'O schat, ik wou dat het al
vierentwintig november was'
UIT
Nieuwe workshopchoreografie van Kirsten Debrock
HET ZUIDEN
Greenaway onderstreept de
fysieke waarde van de mens
Komisch theaterduo Wurre
struikelt over dé rode draad
Mini-kermis pronkstuk
van Historisch Museum
Tante Leen komt voor Rotterdamse Johnny Jordaan naar de Maasstad
DONDERDAG 31 OKTOBER 1991
De Turkse verteltraditie,
al meer dan 700 jaar oud,
kent veel sprookjes over pa-
disjahs, koningen, prinsen en
prinsessen. Recep Alu?, ver
halenverteller en poppenspe
ler, bewerkte enkele sprook
jes. Hij vertelt en speelt ze op
zondag 3 november voor
iedereen vanaf zes jaar. De
voorstelling is te zien in
Theater de Evenaar in het
Museum voor Volkenkunde
en begint om 14.00 uur. De
entree is 2,50. Voor reser
veringen: 010-4111055.
Herman Brood 'ontdekte'
de groep Hotrock (rockabil
ly) en besloot samen te gaan
touren. Na dertig Spaanse
optredens wordt de snijdende
Hollandse winterkou opge
zocht voor een gezamenlijk
optreden in Parkzicht bij de
Euromast. Vanavond, 31 ok
tober om 22.45 uur. Entree:
7,50.
Het laatste album van 'de
Dijk' ('Nooit genoeg') bevat
eerlijke rhythm blues, sou
thern rock en hartverkillende
ballades, waarop als vanouds
volop ruimte voor de pure en
voelbare emotie die de Dijk
zo eigen is. En ze spelen ook
in Rotterdam, op vrijdag 1
november in Nighttown. En
tree 15,- plus lidmaatschap.
Jonge meesters van de
Raga' heet een concertserie
met jonge, veelbelovende
muzikanten uit India. Push-
praj Koshti (sitar en surba-
har) en Ustad Faiyaz Khan
(tabla) spelen in de klassieke
traditie. Op vrijdag 1 novem
ber in Theater de Evenaar,
oth 20.15 uur. Entree: 15,-
2,50.
Alexandra van Marken is
een zangeres in hart en nie
ren. Haar liederen schrijft ze
zelf. Een jeugd in de duinen,
fantasie en verlangen spelen
daarin een grote rol. Alexan
dra bestudeerde de poëzie
van A. Roland Holst, Hans
Andreus, Rilke en Whitman.
Ze vond daarin het uitgangs
punt voor haar teksten. De
zangeres heeft naam gemaakt
door haar optreden in ver
schillende musicals, zoals Ik
Jan Cremer en Cabaret,
waarin ze de hoofdrol zong
en speelde. Nu staat ze alleen
in een spotlight in de Arlec-
chinozaal van het Theater
Zuidplein op vrijdag 1 en za
terdag 2 november vanaf
20.30 uur.
Sunny Summerboy Glenn
presenteert zondag 3 novem
ber vier groepen in Night
town: Hornyissimo, Right
Line, Six Senses en Roots
version Part II. Funk, rock,
blues en reggae voor de toe
gangsprijs van één tientje.
Het concert wordt georgani
seerd door Muzikanten Stich
ting Kampoe. Het begint om
20.00 uur, maar de zaal is al
een uurtje eerder open.
theater
Alex d'Electrique maakt
traditioneel onrustige thea
terprogramma's. Ook nu
weer, met 'Krankheit', geba
seerd op het toneelstuk
Krankheit, oder moderne
Frauen, van de Oostenrijkse
schrijfster Elfriede Jelinek.
Een geboorte, een verpleeg
ster met vampiertrekjes,
strijd tussen vrouwen, echt
genoot en gynaecoloog, sus
pense, horror en een oorlog
op huiskamerformaat. In het
pand van theatergroep Bon-
heur aan de Eendrachtsstraat
79 in Rotterdam, van 5 tot en
met 9 november en 12 tot en
met 16 november. Aanvang
20.30 ur. Reserveringen 010-
4364998.
'Ik hield van hem kind, ik
hield zó veel van hem. Naar
zijn foto kan ik hele dagen
kijken". Tante Leen, de Am
sterdamse diva van het le
venslied kan er maar niet ge
noeg van krijgen. Niet van
herinneringen ophalen aan
Johnny Jordaan, niet van
zingen, niet van alle aandacht
die ze nog steeds ruimschoots
krijgt en niet van Chris Rijs-
dijk, de 66-jarige Rotterdam
se Johnny Jordaan die enkele
weken geleden de finale van
Hennie Huismans Soundmix-
show haalde. „O schat, je
maakt me zó gelukkig"
Chris zag alleen al door het mee
doen aan de Soundmixshow een
hartewens in vervulling gaan:
Tante Leen ontmoeten èn met
haar zingen voor het borstbeeld
van de enige echte, in de enige
juiste omgeving: de Jordaan èn
op Jordanese manier. Alle stoe
len en tafels naar buiten en fees
ten en zingen met de hele buurt.
Bij die gelegenheid werd het
plan geboren Tante Leen naar
Rotterdam te halen. Om nog
eens met haar door te nemen
hoe dat zal gaan verlopen togen
we naar Amsterdam.
Visschoonmaakster
Vanaf het verzorgingshuis waar
ze woont vertrokken we in ware
optocht naar de dichtstbijzijnde
kroeg. Van lieverlee voegden
zich allerlei vrienden, bekenden
en bewonderaars bij het gezel
schap. Over Rotterdam werd
uiteindelijk niet echt veel ge
sproken. Tussen het zingen van
bekende Tante-Leen-en-Johnny-
duetten als Wat ben je toch veran
derd in die jaren door worden
herinneringen opgehaald en
wordt het leven nog eens 'door
genomen'.
Als dertiende telg uit een gezin
van zestien kinderen blijkt Tante
Leen de enige die is gaan zingen.
Haar moeder al jong weduwe,
was visschoonmaakster die soms
mee de boot op moest om daar
ter plekke haar kunsten te verto
nen. De veelal dronken vissers
vonden dat daar af en toe ook
een lied tegenaan moest. Die
taak schoof moeder door naar
haar dochter die daar graag op in
ging en later in haar eigen kroeg
Tante Leen en Chris Rijsdijk.
niet veel anders meer deed. Tan
te Leen „Ik heb café Royal aan
de Nieuwendijk achtendertig
jaar gehad. Toen ik er mee stop
te kreeg ik ineens allemaal 'mak
kes', dat had ik nooit moeten
doen. Iedere avond zat ik daar
aan de kassa. Ik kon het met
iedereen goed vinden, zelfs met
buitenlanders al spreek ik geen
woord over de grens. Ja, ik heb
altijd veel plezier gehad in die
kroeg. Dat leven was heel wat
beter dan wat ik daarvoor had.
Ik ben met werken begonnen op
de vismarkt. Ik kreeg vijfender
tig centen voor 'n pond garnalen
pellen. Later heb ik ook nog
vijftien jaar aan de effectenbeurs
gewerkt. Als werkster, hoor!
Dat je niet denkt dat ik secreta
resse was of zo. Ik kan amper
mijn eigen naam schrijven".
Geramde rotten
blijkt de Jordanese diva nog heel
wat volume te hebben. Ze heeft
er niet meer dan een 'bakkie
nooit gedaan. „Welnee", schudt
ze haar hoofd. „Als mijn klanten
me wat aanboden gooide ik dat
altijd op de grond. De vloerbe
dekking naast de kassa was hele
maal uitgebeten van de sherry".
Hoezeer ze door haar bewonde
raars ook als verschrikkelijk lief
wordt bestempeld, een zaken
vrouw is ze blijkbaar ook altijd
geweest. Eén die van het goede
leven hield en haar kleren bij
zaken als De Bonneterrie kocht.
„Johnny Jordaan noemde mijn
bontstola's altijd geramde rot
ten". Op de verbaasde blikken
van de aanwezige Rotterdam
mers vertaalt ze: „Zo noemen
wij dooie ratten". Van aandacht
is ze evenmin vies en krijgt die
ook nu nog volop. „Eerzuchtig,
ik? Dol op mannen, altijd al ge
weest. Er was er eens een die om
indruk op me te maken zijn tan
den met zout poetste. Óm ze
witter te krijgen. Dan schold zijn
vrouw van ,ach kerel, krijg toch
de kolere'. Toch ben ik maar
twee keer getrouwd geweest.
Tenminste, met mijn eerste man
Andries Kok officieel, met mijn
tweede man ,Bram Jansen, heb
ik samengewoond. Toen wilde ik
niet meer trouwen want wat
maakt dat nou uit"?
Besodemieterd
Ze lacht, en nog eens en dan
was, na een paar aarzelende
'yessen' uiteindelijk tegen de te
lefoniste schreeuwde: „Je ben
besodemieterd wijf. Dat héb ik
niet besteld".
Een blik koekkies
De tranen lopen Tante Leen bij
na over de wangen. Steeds weer
legt ze haar hand op de arm van
'Rotterdamse Johnny' die in
meerdere opzichten iets gemeen
heeft met de Jordanese legende.
Hij zingt vrijwel hetzelfde- „Als
ik mijn ogen dicht doe lijkt het
net of hij er weer is", zegt Tante
Leen-, heeft ongeveer hetzelfde
uiterlijk -„Ik heb alleen geen
glazen oog", grinnikt hij zelf- en
ook qua inborst zijn er overeen
komsten te bespeuren. Chris:
„Ik geef ook niet om geld. Als ik
dit soort dingen maar kan doen
ben ik gelukkig. Dat was altijd al
zo. Toen ik op mijn dertiende
van de ambachtschool af moest,
ben ik bij een slager gaan wer
ken voor f2,50 per week. 's Za-
foto: Leunis veriinde terdags kreeg ik dan als extraatje
één ons ham mee. Voor hetzelf-
ontschiet haar: „Ik ben weer ver
liefd! Op een man bij mij in het
tehuis. Toen iemand op een keer
vond dat ik niet moest huilen zei
hij: „Je mag bést huilen hoor als
je denkt dat dat goed voor je is".
Dat heeft me zo geraakt. Ik kom
nooit meer van hem af. Hij is elf
jaar jonger maar dat kan me niks
schelen. Wel vervelend dat we
allebei in een rolstoel zitten. In
het tehuis mogen we elkaar nog
net wel een zoen geven maar een
apart kamertje krijgen we niet".
Verliefd zijn brengt het gesprek
weer op houden van -„Ik heb
zo'n geluk gehad op mijn vijfen
dertigste mijn zoon nog te krij
gen"- en dus ook op Johnny Jor
daan van wie ze tot zijn dood -nu
drie jaar geleden- onafscheide
lijk was. De zanger Jordaan
komt weer tot leven als een
mens dat 'met een lepeltje al
gelukkig kon zijn', ondanks al
zijn kwalen en ernstige ziektes
toch altijd blij was èn hartelijk
en gul: „Hij gaf altijd alles weg".
Iemand die wanneer hij weer
eens dreigde dood te gaan en
iedereen om hem heen zat te
huilen, het zelfbescheurde van
het lachen. Een fenomeen dat in
een hotel in Amerika omdat hij
de Engelse taal niet meester
de bedrag zong ik kort daarna op
bruiloften. Tot drie uur 's
nachts; als ik maar kon zingen!
Vijfendertig jaar geleden won ik
al eens een talentenjacht in
Hoek van Holland. Daar kreeg
ik een blik koekkies voor dat we
in de trein naar huis hebben
leeggegeten".
Chris hoopt ook Japie Valkhof
naar partycenter Jansen in de
Vijverhofstraat te krijgen als hij
daar op 24 november samen met
Tante Leen het repertoire van
het blijkbaar onsterfelijke le
venslied op gepaste, dus feeste
lijke wijze gaat doornemen.
Valkhof schreef Tante Leen's
eerste liedjes in de tijd dat hij in
de Proveniersstraat nog café De
Horlepiep had. Het belooft een
groot feest te worden voor ieder
een die 'een smartlap' niet uit de
weg gaat en zowel liederen over
Amsterdam als Rotterdam uit
zijn keel kan krijgen. Dat het
levenslied nooit zal vergaan weet
het hele gezelschap dat Tante
Leen en de Rotterdamse Johnny
omringt zeker. Want: „Al mag
dat tegenwoordig blijkbaar niet
meer -alles is veel te steriel-
iedereen is in feite sentimenteel.
Iedereen wil graag geraakt, aan
geraakt en geknuffeld worden".
ROTTERDAM Na een
drietal workshopi
bij het Scapino Ballet Rotter
dam wist choreografe Kirsten
Debrock in de afgelopen we
ken de aandacht op zich ge
vestigd te krijgen met haar
ballet 'Cages'. Komende zon
dagmiddag zal zij in het
Zuidpleintheater weer van
zich doen spreken met de
productie 'Eye spy'.
'Eye spy' is opnieuw een work
shop-productie, waarin gedanst
wordt op muziek van Anton We-
bern. Van diens Fünf Satze für
Streichquartet staan vier delen
op het programma. „De muziek
van Webern spreekt me erg aan.
Ieder stuk heeft een eigen kleur.
Bij 'Eye spy' wisselt met de stuk
ken de dansbezetting: het eerste
stuk is een solo, daarna volgen
twee duetten en het laatste stuk
is weer een solo. Elk stukje heeft
een eigen sfeer, ik probeer
steeds iets uit met bewegingen
en sfeer."
Kirsten Debrock lijkt meer van
dansen dan van praten te hou
den. Uitpuffend na een dag re
peteren in de Scapino-studio er
gens op een industrieterrein in
Amsterdam vertelt zij, zij het
met mate.
Hoe komt zo'n choreografie
eigenlijk te stand „Ja, eh, hoe
gaat dat? Er begint zich lang
zaam een idee te vormen vanuit
allerlei dingen die je hoort, of
bijvoorbeeld in een tijdschrift
leest of in een film ziet. Daarna
ga ik de studio in met dansers
om die ideeën uit te proberen.
Daarbij groeit het stuk langzaam
maar zeker. Mensen dansen bij
voorbeeld iets verkeerd en dat
blijkt opeens veel leuker te zijn.
Ik kom niet met een blaadje de
studio binnen waar alles al op
staat".
De verschillende choreografieën
die ze verzorgde vindt ze echter
nauwelijks met elkaar te verge
lijken. „Ik ga met ieder project
weer met volledig enthousiasme
aan de slag en het moet steeds
verschillen van het stuk ervoor".
De sfeer die in 'Eye spy' wordt
opgeroepen komt al tot uitdruk
king in de titel van het stuk.
„Het heet 'Eye spy' omdat tij
dens de twee solo's de andere
danseressen de soliste bekijken
vanuit de coulissen. Die krijgt
daardoor het gevoel bespion-
neert te worden. In zekere zin is
het stuk ook wel ironisch. Ik
vind het altijd leuk dat, als het
zo dramatisch wordt dat je zegt
'O, wat erg', om dan iets absurds
te laten gebeuren. Naar ver
schrikkelijke situaties kun je al
tijd terugkijken en je er kapot
om lachen. En in dit stuk komen
ook van dergelijke dramatische
momenten voor".
Behalve 'Eye spy', dat slechts
tien minuten duurt, voert het
Scapino Ballet zondagmiddag
ook choreografiën op van Ed
Wubbe, Thorn Stuart en Daniël
Ezralov. De voorstelling begint
om 14.30 uur. Kaarten zijn ver
krijgbaar van maandag tot en
niet zaterdag van 10.00 tot 18.00
uur en vanaf één uur voor de
voorstelling.
Het wulpse 'Diana in bad' van de eerbiedwaardige oude mees
ter Rubens, deze keer met psychedelische waterverlichting en
kabbelgeluiden. Op een ander eeuwenoud schilderij staat een
rode spot gericht. Schoenen, handschoenen, scharen, fietsen
en andere gebruiksvoorwerpen van de mens. Voor alle duide
lijkheid: het gaat hier over de lichamelijkheid van de mens, be
licht in een tentoonstelling, van geboorte tot ouderdom. Met
echte levende modellen (Adam en Eva), 'stokstijfstilstaand' in
een vitrine. Hoewel, die ene meneer zit steeds anders.
Met de komst van de tentoonstelling 'The Physical Self van gastcon
servator Peter Greenaway wordt een bezoekje aan Museum Boy
mans van Beuningen nog meer de moeite waard. Want er zijn al
mooie tentoonstellingen te zien. 'Perspectiven' bijvoorbeeld, met
zeventiende eeuwse architectuurschilderkunst. Of de honderd kleur
rijke tekeningen van Michael Byron. Ook 'Ontwerpen voor het
museum' is de moeite waard. Hier geven affiches en catalogi (vanaf
1938) die in opdracht van het museum vervaardigd zijn, een goed
beeld van de ontwikkeling van het drukwerk en de tijdgeest.
Prospero's books
Gastconservator Peter Greenaway is filmregisseur. Al zo'n twintig
jaar maakt hij films, de bekendste zijn: The draughtsman's contract
('82), The Belly of an architect ('86) en The cook, the thief, his wife
and her lover ('89). Bijzonder fraai vormgegeven films die niet altijd
uitmunten in begrijpelijkheid. Nu draait zijn nieuwste film in de
bioscopen: Prospero's books. Deze film is ook moeilijk maar de
decors zijn met geen pen te beschrijven.
Filmset
De Brit Greenaway is de tweede gastconservator, die een keuze heeft
gemaakt uit de veelzijdige collecties van het museum. Voordat
Greenaway begon te filmen bezocht hij de kunstacademie. Zijn
verbondenheid met de beeldende kunst komt ook in zijn films tot
uiting. Daarnaast vormt het menselijk lichaam en lichamelijkheid een
terugkerend gegeven. Dit thema staat ook centraal in 'The Physical
Self. Deze tentoonstelling is opgezet als een filmset. Ditmaal niet het
egale, witte museumlicht maar een schemerige zaal waarin de objec
ten belicht worden door (gekleurde) spots. Soms wordt een schilderij
maar gedeeltelijk belicht. Centraal in de ruimte staan de levende
modellen, wat nog benadrukt wordt doordat de naakten fel belicht
zijn. De onderdelen van de tentoonstelling hebben namen als;
moeder en kind, handen en voeten, lichaamsfuncties, mannen,
vrouwen, mannen én vrouwen en ouderdom.
Alles hangt door elkaar bij 'The Physical Self. Er is nu eens niet naar
stroming of kunstenaar geordend maar de oude meesters en moderne
werken hangen gewoon bij elkaar. Bij het onderdeel 'vrouwen' zijn
zowel eeuwenoude, impressionistische als 'pop-art' uitvoeringen te
zien. Voeg daar de aparte belichting bij en er is met deze tentoonstel
ling een volslagen ander hoekje in het museum ontstaan. Tussen al
die 'edele' kunst stoort ook een 'ordinaire' reclameposter niet. Het is
de omstreden reclameposter van Benneton, die van de pas geboren
baby.
Humor
De gebruiksvoorwerpen moeten met gevoel voor humor uitgezocht
zijn. Tientallen scharen, van middeleeuws tot design, liggen in
vitrines. In een andere vitrine staan hoofden, op het eerste gezicht de
bekende bronzen museumhoofden. Al snel blijkt dat er ook een fel
opgeverfd hoofd tussen staat. Of een hoofd als een fors formaat
bokshandschoen. Er zit een mondgat in met vervaarlijk haaiegebit
waardoor een beschaafd neusje naar buiten blikt.
'The Physical Self is tot en met 12 januari te zien in Museum
Boymans van Beuningen. Tevens wordt het hele filmoeuvre van
Peter Greenaway vertoond; iedere zondagmiddag in december tot en
met 12 januari één speelfilm per zondag. In de maand november
worden meerdere korte films of video's per zondag vertoond. Aan
staande zondag: 'TV Dante' (VPRO), Bathrooms, Deaths in the Seine
en Mis for Man, Music for Mozart. De nieuwste film van Greenaway:
Prospero's books, draait in Calypso.
Ondanks een degelijke opvoeding, een goed voorkomen, een
professionele opleiding en een mond vol tanden brengen de Vlaam
se theaterclowns Tom Roos en Philip de Maertelaere op vrijdag 1
november in Popular de show 'don't Wurre'.
Een verhaal hebben de heren niet, inhoud en decor zijn spoorloos
en over de rode draad wordt voortdurend gestruikeld. 'Don't
Wurre wil niets meer zijn dan een reeks losse sketches; simpel,
naïef, onbehouwen en vooral pretentieloos. Maar wel grappig.
In de sketches en het tussenspel verraadt hun acteerpatroon geen
enkele ambitie voor enige stilering. Het blijft allemaal even onder
ons. Het overkomt hen én het publiek en dat is nou juist de
charmevan de voorstelling.
Popular is gevestigd aan de West Kruiskade. De entrée voor deze
voorstelling bedraagt 10,-. In het kader van de 'Wine and dine'
reeks in het theater kan de voorstelling ook na het genot van een
maaltijd bijgewoond worden. Inclusief een diner (voor-, hoofdge
recht en een wijn) kost een kaartje dan 30,-.
ROTTERDAM Het His
torisch Museum heeft een mi
niatuurkermis uit de jaren
'30 gerestaureerd. De kleur
rijke modellen staan centraal
tijdens de tentoonstelling
'Komt dat zien!, kermis in
het klein', die op 8 november
in De Dubbelde Palmboom
wordt geopend. Ter gelegen
heid van deze tentoonstelling
treden op zondag 10 novem
ber 'ouderwetse' kermisar-
tiesten op in het museum.
De kleurige miniatuurkermis be
staat uit een zweefmolen, een
reuzerad, twee draaimolens, een
Rad van Avontuur, een koek
kraam en wat kleinere onderde
len. Maker Arie Taselaar (1871-
1947) moet de kermis omstreeks
1935 gemaakt hebben, naar het
voorbeeld van de jaarlijkse ker
mis in IJsselmonde. Waarschijn
lijk deed hij dit uit liefhebberij.
Misschien had hij de bijgedachte
om er de etalage van zijn winkel
in scheepsbenodigdheden mee te
versieren.
Het werk moet zo'n vijf jaar in
beslag hebben genomen. Wan
neer de mini-kermis te zien is
geweest, is niet helemaal duide
lijk. In elk geval heeft Taselaar
de kermis op koninginnedag
1945 getoond aan zijn dorpsge
noten. Daarna is alles in dozen
verdwenen.
Dozen
Drie jaar geleden kwamen de
modellen weer tevoorschijn. Het
Historsich Museum werd gebeld
door een kleizoon van de maker.
Hij vroeg of men belangstelling
had voor de kermis. „We troffen
bij hem kratten, kisten en dozen
vol onduidelijk materiaal aan.
We zagen aan de kwaliteit van
de onderdelen dat het iets aar
digs moest zijn. We hebben de
schenking aanvaard, zonder dat
er precies wisten wat we in huis
haalden", vertelt hoofdconser
vator Charles Thiels.
De miniatuurkermis is gerestau
reerd door de inmiddels overle
den Leo Poot. Het aantal pro
blemen wat hij daarbij onder
vond was zeer beperkt. „Tase
laar heeft voor deze kermis moe
ren en boutjes uit de Meccano-
sfeer gebruikt. De verbindingen
en de lagers heeft hij zelf ge
maakt van koper. Het enige wat
gekocht is zijn afwrijfplaatjes
voor de versiering en figuren. Ik
kan me voorstellen dat hij hier
Hoofdconservator Charles Thiels bij de miniatuurkermis: 'Deze kermis wordt een publiekstrekker'.
Foto: PETER DE KIEVITH
vijf jaar lang mee bezig geweest
is. Alles is goed verzorgd en ge
detailleerd", zegt Thiels.
Aardig
De schaarse bezoekers die in het
depot van het Historisch Mu
seum de kermis hebben gezien,
zijn erg onder de indruk. Ook
een kermis-deskundige heeft
zich enthousiast uitgelaten over
het IJsselmondse model. „Deze
kermis wordt een publiekstrek
ker. Het is zo aardig, dat je je
moet afvragen of het niet perma
nent in de opstelling te zien moet
zijn", zegt conservator Thiels.
De tentoonstelling 'Komt dat
zien!, kermis in het klein' is van
8 november 1991 tot 16 februari
1992 in De Dubbelde Palmboom
in Delfshaven. Ter gelegenheid
van de opening vindt op zondag
10 november in De Bubbelde
Palmboom van 13.00 tot 17.00
uur een ouderwets kermisspek-
takel plaats. Hier zal kwakzalver
Elysius Pomerus zijn elixers aan
prijzen. Andere optredens wor
den verzorgd door waarzegster
Rosa, het circus Caprioli (met
een degenslikker en een boeien-
koning) en het variété-dou Fred
Fred Ster.
mmt
