10
Plantage toont pracht en praal
SCHIEDAM
SDheSiI
AB
NORMAAL
DE HAVENLOODS
Grote Kerk kan eindeli jk
goudleerbehang opknappen
Winkelend publiek verrast
Gulden Korting
Op Uw Bril. P[mE
Hargahoeve overbevolkt
Vestigingen a
In Nederland.
GRATIS VLOER
BEDEKKING
40% KORTING
ALLE TAPIJTEN 1e KEUS
"tapijten^®
DONDERDAG 8 SEPTEMBER 1994
Senioren Orkest
10 jaar in de weer
SCHIEDAM— Het Geweste
lijk Seniorenorkest van de
Streekmuziekschool Nieuwe
Waterweg Noord (GSO) bestaat
op dinsdag 6 september 1994
tien jaar. Het orkest dat thans
uit 47 enthousiaste dames en he
ren van 55 tot en met 87 jaar
bestaat kan terugblikken op een
grote staat van dienst.
Eind 1983 gingen geruchten in
de gemeenten Schiedam, Vlaar-
dingen en Maassluis dat de
Streekmuziekschool Nieuwe
Waterweg Noord een seniore
norkest wilde oprichten. Het ini
tiatief daartoe werd destijds ge
nomen door het toenmalige ge
meenteraadslid van Schiedam,
mevrouw A. de Jong - Sunder-
man, en de directeur van de
Streekmuziekschool de heer
Hans Mulder. De eerste geruch
ten leidden ertoe dat zich al en
kele muzikanten kwamen aan
melden voordat de officiële wer
ving begon. Op 6 september
1984 vond in een klaslokaal van
de muziekschool te Vlaardingen
de eerste repetitie plaats onder
leiding van dirigent Johan van
den Berg. Vooraf werd reeds een
voorzitter/manager benoemd in
de persoon van de H. Breedveld
die zorgdroeg dat voor de eerste
repetitie ook muziek op de lesse
naars lag. Breedveld zorgde voor
acht muziekstukken die hij kon
lenen uit de muziekbibliotheek
van de in 1966 opgeheven mu
ziekvereniging HVO uit Vlaar
dingen.
Direkt na de start kon het GSO
rekenen op een zeer drukke
agenda. Want twee maanden na
de oprichting werd het eerste
concert al gegeven in diensten
centrum West te Vlaardingen.
Sindsdien is de agenda alleen
maar voller geworden, want op 6
september 1994 wordt het 121e
concert gegeven.
Omdat op 1 november 1984 een
eerste persconferentie werd ge
geven wilden dirigent en leden
ook een naam.hebben voor het
orkest en werden de leden ver
zocht op papier suggesties aan te
dragen. Unaniem werd gekozen
voor Gewestelijke Senioren Or
kest (GSO). De bedenker van
deze naam was Gerrit Struijs.
Dankzij de positieve belangstel
ling van de media werd het GSO
niet alleen een begrip in de ste
den Schiedam, VLaardingen en
Maassluis maar ook (ver) daar
buiten, want in 1985 werden di
rekt al 15 concerten gegeven.
Duidelijk is dat dit orkest dat
zoveel concerten heeft gegeven
ook kan terugzien op een aantal
hoogtepunten. Genoemd moge
worden in dit verband: een con
cert in de Stadsgehoorzaal bij
het eerste lustrum van de Streek
muziekschool, de deelname aan
het Landelijk Festival voor Se
niorenorkesten in De Doelen te
Rotterdam, de muzikale omlijs
ting tijdens de uitreiking van de
Geuzenpenning aan Amnesty
International door Prins Bern-
hard in de Grote Kerk te Vlaar
dingen dat 's avonds via het TV-
journaal werd uitgezonden, de
muzikale omlijsting tijdens de
ontvangst van de geallieerde
oorlogsveteranen en de drop
ping-vliegers te Vlaardingen en
last but not least de vele uitnodi
gingen die volgden om te concer
ten in het Europese Jaar van de
ouderen in 1993. Een seniore
norkest is kwetsbaar. Ook enig
verloop ging aan het jubilerende
orkest niet voorbij. In de afgelo
pen 10 jaar zijn 5 muzikanten
overleden en moesten 12 leden
om redenen van gezondheid het
lidmaatschap beëidigen. Helaas
is hierdoor de trompetsectie tot
een zorgenkindje bestempeld.
De overige instrumenten van het
orkest zijn steeds goed bezet.
Ook kan het orkest bogen op 16
muzikanten die vanaf het eerste
uur hun partijtje meeblazen.
Dubbel gepakt
door dieven
SCHIEDAM— Een eigenaar
die op 3 september aangifte van
diefstal uit zijn auto had gedaan
(onder meer zijn kentekenbewijs
was hierbij ontvreemd), heeft
onlangs weer contact opgeno
men met de politie.
Ditmaal luidde zijn verhaal als-
volgt. Hij was opgebeld door
mensen die vertelden dat zij z'n
spullen hadden gevonden. Ze
wilden hem ontmoeten achter de
Hema, waar hij zijn bescheiden
terug zou krijgen. De man ging
daarheen, waar men duidelijk
maakte dat de spullen in de bos
jes waren gevonden. Omdat de
vinders zolang talmden voordat
zij de gestolen spullen terugga
ven, besloot de man maar een
tientje te betalen. Dat werd met
een uit zijn handen gegrist,
waarop men zich uit de voeten
maakte. De eigenaar loopt nu
met de gedachte rond te zijn
opgebeld door de dieven...
Momenteel verkeert het behang in een deplorabele toestand
SCHIEDAM Aan het eind van dit jaar wordt in de Grote Kerk
begonnen met de restauratie van het goudleerbehang in de consis
toriekamer. Door het ministerie van WVC is via de meerjarenbe
groting van de gemeente Schiedam een subsidie toegekend van 80
procent van de totale herstelkosten, te weten bijna drie miljoen
gulden. Deze subsidie wordt in jaarlijkse termijnen van 1995 tot en
met 1999 uitbetaald. Van de provincie Zuid-Holland verwacht de
stichting 'Vrienden van de Grote Kerk' nog een bijdrage van 10
procent.
Resteert nog 10 procent van het totaalbedrag. „Maar het gaat ook
om rente", zegt S. Bijl namens de stichting. „De werkzaamheden
van het restaureren van het goudleerbehang omvatten 4000 manu
ren en duren van december '94 tot eind '96. Deze arbeid moet
natuurlijk direct worden betaald. Dat kan niet wachten tot de
laatste subsidie-afdracht in 1999 is ontvangen. Dat gaan wij nu
met een speciale girokaartenactie proberen op te lossen. We hopen
dat veel Schiedammers hiervoor een gift willen geven."
Sinds 1977 zijn door de Kerkvoogdij pogingen ondernomen om
het goudleerbehang, daterend uit 1779, te restaureren. Nu dat
eindelijk gelukt is wordt vanaf 10 september een kleine expositie
ingericht over deze speciale wandbedekking. Iedereen kan zich
tijdens de openingstijden van de Grote Kerk (aan de Lange
Kerkstraat) in de consistoriekamer overtuigen van de deplorabele
toestand waarin het goudleerbehang momenteel verkeert.
SCHIEDAM Winkeliersvere
niging Hof van Spaland heeft
afgelopen zaterdag weer voor
volop spektakel gezorgd in het
winkelcentrum. Groot en klein
vonden de hele dag vertier tij
dens het straatfestival. Clown
Mazzel was doorlopend in de
weer met z'n paard en vermaak
te overal kinderen. Het geheel
werd muzikaal omlijst door or
kest 'De Straat' en het ouderwet
se draaiorgelduo Boembas
Co. Een mime-artiest en een tref
fende sneltekeraar zetten het pu
bliek telkens op het verkeerde
been. ,,'t Was een groot succes",
zegt winkelier en hoofdorganisa
tor J. Bosman. „We hebben veel
leuke reacties gehad. Natuurlijk
is er volgend jaar weer een Spa-
land Straatfestival."
Straattoneel monumentendag duikt achttiende eeuw in
door HAN VAN DER HORST
SCHIEDAM Ze zeggen
wel eens spottend, dat in
Schiedam alles honderd jaar
later gebeurt. Dat geldt in
ieder geval voor Schiedams
Gouden Eeuw. In de dagen
van Rembrandt, Michiel de
Ruyter en Johan de Witt was
het een arzalig vissersstadje.
Maar in de pruikentijd kwam
Schiedam dankzij de jenever
tot grote bloei. Terwijl bijna
overal in Nederland stilstand
en achteruitgang heerste, nam
het aantal inwoners enorm
toe. Dat kwam door de werk
gelegenheid in de branderijen.
Die tijd wil het straattoneel
van de open monumentendag
tot leven wekken. Een der be
langrijkste rollen wordt ge
speeld door Giovanni Giudici,
een historisch personage die
als architect zijn stempel
heeft gedrukt op het achttien
de eeuwse Schiedam.
Op de ruïne van het Huis te
Riviere en de Grote Kerk na zijn
alle Schiedamse monumenten
dan ook van de achttiende eeuw
of later. Het stadhuis is wel veel
ouder, maar dat is in die bloei
tijd zo verbouwd en gemoderni
seerd, dat je van die respectabele
leeftijd haast niets meer herkent.
De Ópen Monumentendag van
1994 staat dan ook in het teken
van de achttiende eeuw. Het
programma concentreert zich op
de Plantagewijk, ongeveer tus
sen Albert Heijn op de Oranje
straat en de Hoofdstraat, waar
de Gorzenwijk begint.
Deze wijk was door de zeven
tiende eeuwse initiatiefnemers
als een soort heel vroeg bedrij
venpark bedoeld. Inderdaad zijn
er aan de kant van de Buiten- en
de Nieuwe Haven de nodige
pakhuizen te vinden.
Het grootste gedeelte van de
Plantagewijk bleef onbebouwd
tot de bloeitijd van de jenever
begon. Het middenstuk bleek te
drassig om er huizen op te bou
wen. Daarom kwamen de vroe
de vaderen op het idee er een
openbaar stadspark aan te leg
gen. Het woord bestond nog niet
eens - het waren in Nederland de
eerste stadsbestuurders die zo'n
idee ook realiseerden - en daar
om werd de publieke tuin 'Plan
tage' genoemd.
De achttiende eeuws Plantage
had weinig gemeen met het hui
dige park. Schiedam volgde de
mode van de tijd en dat beteken
de het na«pen van de tuinen
rond het paleis van Versailles,
waar koning Lodewijk XV en
zijn hof alle Europese modes dic
teerden. De Plantage bestond uit
zorgvuldig gladgeschoren ga
zons. De struiken en heggen wa
ren in allerlei kunstige vormen
geknipt, zoals vogels, molens en
andere voorwerpen. De acht
tiende eeuwers die er toe deden,
waren nogal overtuigd van het
menselijk kunnen. Ze wilden la
ten zien, dat de mens en de mens
alleen hoor was over de schep
ping. Dat kon je mooi laten zien
met zo'n park, waarin alle gewas
tot het uiterste bedwongen was
en er juist niet natuurlijk uitzag.
Vandalisme
Bij zo'n park was het goed wo
nen. En er waren in die goede
tijd de nodige Schiedammers
met. het geld om eens een kast
van een huis neer te zetten. Van
daar dat vooral op de Tuinlaan
Het loont de moeite om omhoog te kijken rond de Plantage.
nog een aantal achttiende eeuw
se monumenten te vinden zijn.
Ook de Lange Nieuwstraat ken
de prachtige herenhuizen, maar
die zijn afgebroken om plaats te
maken voor het postkantoor.
Een daad van vandalisme uit de
jaren zestig, waar de gemeente
nu diep spijt van heeft.
Helemaal zeker is het niet, maar
waarschijnlijk heeft de Italiaanse
architect Giovanni Giudici de
hand gehad in de achttiende
eeuwse aspecten van de planta
gewijk. Deze Giudici was door
een Rotterdamse bewonderaar
als jongeman al naar Nederland
gehaald. Daar vestigde hij een
bloeiende praktijk. Giudici ont
wierp in Rotterdam grote pro
jecten, zoals de admiraliteit en
een rooms katholieke kerk. Al
zijn scheppingen zijn aan het
bombardement ten offer gevalle-
n.Ook in Schiedam had Giudici
belangrijke opdrachtgevers. Hij
ontwierp bijvoorbeeld het dub
bele herenhuis voor de familie
Nolet, waarin tegenwoordig het
kantongerecht is gevestigd en
het Sint Jacobs Gasthuis op de
Hoogstraat.
Toch had de architect in Schie
dam ook een erg slechte erva
ring. Hij had in opdracht van de
vroede vaderen een schetsont
werp gemaakt voor de Koren
beurs. Uiteindelijk gaven die de
opdracht toch aan stadsarchitect
van Bol'Es, die Giudici's ideeën
grotendeels jatte. Daar is nog
een vervelend proces van geko
men. De Havenkerk - na zijn
dood gebouwd - is op een ont
werp van Giudici gebaseerd.
Een buitenbeentje aan de Plan
tage is het strenge, met een to
rentje bekroonde gebouw op de
Lange Nieuwstraat, dat oude
Schiedammers nog kenden als
het Blauwhuis. Het staat op de
Lange Nieuwstraat naast het be
lastingkantoor. Tegenwoorig
biedt het huisvesting aan de mu
ziekschool en een bejaardensoci-
Vteit. Meer dan een eeuw was
het stedelijk gymnasium er on
der gebracht.
Maar het Blauwhuis had een
veel grimmiger verleden. Het
was bedoeld om er vrouwen in
op te bergen, zo dat er geen haan
meer naar kraaide. Tenminste zo
lang de familie de onkosten be
taalde. Die bedroegen zonder in
schrijfgeld driehonderdvijftig
gulden per jaar - Schiedammers
kregen korting - en dat was een
monumentaal bedrag, waarbij
men moet denken aan tiendui
zenden in geld van nu.
De oorspronkelijke bedoeling
van het Blauwhuis is nog steeds
zichtbaar. Het is zo ontworpen,
dat ontsnapping erg moeilijk is.
Een zware deur verleent toe
gang. De ramen waren ooit van
tralies voorzien. Aan de achter
kant is nog een binnenplaats,
waar de 'patiënten' een luchtje
konden scheppen. Maar daar
buiten kwamen zij niet. Het re
glement voor de beheerders be
vat voornamelijk voorschriften
over het absoluut isoleren der
bewoners. Zij mochten zelfs zon
der toestemming geen brieven
naar buiten sturen.
Dronkenschap
Schiedam maakte in heel Neder
land met een soort folders recla
me voor deze instelling. Ze was
bedoeld om, zoals het heette,
vrouwen te 'confineren', wat
vastzetten betekent. Maar het
reclamemateriaal maakt geen
woord vuil aan de redenen waar
om men dat zou moeten doen.
De enige restrictie was, dat de
regenten een schriftelijke toe
stemming van het plaatselijk be
stuur wilden zien. Verder niets.
Er bestaan achttiende eeuwse
rijmpjes, waarin sprake is van
'hoeren' en 'dronkenschap'. Op
sluiten was een soort laatste red
middel, als vrouwen van rijke
familie thuis niet meer te hand
haven bleken. Maar de maatsta
ven werden overgelaten aan de
familie zolf en aan het plaatselijk
bestuur. Er zijn genoeg aanwij
zingen, dat het Blauwhuis ook
gebruikt werd om lastige vrou
wen eens op harde wijze te tem
men, als zij zich niet hielden aan
de normen van de tijd. Het werd
bijvoorbeeld al gauw krankzin
nig gevonden, als een dame be
neden haar stand verliefd werd
of zich niet hield aan bepaalde
kuisheidsnormen. Zo iemand
was daar dan op de Plantage in
het provinciestadje Schiedam
heel aardig aan het zicht ont
trokken.
Het Blauwhuis heeft deze functie
tot 1843 behouden. Het had toen
nog vier bewoonsters, waarvan
de namen in een stuk van het
toenmalige stadsbestuur terug te
vinden zijn. Ze zaten er allemaal
op bevel van de Officier van
Justitie, want in de Napoleonti
sche tijd was Nederland gemo
derniseerd en men krijgt sterk de
indruk, dat het om echte krank
zinnigheidsverklaringen gaat.
De sluiting van het Blauwhuis
had te maken, met het feit, dat
deze 'service' uit de tijd was en er
teveel geld bij moest.
Op deze elementen is het Straat
toneel van de Open Monumen
tendag gebaseerd. Net als vorig
jaar voert de troep tweemaal
drie afzonderlijke sketches op.
Die moeten de sfeer van de acht
tiende eeuw terughalen. Klop
pen ze ook? Zijn de historische
feiten juist? Hadden zulke tone
len zich in het Schiedam van
tweehonderd jaar geleden wer
kelijk kunnen afspelen?
Het antwoord op die vraag luidt
'ja', maar dan zouden de hoofd
personen ook toneelspelers zijn
geweest. Er is een poging gedaan
sketches te schrijven die de
Schiedammers van die tijd ook
leuk gevonden hadden.
Humor
De achttiende eeuw had geen
subtiel gevoel voor humor. Men
hield van grove, een beetje licha
melijke grappen, voor het voet
licht gebracht door overdreven
types. Het meest populaire genre
in klucht en komedie kwam uit
Italië, waar de in de praktijk
gegroeide regels en voorschriften
min of meer waren vastgelegd
door de toneelschrijver Goldoni.
Min of meer, want de acteurs
hadden veel meer ruimte voor
improvisatie als tegenwoordig.
Hoe karikaturaler, hoe beter. De
speelstijl had veel met acrobatiek
te maken. Wat de intrige betreft,
wist het publiek vrij precies wat
het te verwachten had. 't Ging
altijd om bedrog en intrige om
het hart van een schone jonk-
vrouwe te veroveren. Hierin
slaagt een edelman, op stuntelige
wijze geholpen door zijn onder
geschikte die op zijn beurt de
dienstmaagd krijgt waarop hij
zijn zinnen heeft gezet. Het on
derscheid van rangen en standen
blijft altijd gehandhaafd. Nooit
zal een meester een dienstmeisje
trouwen. Op die basis ongeveer
zijn ook de sketches van het
straattoneel monumentendag tot
stand gekomen.
Serieus
De Giudici van de sketches heeft
dan ook weinig te maken met
het historische personage. Uit
alles blijkt, dat hij een buitenge
woon serieus karakter was, die
leefde voor zijn werk, zodat een
opdrachtgever altijd van hem op
aan kon.
Maar de thematiek van de sket
ches is wel historisch. Het pu
bliek zal een ontsnapping uit het
Blauwhuis zien. En wel van het
soort, dat het strenge reglement
juist probeerde te voorkomen.
Men wist - waarschijnlijk door
de ervaring wijs geworden - dat
men ze kon verwachten.
Ook de problemen die Schie
dammers hebben met Duitsers,
zijn historisch. De werkgelegen
heid in de branderijen lokte dui
zenden gastarbeiders uit Westfa-
len naar de stad, die vaak de
stamvaders zijn geworden van
families die zich nu op en top
Schiedams voelen, zoals de Her-
sbachs, de Wasmannen en de
Van Osnabrugges. Maar in de
ogen van de toenmalige Schie
dammers waren deze buitenlan
ders minder dan welkom en er
hebben zelfs heftige anti-moffen-
rellen plaatsgevonden. 'Mof
was toen ook al een bekend
scheldwoord. De anti-Duitse
vooroordelen leken trouwens als
twee druppels water op die van
het huidige geslacht.
Het is allemaal met een generatie
of wat goedgekomen, maar in de
tijd dat de monumenten op de
Plantage verrezen, lagen de ver
houdingen heel gevoelig.
Dit alles trekt het straattoneel
stevig in het karikaturale. Alle
betrokkenen hopen, dat ook
twintigste eeuwers dit weten te
waarderen, zo als hun verre
voorouders het zouden hebben
Op Alle Monturen Vanaf F100,-. Tot 16 Oktober. Voor Pearle Adressen Zie Gouden Gids.
Programma Monumentendag
SCHIEDAM— Tijdens Open Monumentendag, zaterdag 10
september, zijn rond de Plantage een 20 tal panden opengesteld
voor publiek en elders in de stad nog een stuk of tien andere. De
gehele dag vaart er een rondvaartboot door de Schiedamse
havens. Opstapplaats is bij het WV-kantoor aan de Buitenhaven
weg. Tussen 10.00 en 16.00 rijdt de paardentram op een neer
tussen de kop van de Plantage en het Hoofd waarvandaan de
veerdienst naar Vlaardingen vertrekt. Er wordt een tussenstop
gemaakt bij distilleerderij Nolet aan de Hoofdstraat die de hele
dag toegankelijk is voor publiek.
In de speeltuin van de Plantage zijn tussen 14.00 en 16.00 uur
historische kinderspelen te zien. Drumfanfare Harpe Davids
treedt om 10.30 en 11.30 uur op in de muziekkapel. Op het terras
van de Tuinlaan 50 zijn optredens gepland van het harpensemble,
het Woodwindensemble en de Big Band 13.00 uur). Op de Lange
Nieuwstraat 101 treden saxofonist Arie Kuit en zanger Albert de
Bruin op. Aan de Tuinlaan 50 is een fototentoonstelling te zien en
worden historische films vertoond. Aan de Lange Nieuwstraat
101 is een fototentoonstelling uit de collectie van Henk Kiela te
zien.
In de Plantage zelf laten drie kunstenaars hun ontwerp voor een
toekomstig beeld in de Plantage zien. Het straattoneel is gepland
om 11.30, 12.00, 12.45, 14.30, 15.00 en 15.45 uur.
SCHIEDAM - Perry en Kerry
zijn twee waanzinnig leuke pu
bers. De broertjes zijn ongeveer
een jaar oud, zitten vol katte-
kwaad, maar zijn absoluut niet
humeurig. Kiki en Baba- een da
mesduo van zeven lentes eik
hebben hun uiterlijk en karakter
mee. Ze worden alleen wat on
rustig van kleine kinderen. En
daar zat hem net de kneep bij
hun vorige eigenaren. Die kre
gen een baby en moesten hun
poezen wegdoen.
De vier zijn bij elkaar slechts een
kleine, willekeurige greep uit de
vele katten die momenteel ver
blijven in de Hargahoeve. Hij
asiel biedt onderdak aan bijna
50 beesten en zit daarmee vol.
Personeel van het dierentehuis
kan zich niet herinneren ooit met
zo'n overbevolking te kampen
gehad te hebben
„Het rare is dat het om prachtige
katten gaat zoals perzen en sia
mezen," vertelt een medewerk
ster. In de meeste gévallen zöe-,
ken we een baas die bereid is'
meteen twee beesten te nemen.
We hebben namelijk opvallend
veel stelletjes. Die zijn afkomstig
van mensen die allebei werken
en één-alleen zo zielig vonden."
Dierentehuis De Hargahoeve
aan de Sportlaan 2, telefoon
nummer 4714151, is geopend
van dinsdag tot en met vrijdag
tussen 10.00 en 12.00 en van
13.00 tot 16.00 uur en op zater
dag tussen 10.00 en 15.00 uur.
KAN NIET
WEL GEVEN WIJ TOT
op alle
BEKENDE MERKEN!
BERGOSS TRETFORD BONAPARTE ENGELS AXMINSTER
SILVESTER HEUGA LOUIS DEPOORTERE etc
Gratis vrijblijvend huisbezoek door
met complete stalencollectie heel
Alle tapijten GRATIS gelegd Nederland
Tol 7 aar schriftelijke garantie op alle bekende
merken Door enorme voorraad geen levertijden
VRAAG ALTIJO ONZE OFFERTE SPECIALIST ENGELS
AXMINSTER WIJ ZIJN BESLIST GOEDKOPER DAN
ANDEREN GORDIJNEN EN VITRAGES
(wo ADO GARDISETTEeic l
GRATIS GENAAID
Vri|dag lol 9 u geopend
