Het politiek en maatschappelijk debat
128
Pieter van der Hem:
De Nieuwe Amster
dammer 1916. Pieter
van der Hem trok alle
registers open om
wandaden van de
in de Eerste Wereld
oorlog strijdende
partijen aan de kaak
te stellen als die het
neutrale Nederland
trojjen, zoals in 1916
toen een Duitse tor
pedo het Nederlandse
passagiersschip
Tubantia tot zinken
bracht.
een populair onderwerp, in de kranten maar ook daarbuiten. In die
zomer ontstond de zegswijze: In zedelijk Schiedam daar moeten de
hondjes een zwembroekje an. De verordening is pas in 1962 buiten
werking gesteld.
Een onderwerp dat tot veel messcherpe prenten leidde was de Eer
ste Wereldoorlog. De bekendste tekenaars waren Louis Raemaekers
in de Telegraaf en Jan Sluijters in De Nieuwe Amsterdammer. De
prenten van Raemaekers waren fel anti-Duits, in overeenstemming
met de redactionele opstelling van De Telegraaf. Sluijters en zijn
collega's in De Nieuwe Amsterdammer keerden zich wel tegen de
oorlog en de gruwelen daarvan, maar hielden zich aan de politiek
neutrale redactionele lijn van het blad waarvoor zij tekenden. Ze
trokken echter alle registers open om wandaden van de strijden
de partijen aan de kaak te stellen als die het neutrale Nederland
troffen. Dat deed Pieter van der Hem, toen in 1916 een Duitse tor
pedo het Nederlandse passagiersschip Tubantia tot zinken bracht.
Er waren geen slachtoffers maar de publieke verontwaardiging in
Nederland was groot.
Later in de 20ste eeuw gaf de tegendraadse tekenaar Theo Gootjes
in het Rotterdams Dagblad nog ongeremd toe aan de ouderwetse
drang zaken ter discussie te stellen. Hij zag zijn prent nog als een
middel in de strijd tegen alles wat vies en voos is, en dat is aan die
prenten te zien. Bijvoorbeeld de prent, waarop hij Neelie Kroes
afbeeldt als hoerige dame. Die maakte hij naar aanleiding van de
affaire Tanker Cleaning Rotterdam, waarin Neelie Kroes als minister
een miljoenensubsidie heeft gegeven aan milieucriminelen, hoe
wel zij gewaarschuwd was. Kroes ging naar de rechter. Die vond de
prent niet to the point en niet sjiek, maar hij erkende wel Gootjes'
recht op vrije meningsuiting en sprak hem vrij! Deze prent van
Gootjes is een goed en recent voorbeeld van de combinatie van het
spotten met iemand maar die persoon ook gebruiken als metafoor
in een maatschappelijk debat.
