Walter Sisulu
'Het ANC wil zinloos geweld
voorkomen"
et ANC, onze verzetsbeweging, is
W M niet meer verboden. Maar we kun-
nen ons nog niet ongestoord wijden
aan de opbouw van de organisatie. We
hebben voortdurend andere zaken aan ons
hoofd. En bovendien hebben we een
schreeuwend gebrek aan geld." Dat zegt
Walter Sisulu, Mandeia's oude kameraad
en naaste medewerker. Sisulu speelt een
grote rol bij het organiseren van de ANC-
aanhang. Het ANC heeft Zuid-Afrika ver
deeld in veertien regio's. Er zijn regioco-
mité's benoemd om plaatselijke afdelin
gen, met elk minstens honderd leden, op te
zetten. Sisulu: "We hebben ook grote bij
eenkomsten georganiseerd om onze ideeën
bekend te maken. En we verspreiden
Mayibuye, ons blad over de onderhande
lingen met de regering. Er is niet één vaste
manier om leden te werven. Ieder comité
pakt het op zijn eigen manier aan. Ze orga
niseren bijvoorbeeld bijeenkomsten bij
mensen thuis. Of gaan van huis tot huis
om leden te werven." De ledenwerf-cam
pagne van het ANC is begonnen, maar de
organisatie loopt nog niet op rolletjes. Hoe
kan het ook anders met een organisatie die
dertig jaar lang in het diepste geheim
moest opereren. In een land waar de apart-
Soweto: een ANC bijeenkomst (foto:Steve Miller Barber - Afraphix)
MET BRUUT GEWELD
Het leek zo goed te gaan In Zuid-
Afrika. Het ANC schortte de
gewapende strijd op. De regering
beloofde de politieke gevangenen vrij
te laten. Niets leek echte
onderhandelingen nog In de weg te
staart. Totdat in de zwarte woonwijken
bloedige gevechten uitbraken tussen
aanhangers van Inkatha en van het
ANC.
Volgens het ANC ligt de oorzaak van
deze uitbarsting vooral bij Inkatha-
leider Buthelezi. Jarenlang was hij het
troetelkind van het apartheidsregime.
Hij was de zwarte leider waar de
regering zaken mee deed. Maar het
blanke bewind heeft eindelijk
toegegeven dat het ANC de beweging
is die de zwarte meerderheid
vertegenwoordigt.
De macht van Buthelezi brokkelt af.
Bij opiniepeilingen haalt hij buiten de
provincie Natal slechts twee procent
van de stemmen. Hij probeert nu een
plaats aan de onderhandelingstafel af
te dwingen. Met het middel dat hem
het meest vertrouwd is: geweld. En
met de actieve steun van de politie.
heid nog steeds bestaat en het
blanke minderheidsregime de
touwtjes nog stevig in handen
heeft. "We zijn pas een half jaar
legaal. We moeten er allemaal
aan wennen om ons met dit
soort werk bezig te houden",
legt Sisulu uit. "Soms geeft dit
kleine problemen. Onze mensen
zijn gewend aan democratisch
gekozen vertegenwoordigers.
Maar nu moet de top, om snel te
kunnen werken, mensen aanwij
zen. Dan zeggen ze: 'Héé, hoe
kan het dat jij opeens hoofd van
een afdeling bent?' Of mensen
zijn wantrouwend omdat ze de
campagneleider niet kennen.
Dan willen ze precies weten wat
zo iemand al die tijd heeft uitge
spookt. Maar dat zijn kleine pro
blemen die wel op te lossen
zijn." Een veel groter probleem
vormen de gevechten tussen
aanhangers van Inkatha en
ANC-ers in de zwarte woonwij
ken. Sisulu: "Hoe kunnen we
ons concentreren op de opbouw
van het ANC, nu onze mensen vermoord
worden? Het geweld wordt aangemoedigd
door Buthelezi en door de politie die de
Inkatha-aanhangers ophitst.
Het ANC is geen gewelddadige organi
satie. Maar als mensen aangevallen wor
den, dan zullen ze zich verdedigen. Het
ANC wil juist met alle macht voorkomen
dat de frustraties van de bevolking zich
vertalen in zinloos geweld." Daarom vindt
Sisulu het belangrijk om de mensen te or
ganiseren en bij de onderhandelingen te
betrekken. "Zodat we met gedisciplineerde
acties druk kunnen uitoefenen op de rege
ring, wanneer de onderhandelingen vastlo
pen."
Is het in deze situatie voor het ANC niet
verstandiger om ondergronds te blijven?
Sisulu: "Nee. Dat is niet meer nodig, nu
het ANC niet meer verboden is. De politie
wil daar overigens niet aan wennen. Ik
was pas nog op een bijeenkomst waar de
politie foto's nam en onze kentekens no
teerde. En ANC-bannelingen in het buiten
land mogen nog steeds niet terugkomen.
We kunnen ons dus nog niet ongestoord
wijden aan de opbouw van de organisatie.
We hebben voortdurend andere dingen
aan ons hoofd. En bovendien hebben we
een schreeuwend gebrek aan geld."
Hoeveel geld heeft het ANC de komende
tijd nodig?
Sisulu: "Dat is eigenlijk onbeperkt. Ga
maar na: Veertien kantoren die ingericht
moeten worden, apparatuur, transport,
personeel. Daarnaast keren vluchtelingen
en ex-gevangenen terug die wij op moeten
vangen. We zijn in Zuid-Afrika bezig om
geld in te zamelen. Maar voorlopig blijven
we ook aangewezen op de giften van onze
vrienden in het buitenland."
Wat kunnen wij in Nederland doen?
Sisulu: "Het belangrijkste is: zorg ervoor
dat de steun doorgaat. Tot nu toe is de
steun van het Nederlandse volk een van
onze sterkste psychologische winstpunten
geweest. Het merendeel van de blanke be
volking ziet Nederland nog altijd als een
soort tweede moederland. De steun voor
het ANC was dan ook een klap in het ge
zicht van onze tegenstander. We hebben
jullie nog steeds nodig. Juist nu we alles op
alles moeten zetten om voorgoed een einde
te maken aan de apartheid."
ze diepwaterterminal. In een brief werd nog verwezen naar een passage in het PvdA-ver-
kiezingsprogramma van het gewest Rotterdam. Daar stond onder andere, ik lees het even
voor: 'De Rotterdamse haven mag niet worden misbruikt voor de invoer van produkten
uit Zuid-Afrika. De gemeente wendt al hadr middelen aan zulks ook buiten haar directe
zeggenschap te bevorderen.'
De PvdA-fractie in de gemeenteraad ging echter - zonder dat er voorwaarden werden
gesteld - accoord met de kredietverstrekking aan FSH. Een paar dagen later werd de ge
westvergadering van de PvdA scherpe kritiek geleverd. Een tweede vergadering was no
dig. Een motie aangenomen waarin teleurstelling werd geuit over de handelswijze en de
fractie werd opgedragen initiatieven te nemen om te komen tot een Europese boycot."
Welke stappen werden gezet om tot zo'n boycot te komen?
"Aanvankelijk leek het goed te gaan met de organisatie van een internationale havenste
den conferentie. De Antwerpse burgemeester zegde toe te komen en vertegenwoordigers
van vijf sociaal-democratische partijen uit vijf Westeuropese havensteden verklaarden dat
ze voorstander waren van zo'n conferentie. Toch ontving de gemeente in november 1989
bijna geen positieve antwoorden toen de uitnodigingen verstuurd werden. Besloten werd
de conferentie uit te stellen.
In opdracht van de gemeente Rotterdam deed het bureau SOMO een onderzoek naar al
le mogelijke boycot-varianten. De gemeenteraad concludeerde in mei 1989 dat een boycot
door Nederland, België en West-Duitsland voldoende effectief zou zijn. Hierover werd een
positief advies aan de Nederlandse regering uitgebracht. Uit hetzelfde onderzoek bleek
ook dat een boycot van Zuidafrikaanse kolen bijna geen arbeidsplaatsen in de
Rotterdamse haven zou kosten. Dit was reden voor de Vervoersbond FNV om haar stand
punt te wijzigen. En deze bond ging ook pleiten voor een Nederlandse boycot als het in
Europees verband niet zou lukken. Aan de betrokken werknemers moeten dan wel banen
en inkomens gegarandeerd worden. Ze zeiden terecht: boycot is een verantwoordelijkheid
voor de gehele gemeenschap, waarvan de gevolgen niet op de individuele werknemers
mogen worden afgewenteld'."
Je hebt de moeizame pogingen weergegeven om Rotterdam te betrekken bij een kolen-
boycot. Vind je zo'n strijd zinvol?
"Het spreekt natuurlijk meer aan als we ijveren voor vrijlating van gevangenen, tegen
martelingen en tegen gedwongen deportaties van vrouwen, en kinderen naar troosteloze
'thuislanden'. Dat moet zeker gebeuren en we zullen altijd actief blijven op het gebied van
de mensenrechten. Maar de realiteit is dat een geraffineerd en militair machtig onderdruk
kingssysteem als de apartheid beslist ook op economisch terrein bestreden moet worden.
Door boycotmaatregelen gaan de profiteurs van apartheid zich afvragen of het wel zo pro
fijtelijk is wat ze doen. Eén van de motieven van de Zuidafrikaanse regering om met het
ANC te gaan onderhandelen, is dat men beslist van de sancties af wil. De strijd voor sanc
ties is daarom heel zinvol."
Maar het gaat allemaal wel heel erg langzaam hé, je bent jaren bezig om een stad als
Rotterdam op het goede spoor te krijgen.
"Ja, en dan lukt dat ook nog niet. Dat komt omdat de weerstand tegen het nemen van
boycotmaatregelen' vaak groot is. Men is bang dat de 'concurent' ervan profiteert.
Rotterdam is bang dat bijvoorbeeld Antwerpen van een Rotterdamse boycot voordeel
heeft. Maar ondertussen is de Rotterdamse haven uitgegroeid tot de 'draaischijf voor
West-Europa' voor kolen uit het land van de apartheid.
Daarom pleiten Wij voor maatregelen tegen het 'witwassen' van Zuidafrikaanse kolen in
Rotterdam."
8
