'Al die mannetjes met macht'
'Ik hoop op mijn tachtigste nog te spelen'
'W
SPECIAAL VOOR ONZE LEZERS
Toots in honderdste
Zondagochtendconcert
Joop Doderer vijftig
jaar op het toneel
Croiset speelt antiheld in Grieks drama van Witteman
KUNST CULTUUR AMUSEMENT
gigE
Bij het publiek staat
hij bekend als
Swiebertje. Ze
ventien jaar heeft hij die
rol vertolkt. Maar hij
speelde ook in toneel
stukken, blijspelen,
kluchten, Nederlandse
en buitenlandse films en
televisie-series. Dit sei
zoen viert hij zijn vijf
tigste jubileum met de
komedie 'Op glad ijs'.
Joop Doderer, een veel
zijdig acteur, maar wel
één van de oude stempel.
„Tegenwoordig zijn er jonge
lui bij het toneel die denken
dat ze na de toneelschool niets
meer hoeven te leren. Als ze
een rolletje in Medisch Cen
trum West hebben gedaan en
drie jaar lang wasmachines en
auto's voor de televisie heb
ben uitgedeeld, zijn ze be
kend. Maar dat is het vak niet.
Echt toneelspelen leer je pas
in de praktijk", meent Dode
rer.
De 69-jarige acteur werd ooit
eens gevraagd om docent aan
de toneelschool van Maas
tricht te worden. „Ik ben daar
een dagje geweest om te kij
ken wat ze nu eigenlijk leren.
Ik hoorde een docent tegen
zijn leerling zeggen dat hij een
peertje moest spelen. Tegen
een ander zei hijnu ben je een
gebakken ei. Ze moesten ook
eikaars lichaam leren kennen.
Ik kreeg toen een staaltje be
wegingsleer te zien waar ze in
de Amsterdamse nachtclub
Yab Yum nog wat van kunnen
leren." Hij bedankte voor de
eer.
Doderer houdt van zijn vak,
maar zet graag de puntjes op
de i. „Dit vak volhouden is
niet alleen een kwestie van ta
lent maar ook van discipline.
Ik wil een perfecte voorstel
ling, die met volle overtuiging
en werklust wordt gespeeld.
De eerste voorstelling moet
I Luegener huLs-aan-huLsbLaden i
Lezers van De Havenloods en Het Zuiden
kunnen op vertoon van deze bon bij de
kassa van het Luxor Theater kaarten kopen
jvoor alle voorstellingen van Op Glad IJs
jmet een korting van 5 gulden. De korting
I geldt voor alle rangen en voor alle voorstel-
I lingen. De normale prijzen zijn 29,50,
1/26,50 en ƒ23,50. De korting geldt voor
I maximaal twee personen.
met dezelfde energie worden
gebracht als de z
kimt doen als je ervan houdt.
Swiebertje
Joop Doderer begon zijn car
rière kort voor de oorlog bij
het toneelgezelschap van Cor
van der Lugt Melsert in 'Ma
dame Bovary'. Na de oorlog
werkte hij zeven seizoenen bij
het cabaret van Wim Sonne-
veld, waar hij zijn eerste echt
genote Conny Stuart leerde
kennen. Ook deed hij veel ra
dio-werk, zoals het populaire
'Denk om de bocht' en 'Koek
en ei' met onder anderen Jo-
han Kaart en Ko van Dijk.
Daarnaast speelde hij zeven
tien jaar lang Swiebertje, de
rol die hem nationale bekend
heid bracht.
„Weinig televisiefiguren zijn
zo populair geweest als Swie
bertje. Dat bracht natuurlijk
veel werk met zich mee zoals
openingen en commerciële za
ken. Maar alles waar ik voor
werd gevraagd was in de stijl
van Swiebertje, ik kwam ner
gens anders meer aan toe.
Daarom had ik er op den duur
geen plezier meer in. De
schrijvers wisten ook niet
meer wat ze voor nieuws
moesten verzinnen. Het werd
tijd voor wat anders."
Doderer vertrok naar Enge
land, waar hij vier jaar lang
woonde en werkte. Hij speelde
in diverse films en televisiese
ries, waaronder een serieuze
rol in de film 'The Human
Factor' naar de roman van
Graham Greene. Uiteindelijk
keerde hij naar Nederland te
rug, want: 'mijn vrouw had
heimwee'.
Ondanks de Engelse periode
heeft Doderer het zwervers
imago niet van zich af kunnen
schudden. „Nog steeds komen
er mensen naar mijn nieuwe
voorstellingen toe die zeggen:
bedankt Swiebertje. Ach, het
hoort er bij. Door Swiebertje
heb ik tenslotte toch die popu
lariteit bij het publiek gekre
gen. Maar als ik nu herhalin-
reer een blik
zwarte ac
teurs openge
trokken, jungle, inboor
lingen": de kritieken in
de „kwaliteitskranten"
logen er na de première
van De Smekelingen
niet om. Regisseur
Agaath Witteman had
heiligschennis gepleegd.
Aan de oorspronkelijke
versie van dit goed be
waarde Griekse drama
bleek ze Afrikaanse
dans en muziek toege
voegd te hebben en haar
cast bleek op een enkele
uitzondering na uit lou
ter zwarte acteurs te be
staan. Teveel van het
goede en verkeerd toege
past was héél in het
kort, de teneur van voor
noemde recensies.
Volgens Witteman hadden de
dames en heren critici echter
him huiswerk niet goed ge
daan. „Naast taal komt in
Griekse tragedies wel degelijk
muziek en dans voor", ver
klaart ze. „In de klassieke
oudheid was dat heel gewoon.
Net zoals nu in onze musicals.
Bovendien kwam de muziek
op dezelfde plekken voor. We
hebben met opzet voor niet
Griekse muziek gekozen om
dat in die tijd Ionië (waar het
verhaal zich afspeelt) niet bij
Griekenland hoorde. Alles
buiten Athene was al bar
baars. In de tekst wordt daar
naast nadrukkelijk over Ethi
opië en andere Afrikaanse
landen gesproken. Ook om die
reden wilde ik beslist Afri
kaanse muziek en dans".
De Smekelingen van Aischy-
los, uit de 5e eeuw voor Chris
tus, handelt om de vijftig
dochters van Danaos die uit
gehuwelijkt dreigen te wor
den aan hun evenzovele ne
ven, de zonen van hun oom
Aigyptos. Om aan dit lot te
ontkomen vluchten de vrou
wen naar het eiland van hun
herkomst Argos in Grieken
land waar ze koning Pelasgos
(Jules Croiset) om asiel vra
gen. De koning begrijpt en ge
looft in eerste instantie niet
dat deze vrouwen, in hun ui
terlijk, doen en laten zo
vreemd anders, toch afstam
melingen van hem zijn en aar
zelt. Hij vreest oorlog en wil
het liefst zowel het sop als de
kool sparen. Pas als met ma-
sasale zelfmoord wordt ge
dreigd gaat hij overstag. Maar
dan nog met bange bezorgd
heid: „Mocht er iets gebeuren
dan vernielt dat het staatsbe
stel". De Smekelingen is on
derdeel van een trilogie. In de
nageschiedenis blijkt zijn be
sluit ook degelijk gevolgen te
hebben.
kunnen zijn. Met het Theater
van het Oosten wil ik daar
naar toe: een zeer intercultu
reel gezelschap met een dito
repertoire".
Jules Croiset zet met koning
Pelasgos een wat bangig maar
toch met zichzelf ingenomen
baasje neer. „Ja, ik speel de
anti-held en dat vind ik heer
lijk. Daarnaast ben ik dol op
de groep. Zij zijn de kracht en
bepalen daarmee ook mijn rol.
Al die mannetjes met macht...
Bovendien staat alles wat ik
doe en zeg in de tekst. We
hebben er geen draai aan ge
geven. Het enige verschil in
interpretatie zou in de toon
kunnen zitten".
Ridicuul
Wanneer de afgewezen man
nen per schip op Argos ver
schijnen om dan maar te halen
'wat hen toekomt' barst er een
gevecht los. Heel even heeft
deze situatie iets komisch. De
vrouwen (zo'n 20 stuks) zijn
veruit in de meerderheid
Cliché's
Witteman:,, Hoewel het hier
om een Griekse tragedie gaat,
is het gegeven heel actueel.
Historisch gezien heeft wit
zwart altijd gediscriminieerd.
En dat gebeurt nog. Ook in
Nederland spelen culturele
botsingen. Mensen associëren
zwart nog altijd met cliché's.
Discriminiatie zit heel diep en
zal nog heel lang bestaan. Ik
wil het anders. Ook in het
theater. Mensen met iedere
huidskleur moeten alle rollen
kunnen spelen. Een zwarte
acteur moet niet altijd Othello
zijn. Of een slaaf óf de huis
knecht, óf de duivel. De Drie
Zusters van Tsjechov moeten
ook verschillend van kleur
De Smekelingen wordt op
maandag 11 en dinsdag 12
februari in de Rotterdamse
Schouwburg gespeeld. De
voorstelling begint om 20.15
uur maar een kwartier eer
der zal Agaath Witteman een
inleiding op het verhaal ge
ven.
Voor de muziek tekenen Zak
Diouf en Wendell Morrison
(tijdens de voorstelling spe
len zij zichtbaar en life). Het
decorontwerp is van Keso
Dekker, de kostuums vam
Pamela Homoet. Henk van
der Geest bedacht het licht
en het kap- en grimewerk is
van de hand van Albert de
Kluyver.
waardoor het hele gevecht or.
begonnen werk lijkt. Agaath
Witteman:,, Het ziet er inder
daad heel nadrukkelijk uit als
kiezen voor de vrouwen.
Maar, als we in dit geval ook
helemaal de schrijver gevolgd
hadden, hadden we alleen een
bode neergezet. En we hebben
voor een echt gevecht gekozen
om het geheel wat meer body
te geven. De ware vechtpartij
is in de oorspronkelijke versie
maar anderhalve pagina tekst.
Jules Croiset:,, Vechtscènes
zijn bovendien in feite na
tuurlijk altijd ridicuul. Veel
rook en zo. Ik vind het gewel
dig, dat dat is opgelost door er
een energieke zang- en dans-
sène van te maken. Anders
hadden er allemaal mannen
met speren moeten staan...
Het hééft natuurlijk iets ridi
cuuls maar al het andere zou
belachelijker zijn geweest. En
of er nou vijf mannen staan of
vijftig. Vrouwen verliezen
toch altijd".
Witteman kreeg haar cast bij
een door in twee audities
semi-professionele acteurs,
zangers en dansers de revue te
laten passeren. „Semi profes
sioneel ja. Er zijn maar een
paar full profs bij maar ik heb
liever geëngageerde bezielde
amateurs dan profs met min
achting".
Kleur bekennen
Hetzelfde geldt nadrukkelijk
ook voor Witteman's toe
schouwers. Met de vorm
waarin ze De Smekelingen
heeft gegoten (zang, dans, dy
namiek en heldere teksten van
Gerrit Komrij) wil ze een zo
breed mogelijk publiek berei
ken. Maar dan wel publiek dat
open en nieuwsgierig is en
niet stijf staat van elitaire of
gewoon domme vooroordelen.
„De kritiek waar we het eer
der over hadden is eigenlijk
HET ZUIDEN DE HAVENLOODS - DONDERDAG 7 FEBRUARI 1991
Elke twee weken vindt in
café Floor in de Rotterdamse
Schouwburg het live-praat
programma 'Voorbesproken'
plaats. Voorbesproken is een
kritisch, humoristisch en voor
al informatief programma. Het
programma wordt gepresen
teerd door Ruud Breteler, Pe
ter Kuijer en Ingrid Reinders
en geeft een inleiding op voor
stellingen die de erop volgende
twee weken te zien. Er zijn ook
videofragmenten te zien van
de te verwachten program
ma's. De eerstvolgende 'Voor
besproken' is op vrijdag 8 fe
bruari vanaf 17.30 uur. Spe
ciale gaste is Agaath Witte
man, die de kritiek op haar
programma De Smekelingen
(zie elders op deze pagina) per
soonlijk komt weerleggen.
De Haarlemse formatie Got
cha! is zaterdag 9 februari te
zien in Rotown aan de Rotter
damse Nieuwe Binnenweg. De
unieke mengelmoes die de stijl
van deze band is, heeft geleid
tot een derde plaats in de Gro
te Prijs van Nederland.
Assepoester is een kindero
pera op teksten van Jacques
Weijters en muziek van Kerry
Woodward met Anne Haenen,
Miriam de Koning, Richard
Zoek en Evert Jan Nagtegaal.
Assepoester is een produktie
van De Glazen Ui, en is spe
ciaal geschikt voor kinderen.
Er valt veel te lachen in dit
muzikale sprookje, dat maan
dag 11 februari in De Doelen is
te zien vanaf 14.30 uur.
Movimento Cantabile is een
muziektheaterproduktie voor
elf zangers en acht mimespe-
lers. Beweging en spel, gedich
ten, dialogen en muziek zijn de
ingrediënten van een groteske
eredienst rond de Aarde. De
mythe van de schepping wordt
opnieuw verteld. Hemel en
Aarde sluiten een huwelijk,
Hermes bemoeit zich ermee en
de voorgenomen orde wordt
verstoord. De voorstelling is
een coproduktie van Inccopro-
dinc en de zanggroep Tamam.
In de Kleine Zaal van de Rot
terdamse Schouwburg, op
vrijdag 8 en zaterdag 9 februa
ri vanaf 20.30 uur.
Benny Neyman is met zijn
jubileumprogramma Grenze
loos te zien in het Luxorthea-
ter op zondag 10 februari.
Vijftien jaar al bespeelt Ney
man de Nederlandse podia,
met veel succes. Zijn talloze
hits maken onderdeel uit van
deze zesde theatershow.
Het verhaal van de grote
Zwamneus is een kindervoor
stelling van theatersportvere
niging Lawine. Zwamneus
heerst over een donker ko
ninkrijk, waar iedereen onder
zijn onderdrukking lijdt. Tot
dat Janet in verzet komt. De
grote Zwamneus is te zien in
de voorjaarsvakantie in het
Bibliotheektheater, op woens
dag 13 februari vanaf 15.00
De laatste voorstellingen
van Bolle Boos zijn te zien tij
dens de voorjaarsvakantie in
Jeugdtheater Hofplein. Van
zondag 10 tot en met zondag
17 februari is het Rotterdamse
sprookje over het meisje Eva te
zien, die de wijde wereld in
trekt, als ze genoeg krijgt van
haar gekke ouders. De heldin
van Rotterdam is dagelijks te
zien om 14.00 uur, behalve op
maandag. Woensdag tot en
met vrijdag is het ook om 19.00
uur voorstelling, zaterdag al
leen om 19.00 uur.
Jules Croiset:,Al het andere z<
een compliment. Wie het niets
vindt is zelf problematisch.
De doorsnee theaterbezoeker
voelt zich niet op zijn gemak.
Maar we willen ook geen
doorsnee. Natuurlijk willen
we dat het stuk goed ontvan-
belachelijker zijn geweest" (foto:
gen wordt, maar aan wei door
mensen die zich open durven
stellen. Onbekend maakt ang
stig of nieuwsgierig. Dat laat
ste is wat ik wil. Mensen die
met open ogen kijken, als kin
deren, zonder waardeoorde-
'obert Vos)
len. Het toneel is aan het vast
lopen. Het Nederlands theater
lacht zich letterlijk dood. Het
maakt geen keuzes en het be
kent geen kleur. Het multicul
turele zal ons redden".
Els Neijts
Het Scapino Ballet Rotter
dam brengt woensdag 13 en
donderdag 14 februari (pre
mière) een heel nieuw pro
gramma in de Rotterdamse
Schouwburg. Het is een we
reldpremière van huischoreo-
graaf Ed Wubbe, een Neder
landse première van de Zwee-
de choreograaf Mats Ek en een
Rotterdamse première van een
ballet van artistiek directeur
Nilks Christe. Ed Wubbe
maakte een dans op muziek
van Bach, Mats Ek liet zich
inspireren door zweedse
volksmuziek en Nils Christe
gebruikte muziek van Beetho
ven voor zijn Inner Move. Aan
vang 20.15 uur.
Joop Doderer: „Swiebertje-ima
gen zie, vind ik het geen ge
zicht. Ze zijn zo ouderwets als
de pest."
Humor
Doderer heeft zich ontwik
keld tot een acteur, die vooral
op het komische vlak van zich
doet spreken. Hij wordt ook
wel de koning van de klucht
genoemd. „Humor is mijn
sterkste kant. Ik vind het zalig
om mensen te zien genieten.
Om mensen te laten lachen
moet je humor aansluiten bij
het publiek. Je moet de men
sen een spiegel voorhouden.
Als het niet loopt, ligt dat niet
aan het publiek. Er bestaat
hoort er nu eenmaal bij." (foto R
geen vervelend publiek, er be
staan alleen vervelende ac
teurs."
„Ik erger me dood aan het eli
taire gedoe in de toneelwe
reld. De meeste acteurs staren
zich blind op bijvoorbeeld
Shakespeare. Daar wordt over
gepraat alsof het ik weet niet
wat is. Terwijl zo'n stuk als
Henri IV van Shakespeare
toch eigenlijk ook gewoon een
klucht is. Maar van mijn
kluchten zeggen ze dat die
niet cultureel genoeg zijn. Ze
zouden te plat en te boers zijn.
Allemaal botte flauwekul na
tuurlijk."
Over zijn carrière zegt Dode
rer: „Het zijn vijftig verruk-
tbert Vos)
kelijke jaren geweest, waarin
ik nooit ergens spijt van heb
gehad. Ik ben niet jong meer,
maar hoop op mijn tachtigste
toch nog steeds op het toneel
Met het jubileumstuk 'Op
glad ijs' speelt Joop Doderer
van dinsdag 19 tot en met
zaterdag 23 februari in het
Luxor Theater. In dit stuk
wordt de akteur bijgestaan
door onder andere Pamela
Teves, Diana Dobbelman en
Wim Serlie. De regie is in
handen van Paul Cammer-
mans.
De voorstellingen beginnen
om 20.15 uur. Lezers van
deze krant kunnen gebruik
maken van bijgaande bon
om de voorstelling met kor
ting van 5 gulden te bezoe
ken.
te staan. Wat moet ik anders?
Voor het raam gaan zitten en
eendjes voeren?"
Jelle Gunneweg
6-550
Het honderdste Zondagoch
tendconcert in De Doelen
valt in de nieuwe voorjaars
serie: een nieuwe serie van
acht afwisselende concerten
in de grote zaal van De Doe
len, traditioneel op de zon
dagochtend vanaf 11.00 uur.
De serie begint op 17 februa
ri al met een topper: de
Dutch Swing College Band,
een klassieke publiekstrek
ker die altijd de zaal met
vroege concertbezoekers aan
het swingen krijgt. De zeven
volgende zondagen (met uit
zondering van eerste paas
dag: dan vindt het concert
een dag later op de tweede
paasdag plaats) bieden een
gevarieerd programma.
Het vocale viertal The Deep
River Quartet, cabaretière
Karin Bloemen met haar
programma Bi
de swingende zanggroep
Montezuma's Revenge met
hun flitsende theatershow,
Flairck met de muzikale mix
van folk, jazz en popmuziek,
de over de hele wereld be
kende Belgische mondhar
monicavirtuoos Toots Thie-
lemans (in het honderdste
concert), het Internationaal
Folkloristisch Danstheater
met dansen van rond de
Middellandse Zee en de Mid
land Big Band met hun Tri
bute to Glenn Miller zijn de
optredenden in de succesvol
le serie.
Kaarten kosten f 14,-, maar
in de voorverkoop bij de
kantoren van deze krant, de
Verenigde Spaarbank en het
theaterbureau Martin Han
son aan de Kleiweg 100 kos
ten de kaarten f 12,50. Pas
separtouts kosten f 85,-.
I Toots Thielemans treedt op in het honderdste Zondagochtendcon-
