Ontwikkeling naar het Westen
GEHELE DAG
GESLOTEN
Het Nieuwe Stadsblad
SLEUTELS DER VRIJHEID
„PIC 0"
NIEUW
vwvvvvwvw
Schiedam zal er nauw bij betrokken zijn
AFWEZIG
DONDERDAG (bevrijdingsdag)
VRIJDAG (moederdag) nummer
WOENSDAG 4 MEI
OM 6 UUR N.M.
IN ONS BEZIT ZIJN.
MOEDERDAG
GESCHENKEN
W. V. d. BURG
BEVRIJDING
WOENSDAG 4 MEI 1960
12e JAARGANG No. 36
J. MOKKENSTORM
is ons kantoor de
D. DIJKSHOORN
VVV VVV VVV VVV
DUIZENDEN
kwamen in enkele dagen iijd al naar de tentoonstelling ter
herdenking van de bevrijding in het Stedelijk Museum.
Natuurlijk komt U ook. De toegang is vrij. De herinneringen
aan toen worden onderstreept door een Canadese geluids- 3
film en door een klankbeeld. U komt, want het is ook Uw
C VRIJHEID.
Op bevrijdingsdag 5 mei en op 6 en 7 mei ook 's avonds
710 uur. S
van de combinatie „Randstadmet uitgaven in
Delft, Schiedam, Vlaardingen, Maassluis, Rijswijk en geheel Westland
(totaal oplage 106.500 exemplaren
Oplaag 25.100 exemplaren
De Ontwikkeling van de bedrijvig
heid in het Waterweg-gebied beweegt
zich noodzakelijkerwijs in westelijke
richting. Rotterdam vormt als het
ware de grendel op de ontplooiing
naar het oosten. Het is verklaarbaar
dat in die stad voortdurend gedok
terd wordt aan het denkbeeld niet
alleen het wegverkeer geheel onder
de rivier door te leiden voor zover
de Maas moet gepasseerd worden,
maar zelfs het. Noord-Zuid verkeer
per rail een tunnel onder de Maas te
geven. Ongetwijfeld hangen deze
plannen niet enkel samen met de be
hoefte het vervoer te land zo vlot
mogelijk te laten verlopen. Het
spreekt nagenoeg vanzelf, dat ook
het belang van de havenontwikkeling
in en rond Rotterdam bij een derge
lijke oplossing in het geding is. Rot
terdam heeft gegrepen naar het plan-
Europoort na de ontwikkeling van
het Botlekgebied. Met andere woor
den het moet naar het Westen grij
pen, omdat het in het Oosten geen
kans ziet om dichter bij de stad zelf
de uitgroei van haven en de daarmee
samenhangende bedrijvigheid tot
stand te brengen. Het ligt voor de
BR0ERSVEST 54 SCHIEDAM
ha.. 1 dat deze ontwikkeling naar het
Westen moest komen, omdat land
inwaarts de problemen in zekere zin
veel groter zijn.
Geleidelijk wordt het steeds moeilij
ker de rivier toegankelijk te houden
voor zeeschepen van grotere afme
tingen, maar bovendien veronderstelt
het verleggen van het accent naar het
Oosten grote complicaties in verband
met de oeververbindingen, die dan
in wijde omtrek onder het water door
zouden moeten worden geleid. Be
staande werven maken het uiteraard
wenselijk dat dit gebeurt met de
Noord-Zuid-verbindingen door het
Rotterdamse stadshart maar de aan
leg van de van-Brienen-oord brug bij
IJsselmonde bewijst dat voor de
grote scheepvaart een duidelijke
grens is gedacht aan de Oostzijde van
Rotterdam.
Wij willen dit graag nog eens be
klemtonen omdat aan de groei naar
het Westen voor Schiedam conse
quenties zijn verbonden, die niet eens
in de verre toekomst behoeven te
worden gezocht. Het is opvallend hoe
weinig Schiedam namelijk recht
streeks betrokken schijnt bij de Rot
terdamse gooi naar een totaal nieuw
havenbekkën. De gehele ontwikkeling
ligt voorlopig allereerst aan de Zuid
zijde van de Nieuwe Waterweg en
lijkt dus voorlopig aan onze stad
voorbij te gaan. En toch is er een
plan-Rijnmond waarbij ook onze ge
meente en diverse andere aan de
Noordzijde van de Waterweg zijn be
trokken.
Blijkbaar gaat het op de duur niet
alleen om een ontwikkeling naar het
Westen maar evenzeer om een daar
bij horende evolutie van het Noord-
Zuid verkeer. In West Nederland bal
len de vraagstukken zich als het
ware samen tot een groot complex
van problemen. De Delta-werken met
de nieuwe verbindingen, die daaruit
voortspruiten roepen als vanzelf de
vraag op naar een kortere route tus
sen Zeeland en Zuid-Holland.
Speciaal de nieuwe hartslagaders van
het verkeer rond Delft en Schiedam
vragen om nauw contact, bij voor
keur buiten de steden om, ook met
de Zeeuwse eilanden. Vandaar dunkt
ons allereerst de plannen voor een
Beneluxweg met tunnel juist bij de
Arts
van 6 mei tot 9 mei, 12 uur.
Voor spoedgevallen:
P. VAN SANTBRINK, Arts,
Mgr. Nolenslaan 183, tel. 62562
grens tussen Vlaardingen en Schie
dam. Daar zal een contactpunt tus
sen Noord en Zuid kunnen ontstaan,
dat vooral voor het westelijk deel van
Zuid-Nederland van de grootste be
tekenis kan worden. Maar daarbij
blijft het ongetwijfeld op de duur
niet. Ook het groeiende industrie- en
havengebied ten zuiden van de Nieu
we Waterweg zal steeds meer behoef
te krijgen aan een ongecompliceerde
en hechte verbinding met de plaat
sen aan de noord-kant daarvan. De
Benelux-tunnel mag een oplossing
zijn voor tal van verkeerstechnische
problemen, het ligt voor de hand, dat
men deze route zoveel mogelijk zal
willen reserveren voor het verkeer op
de langere afstand. De steden langs
de Nieuwe Waterweg, die alle aan de
Noordzijde gelegen zijn, zullen op de
duur van nature antwoord gaan ge
ven op allerlei behoeften die aan de
overzijde van de vaarroute niet of
slechts gedeeltelijk bevredigd kunnen
worden. En deze behoeften liggen niet
enkel op industrieel terrein. Het valt
te verwachten dat ook aan de noord
zijde van de Nieuwe Waterweg een
arbeidsreservoir zal ontstaan, dat
steeds meer gericht zal worden op
wat in het kader van de Europoort
tot ontwikkeling wordt gebracht. Het
is een historisch verschijnsel dat ri
vieroevers tegenover elkaar als het
ware op elkaar ingespeeld raken,
wanneer aan beide zijden bebouwing
in welke zin dan ook ontstaat.
Ongetwijfeld zal dit ook het geval
zijn langs de Nieuwe Waterweg en
zal met name Schiedam op den duur
via rechtstreekse oeververbindingen
ten nauwste betrokken raken bij de
gigantische ontwikkeling, die nu nog
min of meer afzonderlijk van onze
stad lijkt te verlopen. Vandaar dat
wij het zo verheugend achten dat in
Schiedam de mogelijkheden van meer
doeltreffende verbindingen van noord
naarzuid zo zorgvuldig blijken te
worden opengehouden. Wanneer straks
het nieuwe Raadhuis tot stand komt
zal dat wellicht als een baken kun
nen fungeren aan een knooppunt van
wegen. Niet alleen de oost-west ver
binding langs het station naar de
Burg. van Haarenlaan zal langs de
omgeving van het Raadhuis lopen.
Ook zal de Broersvest via overbrug
ging van de Schie rechtstreeks in
contact gebracht worden met de
's-Gravelandseweg, die naar het noor
den zal leiden. Hier ligt de mogelijk
heid om een secundaire weg maar
toch van flinke allures te scheppen,
die Delft rechtstreeks met het nieu
we centrum van Schiedam zullen ver
binden en tevens mogelijkheden kan
vinden om in nauw contact te komen
met de Benelux-tunnel of een andere
oeververbinding over of onder de
Nieuwe Waterweg. Het zicht op de
toekomst wordt in Schiedam ruim
open gehouden en dat is uitermate
bevredigend.
Advertenties voor ons
moeten uiterlijk
Het is voor alles een fleurig kijkspel,
dat verschillende amateurtoneelspe
lers uit onze stad, donderdag 5 mei
en vrijdag 6 mei zullen opvoeren, op
de bevrijdingsdag des middags om
drie uur in de Plantage en de dag na
dien des avonds. Op het ogenblik dat
wij dit schrijven zijn de repetities in
volle gang, echter nog zonder de
bonte speciaal vervaardigde kledij
der verschillende groepen, nog de
robot-maskers en de witte bloesjes
van de meisjes van Pleizier, met hun
wijde petticoat hun vleeskleurige
maillots en hun rode broekjes en
zonder de Zeeuwse kappen, de Spa-
kenburgse schouderstukken en de
Volendammer pakjes van de diverse
groepen.
Als men bij de repetities aan de mu
ziek toe is, dan zegt de regisseur An-
dré van den Heuvel nu nog „katoeng...
ketoeng".... tuterertuen hopsasa"
en dan hoort iedere speler reeds de
schone melodie van Cor Lemaire.
Maar U zult in de Plantage heel wat
anders te horen krijgen U en Lemaire
zelf en de schrijver van het stuk, de
heer Veenstra en Philips Lightstone
met haar jonge danseresje en dan
sers. Het is een puzzel geweest, hoe
uit de fragmentarische aanwijzingen
van Cor Lemaire een muzikale bege
leiding kon worden gecreëerd en de
directeur van het Rotterdamse Muziek
Lyceum, de heer W. Ganter, heeft er
zijn handen over ten hemel geheven:
Hoe moet in zo korte tijd daar iets
passends uit groeien? Maar Cor Le
maire heeft snel de fragmenten weer
ter hand genomen en herschreven
voor twee piano's.
Het duo Trait d'Union, bestaande uit
Adri Slootmaker en Jem Masseus,
heeft het gespeeld; het is op band
opgenomen en nu zal het te horen
zijn met al de verrassende wendin
gen de robot mars, het geloei
der vliegtuigen en de melodieën van
vrijheid en vrolijkheid met het sta
tige Wilhelmus als ook U uit de span
ning bevrijdend slot.
Het stuk begint met de eerste tonen
van het bekende kinderliedje van de
Groene Zwanen witte zwanen wie
wil mee naar Engeland varen. En om
dan uit deze vaderlandse moraliteit
het maximum te halen, dient men de
gedachtegang van de schrijver in
grote lijnen te verstaan. De verslag
gever, die in één der bedrijven op
treedt, geeft ons de sleutel tot dit
sleutelspel in handen. De sleutels der
vrijheid zijn gemerkt met drie ster
retjes, die aanduiden dat zij alleen
gebruikt kunnen worden door hem
of haar, die drie eigenschappen heeft:
oprechtheid, durf en mededogen.
Dat wil zeggen, dat de vrijheid
slechts.een bruikbaar instrument is in
de handen van degenen, die door een
oprechte overtuiging wordt gedreven,
die de hand dapper uit de mouw
durft te steken en daarbij handelt
of niet handelt met eerbied en be
grip voor zijn medemens.
Die vrijheid heeft niet iedereen. Het
zijn in dit stuk onze drie nationale
figuren Jan Salie. Jan Klaassen en
Tijl Uylenspiegel die hun sleutel mis
sen. Jan Salie wendt zich tot een fa-
brieks-direkteur, die zijn monteurs
laat aftreden maar hij wenst slechts
in het groot te leveren en de sleutels
van de vrijheid zijn nu eenmaal geen
massaproduct. Die fabrieksdirekteur,
eerst symbool van onze geïndustrali-
seerde tijd, herschept later zijn men
sen in afschuwelijke robots sym
bool van de massificatie, onderschept
door de begeleidende angstaanjagende
oorlogsmuziek. De symboliek is duide
lijk: de massificatie leidt tot totali
taire systemen en tot oorlogsgeweld.
Of zijn het voor de schrijver mis
schien toch; zonder diepere politieke
achtergronden?
Maar er is nog een andere weg om
zich ter vervanging van de echte
vrijheidssleutel een nieuwe sleutel
aan te schaffen. Tijl Uylenspiegel,
handige potsenmaker, houdt zich on
ledig m#t de verkoop van namaak-
sleutels. Zijn kopers gaan er prat op
een sleutel te hebben die past bij hun
welvaart. Tijl Uylenspiegel schreeuwt
het hun in het gevlij: Wie veel geld
heeft koopt een grote sleutel, d.w.z.
hoe groter welvaart, hoe groter vrij
heid. Maar deze vrijheid is er een
van de zelfgenoegzaamheid, de blin
de zelfgenoegzaamheid, die niets te
maken heeft met de sterretjes op de
eohte sleutelde oprechtheid, de durf
en het sociale gevoel. De verslagge
vers interviewt een aantal sleuteldra
gers en laat er geen twijfel over be
staan: deze valse sleutels dienen tot
niets dan tot zelfverheerlijking en
zelfbedrog. Jan Salie en Jan Klaas
sen aarzelen om een sleutel van Tijl
te kopen, terecht, maar een weinig te
zwak gemotiveerd. Zij zijn hun sleu
tels kwijt en juist aan hen en aan
Tijl, de handelaar en geldmaker, wa
ren de echte sleutels toevertrouwd,
U weet van durf en oprechtheid en
sociaal gevoel. De dag der afrekening
komt en zij moeten zich verantwoor
den voor de rechter. Maar voor dit
grote moment komt, dansen de meis
jes van Plezier over het toneel om
de valse sleutels in te zamelen; even
later zijn de monteurs, met wie zij
gedanst hebben robots geworden, die
het toneel schoonvegen.
De openbare aanklager leest op zijn
machtige puit de beschuldiging voor,
dat Jan Klaassen, Jan Salie en Tijl
Uylenspiegel hun sleutels hebben
zoek gemaakt d.wz. op het juiste
moment niet over durf, oprechtheid
en verantwoordelijkheidsgevoel be
schikten en dat zij bovendien de hun
toevertrouwde sleutels zouden heb
ben vervalst, d.wz. het enig noodza
kelijke door een ander beginsel zou
den hebben vervangen. Maar ons volk
want dat vertegenwoordigen de
heren laat zich door de rechtbank
der geschiedenis niet veroordelen. Jan
Klaassen blijkt een man van het ver
zet te zijn geweest, Jan Salie heeft
onderdak verleend aan onderduikers
en Tijl Uylenspiegel was de zwart
handelaar, die met zijn hamster voor
raden Jan Klaassen en de zijnen in
het leven heeft gehoudenwant
weet U, zegt Jan Klaassen, die Tijl
Uylenspiegel verdedigt, wat het zeg
gen wil als de knaagdieren van je
maagklieren tot klaagdieren zijn ge
worden? En weet U wat geld is? De
rollagers van de vrijheidZodat
Nederland volgens deze moraliteit in
wezen uit louter helden heeft be
staan. De advocaat van de drie ver
dachten zegt het: dat dit volk hier
levend en wel staat, is te danken aan
mijn cliënten... Hij heeft zelfs voor
DAMESJAPONNEN
in diverse modellen,
stoffen, tinten en maten.
LANGE KERKSTRAAT 19
TEL. 66135
*N IJZERSTERKE
KINDERBRIL
Alléénverkoop
voor Schiedam:
Mr opticien
ST. LILtUI NASTRAAT 1
TEL. 67649.
de robots een verzachtend woord, dat
hun tot arbeiders en soldaten maakt:
het zijn deze mannen, die altijd en
overal hebben gemarcheerd. Hun
vlag is maar een van de banen der
nationale driekleur, maar komt er in
voor, naast het blauw, het wit en
het oranje. En dan tenslotte, onder
het uitrollen van de driekleur, wor
den de drie beschuldigden vrii ge
sproken van hun schuld, al wordt
groter nauwlettendheid van hun vei>
wacht dat zij niet weer hun sleutels
der vrijheid verliezen, zodat op het
kritieke moment een man ook wer
kelijk „een man" is. De slotscène
komt als een algemene jubel. Er zijn
bloemen en de meisjes Pleizier dan
sen weer. Men zingt van Oranje en
roept Vrijheid, Vrijheid, waarna de
verslaggever de uitspraak van de
rechter voorleest. Het is vrijspraak
geworden op voorwaarde, dat elk
éénmaal per jaar op de dag van de
Vrijheid bewijst de sleutel van de
vrijheid oprechtheid, durf en ver
antwoordelijkheidsbesef nog te
bezitten. Het gehele stuk is doorspekt
van kwinkslagen van Tijl Uylenspie
gel en het koddig geruzie van Jan
Klaassen en Katrijn, zodat het zeker
niet als een zwaar symbolisch spel
zich voortsleept. In tegendeel vol af
wisseling en springlevend voor ons
wordt opgevoerd.
SCHOENEN
VOOR IEDEREEN I
BROERSVEST 54 SCHIEDAM
De vijfde meions land ls vrij
Van wrede onverlaten.
De zware laars der heerschappij
Dreunt niet meer door de straten.
En op die dag siert Neerlands vlag
Vol glorie dorp en steden.
't Symbool der vrijheid
rood wit blauw
Waarvoor zovelen streden.
Viert blij van geest dus waardig feest
't Is Neerlands volk gegeven.
Verlost van smaad en tiranny
In vrijheid saam te leven.
G. Kreemer.
VWVWVWVTVVWWVVWVWVWVVVVW
