fiiira
Eeuwenoud goud uit Indonesië
UIT
in t kort
Melodramatisch COC-filmfestival over liefde
Wereldmuziek kan net zo goed amuseren als
'schizofrenie' in geloofsbeleving laten horen
Moderne kunst, exotische cultuur en design gaan hand in hand in Kunsthal
,st nicht nuf kr ÏDctt.
utu gfücklich zu stin.
"ön&crn um seine Pflirht zu tun
La Gran Scena Opera
Company Di New York
Nieuw voor de hele regio: Maddox
Raï-koning Khaled presenteert
zijn nieuwe album in Nighttown
DONDERDAG 5 NOVEMBER 1992
DE HAVENLOODS HET ZUIDEN
Bij Art of Living aan de
Nieuwe Binnenweg 160 in
Rotterdam worden sinds en
kele maanden meubel- en in
terieurontwerpen van Neder
landse ontwerpers tentoonge
steld. De belanstelling voor
een dergelijk initiatief is
groot gebleken. Sinds vorige
week is er de collectie te
van Richard Hutten. Zijn
werk bestaat uit een serie
meubelen van massief hout
en multiplex. In zijn meubels
combineert hij eenvoud en
eerlijke materialen met een
uitgekiende vorm. De exposi
tie is nog te zien tot en met 5
december, van maandag tot
en met donderdag van 11.00
tot 18.00uur, op zaterdag van
1.00 tot 17.00 uur.
De Rotterdamse Kunst
stichting organiseert op
maandag 9 november in zaal
De Unie een filmmarathon
rond het thema beelderuptie.
Het programma is als een
bombardement en bevat
naast kijk- en luisterintensie-
ve blokken een lezing van
Henk Oosterling. Onder de
noemer: meta-ideologisch
worden films vertoond die de
media als onderwerp hebben.
Inclusief hypernerveuze
agressieve collages die volle
dig in het teken van 'het snel
heidsexces' staan. De Unie is
aan de Mauritsweg 34 in
Rotterdam, aanvang pro
gramma 20.30 uur, toegang
f7,50, met kortingspas vijf
gulden.
Na een toevallige ontmoe
ting bekopen drie mannen
hun kersverse vriendschap
met de dood. Maar, daarmee
eindigt hun geschiedenis niet
want van regisseur Kars
Woudstra krijgen zo over het
graf heen de kans voor een
terugblik op hun leven. Dit
nieuwste stuk van Woudstra
Total Loss wordt op maan
dag 9 november gespeeld in
de kleine zaal van de Rotter
damse Schouwburg, aanvang
20,30 uur, reserveren kan via
tel. 010- 4118110.
In de grote zaal van het
zelfde gebouw, speelt op za
terdag 7 en zondag 8 novem
ber het Vlaamse gezelschap
De Tijd het stuk De Hypo
chonders van de Duitse to
neelschrijver Botho Strauss.
Oppervlakkig gezien is het
stuk een thriller maar naast
humor en lichtvoetigheid
kent De Hypochonders een
intrigerende onderstroom
van spraakverwarring en
mysterie. Taal vormt binnen
het geheel een uiterst sterk
dramatisch middel. Aanvang
voorstelling 20.15 uur.
0 Mevrouw Smit speelt op
zondag 8 november in Jeugd
theater Hofplein Later als ik
groot hen. Twee zusjes in een
kersentuin, Masja en Irina,
verlangen naar achtereenvol
gens: de grote stad, de eerste
kus, het echte leven. Mannen
uit de wereld buiten lopen
langs de tuin en maken een
praatje. Zo komt er een sol
daat, een dokter en een dro
merige schrijver. De kinder
juf zit intussen stil op een
bankje, drinkt haar thee en
schudt haar wijze hoofd. La
ter als ik groot ben is een
voorstelling voor idereen
vanaf 9 jaar, aanvang 14.00
uur, toegang tot en met 16
jaar f6,-., ouderen betalen ne
gen gulden. Reserveren kan
via tel. 010- 4662044.
muziek
0 Het Rotterdams Jongens
koor geeft op 7 november een
jubileumconcert in de Rotter
damse Doelen. Het koor be
staat al sinds 1957, nu dus 35
jaar. Van het jubileumjaat
dat bol staat van de festivitei
ten mag dit concert wel als
een van de hoogtepunten
worden gezien. Het koor zal
op de zevende ondermeer het
Stabat Mater van de Ita
liaanse componist Giovanni
Battista Pergolesi uitvoeren.
Aanvang van dit bijzondere
concert is 20.15 uur, toe
gangskaarten kosten voor
iedereen slechts vijftien gul
den.
door ELS NEIJTS
Hoe veelomvattend het begrip
wereldmuziek inmiddels kan
zijn, wordt door het Museum
voor Volkenkunde in ruime
mate belicht door de muzikale
vijfdaagse Wereldmuziek in
beeld die afgelopen woensdag
4 november in theater de Eve
naar van start is gegaan.
De reis begon gisteren in het
Verre Oosten: in China en Tai
wan. Via Argentinië, Peru en
Indonesië eindigt de toernee op
zondag 8 november in het Cara-
ïbisch gebied: op Jamaica en
Cuba. In de laatste etappe van
zelfsprekend veel aandacht voor
reggae en populaire Caribische
muziek en dans. In museumres
taurant Extra Extra treedt bo
vendien zaterdagavond La Voz
Domenicana op.
Muziek en dans bij
geloofsbeleving
Bijzonder aan het programma is
een dertiental documentaire
films met als onderwerp: muziek
en dans. Voor 'Wereldmuziek in
Beeld' is een selectie gemaakt uit
zowel films die voor een breed
publiek bestemd zijn, als films
die meer voor specialisten zijn
gemaakt. Maar alle films hebben
gemeen dat ze, hoe verschillend
dan ook, inzicht verschaffen in
de achtergronden van de mu
ziek.
Een prachtig voorbeeld van wat
'wereldmuziek' nog meer kan
zijn dan een mengeling van tra-
ditonele en moderne klanken is
de film In the footsteps ofTayta-
cha: een beeld van een jaarlijks
terukerende pelgrimmage in de
Andes. In dit prachtige filmisch
verslag wordt, uiterst sober,
maar in de van Peru bekende
veelheid aan kleuren -rood,
blauw en paars in alle mogelijke
schakeringen- getoond hoe een
groep Quechua sprekende muzi
kanten en dansers hun afgelegen
bergdorpen verlaten om zich bij
de duizenden andere hooglan
ders te voegen die op weg zijn
naar de heilige toppen van Qoyl-
lu-Rit'i. Dit grootse religieuze
ritueel betekent voor de bede
vaartgangers vijf dagen en nach
ten non stop over het 4400 meter
grote terrein klimmen en dalen.
Het ritueel wordt gehouden om
de ontsnapping van de 'Andes-
god' Taytacha aan de katholieke
priesters te herdenken. Hij
woont sinds die tijd hoog in de
heuvels. Het zwoegen in de ber
gen staat voor het in de voet
stappen van Taytacha treden en
dient tevens als manier om ver
geving van zonden te verkrijgen.
Tegelijkertijd wordt door de
aanwezige katholieke kerk her
dacht dat in 1780 een christus
kindverschijning in hetzelfde ge
bied plaats vond. ,n zang en
dans èn in de rituelen die onder
weg uitgevoerd worden, komt
op bijna bizarre wijze naar voren
hoe vreemd verweven de aloude
eigen geloofbeleving richting
berggoden gemixed wordt met
het katholieke geloof. Zo vindt
aan het eind van de pelgrim
stocht bij iedere deelnemer een
drievoudige geseling plaats. Bij
de drie zweepslagen worden de
woorden In de naam van de
Vader, de Zoon en de Heilige
Geest uitgesproken. Ook wordt
op bepaalde plekken met zang
it In the footsteps of Taytacha
en dans eer aan de katholieke
priesters betoond terwijl Tayta
cha weer wordt geeërd door
zware bepakking mee te slepen.
Deze vermenging van geloven is
trouwens niet exclusief voor het
Andesgebied. Ook in religies als
het boeddhisme en de islam zie je
eeuwenoud bijgeloof samengaan
met officiële geloofsregels.
Het volledige programma is te
verkrijgen bij De Evenaar, tele
foon 4111 055. Per avond of
middag is de prijs 10 gulden of
f7,50 met kortingpas.
door MARIA NEELE
De tentoonstellingsmachine
die de nieuwe Kunsthal Rot
terdam volgens interim-direc
teur Wim van Krimpen moet
worden, draait sinds het afge
lopen weekeinde op volle toe
ren. Zes tentoonstellingen te
gelijk moeten het grote pu
bliek naar het markante ge
bouw van Rem Koolhaas aan
de Westzeedijk lokken, met
de spectaculaire expositie
over de Hofcultuur van Indo
nesië als belangrijkste en
grootste voorop.
'Hofcultuur van Indonesië'
toont meer dan 150 zeer kostba
re, vaak eeuwenoude voorwer
pen, waarvan een deel zelfs in
Indonesië nooit in het openbaar
te zien is geweest.
Sommige stukken zijn bij grote
uitzondering in bruikleen afge
staan door de vorstelijke fami
lies en zullen na deze tentoon
stelling waarschijnlijk niet meer
elders geëxposeerd worden, niet
in de eerste plaats vanwege de
kostbaarheid, maar vooral om
dat veel voorwerpen ook nu nog
een bijzondere magische en ritu
ele betekenis hebben.
Sier- en gebruiksvoorwerpen
van goud, kunstig bewerkt kost
baar hout en machtssymbolen
als krissen, verfijnde weefsels,
prachtige wajang-poppen, mu
ziekinstrumenten en nog veel
meer geven een overweldigende
indruk van de rijke en geraffi
neerde cultuur van de Indonesi
sche archipel.
Symboliek
De sieraden en staatsregalia,
symbolen van de vorstelijke
macht, zijn vol symbolische be
tekenis. Machtssymbolen en
vruchtbaarheidstekens zoals de
berg, de slang, rijst en schepen
zijn vaak terug te vinden in de
versieringen. Aan de hoven werd
veel kunst beoefend: danskos-
tuums, wayangpoppen, muziek
instrumenten en maskers zijn
Indonesische kunst in de Kunsthal.
daar de stille of klinkende getui
gen van.
Het grootste deel van de voor
werpen is afkomstig uit het Mu
seum Nasional uit Jakarta en de
hoven van Midden-Javan, Bali,
Bima en verschillende sultana
ten. Ook uit Nederlandse mu
seumcollecties, de verzamelin
gen van het Nederlandse Ko
ninklijk Huis, van musea in Au
stralië en Groot-Britannië en
van particulieren uit de Verenig
de Staten zijn stukken in bruik
leen gekregen. Na New York en
Washington is Rotterdam de
laatste plaats waar de tentoon
stelling te zien is.
Er is een prachtige, uitgebreide
catalogus in het Engels, met een
supplement in het Nederlands,
voor de prijs van f 49,50.
De Kunsthal introduceert op
deze tentoonstelling een heel
nieuwe manier van persoonlijke
rondleiding. Niet met een draag
bare cassetterecorder, zoals in
veel musea al wordt gedaan. Dat
systeem leverde teveel proble
men op: onhygiënische hoofdte
lefoons, lege batterijen, kapotte
apparatuur, veel terugspoelen,
een vooraf vastgestelde route.
De oplossing is gevonden in be
scheiden zwarte kolommen,
kopvoeters genaamd. De Kunst
hal heeft de primeur van het
systeem bij de tentoonstelling
Hofcultuur van Indonesië.
aansluitingen voor hoofdtele
foons, die voor 6 gulden te koop
zijn bij de ingang. Wie inplugt en
een knopje indrukt, hoort een
toelichting op de tentoongestel
de voorwerpen. De koptelefoon
kan na afloop meegenomen
worden naar huis.
Slaapkamers
Hoewel de Hofcultuur van Indo
nesië veel aandacht naar zich toe
trekt, zijn de andere vijf exposi
ties in de Kunsthal ook zeker de
moeite waard. In de grootste
hal, de daglichthal boven in het
gebouw, hebben twaalf directeu
ren van de grotere Nederlandse
kunstmusea elk een 'kabinet'
vormgegeven onder de titel 'Het
Koninklijk Paleis'. De kabinet
ten hebben elk een denkbeeldige
functie en zijn ingericht met wer
ken uit de museumcollecties. Er
zijn bijvoorbeeld twee slaapver
trekken, een bediendenkamer,
een portrettengalerij en een mu
ziekkamer. Het Amsterdams
Stedelijk Museum richtte een
troonzaal in en hing er schilde
rijen in van onder anderen Yves
Klein, William de Kooning en
een sculptuur van Zadkine. Het
museum Boymans van Beunin-
gen droeg bij mët een portretten
galerij, waaronder schilderijen
van onder anderen Kees van
Dongen, Carel Willink en Char
ley Toorop. De slaapkamer
van
het Groninger Museum toont
een prachtig versierd ameubele-
ment van Rhonda Zwillinger en
de servieskast is ingericht door
het Bonnefantenmuseum uit
Maastricht.
Rotterdamse kunst uit de twin
tigste eeuw heeft een plaats ge
kregen in de galerijen van de
Kunsthal. Kees van Dongen,
Hendrik Chabot, Co Westerik
en Woody van Amen zijn er
vertegenwoordigd, maar ook de
jongere generatie is aanwezig
met werk van Johan van Oord,
Joep van Lieshout, Lidwien van
de Ven en Edwin Janssen.
Er is nog meer Rotterdam in de
Kunsthal, maar dan gefotogra
feerd. Vijf fotografen legden de
wederopbouw van de stad in ja
ren vijftig vast. Henk Jonker,
Aart Klein, Cas Oorthuys, Frits
Rotgans en Ed van Wijk maak
ten allen een boek over deze
periode. Hoogtepunten uit dat
werk, aangevuld met werk uit
hun archieven, zijn in een van de
zes tentoonstellingen samenge
bracht.
In het 'prentenkabinet' van de
Kunsthal, afgesloten van dag
licht, hangt werk van Andy
Warhol, Anselm Kiefer en Fran
cesco Clemente. Het zijn teke
ningen, gouaches, aquarellen en
collages. Het werk op papier is
erg gevoelig voor lichtinvloeden
en wordt dan ook zeer zorgvul
dig en spaarzaam belicht. Alle
stukken zijn afkomstig uit privé-
collecties.
Tenslotte toont de Kunsthal hoe
de keuze voor het nieuwe logo
tot stand is gekomen. Directeur
Wim van Krimpen vatte begin
vorig jaar het idee op om gedu
rende 52 weken logo's voor de
kunsthal, steeds door een andere
grafisch ontwerper vormgege
ven, te publiceren als advertentie
in NRC Handelsblad. Inmiddels
zijn bijna veertig ontwerpen ge
plaatst. De 52 ontwerpen han
gen in de expositieruimte van het
auditorium.
Een bezoek aan de Kunsthal
kost 10 gulden, mensen met een
CJP of 65-pluskaart, jongeren
en groepen van minimaal 15 per
sonen betalen f7,50. De Kunst
hal is maandags gesloten. Op
andere dagen zijn de opningstij-
den van 10.00 tot 17.00 uur, op
zondag van 11.00 tot 17.00 uur.
door ELS NEIJTS
Onder de naam Pink Senti
ment en het motto melodrama
wordt in het Lantaren/Ven
stercomplex in Rotterdam
van 5 tot en met 11 november
een homo- en lesbische film-
week voor een breed publiek
gehouden. De programmama
kers hebben gekozen voor
films met een groot herken
baarheidsgehalte. Ook voor
hetero's. De selectie komt uit
een inmiddels evenals het
COC 45-jarig bestand aan
films die een beeld geven van
hoe de homosexuele en lesbi
sche liefde, eigenlijk liefde in
het algemeen, gedurende die
periode gepresenteerd werd.
Je blijkt met het thema heel wat
meer kanten uit te kunnen dan
op het eerste gezicht mag lijken.
Naast .natuurlijk, persiflages op
het heterobestaan komen allerlei
aspecten aan bod van echte lief
de en de teloorgang daarvan. Of,
zoals de programmamakers het,
vrij naar Oscar Wilde, formule
ren: Each man kills the thing he
loves".
Binnen genoemd kader wordt in
de films aandacht besteed aan
dramatische zaken als blind zijn
voor de realiteit, verheerlijking
en verlies. Kijkers dienen zich er
dus terdege van bewust te zijn
dat ze het -waarschijnlijk- niet
droog houden.
Meer over de
innerlijke beleving
Jos Heeneman, mede-organisa
tor, is persoonlijk zeer tevreden
over de vorm waarin het festival
gegoten is. „Melodramatiek is
een verschijnsel dat door de ja
ren heen altijd al gebruikt werd
om homoliefde aan de man te
brengen. Het is een heel duidelij
ke verhaalvorm met een kop en
een staart en dat geeft veel prak
tische voordelen. Het maakt het
gemakkelijker dergelijke films
ook buiten de eigen kring te slij
ten. Ik was trouwens verbaasd
over wat er allemaal (nog) te
krijgen bleek te zijn. We hadd-
den een lijst gemaakt en Lanta
ren/Venster heeft daar heel veel
van weten binnen te halen."
Het aanbod laat zien hoe in het,
soms nog zeer nabije verleden,
het 'kiezen' voor homoliefde
veel kommer en kwel gaf. Een
verdrietig leven, vaak op de
grens van gewelddadigheid, aan
de zelfkant van het bestaan.
Heeneman: „Gelukkig heeft de
homostrijd daar veel verande
ring in gebracht, dus nu komen
er ook steeds meer films die an
dere aspecten belichten. En dat
is maar goed ook want persoon-
te uit de film Madchen in uniform met Romy Schneider
lijk ben ik naast homosexueel
ook nog heel wat andere dingen.
In films als Torch Song Trilogy
die laatst nog bij de VPRO te
zien was, wordt dat heel duide
lijk. Er zitten meer van dergelij
ke films in ons programma".
Het verschil tussen de vrouwen
en mannenfilms is volgens Heen
eman in heel grote lijnen dat in
'de damesfilms' toch meer aan
dacht wordt besteed aan innerlij
ke beleving en minder aan sexu-
aliteit. In de mannenrolprenten
spelen zaken als jong en mooi
zijn ook sterker. Heeneman:,,
Maar, gelijk oplopend met de
strijd voor meer openheid en
vrijheid, komt er ook meer kri
tiek op dat soort aspecten.
Naast het feit dat het vaak maar
een houding is èn aan zelf nog
jong zijn gebonden, geeft de ge
wonnen vrijheid ook meer ont
spanning. Dat maakt alles min
der samengebald wat weer voor
komt dat het er op gezette tijden
uitgeknald moet worden."
Een opvallend, blijkbaar voor
alle soorten mannen geldend en
veel in de films voorkomend,
gegeven blijkt de geleende leus
van Oscar Wilde: Each man kills
the thing he loves. Heeneman:
„Ik denk inderdaad dat dat ge
geven des mannen is. Ik zie het
ook bij de hetero's die ik ken.
Mannen blijken steeds weer ge
makkelijker een relatie op het
spel te zetten dan vrouwen."
Welk gegeven het festival in
ieder geval nog twijfelende hete
ro's -zowel mannen als vrouwen-
over de streep zou moeten trek
ken.
Na een zeer succesvol Nederlands debuut in november 1991 zullen de
'divas' van La Gran Scena het komende seizoen terugkeren met hun
hilarische parodie op het fenomeen 'operagala'.
Ook in dit tweede, grotendeels nieuwe programma zullen presentatri
ce Silvia Bills; Amerika's meest geliefde diva in ruste, de traumatische
sopraan Vera Galupe-Borszkh en 's werelds oudste nog levende
diva, acte de presence geven.
La Gran Scena brengt een aantal scene's en fragmenten uit het
'ijzeren' operarepertoire waarin liefdevol de draak gestoken wordt
met de vaak absurde verhaallijnen, (on)hebbelijkheden van beroem
de diva's en gekunstelde regieaanwijzingen.
Een extra dimensie levert het feit dat alle rollen, in falsetto of niet,
gezongen en gepeeld worden door mannen.
Omdat de heren van La Gran Scena kunnen zingen en de kunst van
het paroderen beheersen overschrijdt de voorstelling nergens de grens
van banaliteit.
vrijdag 12 november in
Sinds enkele weken is in Vlaardingen een podium/expositieruimte
geopend die ook vanuit anddre plaatsen uit de regio de moeite van
een ritje waard is. Maddox programmeert vooralsnog op de zaterda
gen bijzondere concerten en streeft naar exposities van hoog niveau.
Voor de toekomst denkt men aan het openen van een restaurant, een
kleine kaart kan nu al geboden worden. In het sfeervolle oude pand
aan de Wilhelminahaven 2 staat aanstaande zaterdag Cheb Mustafa
en de Casa Express. Bijzonder aan deze formatie is dat het een
Nederlands-Marokkaanse combinatie betreft die funk, rock en tradi
tioneel weet te mengen tot opzwepende muziek die het ook over de
grenzen al goed doet. Het concert begint om 22.00 uur en de toegang
is tien gulden.
De expositie die momenteel te bezichtigen valt is er een van Ed
Kooiman en bestaat uit een installatie van bedden, nachtkastjes en
tekeningen. Alles in een confrontatie met een 'bezeminstallatie' van
de Duitse kunstenaar Michel Rummel.
Voor wie dat denkt nodig te hbeben: het telefoonummer van
Maddox is 010- 4346661.
De Algerijnse Raïzanger Khaled heeft inmiddels al in Amsterdam
laten zien en horen wat hij met zijn nieuwe werk Khaled te bieden
heeft: Ra'i op zijn best. Het predikaat koning van de Raï blijkt
opnieuw terecht. Wie hem al eerder in Rotterdam zag, weet welk
een vrolijke heksenketel hij met name onder zijn Noordafrikaanse
aanhang teweeg kan brengen. Dat gebeurde tijdens zijn laatste
concert in Amsterdam ook weer. Al voor het concert echt begonnen
was. was het publiek een kolkende massa dansende mensen. Ook
Nederlanders. Is Raï dan eindelijk doorgedrongen?
Khaled is dé representant van de moderne Noordafrikaanse muziek
die aanschopt tegen de schijnheiligheid in de traditie maar tegelij
kertijd het goede wil behouden. Vandaar mischien wel dat de
muziek naast opzwepend ook klaaglijk en uiterst sentimenteel kan
klinken en de toehoorders van bijna agressief opgepept tot hartver
scheurende hartepijn weet te brengen.
Een Raïconcert belooft hoe dan ook altijd een enerverende avond.
Op maandag 9 november te beleven in Nighttown aan de West
Kruiskade 28 in Rotterdam entrée f27,50 plus lidmaatschap,
aanvang concert concert 21.00 uur.
Le roi du Rai
