122
Romeyn de Hooghe,
de Franse gruwel
daden bij Zwam-
merdam. Romeyn
de Hooghe maakte
scherpe spotpren
ten, maar stelde zijn
talent ook in dienst
van de prins en latere
koning-stadhouder
Willem III. Deze prent
moest in 1672 de
Nederlanders geeste
lijk mobiliseren voor
de strijd tegen vij
anden als Frankrijk,
de bisschoppen van
Münster en Keulen,
en Engeland. Hier
op wordt gemoord,
gemarteld en zelfs
verkracht. Romeyn
de Hooghe was niet
ter plekke geweest
en zijn enige infor
matie kwam van zijn
opdrachtgevers. Pure
propaganda.
De stap van Daumier naar de Nederlandse socialistische tekenaar
Albert Hahn is inhoudelijk niet groot. Hahn stelde in de Notenkra
ker, de wekelijkse satirische bijlage van het socialistische dagblad
Het Volk, de christelijke politiek verantwoordelijk voor het leed
en de onderdrukking van de arbeider. En weer was een bekende
politicus de belangrijkste metafoor. Hahn maakte in het satirische
weekblad De Ware Jacob met Abraham de Geweldige een stan
daardkarikatuur van de Antirevolutionaire voorman Abraham Kuy-
per. Een van zijn felste prenten tegen Kuyper is zijn prent op de wet
die ambtenaren verbood om te staken. Kuyper maakte die wet in
1903 als gevolg van de spoorwegstaking. De vakbonden noemden
de wet een 'worgwet' en Hahn verbeeldde dat prachtig.
Toen de Franse koning Karel X in 1830 de persvrijheid afschafte,
begonnen liberale journalisten een nieuwe revolutie. Studenten
en kunstenaars wilden een Republiek, maar de liberalen wilden
een veilig aandeel in de macht en rijkdom, en zetten als zetbaas
een koning op de troon. Deze Louis Philippe van Orleans heette
daarom de 'burgerkoning'. Hij ondertekende een Grondwet die de
vrijheid van meningsuiting garandeerde. Die werd de inzet van de
felle strijd met Daumier in een hoofdrol. Hij heeft het imago van
Louis Philippe als de uitgezakte burgerman in het geheugen van de
mensheid geprent.
Het bekendst is echter De Peer, waarop de koning van redelijk naar
krankzinnig muteert. Daumier heeft met deze prent met koning
Louis Philippe gedaan wat later Albert Hahn deed met de staatsman
Abraham Kuyper. Hij maakte van de peer het historische beeldmerk
van Louis Philippe. Daumier is met deze prent beroemd geworden,
maar heeft hem niet zelf bedacht. Dat was hoofdredacteur Charles
Philipon van het satirische weekblad La Caricature, een voorloper
van Charlie Hebdo. Zo werd de peer het symbool voor de koning en
zijn regime. Dat was pijnlijk, want het Franse woord poire bete
kende in de volksmond ook sufferd. En het was nog erger, want de
Parijse volksmond gebruikte poireau dat prei betekent, als scheld
woord dat overeenkomt met het mannelijk lid...
