UIT
De tragiek van macht is dat
ze uit onmacht voortkomt'
in 't kort
MAXIMAAL
GEMAKVOOR
MINIMALE PRIJS
DE HAVENLOODS
Yvonne Keuls schrijf t om niet te hoeven stampvoeten, schreeuwen of weglopen
OP UW LEVEN GEPLEEGD?
Cardiol Anti-Oxidant
Een extra Dood en het meisje:
ten bate van het Aids Fonds
Hoeveel aanslagen
ZIJN ER INMIDDELS AL
Jongerentheater en dans uit de
townships in theater De Evenaar
SINGER
Mrs. Einstein op de versiertour
DONDERDAG 25 NOVEMBER 1993
[g£j theater
In de file staan, rokerige ruimten, een steeds
chemische agressievere woon- en werkomgeving,
we hebben er allemaal mee te maken.
Allemaal aanslagen op de gezondheid, met als gevolg
aantasting van gezonde weefsels door de vernielende
werking van vrije radicalen in ons lichaam.
Het onlangs gepresenteerde RIVM-rapport bevestigt
wat de bekende Amerikaanse voedingsdeskundige
Robert Atkins al meer dan 20 jaar bewezen heeft. Wij
worden er met z'n allen niet gezonder op. De sterke
toename van chronische kwalen, zoals slijtage van de
gewrichten, slechte bloedsomloop en een niet goed
functionerende spijsvertering, vinden volgens Robert
Atkins allen hun oorzaak in bovengenoemde redenen
èn in een te koolhydraat-rijke voedingswijze. Met
Anti-Oxidant en Cardiol van Robert Atkins kunt u de
aantasting van uw gezondheid tegengaan en
tegelijkertijd een natuurlijke weerstand opbouwen.
Cardiol bevat een zorgvuldig
samengestelde combinatie van
plantaardige- en visoliën,
vetzuren en vitamine E.
De plantaardige oliën bevatten
gamma-linoleenzuur (GLA), dat
wel in moedermelk zit, maar niet
voorkomt in onze normale
voeding. GLA helpt onder andere
bij overgevoeligheid en allergieën,
hart- en vaatproblemen en helpt
de bloeddruk en het cholesterol
gehalte te beheersen.
GLA Is tevens effectief bij
het voorkomen van het
premenstrueel syndroom.
Cardiol vo
Anti-Oxidant
een belangrijke
ondersteuning
Het natuurlijk verouderings
proces is het gevolg van de
'oxidatie' van het lichaamsweefsel
onder invloed van vrije radicalen.
Vrije radicalen zijn zeer reactieve
deeltjes die het lichaamsweefsel
beschadigen. De wand van de
bloedvaten wordt hierdoor
aangetast, met het gevaar van
dichtslibben. De bestanddelen
van Anti-Oxidant (o.a. Vitamine
C, E, en beta-caroteen) maken
vrije radicalen onschadelijk.
Bovendien stimuleert en
ondersteunt Anti-Oxidant het
natuurlijk anti-oxidatie-
mechanisme in het lichaam.
De Atkins
voedings
supplementen
zijn
verkrijgbaar
bij drogist
en apotheek.
...OP UW GEZONDHEID...
Deze Singer strijkt en
perst elke kreukel glad.
In de Singer winkel
demonstreren wij hem
graag voor u. Ontdek 't
en pak dit strijkgemak.
Het RO Theater speelt op zon
dag 28 november een extra
voorstelling van 'De dood en
het meisje' in de Grote Zaal
van de Rotterdamse Schouw
burg. De opbrengst van deze
avond komt ten goede aan het
Aids Fonds.
'Time to act - Doe watje kunt'
is het motto van de landelijke
culturele actie ten bate van het
Aids Fonds.
Een groot aantal podiumgezel
schappen geeft in samenwer
king met de schouwburgen en
theaters benefietvoorstellin
gen. Met deze gezamenlijke
theateractie wordt enerzijds
geld gegenereed voor de Aids-
bestrijding, anderzijds is het de
bedoeling een breder publiek te
betrekken bij het werk van het
Aids Fonds.
De benefietvoorstelling van het
RO speelt is tevens de afslui
ting van de lange en succesvol
le tournee.
Martin Mooij gaat zondag 28
november het werk van Bob den
Uijl bespreken. Mooij zal in zijn
lezing in het Schielandshuis in
gaan op het werk èn leven van
deze Rotterdamse schrijver die
vorig jaar is overleden. Mooij
heeft den Uyl ondermeer leren
kennen door zijn werk als direc
teur van Poetry International.
De toegang tot de lezing die om
15.00 uur begint, bedraagt tien
gulden. Reserveren is gewenst en
kan via tel. 010-4334188.
Tommie er steeds in slaagt ieder
een in de tang te krijgen. Hij kan
zelf zijn eigen grenzen niet stel
len en anderen doen het niet
voor hem. Zo kan hij uiteindelijk
alleen nog vluchten. Dat doet hij»
eerst in vrouwenrollen en ten
slotte in travestie.
Hij heeft ooit in een flits Mathil-
de Willink gezien. Dat beeld
staat in zijn geheugen gebrand
en groeit uit tot een soort zus
met wie hij alles bepraat. De zus
die hij nooit gehad heeft, ver
vlochten met het beeld van zijn
moeder. Hij weet dat mathilde
uiteindelijk zelfmoord gepleegd
heeft. Daar is'ie bang voor, die
vlucht gaat hem te ver. Maar hij
houdt van vrouwen. Van hen
filmen, van kleren voor ze ont
werpen, balletten componeren.
Hij zou kunstenaar willen zijn
maar maakt zichzelf tot kunst
werk. Voor hem is dat de ultieme
vorm van spel: niets met jezelf te
maken hoeven hebben.
Keuls peinst nog eens over het
hoe en waarom voor ze besluit:
„Misschien wordt ons allemaal
wel, al heel vroeg, bijgebracht
dat we ons altijd zelf moeten
kunnen redden en daarbij alle
mogelijke middelen mogen ge
bruiken. Het is allemaal angst,
angst, angst. Kijk maar naar de
groten der aarde: dat zijn vaak
heel aardige, milde mensen.
Grote kunstenaars ook. Omdat
die onafhankelijk zijn, hebben ze
geen last van macht. Bij kritiek
kunnen zij denken val dood maar
als iemand in een werksituatie
steeds te horen krijgt dat'ie het
niet goed doet, wordt dat een
paddestoel in zijn hoofd."
Hoewel de voorstelling Tommie
naar Keuls' zeggen heavy is, kan
de gemiddelde schouwburgbe
zoeker er naar haar idee rustig
naar toe. „Het is ook gewoon
een toneelstuk dat onder de noe
mer amusement valt."
Tommie staat op 1 en 2 decem-
ber(première) in de Rotterdamse
Schouwburg, op maandag 13 de
cember in Gouda, in januari in
Papendrecht en Alphen a/d Rijn
en in februari in Sliedrecht, Spij-
kenisse en opnieuw in Rotterdam.
In de maand maart zijn in de
regio nog Gorinchem en Schie
dam aan de beurt.
De Rishili Traditional Dansers
en de Bafutsana Players vormen
twee voorbeelden van kleine jon
gerentheatergroepen uit de
townships, die met eenvoudige
middelen en weinig mensen een,
van vitaliteit bruisende theater
show op de planken zetten. Voor
veel jongeren in de Zuidafri-
kaanse townships vormen mu
ziek, dans en theater een belang
rijk middel om uitdrukking te
geven aan hun energie en creati
viteit. Temidden van alledaags
geweld en onderdrukking ko
men zij in club- en buurthuizen
in de townships dagelijks bij el
kaar om hun ervaringen van al
ledag te delen, te bespreken en
om te zetten in dans, drama en
poezie.
Beide groepen geven een korte
voorstelling waardoor een
avondvullend programma on-
staat. De avond wordt geopend
met de Bafutsana Players die het
stuk 'Kotulo' presenteren. Ko
tulo betekent Key of the United
Lovers. Het is een ritmische col
lage van poezie die werd gepubli
ceerd in Staff Riders Magazine,
het geëngageerde Zuidafrikaan-
se tijdschrift van jonge schrijvers
en dichters met een sociaal poli
tieke visie. De Rishile Traditio
nal Dancers geven na de pauze
en 'Gumboot' voorstelling. De
gumboot-dansen werden in de
jaren '50 ontwikkeld door de
Afrikaanse mijnwerkers die, bij
gebrek aan muziekinstrumenten,
hun rubberlaarzen gebruikten
om hun eigen muzikale begelei
ding bij het dansen te creëren.
De rubberlaarzen zijn daarmee
een symbool van verzet en crea
tiviteit geworden en worden in
middels door veel dans- en thea
tergroepen als essentieel instru
ment bij uiterst doordachte cho
reografieën gebruikt.
Aanvang van de voorstellingen die
gespeeld worden op dinsdag 30
november en 13 en 4 december,
is telkens 20.15 uur. Entree per
voorstelling f 12,50/f 10,- met
korting.
Voor inlichtingen en reserverin
gen telefoon 010-4111055.
SINGER MAGIC
Werkt 3x sneller dan een
strijkijzer
Werkt met en zonder stoom
Gelijkmatige persdruk van 45 kg
Beveiliging tegen oververhitting
Regelbare temperatuur
Anti-plak persplank overtrek
Multifunktionele draaggreep
Ybor eens en altijd
Schiedam: Hof van Spaland 52,
tel. 4712098 Schiedam Oranje
straat 7, tel. 4263160
ADVIESPRIJS
INTRODUKTIE-
KORTINC
SUPER
PRIJS
W.A.C.K.O doet op zaterdag
27 november in het Rotterdam
se Bibliotheektheater alles wat
dit duo altijd al op het podium
wilde maar niet mocht. Dat be
tekent een berg bruut cabaret-
geweld maar niet in de letterlijke
zin van het woord. In dit geval
staat de term geweld meer voor
hoog tempo, veel geluid, bewe
ging, tekst en muziek. Beide
kale heren leggen een vitaliteit
aan de dag waar de honden geenl
brood van lusten en laten de'
toeschouwer zo mogelijk nog
uitgeputter achter dan zijzelf na
de voorstelling moeten zijn.
Aanvang 20.30 uur. toegang
vijftien gulden, met korting een
tientje. Het Bibliotheektheater is
aan de Hoogstraat 10. tel. 010-
4338262.
In hetzelfde theater brengt
op vrijdag 26 december het 30-
koppig Centraal Kamer Koor
in samenwerking met twee
spreekstemmen en met live mu
ziek van een 7-koppig orkest
een bijzondere uitvoering van
Under Milkwood van Dylan
Thomas. De uitvoering wordt in
het Engels gezongen. De Neder
lands gesproken gedeeltes zijn
vertaald door Hugo Claus.
Aanvang 20.30 uur. toegang 15
gulden of f12.50.
Sweeney Todd komt terug
naar Rotterdam. De bloedbar-
bier van Fleet Street staat van
30 november tot en met 5 decem
ber weer in het Rotterdamse
Luxor. Zoals waarschijnlijk be
kend. worden de hoofdrollen in
deze spannende thrillerachtige
musical gespeeld door Simone
Kleinsma en Ernst Daniël Smid.
Reserveren in de herkansing kan
van maaandag tot en met zater
dag tussen 12.00 en 18.00 uur op
het nummer van de kassa 010-
4138326 of 010-4141715, of bij
a I leVV V-bespreekbu rea us
Na een moorddadig seizoen met
'Cherchez la femnme' gaat Mrs.
Einstein op de versiertour. Een
show over de liefde. Maar wat is
nou helemaal liefde? Paullette:
„Liefde is je borsten laten op
trekken voor vijfenveertighon
derd gulden." Ellen: „Veertigja
rige paardrijdende organist
zoekt veulen om te berijden,
lichte handicap geen bezwaar."
Saskia: „Die fijne gozer op de
bank, die zegt dat hij zich niet
geschoren heeft, maar hoopt dat
jij dat wel hebt gedaan."
Een show met nog meer plezier,
meer hartstocht en meer muziek,
want Ellen, Saskia en Paulette
doen het seizoen met drie ijzer-
sterke muzikanten. Kortom,
Mrs. Einstein brengt op beken
de, eigenwijze, wijze een bewer
king van repertoire op wereldni
veau, aangevuld met een eigen
visie op Sex, Geweld en Rock'n
Roll. Mrs. Einstein, ze zijn weer
heerlijk gevaarlijk!
Vrijdag 26 november, Theater
Zuidplein Rotterdam.
Het is laat geworden na de
try-out in Vlaardingen. Als
we aanbellen komt ze net
haar bed uitgerold maar heeft
daar geen problemen mee.
Eerst eens goed wakker wor
den, tijd genoeg. Na twee
koppen koffie ('Mag het uit
een potje?') en een paar ui
terst zorgvuldig geschilde ap
peltjes als ontbijt, raakt
Yvonne Keuls langzaam op
dreef. Over haar boeken, haar
fascinatie met macht èn over
het stuk Tommie -naar Keuls'
boek 'Annie Berber en het
verdriet van een tedere crimi
neel'-, waarin alle mogelijke
vormen van macht en machte
loosheid samengebald lijken.
Een (te) vluchtige beschouwing
wekt de indruk dat Yvonne
Keuls nooit anders gedaan heeft
dan boeken schrijven over rand
figuren van de samenleving.
Even nadenken levert al snel een
lijstje op met titels als Het verrot
te leven van Floortje Bloem. Jan
Rap en David S.
Keuls wijst erop dat dit beeld
allerminst nauwkeurig is. In een
tijdsbestek van pakweg 15 jaar
schreef ze ondermeer ook novel
len over haar jeugd en verrichtte
ze journalistiek en regiewerk.
Het kerngegeven van titels als
Floortje Bloem is macht en
machteloosheid: een gegeven dat
Keuls maar niet wil loslaten.
„Het is geen kwestie van er maat
niet genoeg van kunnen krijgen.
verklaart ze bedachtzaam en na
drukkelijk. „Het gegeven heeft
mij beet. Kennelijk heeft het me
in mijn nek gegrepen om met een
zeker regelmaat weer voor mijn
voeten te komen. Steeds in een
andere vorm. Als boek, als film,
in een toneelstuk. Hoe mensen
trachten te overleven door
macht op een ander toe te pas
sen, is mijn levensthema geble
ken. De tragiek hiervan is, dat
dit allemaal juist uit machteloos
heid voortkomt. Ik denk dat je
daar niet genoeg aandacht voor
kunt vragen, maar niemand mag
en kan hiervoor een ander de
ogen openen. Dat is zinloos en
heeft het irritant opdringerige
van Jehova's. Het proces van
te Keuls: „De echt groten der aarde zijn raak aardige, milde n\
ogen openen zit in ieder mens
zelf. Maar er is wel informatie
van buitenaf nodig om dat op
gang te brengen. Een boek, een
film of een toneelstuk kan daar
op een vrijblijvende basis een
bijdrage aan leveren. Vroeger
wilde ik mensen misschien wèl
iets laten zien. Nu niet meer. Nu
wil ik alleen mezelf iets laten
zien."
Een oorlogskind
Alsof ze die woorden ook voor
haarzelf wil laten bezinken,
drentelt Yvonne Keuls door
haar kamer. Ze wijst op de tallo
ze foto's aan de muur haar kin
deren en kleinkinderen, haar
boer en haar grootouders aan.
Als ze weer gaat zitten noemt ze
dé oorzaak van haar fascinatie:
„Ik ben een oorlogskind. (Keuls
wordt in december 62) Dat
maakt je alert op machtsspelle
tjes. Die aanleg ontwikkelt zich
steëds verder, het wordt een deel
van je natuur dat zich op alle
mogelijke fronten uit.
Ik heb altijd geschreven. Ik ben
nog van een generatie waarbij
vrouwen niet werkten, dus ging
je iets doen waarvoor je niet de
deur uit hoefde. Ik ging toneel
schrijven en vanaf het allereerste
begin hebben daarin intermense
lijke verhoudingen centraal ge
staan. Doorlopend was het the
ma dat de één bang is voor de
ander. Ik schreef en schrijf om
mijn woede over onrecht te ui
ten. Onbewust gebruik ik de mo
gelijkheden die ik heb in plaats
van te gaan stampvoeten,
schreeuwen of weg te lopen. Aan
het schrijven van een boek ligt
vaak woede ten grondslag. Woe
de over iets waarmee ik nergens
terecht kan omdat iedereen 'op
vakantie is' of de aan te spreken
ambtenaar 'op de gang loopt'.
De maatschappij voorziet niet in
de behoefte om je a la minute te
uiten, terwijl veel mensen dat wel
nodig hebben. Die gaan aan hun
machteloosheid kapot."
Terwijl ze aan de telefoon nog
wat tekstuele zaken met de pro
ducer van Tommie doorneemt,
gaat de deurbel. Keuls knikt:
„Doe jij even open?". Het is de
postbode met een pakje brieven.
Bij Huize Keuls wordt de post
blijkbaar persoonlijk overhan
digd.
Alleen nog vluchten
Haar alert zijn bracht Yvonne
Keuls in aanraking met weggelo
pen kinderen: „een uitermate
machteloze groep die alle soor
ten ellende in zich verenigd
heeft. Van kindertehuizen tot
criminaliteit en prostitutie." Bij
Tommie -in het boek Annie Ber
ber wordt aan zijn leven één
hoofdstuk gewijd- komt daar
nog iets bij. Keuls: „Tommie
kan de werkelijkheid niet aan.
Hij kan alleen overleven als hij
een eigen, andere werkelijkheid
creeërt. In eerste instantie heef-
t'ie gewoon alleen maar plezier
in het spelen van vrouwenrollen.
Naar zijn idee werden in zijn
kinderjaren meisjes veel aardiger
behandeld dan jongens en had
zijn moeder ook veel liever een
dochter gehad. Dat gegeven
sjouwt hij diep in zich mee. Om
dat hij alle mogelijke rollen
speelt, is hij -na de dood van zijn
moeder- te lastig voor een ge
woon kinderhuis. Hij ziet er dan
ook vele van binnen.
Tijdens zijn 'tocht' door die te
huizen wordt hij eigenlijk al tot
hoer opgeleid. Omdat hij bijzon
der, lief en intelligent is, lukt het
hem steeds de macht naar zich
toe te trekken. Wanneer hij die
eenmaal blijkt te bezitten, word-
t'ie te lastig en moet'ie weer weg.
Zo wordt hij uiteindelijk crimi
neel en krijgt hij zelfs de kinder
rechter in zijn macht. Dat loopt,
zoals bekend, funest af. Het be
langrijkste in het verhaal is, dat
