Op zoek naar dramatiek in de muziek
Audio/Video
CeeDee Visie
V
Orlandus Lassus staat centraal tijdens Holland Festival Oude Muziek
WIJZER
|PV
1
Het filmrolletje als creatief gereedschap
In verband met het Holland Festival Oude Muziek dat van 26 augustus tot en met 4
september in Utrecht wordt gehouden, besteedt auteur Leon Kessels in maandblad
Luister aandacht aan één van de componisten die op het festival centraal staan:
Orlandus Lassus. Wie Lassus was en wat hem bewoog komt naar voren in een
dubbelportret van deze componist en van zijn tijdgenoot Palestrina, die net als Lassus
precies 400 jaar geleden overleed.
De naam van Lassus is door
de eeuwen heen minder gekoes
terd, maar in zijn eigen tijd lagen
de zaken anders. Geen enkele
componist heeft een zodanig
stempel gedrukt op de geschie
denis van de muziek in de twee
de helft van de 16de eeuw als
Lassus. Zijn werk is te vinden in
meer dan 500 drukken uit zijn
tijd. oftewel ongeveer de helft
van alle muziekuitgaven die in
die jaren verschenen zijn! Lassus
is de veelzijdige componist bij
uitstek, een uitblinker in elk
muziekgenre waarin hij schreef.
Zijn oeuvre van ongeveer 2000
werken is zowel qua omvang als
wat betreft kwaliteit nooit over
troffen.
Driemaal ontvoerd
l)e vroege levensloop van de in
1530 of '32 in Mon- (Henegouwen)
geboren Orlande de Lassus (Orlando
ili Lasso. Roland de Lassus. etc.) is
veel gevarieerder dan die van Pale
strina. laissns was gezegend met een
fi iioineuaal stemgeluid: bij werd er
als jongetje zelfs tot driemaal toe 0111
ontvoerd. Vanaf 1544 was hij in
dienst van Ferrante Gonzaga. die
residentie hield op Sicilië. Daarna
accepteerde hij betrekkingen in Na
pels en Rome. 0111 in 1555 terug te
keren naar Vlaanderen.
Daar zag hij toe op de eerste
drukken van zijn werken en breidde
hij zijn persoonlijke 'netwerk' uit.
Niet zonder succes, want een jaar
later kon hij een baan aanvaarden
als zanger iu de kapel van de stevig
aan de weg timmerende hertog \l-
brecht van Beieren in Miinehen.
Binnen zes jaar klom Lassus op tol
kapelmeester, een positie die hij tot
zijn I zou blijven bekleden.
I Villus had Lassus in de eerste 30
Franco-Nederlanders beheerste
geestelijke repertoire. Lassus werd
in Miinehen nauwelijks gehinderd
door de opvattingen van de Contra
reformatie: hij kon binnen zeer rui
me grenzen vrijelijk zijn gang gaan.
Welbewuste keuzes
Hoezeer externe omstandigheden
als de werkkring ook een stempel
lijken te drukken op het oeuvre van
componisten als Palestrina en Las
sus. hel is steeds de componist zelf
die (Ie uiteindelijke keuzes maakt.
Als het welk hem op een bepaalde
plaats niet genoeg mogelijkheden
biedt, staat 1 het hem vrij zijn heil
elders te zoeken. Componisten van
hel kaliber van Palestrina en Lassus
konden bijna overal terecht. De
werkkring waarin zij vertoefden is
(Ills eerder een uiting vuil I11111 per
soonlijke voorkeur dan een factor
die lit'iuilend was voor hun coniposi-
tiehiogelijklieden. Lussus koos voor
de vrijheid aan liet Miineheuse hof,
Palestrina maakte een welbewuste
keuze door zijn leven lang in Rome
niet als een beperking van zijn mo
gelijkheden. Integendeel.
Meester
Dit verschil in persoonlijkheid
(Lassus: gesteld op vrijheid. Pale
strina: beperkingen niet schuwend)
komt ook lot uiting iu hun speeialis-
de muziek. Alle mogelijkheden
tekst greep hij aan 0111 muzi
componeren die op de luisli
liet I
egni v
uitruk
'*-t,-ti
ntin. 'Dm
«issus' stijl ten 'voelen uil. In di
van hel I lilliunl Ensemble
Boeiepsalinen. Milliard En
semble. Kees Boeke Consort o.l.v.
Paul I lillicr.
(Illhhcl-cd) is
KMI CDS 7492118.
Palestri
xxlkreet lol God richt
s de 1
judr V
e diverse
- helan
an Kuropa. Als een kanie-
bij zich overal aim. Kn
dal: bij liep voorop iu het
ise.de Franse en de Duitse
- muziek en in hel dooi
de mis. De onveranderlijke l.-ksl
van de vijl uiisdeleii bleef belli zijn
leven lang boeien en inspireren.
Meer dan honderd missen vuil zijn
hand zijn bewaard gebleven. V
Lassus daarentegen bood de mis Ie
weinig mogelijkheden. Kr zijn welis
waar enkele tientallen missen van
hem overgeleverd, maar ilil aantal
valt in hel niet bij zijn onovertroffen
pnxlllklie van motelleij. Lassus luid
tnxligals stimulans bij bet cnmpoiic,
11 zijn tijdgenoten vva:
is uit op dramatiek ii
aft Ie worden.
l)t> Hojkapel in Miinehen onder Loss
laire werken weel lussus de sfeer een visie
perfect Ie treffen. Zo wordt in hel tie opge
Ix-kende chanson 'Iu nuict l'roide el lussu
sombre' in luttele samenklanken
leiding.
gehad op (Ie ontwikkeling Van
de muziek in de richting van de
Barok. Mei zijn expressiviteit heelt
hij rechtstreeks invloed gehad op
Hei
li Gabricli
I Schiitz. Hij geldt
In het septembernummer ran Luister behalve veel aandacht
voor het Holland Festival Oude Muziek, ook een interview John
Lliot Gardiner over zijn passie voor het spelen van Beethoven, een
artikel over een serie van tien CD's over de Vlaamse polyfonie,
een interview met fortepittnist Robert Levin, een vergelijkingstest
tussen Mini Disc en ÜCC-appairntuur en uiteraard zoals altijd
meer dan 30 pagina's CD-hesprekingen. Verder een volledige en
uitgebreide overzicht van de klassieke najaarsreleases.
Het septembernummer van Maandblad Luister ligt vanaf 29
augustus in de tijdsehriftenhandel en kost 7.9.5. 1 oor meer
informatie over abonnementen e.d.: Wegener Tij! Tijdschriften
Groep BV: tel. 020-3182828.
muziek, liet zul dan ook niet Acrlsi-
gedliremle de laatste eeuw vooral ill
Duitsland een flinke opleving heelt
doorgemaakt.
Wie meer wil welen over O Hall-
dus Iussus ril Palestrina kan tere. ht
in de scplrmheruitgave (verschij
ningsdatum 29 augustus)
ter. het n
udblad
e klas-
nmzieklielliebber.
020-5182828. Meer informatie over
hel Holland Festival Oude Muziek:
030-362237.
jaarsreieases
Grote keuze in films biedt onverwachte mogelijkheden
Door Jacques Nachtegaal
Rolling Stones -
Voodoo Lounge
'Kunnen ze nog steeds boeien?',
was het eerste wat ik me afvroeg
toen ik hoorde van I >01)00
I.OI WE. The Stones draaien im
mers al zo lang mee dat je ver
wacht dat er toch een moment
komt dat de bron echt opge
droogd is. Tenslotte zijn er al
eerder zwakke albums versche
nen. ook al waren dat ineidenlen.
Maar anno 1994. aan de voora
vond van alweer een wereldtour
nee die The Stones ook in Neder
land zal brengen, mocht er kenne
lijk geen font gemaakt worden
door de release van een matig
album. Want VOODOO I.Dl'XCF.
is zeker geen zwak album, sterker
nog: ze hebben't 'm weer geflikt.
Jagger Co tonen met I OODOO
I.OIXCF aan nog steeds garant te
staan voor de ware Roek 'tl Roll
met af en toe een heuse tranen
trekker. Het album bevat 15
tracks die. hoewel niet allen even
sterk, van het geheel toch een
konsistent produkt maken. Uit
schieters zijn er ook: zoals 'Out
Of Tearsen heel opmerkelijk is
de country track Sweethearts
Together". Ook na al die jaren
kunnen zelfs de Stones nog ver
rassen ven dat zegt genoeg.
Ultravox -
Rare 2
Je kunt best stellen dat Lltravox
in de jaren '80 één van de meest
succesvolle Cnlthands uit Enge
land was. Een cultband die overi
gens wel gigantische hits wist te
scoren. Op de toenmalige (vinyl)
een verhaal apart.
Op deze compilatie GD -laan 15
tracks die de moeite, vuil het be
luisteren méér dan wqard zijti.
Onder deze 15 tracks veel b-kan-
tjes en de remix van One Small
Day', een instrumentale versie en
een speciale remix van 'Heart Of
The Country".
De track "111 h all Downis
eveneens in twee uitvoeringen,
live en instrumentaal, op dit al
bum terug te vinden.
Een leuke herinnering aan de
elect ropop van de jaren tachtig.
srhe Tom Waits werkje 'Broken
Bicycles' vormen dan ook de
hoogtepunten van deze balladen-
compilatie die een emotionele
schoonheidsprijs verdient.
Bobby Mack Night Train -
RedHot and Humid
Liefhebbers van blues in de
tneesl strakke vorm, met mooie
snerpende gitaarpartijen, een ge
tergde vocalist en teksten die ver
halen over het grote leed. zullen
zich door Bobby Mark aangepro-
ken voelen. Het live album RF.I).
HOT Hl MID. dat in Austin
(Texas) werd opgenomen laat
Maek en zijn Nighttrain boven
dien in zijn meest pure vorm ho
ren. Het album werd immers zon
der remixes en overdubs van de
P A gemixed en op tape gezel. Het
laat dan ook exact hetzelfde horen
als het tijdens het concert aanwe
zige publiek te horen kreeg. Mack
op z'n best met een belangrijke
rol voor Richard Klein op z'n
Hammond B-3 orgel. Het album,
met een speehlmtr van ruim 50
minuten, bevat een 10-tal tracks
met 'Blackjack' en 'Ain't No
body's Business' ah absolute uit
schieters.
Lalt
ctlere
-fo-
Maandblad Luister blikt vooruit
op klassieke najaarsreleases
Hoewel geen maand voorbijgaat «onder dat de platenmaat
schappijen een flink aantal nieuwe CD's uitbrengen, doen de
meeste maatschappijen iu het najaar hun grootste, en vaak ook
belangwekkendste 'worp'. Hieronder volgt het overzicht van
tie keuze van maandblad Luister uit het aanbod van goedkope
(hcr)uitgaven, die deze herfst (ijs en weder dienende natuurlijk)
verschijnen gaan.
Zevi
t Mo-
veil puinoctmcer
-url tors 6. 12. 13. 21. 23, 24 e„
"26) door Jos van Immersed die
overigens ook de Stebcn letzte
Wortc van Havdn in een versie
voor sol,(piano gaat opnemen -
met Anima Etertra verschijnen in
een goedkope heruitgave op
Channel.
Collins geeft de Beethoven-so-
ii al es door John 0'Conor (9
CD s) opnieuw uit. die zich overi
gens nu met Schubert bezig
houdt: in november komt zijn
uitvoering van de Moments mu
st mux en de sonate in A op de
Harnouconrt- opnamen van de
cantates van Bach met Gnsta»
ennhardt en Consenttis Musicus
W ten (Teldre) komen ook tegen
een gereduceerde prijs op de
markt. Per 6 CD s gaan ze onge
veer f 170.- kosten en zijn Mo-
zart-opnamen mét diverse ensem
bles en orkesten worden door Tel
dec (gedeeltelijk opnieuw) uitge
bracht. De serie bevat naast uitga*
-ett als div. ouvertures en
veroemde serenade* de opname
an de Xozze di h'igarn met het
5 meert gei xuiworkesten van de
Krtmingsmis en de Grote mis in
met het Consent»!- Musicus
A ten. bij de grote mis aangevuld
net het Wiener Opernehor,
Bij (te eerste 12 uitgave
gedoopte i
'Classic'
heruitga
ven van D-,-, a Imreu een dubbel-
CD met De vuurvogel van Stra-
v tnsky (met eet» gratis CD) door
hef Phiiharmonia onder Anser
ine!een combinatie van Schu
berts A rpegghne-sonate en de
cellosonate van Bridge door het
duo Rostropov it»j Britten, en
Blauwbaards burcht van Bartók
door o.a. Christ a Liidvvig en Wal
ter Berrv en het LSD ouder Ker-
tesz.
Een volledige en meer uitge
breide overzicht van de najaar-ve-
tiuinmet van Maandblad Luister
tograaf staat er bij stil. tnaar
feitelijk zijn aard en kwaliteit
van de gebruikte film minstens
zo bepalend voor de kwaliteit
van de uiteindelijke foto als ob
jectief cn cainerahodv. Des te
opmerkelijker is liet dat menig
een veel tijd en geld over heeft
voor de aanschaf van een catne-
raset tnaar tegelijkertijd bezui
nigt op de aanschaf van een film
rolletje. terwijl ook daar een wel
overwogen keuze tal van extra
mogelijkheden biedt.
In alle moderne fototoestellen
wordt een kleinbeehlfilm gebruikt,
met 36. 24 of 12 opnamen. De klein
beehlfilm is herkenbaar aan de me
talen huls waaruit een aanloopst
steekt, die aan het begii
veerd 0111 de filmiuleg I
digen. Zorg ervoor dat de perforatie
van de film goed op de nokjes van
de transportrol zit voordat u de ca
mera sluit. Bij camera's met auto
matische filmiuleg en met een LCD-
display kunt u aan de nummering al
zien of de film goed in de camera zit.
Wie een film in zijn fototoestel legt, mag vandaag de
dag rekenen op heldere kleuren, mooie, scherpe opnamen
en meer speling bij de belichting (zodat onder- of overbe
lichting minder snel voorkomt). De meeste amateur-
fotografen kiezen daarom voor een standaard' rolletje.
Toch biedt ook een minder gangbare film, mits onder de
juiste omstandigheden gebruikt, onverwachte creatieve
mogelijkheden. Een paar wetenswaardigheden over films.
i is gel (al-
Filmgevoeligheid
Film* zijn verkrijglu
gevoeligheden, dat wil zeggen aange
past aan de intensiteit dat licht kan
hebben. Die filmgevoeligheid wordt
uitgedrukt in een z.g. ISO-waarde.
Afhankelijk van de mogelijkheden
die een camera biedt, kan gekozen
worden uit een gevoeligheid van
ISO 25 tot 6100. W ie bij de fotozaak
om een film zonder nadere toelich
ting vraagt, zal over het algemeen
een film met een gemiddelde waarde
krijgen: 100 ISO. Naarmate .Ie ISO-
Niet vergeten
AA ie een nieuw rolletje in de ca
mera doet moet er op letten dat de
gevocligheidsinslelling op de came
ra gelijk i- aan de filmgevoeligheid.
Vilders raken de foto s ouder- of
overbelicht. Moderne camera's heb
ben vaak een DN-aflezing die de
automatisch zorgt voor instelling
van de camera op de juiste ISO-
waardc. Daarvoor is op de filmhuis
een code in een zwart vvitte bh.kken-
patnxm aangebracht.
200 en 400 ISO
Een film met een grote lichtge
voeligheid biedt over het algemeen
veel creatieve mogelijkheden. Zo
bent u bent minder snel aangewezen
op het gebruik van een Bitser en hij
somher weer blijven kleure
(lis en helder ogen. Om die reden
Juan Luis Guerra 4:40 -
Fogarate!
Juan Luis Guerra heeft in Ne
derland nog altijd niet de erken
ning die hij verdient. Immers hij
mag gezien worden als de koning
van de Merenque. de muziek die
in het Caribische gebied niemand
op z'n stoel houdt. Overigens
heeft Guerra met zijn begelei
dingsband 4:40 niet alleen in de
Spaans- en Portugeestalige lan
den succes, maar ook elders
werkt de aanstekelijkheid van
deze heerlijk pakkende dansmn-
:iek s
esvol.
Jaekyl -
Push Comes To Shore
Stevige Southern Rock. maar dan
wel écht stevig. Dat is de sound
van Jaekyl. Die sound is deels te
danken aan het gebruik van een
wel heel hij/onder instrument:
een kettingzaag! Samen met een
lekker strak drumschema en ster
ke gitaarpartijen zorgt die zaag
zijn 4:40 is niet alleen een genot
voor het gehoor: door de aanwe
zigheid van de dansgroep is het
ook een grandioos kijkspektakel.
Toen Geurra in 1991 met de sing
le 'Burbujas De A moreweken
lang op de eerste plaats van de
diverse hitlijsten stond, leek het
erop dat Guerra definitief zou
doorbreken in Nederland, maar
helaas zakte in ons land de aan
dacht gestaag. Tot nu. want dit
nieuwe album bevat voldoende
materiaal om het Nederlandse pu
bliek er nogmaals van te overtui
gen dat Guerra in zijn genre tot
de absolute top behoort en de
wederom tot het laatst
boeien.
F06ARA7É!
t het g
I 200 e
400
ISO films dan ook sn
een steeds verdergaande verbetering
hebben deze films geen nadelen
meer teil opzichte van bijvoorbeeld
l(K) ISO films en bieden ze qua
belichting meer speelruimte.
Hooggevoelig
ie eens een keer echt wil experi
menteren met films, moet eens een
film van 1000 ISO of hoger kopen.
voelige film kan
rider Bitse
Met alleen een andere Jïlm. ook een under standpunt kan e
verrassend leuke foto opleveren, (foto: Piet Cox
waarde hoger wordt, neemt de ge- van 1000 ISO e
voeligheid van de film toe. Met films hij het licht van
met een extreme lichtgevoeligheid feerd worden.
meer. kan zelfs al
ti kaars gefotogra-
grafeerd worden. Daardoor zijn hij
zonder sfeervolle resultaten hereik-
haar. De afdrukken van dit soort
films geeft weliswaar een korrelige
een bijdrage leveren aan eèn mooi
en stemmig plaatje. Gewoon een
keer proberen!
Reacties op of informatie voor deze pagina zenden aan: Redactie Service Weekbladen Wegene
igener. Postbus 1830. 3000 BV Rotterdam, tel. 010 - 4.699 725
lercrond. ()n-
i U-kxl
Op (lit all
Battle Of The Bot tb
Mathilde San ting -
Ballads
Dit is alweer het derde allium van
Mathilde Sauting iu een tijdsbe
stek van ruim ecu jaar. En steeds
muzikale interpretaties van deze
Amsterdamse zangeres. Op It II..
I. IDS slaan 15 tracks die «Ie pe
riode heslaan van 1982 (het de
buutalbum Mathilde Sauting) tot
1993 (Texas Girl Pielt» Boy),
lil deze periode verschenen er iu
albums van Ma-
(elilijlI toerde zij
hel vaderlandse
totaal
Ihilde. In
■I haar ttiea
thra
tredens waren het vooraf de Bal
lads die het publiek lieroerden.
Songs als 'Bolkadols dé Moonbe
ams'. 'Wanting Things' van
Burt Bacharach Hall David,
natuurlijk de Newman song 'Bad
News From Home' en het tvpi-
The Royal Philharmonic
Orchestra -
The Music Of Pink Floyd
The Royal Philharmonic nam
al eerder popmateriaal in een
klassiek jasje op. Omdat de mu
ziek van Pink Flovd ziel» bij uit
stek voor deze benadering lijkt te
lenen, waren de verwachtingen
rond dit album hooggespannen.
Helaas stelt het resultaat enigs
zins teleur. De soms groteske mu
ziek van Pink Floyd klinkt in
deze uitvoering mager en ingeto
gen. Ondanks de op zich fraaie
arrangementen.
Ook de bijdragen van o.a Steyr
Hackctl (gitaar). Phil Tolld (Te
nor-sax) en David Bristovv (toet
sen) geven geen extra dimensie
aan «Ie Floyd interpretaties van de
Royal Philharmonic.
