Nieuws= en Advertentieblad voor Schiedam Wat gij niet in Uw Dagblad leest. Met Zevenmijlslaarzen door de Eerste eeuwen van onze plaatselijke historie Sterk Verhaal No. 1 6 October 1949 Een woord van de redactie Langs onze historische gebouwen. Historische gegevens ontleend aan en vrij bewerkt naar „De Kroniek der Stad Schiedam'.' I. Hoe en waarom Schiedam het eerste levenslicht aanschouwde Plaatsbespreking (Historisch) Het Nieuve Stadsblad Redactie- en Administratie-adres C. J. v. d. KLINK Louise de Colignystraat 15 Schiedam Tel. 67368 Advertentietarieven LOSSE PLAATSINGEN 12 cent per ram. BIJ CONTRACT 2 000 mm. OF HOGER 10 cent per mm. INGEZONDEN MEDEDELINGEN DUBBEL TARIEF VISSERTJES 3 REGELSf ELKE REGEL MEERf 0 25 Stadsgenoten. Bij het verschijnen der eerste uit gave van „Het Nieuwe Stadsblad" een woord van dank aan alle Schiedamse Firma's, welke het ons mogelijk ma ken, met dit prettige blad, onze eerste originele Schiedamse uitgave, welke door de gehele stad bij ieder huisge zin bezorgd wordt, voorlopig iedere 14 dagen te verschijnen. „Het Nieuwe Stadsblad" brengt iedere 14 dagen weer een of meerdere gezellige avonden voor onze stadsge noten. Deze hopen wij te brengen, door het plaatsen van prettig opgestelde stadsberichten van vroeger en nu, verlucht met eventuele foto's. Daar naast op aparte wijze binnen- en bui tenlands nieuws. Tevens diverse ac tuele, door ons gelezen advertenties en artikeltjes met geestig commen taar. Korte prettige verhalen of feuilleton, puzzles enz. Adviezen voor iedereen over Schie dam, bevolking enz. worden gratis ge plaatst onder Ingezonden mededelin gen. Sport en spel krijgen een waarlijk passende plaats onder eigen rubriek (dus sportverenigingen enz.: geeft U even een berichtje en onze redacteur is zo bij U). Verder nog duizend en een artike len, te veel om allen hier op te noe men. Ge ziet dit blad en U moet tot de conclusie komen dat „Het Nieuwe Stadsblad" werkelijk een prettig, ge zond en actueel blad is. Tevens om nog iets te verklappen hebben wij nog meerdere pijlen op onze boog staan. O.a.: onze Dames-, Mode en Kinderrubriek. Met dit alles geachte lezers, leze-, resssen hopen wij in onze Stad Schie dam met deze uitgave te komen tot een blad wat op prijs gesteld wordt door de ganse stad. Van de redactie-tafel. Wat de Redactie van het Nieuwe Stadsblad zich voorstelt: Zo leeft Schiedam zal het motto worden voor het redac tionele gedeelte van het Nieuwe Stadsblad. Er wordt dikwijls beweerd, dat Schiedam een saaie, ja nog erger een „dooie stad" is. Niets is echter minder waar. Onze redactie hoopt U voortaan op pakkende wijze voort durend te vertellen, hoe Schiedam leeft en wat er zo al gebeurt, zodat U voortaan elke Donderdagavond reikhalzend zult uitzien naar de ver schijning van ons blad, dat U boven dien nog gratis ontvangt. Plaatselijke merkwaardigheden gevraagd. Om U steeds die gezellige en smakelijke leesstof te kunnen opdie nen, doen wij een beroep op alle Schiedammers. Wij weten haast bij intuïtie, dat er onder die zeventig duizend stadgenoten heel wat zijn, die ons Schiedamse curiosa kunnen mede delen: hobbies en plaatselijke eigen-( aardigheden en belevenissen, het is ons alles even welkom; een brief kaartje of een telefoontje naar ons redactieadres en wij sturen onmid dellijk onze reporter. De Jubileumfeesten in 1950 zullen cns er op aangename, wijze aan her inneren, dat Schiedam een oude stad is. En het ligt geheel in de ljjn van „Het Nieuwe Stadsblad" om in zijn eerste nummer een bescheiden artikel aan het glorierijk verleden van de grijze Schiestad te wijden. Steden hebben iets menselijks: ook zij wor-j den geboren en maken zoals alle boorlingen een periode mee welke de beslissing zal zijn voor hun latere le ven, en groeien tenslotte op tot vol wassenheid. Daar zijn er natuurlijk, die schraal en tenger blijven, terwijl de meeste niet verder komen dan een zeer middelmatige wasdom; en slechts voor enkele is het weggelegd, om ware reuzen te worden, millioenen- steden zoals New York of Tokio. Een eigenaardige bijkomstigheid mag ?iet genoemd worden, dat de meeste steden zich in westelijke richting uit breiden. Schiedam nu dankt haar ont staan aan een eenvoudige dam in de Schie. De Maas was in die dagen een echte wildebras. Waar wij thans wo nen, dicht op elkander gepakt, zij aan zij, huis aan huis, was destijds een moerassige inham in de wijde bed ding der onstuimige rivier: welke bij hoge vloed een klotsend golvend meer en bij laag water een kale vlakte van modder en waterplaatsen te zien gaf. Het bekende „Oude Dijkje", dat zich reeds eeuwenlang vanaf Spierings- hoek om onze stad heen slingert. Om zoongeveer bij de bekende rolbrug van het historische „Huis ter Rivier" te eindigen, was de alleroudste water-| kering tegen de machtige rivier. De Schie, welke voor de afwatering van het binnenwater van Delfland zorgde, liep langs de bekading van Nieuwland in een baaierd van mod der, water en wilde vegetatie uit en kreeg door gestadige aanslibbingen langzamerhand een vaste loop. Bij lage waterstand in het achtergelegen land liep de Schie echter steeds leeg. Dit leeglopen nu vormde een ernstig beletsel zowel voor de scheepvaart als voor het op peil houden van het wa ter 's zomers in het uitgebreide en belangrijke Delftse achterland. Ten- einderaad besloot men derhalve zo omstreeks 1250 ongeveer ter hoogte van de tegenwoordige Dam de wispel turige Schie af te dammen. In die dam werd een afwateringssluis ge maakt, terwijl de vissers- en koop vaardij-scheepskens op plesante wijze door middel van een Overtoom over-; gehaald werden om op die manier naar buiten te komen. Langzamerhand verrezen er op de historische plek, waar Boterstraat Hoogstraat en Dam een driesprong vormen, een kerk voor de gelovigen, een gasthuis voor de kranken, met een devoot kapelleke aan St. Jacob gewijd en vanzelfsprekend ettelijke herbergen voor de dorstigen. Oude vergeelde oorkonden duiden deze ba kermat van onze stad aan met de voor ons eigenaardige naam: DRIE- WEELH-SLEE. Kort na 1257 verscheen er in onze Stadsgeschiedenis een Vrouw ten to nele, aan wie de jonge nederzetting, in die dagen nog Nieuwendam gehe ten, ontzaglijk veel te danken had: Gravin Aleida, weduwe van Jan van Henegouwen en voogdes van de in 's lands historie zo bekende Graaf Floris V. Door haar toedoen ontving het stedeke, naast meerdere privi lege's van de Graaf, op 18 Maart 1275 zelfbestuur. In de 14e eeuw omringde de jonge stad zich door Vesten: Broers en Lange Vest, waarvan de laatste thans Noord en Vellevest geheten. In die tijd woedden ook de beruchte Hoekse en Kabeljauwse twisten. Meer malen kwam de steeds groeiende stad in botsing met de Heren van Wasse naar en Mathenesse of met de bezit-; ters van Frankenland, wier grondge bied grensde aan dat van Schiedam. Toch was de ruimte binnen de vesten niet volgebouwd. Boomgaarden en tuinen, zelfs weilanden trof men er aan. De varkens met een ring in de neus, liepen vrij rond. In de middeleeuwen vond een niet onbelangrijk gedeelte der bevolking haar bestaan in de haringvisserij. De stad had vier poorten: de Vlaardin- ger-, Kethel-, Overschiese- en Rotter damse poort. Bij een wandeling door onze heden daagse stad vallen ons enig; wen op, welke uit historisch oogpunt wel het vermelden waard zijn. Als enig middeleeuws bouwwerk mogen wij de Grote Kerk noemen, welke vóór de Hervorming aan St. Johannes de Doper gewijd was. Een der Kapel- lekens in het koor, was gebouwd bo ven de marmeren graftombe van de H. Liduina, die na een leven van de votie in 1433 gestorven was. Haar zerk bevindt zich tegenwoordig in het St. Liduina-gesticht. Er waren voor de Hervorming hier ter stede vijf vrouwenkloosters en een voor man nen. Ons bijzonder fraai Stadhuis is eigenlijk een herbouw van het oude, dat in 1604 gedeeltelijk door brand werd verwoest. U moet dit bouwwerk eens aandachtig beschouwen, dan zal allereerst Uw aandacht vallen op de voorkant, met het bordes en de trap pen, gebogen Fronton met de Holland, se Leeuw in Tuin en 't beeld van Justi- tia, terwijl een hoog zadeldek met leien, waarop een koepeltorentje met luiklok, het geheel bekroont. Dan treffen wij vervolgens in de Aleida-j straat het Hofje van Belois aan, als jongere herbouw van de oude hofjes in Noordmolen en Kreupelstraat. Toch blijft ook hier de zó treffende serene hofjes-rust heersen als een stille oase in het gewoel van het mo derne stadsgedoe. Een dankbaar schildersobject is steeds het „Zakken- dragershuisje" geweest. Het dateert uit 1725. En als wij dan eens een be zoek gaan brengen aan onze „Jeugd- stad", dan belanden wij vanzelf in het oude Doelengebouw, terwijl wij aan deze zijde van de „Spoelingbrug" het oude Leprosen- of Proveniershuis ontdekken, dat vroeger natuurlijk buiten de Stadswallen lag. Waar se dert meer dan dan veertig jaar het gymnasium is ondergebracht, U weet wel het bekende, somber uitziend ge bouw met het bordes ervoor en het klokketorentje er boven uitstekend, was vroeger het „Blauwhuis". Onze stadsr ij m eiaar Jan Hey gaf er in 1778 een korte kernachtige reportage van: Jonge dochters, kwaade wijven, die in drank of erger kwaad, loopen de eerbaarheid voorbij en haar bloed en smet aanwrijven, daarvoor is dit Huys gestigt, waar men die brengt tot hare pligt. Als U soms eens iets met de kan tonrechter te maken mocht hebben, welaan, neem dan deze unieke gele genheid te baat om de residentie-van deze Heer eens te bewonderen. Dit Patriciërshuis is in de jaren 1803 J804 door een Italiaanse bouwkun dige, een zekere Jan Giudici gebouwd voor een rijke brander (C. Nolet) wiens branderij op het terrein er ach ter was gelegen. Onder leiding van diezelfde Italiaan werd in 1792 de Beurs gebouwd: het hervormde wees huis, met de bekende beelden boven de hoofddeur werd in 1779 gebouwd of juister uitgedrukt opnieuw opge7 trokken op het bouwwerk van het vroegere Convent van Leliëndaal. Wij eindigen onze rondwandeling langs al deze merkwaardige oude ge bouwen in onze stad bij het oude St. Jacobs gasthuis op de Hoogstraat, ons tegenwoordig Stedelijk Museum. Als wij van de Appelmarkt komen, heb ben wij het mooiste gezicht op de in het midden vroeger gevestigde kerk. beu- 4f '!n hoog zwaar hek sluit het ruime voorplein af, daarachter dan ligt de reeds genoemde kerk met haar Co rinthische Zuilen, schone Fronton en pittoresk torentje. Ook dit gebouw werd in 1786 gebouwd door de meer vermelde Jan Giudici. die derhalve drie historische gebouwen aan onze stad vermeerderde. Als wij nu volgend jaar gaan feest vieren, dan mogen wij toch zeer ze ker hopen, dat de initiatiefnemers tot deze festiviteiten, Schiedams Glorie-; rijk Verleden wederom zullen doen herleven, van bovengenoemde merk waardige historische gebouwen. Een woord tot en een beroep op de H.H. bestuurders van verenigingen etc. Laat Uw licht niet onder de koren maat schijnen, Mijne Heren. Uw naar stige arbeid, b.v. als secretaris, of in feest- en werkcommissies, kunt U vanaf heden stedekundig maken, door bijtijds voof Uw mededelingen, ver gaderingen en feestavonden aan het bovenvermelde Redactie-adres om onze verslaggever te verzoeken. Ook particuliere en zakelijke festiviteiten en andere belangrijke gebeurtenissen in Uw leven. Elke Schiedamse familie en iedere zaken man kan een beroep op onze verslaggever doen om hun hoogtij dagen te „verslaan". Wij zaten met z'n vieren bij Harry. Toen wij nog student waren en op het punt stonden van afstuderen, had den wij afgesproken elkaar over tien jaar hier te zullen ontmoeten. Harry was er jammer genoeg niet meer om met zijn typisch jargon hij was vroeger matroos geweest orde on der zijn klantjes te houden. Maar er stond nu een jongere editie van hem achter de bar. Na onze studie waren wij elk ons eigen weg gegaan en hadden elkaar nooit weer gezien. Veel was er dus te vertellen. Drie van ons hadden hun betrekking in eigen land gekregen en leidden een rustig bestaan. De vierde man was echter naar familie in Cana da vertrokken, en daar eigenaar ge worden van een grote handel in za den. Hij zag er het meest welgesteld veranderd. Toevallig was Dick in het vaderland om een erfeniskwestie te regelen. Nadat wij elkaar de alledaagse ge-; beurtenissen verteld hadden, kwamen onder de invloed van de bitter de sterke verhalen op de proppen. Toen onze Canadese vriend een tijdlang naar onze verhalen geluisterd had, vroeg hij of één van ons allen al eens in levensgevaar had verkeerd. Op onze ontkennende antwoorden schoof hij dichterbij en begon aan zijn ver haal. „Het is al een jaar of wat geleden gebeurd toen ik pas in Canada was, maar alles staat me nog zo duidelijk voor de geest alsof het gisteren ge beurde. Ik was met de auto voor de zaak weggeweest om een partij zaden af te leveren, toen ik door een sneeuwstorm overvallen de weg kwijtraakte en met de auto in de van ons allen uit en bleek het meest sneeuw bleef steken. Ik wist niet meer wat te doen was mistroostig op de treeplank van de auto gaan zitten, trachtend een uitweg te vinden, toen ik in de verte iets wits zag aankomen, dat langzaam naderbij kwam. Ik ging staan om beter te kunnen zien of dat soms een middel tot red ding zou kunnen zijn, maar tot mijn grote schrik bleek het een grote witte beer te zijn, die recht op mij afkwam. Als een pijl uit de boog schoot ik op twee grote kale pijnbomen af, klom snel naar boven en keek, terwijl ik met mijn ene voet op een dwarstak rustte, naar heneden. De beer bleef op zijn gemak onder de boom staan en verkende het terrein. Tot mijn op luchting echter verdween hij na enkele minuten, maar uit een gevoel van veiligheid bleef ik nog even in de boom zitten. Wat schrok ik toen ik na enige ogenblikken de beer weer terug zag komen, vergezeld van een klein lelijk monster, dat achter hem over de grond voortkroop. Beiden bleven on der de boom staan en het kleine mon ster begon aan de onderkant van de boom te knagen. Eerst keek ik toe of het hem wel gelukken zou om het harde hout door te knagen, maar toen ik een onvast gevoel kreeg, zwaaide ik mij snel over op de andere pijn, die daar vlak naast stond. Wie schetst mijn schrik toen het kleine monster, na de ene boom doorgeknaagd te heb ben, aan de andere begon. Beneden hoorde ik reeds een zacht, behaaglijk gegrom van de beer. Ik wist niet wat te doen en mij vastklampend aan de beide bomen, waarvan de een reeds los van de grond stond, begon ik langzaam heen en weer te zwaaien. Het angstzweet brak mij van alle kan ten uit. Beneden hoorde ik een ge-, kraak en in gedachten zag ik mij reeds neerstorten in de hongerige muil van de "beer, toen. „Toen", vroegen wij allen in ang stige spanning. „Toen ik op het lumineuze idee kwam om de beide bomen als stelten te gebruiken. Ik klemde mij stevig aan de losse stammen vast, zette mijn voeten op een kleine dwarstak en wandelde rustig weg." Exclusieve Stadsreportages. Afscheid van de „Berinnenploeg". In het herenzwembad hebben wij de z g. berenploeg: een stel sportieve heren, die wind en weder trotserend reeds jarenlang elke morgen om ze ven uur present zijn. Natuurlijk lieten ook de dames zich niet onbetuigd. Een vaste groep van onversaagde huis vrouwen houdt gedurende het zwem- seizoen haar dagelijks zwem-appèl, een beetje later dan de voormelde berenploeg, zó tussen negen en tien uur. In navolging van hun mannelijke buren aan de andere zijde van de hou ten schutting zijn zij zich ook de „be renploeg" gaan noemen. Doch aange zien er maar één echte, onvervalste berenploeg bestaat en men toch on mogelijk deze waternymphen met de mannetjesnaam van beren kan betite len en wij het toch wel sneu vonden om hen zulk een eretitel te ontzeggen, daarom noemden wij hun zwemclub de „berinnenploeg". Als vanouds heb ben zij de vorige Dinsdag, 27 Septem ber, op de traditionele, luidruchtige wijze afscheid genomen van het Zwembad, de zwemdames en ge deeltelijk ook van elkander. Er werd een compleet, gecostumeerd wa terballet gegeven, waarvan wij in het bijzonder melding moeten maken van de grappige Chinees, van het snoezige Roodkapje en van de drie prachtig- geïmiteerde overvalbandieten, die wel een levende illustratie geleken van dit lugubere inbrekersverhaal, het welk U wél in Uw Dagblad heeft kun nen lezen. .Tenslotte zijn hii wijze van daverende finale alle gecostumeerde deelneem sters in kleurige, vrolijke optocht rond het waterbassin getrokken. In één woord het was een stralende herfstmorgen waarop de pl.m. zestig tal aanwezige dames zich, onder het nuttigen van heerlijk-dampende kof fie en vers-knappend gebak, kostelijk geamuseerd hebben. Tot een volgend seizoen dan, Da mes! KIEKER. Tenslotte een klachten- en vragenbus voor het Schiedamse publiek. Klachten en vragen uit het publiek kunnen desgewenst in een bepaalde Brievenbus-Rubriek behandeld en in de openbaarheid gebracht worden. Schrijf aan ons redactie-adres Uw be zwaren en suggesties en wij zullen er onze aandacht aan schenken. REDACTIE. Op een miezerige, grijze November- ochtend, zo omstreeks 11 uur vraagt het loopknechtje van de apotheker aan zijn heer en meester: „Baas mag ik een uurtje vroeger weg?" Er staat juist een hele rij poeders en drankjes te wachten om bij de reikhalzende patiënten thuis bezorgd te worden. Onze brave apotheker gevoelt der halve niet veel voor zulk een ongele gen vroegertje van zijn loondienaar. Hij geeft dan ook zijn ongenoegen hierover op weinig malse wijze te kennen. Doch in deze dagen zijn loop. jongens en daghitjes om het zó te zeggen hun gewicht in goud waard. Dat weet natuurlijk de olijke knaap wel. Hij speelt dan ook deze grote troef uit door grif te antwoorden: „Dan neem ik Zaterdag de benen, baas!" „Maar waar moet je dan eigen lijk naar toe?" vraagt onze in-het- nauw-gedreven pillenman tenslotte. „Oh, zie je baas," is het radde ant woord, „d'r draait zo'n mooie Wild- West film in „Monopole" en nu wil ik plaatsen bespreken voor vanavond voor mij en mijn meisje, 'k Ga maar even met de bus; want het is me te ver. Besjoer, baas, tot vanmiddag 2 uur." En baassie, die er bijna in blijft, kan zien, hoe hij het klaarspeelt om de gereed liggende poeders en pillen zo gauw mogelijk weg te werken. H. Holdert Jr. voor zijn rechters. Voor het Bijzonder Gerechtshof te Amsterdam stond H. Holdert, direc teur van „De Telegraaf" sinds 1942, terecht. Hij wordt er van beschuldigd „De Telegraaf" bewust in handen van de Duitsers te hebben gespeeld en pressie te hebben uitgeoefend op de toenmalige redactie. Moskou zegt het vriendschapsverdrag op. In een nota, gericht aan de re gering van Joegoslavië, heeft Rusland het vriendschapsverdrag met Joego; slavië opgezegd. Hieruit volgt, dat Rusland nu niet meer verplicht is mi litaire bijstand te verlenen in geval van een aanval van guerillastrijders of geregelde troepen. Protest tegen verhoogde benzineprijs. De samenwerkende wegverkeers- en vervoersorganisaties hebben in een aan de Tweede Kamer gericht adres geprotesteerd tegen de voorge nomen verhoging der benzineprijs. Zij menen, dat hier sprake is van een be voordeling der Nederlandse Spoorwe gen. Drukkerij van valse eierzegels ont dekt. In Amsterdam is door de Rijkpolitie een drukkerij van valse eierzegels en bankbiljetten van f 25. ontdekt. Twee drukkers en een ge schorste advocaat, die ook in het com plot zat, zijn gearresteerd. ,.De Waarheid" veroordeeld. Fred -Stboorrenberg- de-hoofdredacteur var? „De Waarheid" is veroordeeld tot een boete van 150 gulden wegens smaad. Hij had in een artikel de oud-jvoor- zitter van het N.V.V., de heer Kupers, beledigd. Roofoverval op Amsterdamse spaar bank. Op het bijkantoor in de Cein tuurbaan van de Spaarbank voor de Stad Amsterdam is een brutale over val gepleegd. Twee jongemannen stapten binnen, bedreigden de kassier en zijn assistenten met een revolver en verdwenen met bijna 8000 gulden. Luchtbrug opgeheven. Na 15 maan den onafgebroken dienst is de voed selvoorziening van Berlijn door de lucht stppgezet. De stad heeft thans voldoende 'voorraad, zodat de kost bare „vliegende winkeliers" niet meer nodig zijn. Twee doodvonissen. Door het Am sterdams Bijzonder Gerechtshof zijn twee leden der beruchte colonne llen- neicke, H. Sastruebe en H. Klinken bijl, conform de eis ter dood veroor deeld. Lunshof veroordeeld. De journa list Lunshof is door het Amsterdams gerechtshof tot een boete van f 100. en een voorwaardelijke gevangenis straf van een maan, met een proef tijd van drie jaar veroordeeld. Zijn beroep op het recht van de journalist om zijn bronnen geheim 'te houden, werd niet geaccepteerd. De Eerste.De Ford Company heeft besloten tot een pensioenrege ling voor de arbeiders in haar bedrijf, dit met het oog op een dreigende sta king van het personeel dezer fabriek, welke staking hiermee voorkomen is. Vluchtelingen neergeschoten? Een aantal vluchtelingen, die bij Gorizia over de Italiaanse grens trachtten te komen, werden, zo melden Italiaanse bladen, door Joegoslavische grensbe ambten met granaten en machinege weervuur bestookt. Slechts twee vluchtelingen zouden Italië hebben bereikt. Klacht van China. De algemene vergadering van de Verenigde Naties heeft besloten, de klacht van China tegen de Sowjet-Unie op haar agenda te plaatsen. De Chinese gedelegeerde Tsiang baseerde zijn klacht op het Russisch-Chinese vriendschapsverdrag van 1945. Duitsers willen grotere devaluatie. Een Duitse regeringsdelegatie heeft Bij de drie geallieerde Hoge Commis sarissen aangedrongen op een verdere devaluatie van de West-Duitse mark. De Hoge Commissarissen hebben me degedeeld, dat zij op hun standpunt blijven staan.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Het Nieuwe Stadsblad | 1949 | | pagina 1