Uitvindingen en ontdekkingen per toeval
25
JAN V. d. HULST
BEHANG - SCHIEDAM
JUBILEUM
AANBIEDINGEN
Schuif Uw stoel aan
en geniet
i
„Het Radiohuis"
EMIGRA TIE
HBS.
BROERSVEST 85 - TEL. 69702
VANAF ZATERDAG 16 FEBRUARI
ZIE DE ETALAGE'S
'TER BRAAK:
Hulst
Behang
Schiedam
Exclusieve Dessins in Moderne Kleuren
en Stijlen o.a. lm. Picasso
SPECIALIST IN:
BROODWIJKEN
WAAR DAT WIEL DRAAIT
RUYS Co.
ds P. LUGTIGHEID
GOD TOCH BOEMAN'
19 3 2
JAAR
19 5 7
Wij brengen U een uitgebreide sortering
NEEM NU TELEVISIE
het is een bron van genot
reeds v.a. 775-
Grote sortering uit voorraad leverbaar
ALLROUND-SERVICE VOOR SLECHTHORENDEN
Slechts f136.95*
D. DIJKSHOORN
Buitenband 3.95 Binnenband 1.45
Kom eens even kijken
Hoogstraat 67-69 Tel. 63436
D V 5
Hoe vaak is het toeval de onderzoekers niet te hulp gekomen. Het bekendste
is wel de geschiedenis van Newton en de ontdekking van de wet der zwaar
tekracht, alhoewel zij alleen maar goed gevonden is. Toen hij in zijn tuin
ging wandelen, viel er toevallig een appel van een boom en als een bliksem
flits was het lot de geleerde doorgedrongen, dat het een en dezelfde univer
sele kracht moest zijn, die de appel naar de aarde trok en de planeten om
de zon heen doet draaien.
De geniale man heeft zelf anders en
ook korter geantwoord op de vraag,
hoe hij tot zijn wet gekomen was:
„Day and night thinking door dag
en nacht te denken!" En er is geen
twijfel aan, welk antwoord het juis
te is. Want het mag wel waar zijn,
dat inzicht soms als een bliksemflits
komt, maar nooit toevallig, in alle
gevallen nooit volkomen toevallig.
We kunnen het nog best zo formu
leren, dat die appel juist viel op het
ogenblik, toen de uiteindelijke ge-
dachtengang rijp was.
Een lid van de Wiskundige Vereni
ging in Liverpool moet in 1769 erom
gewed hebben, dat hij een krant bij
het licht van een tien meter verder
staande kaars zou kunnen lezen.
Men bestreed zulks. De uitdager
plakte toen een houten schotel van
binnen vol stukjes spiegelglas en
vervaardigde op die manier een
schijnwerper, die het kaarslicht ver
zamelde. Zodoende won hij de wed_
denschap. Een toevallig aanwezige
kapitein Hutchinson nam het idee
over en bouwde de eerste reflecto
ren voor vuurtorens.
Calvani's proef met een kikkerbil
letje is een typisch voorbeeld van
een resultaat door toeval: het trek
ken van een ter zijde gelegd en met
een mespunt aangeraakt kikkerbil
letje ontsluierde de Italiaanse ge
leerde min of meer iets van
het geheim der electriciteit. In alle
geval was de eerste stoot gegeven
en wel door een toeval.
Een jonge, knappe vrouw zocht in
het jaar 1816 een dokter, René Laen_
nee, op ,om dat zij pijn aan haar hart
had. Daar de jonge geneesheer te
schuchter was, om zijn oor aan haar
boezem te leggen, teneinde de hart.
slag te beluisteren, maakte hij van
een blad papier een rolletje en ont
dekte zodoende dat hij daarmee de
hartslag heel duidelijk kon horen.
Dat was de stoot tot zijn beroemde
uitvinding van de stethoskoop.
Zuiver toeval was het, dat de Deen.
se natuurkundige Orstedt op een
goede dag zag, dat een kompasnaald
in de buurt van een electrische
stroomketen uitsloeg: het eletromag.
netisme was ontdekt.
Bezig met de studie van electrische
ontladingen, ondekte Röntgen toe
vallig „zijn" stralen. Deze vondst is
een goed voorbeeld van een geluk
kig toeval, maar tegelijkertijd een
voorbeeld van een meteen aanslui
tend, bewust wetenschap'lijk onder
zoek. In een paar weken tijds door
vorste Röntgen de stralen zo vol
komen, dat de wetenschap er de
eerste vijftien jaren niets meer aan
toe te voegen had.
Toevallig ontdekte Charles Jackson
in 1842 in Boston, dat een naar ver
houding eenvoudige chemische bin
ding, ether, bewusteloosheid ver
werkt. Sinds 1846 diende die stof
dan ook bij de narcose bij chirur
gisch ingrijpen. In 1847 voerde
Simpson de chloroform bij de nar
cose in, nadat hij andermaal door
een toeval op de verdovende uit
werking daarvan opmerkzaam was
geworden.
De Engelse dierenarts Dunlop had
er zich over geërgerd dat een fiets
zo hard was onder het rijden. Een
terugstuitende bal van zijn zoontje
voerde de gedachte van de vader
toen in de beslissende richting: uit
een tuinslang vervaardigde Dunlop
de eerste „pneumatische" fietsband.
Zonder die toevallige waarneming
zou men met de wielen van auto's
en fietsen maar weinig hebben kun.
nen aanvangen.
Als Jenny Hargreave niet toevallig
een klos had laten vallen en als die
klos niet nog een poosje op de grond
was blijven doordraaien als een tol,
dan was haar vader, de wever Har
greave, niet op het idee gekomen, de
spoelen loodrecht te laten lopen, en
de spinmachine, de Spinning Jenny
4
W
zou dan waarschijnlijk pas veel la
ter uitgevonden zijn.
De alchimist en goudmaker Böttger
was door August de Sterke gevan
gen gezet en gedwongen, goud te
maken. Dat lukte hem niet maar
door al zijn wanhopige proefnemin
gen verkreeg hij wel porselein. Een
zwaar, mineraal poeder, dat hij toe
vallig in handen had gekregen en
waarvan het gewicht hem was op
gevallen, bevatte de porseleinaarde
of kaolin, de voornaamste stof bij de
vervaardiging van porselein.
In de duistere spelonken van de al
chimisten zijn trouwens heel wat
nuttige vondsten tot stand gekomen,
zoals de ontdekking van de fosfor.
De alchimist Brandt kookte in het
jaar 1669 grote hoeveelheden urine
en verkreeg zodoende niet de steen
der wijzen, maar een wasachtig iets,
dat de eigenschap had in het donker
licht te geven.
Ook het zegellak is een resultaat
van het toeval; na een brand in zijn
drogisterij ontdekte de eigenaar in
de verbrande kast de mooie, rode
afdruk van een grote munt. In de
la daaronder had hij schellak, hars
en vermiljoen bewaard.
Nobel, de stichter van de naar hew*
genoemde prijs, zocht lange tijd naar
een mogelijkheid om de buitenge
woon licht ontplofbare springstof
nitroglycerine voor het practische
gebruik minder gevaarlijk te maken.
Toen hij op een erg koude dag in
zijn laboratorium bezig was, ont
glipte een fles met vloeibaar dyna
miet zijn verstarde vingers. Het glas
brak en de inhoud verspreidde zich
over een hoop infusoriënaarde of
bergmeel. Nobel was erg geschrok
ken en kon nauwelijks begrijpen,
dat er geen ontploffing had plaats
gevonden en dat hij zelf nog leefde.
Toen hij van de schrik bekomen
was, zag hij, dat het toeval hem de
gezochte weg getoond had: het ab
sorberende verdichtingsmiddel had
hij in de infusoriënaarde gevonden.
Het toeval bedient zich soms van
werkelijk merkwaardige middelen:
de kopermijnen van Falun in Zwe
den werden bekend door een hert,
dat zich op de grond rondgedraaid
had en een rode, metaalachtig glim.
mend huid gekregen had. De jagers
onderzochten de oorzaak daarvan.
In Wallaroo (Australië) zag een
herder, hoe een buidelmuis bij het
bouwen van haar hol een groen
blinkend steentje te voorschijn
bracht. Men begreep de betekenis
van dat steentje en ontdekte gewel_
dige kopermijnen. Spelende kinde
ren vonden in 1867 bij Kaapstad een
blinkende steen en gaven hem aan
een boer: dat was de ontdekking
van de diamantvelden van Zuid-
Af rika. Goudkorreltjes in de maag
van geschoten patrijzen leidden tot
de ontdekking van Hongaarse goud
mijnen. Men zou deze lijst gemak
kelijk kunnen uitbreiden, maar het
is altijd heteelfde: toeval, gepaard
aan waakzame opmerkingsgave.
H P. v. d Pavoordt - Hoogstraat 92 - Schiedam - Tel. 68044
ter overname gevraagd met of zonder
bezorger. Liefst in het Oosten van de stad.
GEHEIMHOUDING verzekerd
Brieven onder nr. 2340 aan Bureau Nieuwe
Stadsblad.
RIJDT
RALEIGH,
FONGERS
of reclame-aanbieding
B.T.B. SPORT
GROTE MARKT 3
I Het nieuwe ludiiint.
Transistor HOORAPPARAAT
brengen wij nu in zeer kleine afmetingen
Geen telefoontje meer aan Uw oor, dus
practisch onzichtbaar te dragen.
Vraag Uw oorarts om advies
en demonstratie bij de disirictsvert.
OPTICIEN - ST. LIDUINASTRAAT 1
Ook op prettige batalingsI Snelle reparatie in een
Spatborden, compleet,
per stel 2.95
Bagagedrager1.69
Jasschermen 1.25-2.00-2.55
Kettingkast vanaf 3.45
Kettingrandjes 1.29
Stalen kasten, gesl. 3.
Slangloze handpomp 0.80
Voetpomp, prima 2.
Voetpompslang 1.20
Sportsturen 4.25
Kinderzitjes 7.95
Rijwielzadeis4.25
Spons zadeldekken 1.45
Rijwielbellen 0.65-0.90-1.50
Autopeds, vanaf ....23.75
Rolschaatsen vanaf ..14.75
Kinderfietsjes 17.90
Rijwiel-standaard 1.45
De Heer Z. Th. Hazewlndus,
Prof. Kamerl. Onneslaan 94a, tel. 67052,
vertegenwoordiger van de firma
Passage-Agenten te Rotterdam,
erkend scheepvaart- en luchtvaartboekingskantoor
voor Emigratie,
is te zijnen huize, na afspraak, beschik
baar voor het verstrekken van inlich
tingen over de reis en over alles wat
daarmede samenhangt.
Door zijn reis met de Heer Hazewindus te be
spreken, kan de a.s. Emigrant zich de tocht naar
Rotterdam besparen.
In de Open Deur dienst op zondag 17 febr.
a.s. des avonds te 7 uur in de Grote Kerk
spreekt:
predikant te 's-Gravenhage
over het onderwerp:
Vanaf 6.45 uur samenzang met mede
werking van de Chr. Muziekvereniging
„Harpe Davids"
