog een kleine stad, met de
Lemaire, de muziek van oud-
Maritiem Museum-directeur
Pieter van Empelen en de re
gie is in handen van Theo
Ham en opnieuw Louis Le
maire) wordt het publiek on
der meer getracteerd op enke
le spectaculaire actie-scenes.
"Meisje Loos", is bestemd
voor kinderen vanaf vijf jaar.
De tentoonstelling in het Ma
ritiem Museum laat zien wel
ke rol het museum heeft ver
vuld bij de inhoud en uitwer
king van het theaterstuk. Di
verse historische feiten, kos
tuums en muziek hebben als
inspiratiebron gediend voor
de makers.
Tevens wordt op de tentoon
stelling aan de hand van een
groot scheepsmodel, een rou
tekaart naar hjidië, beman-
ningslijsten, touwwerk en zei
len, alsmede drink- en eetge
rei, iets verteld over een reis
van een VOC-schip naar Bata
via. Daarnaast zijn er dia- en
filmvertoningen. Op Tweede
Kerstdag treedt om 14.00 uur
de muziekgroep "Windkracht
Acht" op.
Leuvehaven, de Blaak en de
Oude Haven. Kinderen uit het
weeshuis worden aan de VOC
verkocht als zestienjarigen
terwijl ze vaak nog maar elf
tot twaalf zijn. Aangevuld met
een meisje, uit het bekende
"Daar was laatst een meisje
loos", monsteren zij aan op
een schip van een gruwelijk
kapitein en begint een hache
lijk avontuur.
Het is een produktie geba
seerd op historische feiten, ge
combineerd met fictie. Het
stuk wordt op de planken ge
bracht door 49 leerlingen van
de Rotterdamse Jeugdtheater-
school, alsmede vier beroep
sacteurs. Achttien kinderen
vormen bovendien een orkest
dat in het stuk meespeelt. Vol
gens de bedenkers van het
stuk (het script is van Louis
Een scène uit 'Meisje Loos", (foto Fons Evers)
