Kunst uit thuisland voorziet
Zuid-Afrika van commentaar
RO Theater doet 'goede zaken'
met de Humanistische Omroep
Fact krijgt licht in de ogen nogmaals terug
DE HAVENLOODS/HET ZUIDEN
Museum van Volkenkunde heeft een primeur met Venda-kunstenaars
Rotterdam is Psychedelisch!
Vijf jaar poëzie in de Consul
In SHADE is niemand wie hij lijkt
DONDERDAG 5 MEI 1994
Distract Vibes
Donderdag 5 mei
Met
Muziek
Bevrijdingsfestival,
Update, Party a la Mazon,
Plein 1940, Rotterdam
Message in a bottle, Bene
fiet voor onafhankelijke
media in Joegoslavië, Popu
lar, Rotterdam 4365283
Metal Church, Support:
Megora en Wicked Maraya,
Nighttown, Rotterdam,
4364020
Rotterdams Philharmo-
nisch Orkest, o.l.v. Henrich
SchifTT, o.a. Beethoven,
Doelen, Rotterdam 2171717,
meerdere data
Theater
Interiors, Van: Woody Al
len, Door: 't Gebroed, dt
Stoep, Spijkenisse 01880-
24453
Les Oiseaux de Paradis,
Nachtclub show, Stadsge
hoorzaal/Harmonie, Vlaar-
dingen 4340500
Negerangst, Door Suver
Nuver, Lantaren/Venster,
Rotterdam 4361311, meerde
re data
Vrijdag 6 mei
Als je al je hele leven blind
bent dan zou het toch gewel
dig moeten zijn om opeens te
kunnen zien? Of valt dat te
gen? In het stuk De Zieners
van toneelgroep Fact blijkt
dat er op zijn zachtst gezegd
haken en ogen aan zitten.
Het gezelschap geeft twee extra
voorstellingen in Lanteren-
/Venster. Het stuk is gebaseerd
op The Well of the Saints van
J.M. Synge, dat in 1905 geschre
ven werd. De regie is in handen
van Floor Huygen, die voor het
eerst bij Fact regisseerde. Op het
podium staan Mirjam de Bont,
Wim Bouwens, Mijs Heesen,
Willem Kwakkelstein en Adri
Overbeeke.
Een blinde zwerver en zijn even
eens blinde vrouw krijgen van
een rondtrekkende heilige hun
gezichtsvermogen terug. Vanaf
dat moment gaat alles mis, wat
een feest zou moeten zijn, wordt
een ramp: de man ziet zijn
vrouw en ze is veel minder mooi
dan men hem gezegd had. De
blinden leefden in een wereld
waar je wel moest geloven, er
bestond geen onderscheid tus
sen denken en zien. Met het
vermogen de wereld te zien be
ginnen de problemen.
Fel leven
De Ierse schrijver John Milling-
ton Synge (1871-1909) raakte
aan het begin van deze eeuw in
de ban van het armoedige maar
felle leven in de uithoeken van
Ierland. De plattelandsbewo
ners spraken er een beeldrijk
Engels, dat de oeroude regels
van het Keltisch volgde. Benno
Barnard heeft Synge's kunstdia
lect voor Fact omgezet naar het
Nederlands. Om ook het dialect
goed tot zijn recht te laten ko
men heeft hij ondermeer terug
gegrepen op het Frans-Vlaams.
De stukken van Floor Huygen
gaan vaak over de kwetsbaar
heid van mensen die ergens in
geloven en hun,gebondenheid
aan een streek. Öp dat laatste
thema maakte ze onlangs bij
Het Kruis van Bourgondië in
Maastricht de voorstelling 'Een
tje van ons'. Daar regisseerde ze
ook 'Zuster Cora, plaats Kind-
berg' (1990).
Voordat ze afstudeerde aan de
docentenopleiding van de To
neelacademie Maastricht werk
te Floor Huygen als journaliste.
Haar veelzijdige belangstelling
is terug te vinden in haar regies -
vaak naar eigen idee- onder
andere bij haar eigen groep 'La-
meuse'.
Als actrice
Daarnaast maakte ze ook hoor
spelen en kindervoorstellingen
en is ze regelmatig als actrice te
zien. Volgend seizoen speelt ze
in 'Die Zauberflöte' bij Het
Kruis van Bourgondië en zal ze
regisseren bij het Schlosstheater
Moers in Duitsland.
De Zieners is te zien op dinsdag
10 en woensdag 11 mei in Lanta
ren/Venster, aanvang 20.30 uur.
Kaarten zijn te reserveren op te
lefoonnummer 010-436 13 11.
Adri Overbeeke is lang niet gelukkig met zijn gezichtsvermogen.
Op zaterdag 7 mei zal de Rotter
damse Underground-band 'Dis
tract Vibes' een promotie-optre
den geven in platenzaak 'It' op
de Oude Binnenweg.
De Vibes zullen het platenko
pend publiek er op wijzen dat de
pas uitgekomen CD 'A brand-
new nightmare' onder andere
daar te koop is. Tijdens het con
cert is de schijf voor een lagere
prijs verkrijgbaar. De band be
gint daar zijn concert om 14.00
uur. Wie de smaak te pakken
heeft kan om 16.00 uur door
naar café Rhythm, ook op de
Binnenweg, waar de Vibes een
jamsessie geven.
Bram Vermeulen, Achter
mijn ogen. Theater de Teer-
stoof, Schiedam 4269455,
meerdere data
Supertrio, Met S.U
Stereochumss en Isis. Night
town, Rotterdam 4364020
Joy, PLan C, Rotterdam
4124352
Salsa Dansfestijn,
Rumbata, Café de With, Rot
terdam
Theater
'Venda is een land van geheimen en onbetreden paden', belooft
het Venda Department of Tourism in Zuid-Afrika. Het heilige
meer Fundudzi, twee grote rivieren en uitgestrekte theeplanta
ges vormen samen een adembenemend landschap. Grotten her
bergen de kracht en overblijfselen van een eeuwenoud verleden
waar de rotsschilderingen van de Bosjesmannen nog zichtbaar
zijn. In Venda staat ook de grootste baobab, de apebroodboom,
van Zuid-Afrika. Warmwaterbronnen en pittoreske watervallen
moeten de toerist verder naar Kokwane lokken waar een voet
spoor van een dinosaurus de oeroude geschiedenis van Venda
bewijst. Maar Venda is ook een land van kunst en cultuur, zoals
vanaf 5 mei te zien is in het Museum voor Volkenkunde.
Paul Haenen, Vrolijk
langs de kern, Luxor Theater,
Rotterdam
4138326/4141715, meerdere
data
Het huis van Bernarda
Alba, door Toneelgroep Het
Masker, Stadsgehoorzaal-
/Harmonie, Vlaardingen
4340500, meerdere data
Mimetheater Kruimels,
Flying Ground, Theater
Zuidplein, Rotterdam
4815844, meerdere data
Dans
Shakuntala Devi, danseres
uit India, Bibliotheektheater,
Rotterdam 4338262
Alpha Omega, Lanta
ren/Venster, Rotterdam
4361311, meerdere data
Jeugd
De Eikelvreters, door Jeu-
gdtheaterschool Hofplein,
Jeugdtheater Hofplein, Rot
terdam 4662044, meerdere
data
Niet doen, Sneeuwwitje,
met 11 jongeren, Theater 't
Kapelletje, Rotterdam
4677014, meerdere data
Film
Oeroeg, Filmhuis Schie
dam, Schiedam
1 Zaterdag 7 mei
Muziek
Oratoriumconcert, de Doe
len, Rotterdam 2171717
Bram Vermeulen, Achter
mijn ogen, Theater de Teer-
stoof, Schiedam 4269455
Larrie Gillespie/Dan St.
Marseille Quintet, Doelenca
fé, Rotterdam 4148688
Music of the Kitty Friends,
o.l.v. Thomas Hipp, Harbour
Jazzclub, Rotterdam
4123701/4114958
Molly Foster en Peter
Vlietstra Band, Plan C, Rot
terdam 4124352
Theater
Ontvangt u mij?, door: Or-
kater, Stadsgehoorzaal/Har
monie, Vlaardingen 4340500
De Meiden, door De
Spieghel, St. Droomtheater,
Rotterdam 4778171
Dans
Alpha en Omega, co-pro-
duktie met Werkplaats Lan
taren/Venster, Lantaren-
Venster, Rotterdam
4361311
Zondag 8 mei
Muziek
Herenakkoord, Bluessocië
teit l'Esprit, Rotterdam
4828542
La Pat, solo, Popular,
Rotterdam 4365283
Met de tentoonstelling Venda,
Hedendaagse kunst uit Afrika
heeft het Museum voor Volken
kunde een primeur. Het is name
lijk voor het eerst dat buiten
Zuid-Afrika een expositie volle
dig wordt gewijd aan werk van
kunstenaars uit Venda, een
thuisland in Zuid-Afrika. Enkele
houten sculpturen van Venda-
kunstenaars trokken jsrder de
aandacht t(ja'ejis!de toonstel
ling 'Zuiderkruis' in het Stedelijk
Museum jn Amsterdam. De ex
positie toont onder andere on
langs door het museum aange
kocht werk van Goldwin en
Owen Ndou, de bekendste Ven
da-kunstenaars.
De Venda, van oorsprong Zuid-
Afrikaanse boeren, wonen in de
regio's Venda, Gazankulu en
Lebowa in het noordelijk deel
van de provincie Transvaal.
Dromen, mythen en de heden
daagse geschiedenis zijn de be
langrijkste inspiratiebronnen
voor de werken van de Venda-
kunstenaars. Kenmerkend is de
voorliefde voor extremen, dra
ma en humor.
Verbeeldingskracht
De grote spectaculaire beelden
worden uit hout gesneden en
meestal uitbundig beschilderd.
Ze tonen mensen, dieren en fan
tasiefiguren van grillige, soms
humoristsche, maar altijd mee
slepende verbeeldingskracht.
Naast de toenemende invloed
van het westen is ook het respect
voor oude tradities zichtbaar in
deze fascinerende, voor Europa
nog onbekende, kunstuitingen.
De expositie toont circa 35 re
cente beelden, die door het mu
seum bijeengebracht werden tij
dens een verzamelreis naar Zuid-
Afrika in de maanden februari
en maart van dit jaar, onder de
inspirerende en deskunsige lei
ding van de Zuidafrikaanse
kunstenaar David Rossouw. Hij
leefde vier jaar bij de Venda en
stimuleerde hen in hun kunste
naarschap.
Venda-kunst is een algemene
term voor kunst die gemaakt
wordt door volken uit Noord-
Transvaal. Hiertoe worden de
regio's Venda, Gazankulu en
Lebowa gerekend. De Venda,
als volk, hebben kenmerken ge
meen met buurvolken zoals de
Shona, Sotho en Tsonga, maar
kennen een eigen taal, het Tshi-
Museumwerkers pakken vol spanning de zojuist gearriveerde objecten uit.
Venda. Oorspronkelijk zouden
de Venda, landbouwers, afkom
stig zijn uit Centraal-Afrika. In
een aantal migratiegolven zou
den zij zich gedurende de 17de
en 18de eeuw gevestigd hebben
in Soutpansberg. De Republiek
Venda vormt momenteel weer
een integraal deel van een demo
cratisch Zuid-Afrika.
Op bestelling
De tegenwoordige beeldhouw
kunst van de Venda is terug te
voeren op twee tradities. Voor
het hof en voor rituele doelein
den werden deuren, muziekin
strumenten en waarzegattribu
ten gemaakt, die vooral een sym
bolische betekenis hadden. De
tweede groep wordt gevormd
door de matano-figuren, die tot
op heden gebruikt worden. Deze
beelden zijn er om getoond (ma-
tano tonen) te worden en
beelden verhalen en spreekwoor
den uit. De beelden die getooid
zijn met echte kledingstukken
verhogen het aanzien van de ei
genaar, zeker als het westerse
kleding betreft. De esthetische
waarde is van ondergeschikt be
lang.
De matano-figuren waren tradi
tioneel uitsluitend bestemd voor
de eigen markt en werden op
bestelling gemaakt. Toen geld
een grotere rol ging spelen voor
de Venda gingen zij ook produ
ceren voor een blanke markt. De
eerste toeristenstukken werden
reeds rond 1890 gemaakt. De
invloed van de blanke bescha
ving op de beeldhouwkunst is
dan ook geen nieuw fenomeen.
Vanaf 1970 maken de Venda-
kunstenaars het type sculpturen
dat in deze expositie is te zien.
Roeping
Diverse kunstenaars geven aan
dat ze geroepen zijn tot het kun
stenaarschap. In dromen krijgen
zij, via de voorouders, de beel
den in voltooide vorm aange
reikt. Zij voelen zich gedwongen
deze stem te volgen. De vorm
van het hout geeft vaak mede
richting aan het uiteindelijke re
sultaat. De volgende kunste
naars zijn met één of enkele wer
ken vertegenwoordigd: Gazland
Hlungwane, Noria Mabasa, Jo
hannes Maswanganyi, Albert
Munyai, Goldwin Ndou, Owen
Ndou, Hendrik Nekhofe, Fred
dy Ramabulana, Philip Rikhot-
so, Dr. Phutuma Seoka, Paul
Tavhana.
Met deze tentoonstelling, die van
5 mei aanstaande tot 26 februari
1995 loopt, wil het Museum voor
Volkenkunde de kunstenaars zelf
aan het woord laten en met hun
verrassende werk commentaar la
ten geven op de huidige situatie in
Zuid-Afrika. Het museum is be
reikbaar vanaf Rotterdam CS
met tramlijn 5, halte Westplein,
of met de metro, halte Leuveha-
Poëzie in de Consul, één van de projekten van de Stichting Weer
woord viert op zondagmiddag 8 mei zijn vijfjarig bestaan. Er worden
optredens verwacht van, in alfabetische volgorde: Pieter Breman,
Wim van Broekhoven, Ingmar Heitze, Margreet Huisman, Marianne
Korthuys, Dick Rogge en Jacqueline Uittenbogaart. Het muzikale
intermezzo is in handen van Arie van de Krogt, zang en gitaar. Ilze
Abramsen presenteert het geheel.
Café de Consul bevindt zich op de Westersingel 28 te Rotterdam op 5
minuten lopen van het station. Het programma begint om 13.45 uur
en is gratis toegankelijk.
Theatergroep De Nieuw Am
sterdam komt met haar nieuwste
productie SHADE naar de Rot
terdamse Schouwburg. SHADE
is een'initiatief van mimespeel-
ster, actrice en theatermaakster
Marjorie Boston. Zij bracht vier
eigenzinnige theatermakers bij
elkaar om aan de hand van de
documentaire 'Paris is Burning'
een voorstelling te maken over
identiteit. De spelers zijn Marjo
rie Boston, Rufus Collins, Ste
ven Daniels en Monique van
Hinte. Alle spelers hebben bin
nen hun eigen vakdiscipline -
dans, mime, toneel - nadrukke
lijk een eigen stijl ontwikkeld.
De regie en het scenario zijn van
Maarten van Hinte.
SHADE gaat over vier mensen,
een oudere moeder en haar drie
kinderen. Vier outcasts die niet
willen of kunnen passen in hun
lichaam, in hun huid. In de bui
tenwereld worden ze verfoeid,
maar in House of Tosca zijn ze
wie of wat ze maar willen zijn.
Hun leven draait om 'balls':
dans- en verkleedwedstrijden
waar ze met elkaar vechten om
wie er het 'echtste' is. Niemand
lijkt wie hij is en toch is iedereen
hartstochtelijk wie hij zijn wil.
Ze bedriegen elkaar, ze bedrie
gen zichzelf, maar zijn het echt
bedriegers? En waar begint be
drog? Shade is een fysieke- en
vooral dynamische voorstelling.
Rotterdamse Schouwburg,
Schouwburgplein, woensdag 11
en donderdag 12 mei, 20.30 uur.
Reserveren: 010-4118110.
Theater op de televisie werkt
als aanzet tot discussie over
maatschappelijke problemen.
Onder dit motto presenteren
de Humanistische Omroep
Stichting en het RO Theater
vier nieuwekorte televisiepe-
len: Semmelweis, Moorde-
naarskop, De Taal van Ge
weld en Juliana Boys.
Het bekijken van de eerste twee
afleveringen: Semmelweis en
Moordenaarskop roepen onmid
dellijk reacties op als sfeervol,
indringend en tijdloos. Het eer
ste begrip vanwege een sobere en
daarmee uiterst directe manier
van filmen. Veel close-ups, toe
passelijke muziek, sfeerbepalen
de belichting. (Moordenaarskop
is in zwart/wit)
'Vuile handen'
De thema's blijken discussiepun
ten van alle tijden. In Semmel
weis moet de jonge arts opknok-
ken tegen de gevestigde medi
sche stand. Hij ontdekt na veel
zoeken dat de in de 19e eeuw zo
gevreesde kraamvrouwenkoorts
simpelweg te voorkomen is door
goed handen wassen. Het plegen
van sectie op echte lijken in
plaats van namaaklichamen
wordt als bijzonder moderne
aanpak gezien, hetgeen belang
rijker blijkt voor de goede naam
van de kliniek dan het overlijden
van vele vrouwen en hun baby's.
„En", zo benadrukt directeur
Klein, „Heren hebben nooit vui
le handen." Blijkbaar ook niet
na een sectie. Dus, die hoeven ze
niet te wassen. En doen dat dan
ook niet.
Een gevecht tussen macht en ge
weten. „Het is alsof er een inner
lijke domkop in de mens zit, die
in eerste instantie dat afwijst wat
goed is voor ons", verzucht Sem
melweis. Klein treft liever maat
regelen als het wegsturen van de
helft van alle buitenlandse arts
assistenten omdat ze 'wild en
primitief zijn'.
De doodstraf?
In Moordenaarskop probeert een
terdoodveroordeelde de dagen
vóór zijn terechtstelling gek wor
den van angst te voorkomen
door hardnekkig en ononder
broken te blijven mijmeren over
zijn passie: het fokken van ren
paarden. Af en toe schiet hij
daarin héél even hartstochtelijk
uit. Op de achtergrond klinken
geluiden en worden beelden
zichtbaar van de talloze hande
lingen en regelingen die noodza
kelijk blijken om slechts één man
te executeren. Zo mag de veroor
deelde uit een klapper zelf zijn
kist uitkiezen. Iedere handeling
en elk gebaar wordt tot op de
letter dwingend voorgeschreven.
Zonder dat ergens ook maar eni
ge nadruk op wordt gelegd, kan
er in het hoofd van de kijker nog
maar 'eén woord opkomen: be
lachelijk!
Semmelweis wordt uitgezonden
op donderdag 12 mei, 20.52-
21.26 uur, Nederland 1Moorde
naarskop op donderdag 19 mei
1994 van 21.02-21.28 uur. De
twee andere afleveringen zijn: De
taal van geweld, donderdag 26
mei 1994, 21.02-21.32 uur, Ne
derland 1 en Juliana Boys, de
documentaire reconstructie van
de noodlottige confrontatie tus
sen twee groepen jongeren, don
derdag 2 juni 1994, 21.00-21.30
uur, Nederland 1.
