Een bijzonder soort provincie
Verzelfstandiging verloopt in drie stappen
Het OOR, de wegbereider
voor de regio
Er zijn goede redenen om het provinciebestuur te vervangen door een
regiobestuur. Daarover zijn de gemeenten en de rijksoverheid het roe
rend eens. Maar, om lange, ingewikkelde staatsrechtelijke procedures
te vermijden, heeft de regering besloten dat de regio eerst als een bij
zondere provincie afgescheiden zal worden van Zuid-Holland. Hoewel de
regio Rotterdam dus volgens de letter van de wet officieel een provincie
is, wordt het in de praktijk bestuurd als een regio. Het regiobestuur wil
daarom de naam 'provincie' niet dragen. Wat zijn de belangrijkste ver
schillen tussen de huidige provincie en de toekomstige regio.
Regionale verschillen
Het provinciebestuur moet zijn
aandacht verdelen over totaal
verschillende regio's. Wat heeft
de regio Rotterdam bijvoorbeeld
gemeen met de regio Haaglan
den rond Den Haag of met de
bollenstreek rond Lisse. De
vraagstukken in de regio Rotter
dam, met z'n grote metropool en
's werelds grootste haven, zijn
totaal anders dan elders in de
provincie. Om die vraagstukken
goed te kunnen aanpakken is
een bestuur nodig dat als het
ware met beide benen in de regio
staat.
Andere taken
Er zijn ook verschillen in de
manier van besturen tussen pro
vincie en regio. Het regiobestuur
krijgt andere en ook meer taken
en bevoegdheden dan het huidi
ge provinciebestuur. Dat geldt
bijvoorbeeld voor het terrein van
de ruimtelijke ordening en de
economie.
In de tweede plaats is de verhou
ding tussen regio en gemeenten
heel anders dan die tussen pro
vincie en gemeenten. De provin
cie staat vooral boven de
gemeenten en regelt allerlei
zaken tussen de gemeenten
onderling.
Straks moeten gemeenten en
regio elk op hun eigen terrein
zorgen dat ze hun zaakjes goed
voor elkaar hebben. Wanneer
een bepaalde taak de verant
woordelijkheid is van de
gemeente, bijvoorbeeld het zor
gen voor een schone en veilige
woonomgeving, dan bemoeit de
regio zich daar niet mee.
Regionale plannen
Om misverstanden tussen
gemeenten en regio te voorko
men, worden er regelmatig
meerjarenplannen gemaakt. Een
heel belangrijk plan is het Inte
graal Strategisch Plan (ISP) voor
de regio. In het ISP kondigt het
regiobestuur belangrijke regio
nale projecten aan, bijvoorbeeld
de aanleg van een tunnel.
Gemeenten passen hun eigen
plannen op dit ISP aan en sluiten
met de regio overeenkomsten
over de uitvoering van regionale
projecten op het grondgebied
van de gemeente.
Dwang
De provincie kan de gemeente
dwingen een bepaald bestem
mingsplan te maken. Voor de
inwoners van de gemeente ont
staat dan een moeilijk te begrij
pen situatie. Hoewel hun
gemeente ergens tegen is, maakt
zij - weliswaar onder dwang -
toch en plan een voert dit uit.
In de nieuwe situatie kan dat
niet meer. Bij heel belangrijke
projecten, zoals een bedrijventer
rein, gaat het regionale belang
wel boven het lokale belang.
De regio heeft een bestuur nodig dat met 'beide benen' in het gebied staat.
Maar, wanneer een gemeente
principieel tegen de aanleg van
een bedrijventerrein blijft, wordt
dat gerespecteerd en neemt de
regio zelf de uitvoering van het
plan op zich. Dat betekent dat de
regio dan ook tijdelijk de voor de
uitvoering van het plan benodig
de bevoegdheden van de gemeen
te overneemt.
De gemeente wordt op deze
manier niet gedwongen om din
gen te doen waar ze zelf op tegen
is. Op die manier is ook voor de
inwoners in ieder geval duidelijk
wie waarvoor verantwoordelijk
De verzelfstandiging van de regio
Rotterdam gebeurt niet van de
ene op de andere dag, maar gaat
in stappen. Wel is het zo dat
gemeenten pas bevoegdheden
naar de regio overdragen, wan
neer het definitieve regiobestuur
is gekozen. Gelijktijdig worden
dan ook daarvoor geschikte taken
en bevoegdheden van provincie
en rijk overgeheveld naar de
gemeenten. De verzelfstandiging
van de regio verloopt in een aan
tal stappen.
Eerste stap, huidige situatie
Het huidige OOR is onderge
schikt aan de gemeenten. Op
basis van vrijwilligheid hebben
achttien gemeenten besloten tot
1995 in OOR-verband samen te
werken als voorbereiding op een
definitief regiobestuur. De
gemeenteraden wijzen de OOR-
bestuurders aan. De regio maakt
nog steeds deel uit van de pro
vincie Zuid-Holland.
Tweede stap, overgangsbestuur
Het is medio 1994. De gemeen
ten zijn het eens over de verde
ling van taken en bevoegdheden
tussen gemeenten en regio. De
taakverdeling is geregeld in een
ontwerp-wet (de OOR-wet, ook
wel lex specialis genoemd). De
minister van Binnenlandse
Zaken dient de ontwerpwet in bij
de Tweede Kamer.
Het huidige OOR kan nu plaat
smaken voor een zelfstandig
overgangsbestuur voor de regio.
Dit wordt de fase van de 'pre-
regio' genoemd. Het bestuur van
deze pre-regio wordt rechtst-,
reeks gekozen door bevolking.
De pre-regio bereidt de komst
OOR-voorzitter dr. A. Peper (tevens burgemeester van Rotterdam) en
OOR-bestuurder L. Vleggeert (tevens burgemeester van Spijkenisse)
overhandigen de voorstellen voor een nieuwe bestuurlijke inrichting van
de regio aan staatssecretaris De Graaff-Nauta van Binnenlandse Zaken.
van het definitieve regiobestuur
verder voor. Tevens neemt de
pre-regio belangrijke groot-stede
lijke taken van de gemeente Rot
terdam op zich, bijvoorbeeld het
havenbeheer. De gemeente Rot
terdam concentreert zich op de
verzelfstandiging van de deelge
meenten en de reorganisatie van
het ambtenaren-apparaat.De pre-
regio mag niet langer dan circa
twee jaar bestaan. Ook in deze
fase maakt de regio nog steeds
deel uit van de provincie Zuid-
Holland
Derde stap, start definitief regio
bestuur
Zodra de OOR-wet door de Twee
de en Eerste Kamer is aangeno
men, wordt de regio definitief
verzelfstandigd. Naar verwach
ting zullen de politici in Den
Haag in 1995 die beslissing
nemen. Wanneer dit is gebeurd,
wordt de regio afgesplitst van
Zuid-Holland en de gemeente
Rotterdam opgesplitst in tien
zelfstandige gemeenten.
Dit betekent dat er opnieuw ver
kiezingen moeten komen. Nu
voor het definitieve regiobestuur
en de tien nieuwe gemeenten in
de stad Rotterdam. Wanneer
deze verkiezingen worden
gehouden, is nu nog niet bekend.
Het tijdstip is afhankelijk van
het moment waarop de Tweede
en Eerste Kamer de OOR-wet aan
vaarden.
De afgelopen maanden bent u de
naam OOR regelmatig tegengeko
men in de kranten, wie is het
OOR, en wat doet het OOR?
OOR, is een afkorting van Overleg
orgaan Rijnmondgemeenten. Het
OOR werd in 1991 opgericht door
een aantal gemeenten. Zij hadden
er behoefte aan om samen te wer
ken bij de aanpak van vraagstuk
ken die hun eigen gebied te boven
gaan. Voorbeelden daarvan zijn
huisvesting en woningbouw en de
stimulering van werkgelegenheid.
Er zijn achttien gemeenten lid
van het OOR. Wethouders en
burgemeesters van deze gemeen
ten vormen het Algemeen en een
Dagelijks Bestuur van het OOR.
Hoe werkt het OOR
Net als de gemeenteraad, heeft
ook het OOR-bestuur een aantal
commissies. Hierin worden
belangrijke zaken voor de regio
en het toekomstige bestuur
besproken, zoals financiën,
ruimtelijke ordening, de
bestuurlijke organisatie, milieu,
toerisme, werkgelegenheid,
openbaar vervoer enzovoorts. In
de commissies zitten leden van
het Algemeen Bestuur van het
OOR en vakwethouders uit de
gemeenten. Ambtenaren uit alle
OOR-gemeenten helpen de com
missies bij hun werk.
Het Algemeen Bestuur neemt uit
eindelijk de beslissingen die
door het Dagelijks Bestuur wor
den voorbereid. De vergaderin
gen van het Algemeen Bestuur
zijn openbaar.
Wat doet het OOR
Samenvattend kunnen we zeg
gen dat het OOR op dit moment
drie belangrijke taken heeft:
1) De komst voorbereiden van
het nieuwe regiobestuur dat in
deze regio in de plaats komt van
de provincie Zuid-Holland.
2) Een plan voorbereiden voor de
ruimtelijke inrichting en de eco
nomische ontwikkeling van de
regio, in samenhang met maatre
gelen voor verbetering van het
woon- en leefmilieu.
3) Namens de gemeenten optre
den als belangenbehartiger en
gesprekspartner naar het rijk en
de provincie.
Projectbureau OOR
Sinds 1 januari 1993 heeft het
OOR een eigen projectorganisa
tie waarbij twintig ambtenaren
werken, afkomstig uit verschil
lende gemeenten. Het projectbu
reau is tevens het secretariaat
van het OOR-bestuur. Het is
gevestigd aan het Haagseveer 35
te Rotterdam.
Het algemeen bestuur van het OOR vergadert eens per maand.
